۳-۷-۲ پیدایش نظام بیمه ای:
نظام بیمه ای برای اولین بار در اواخر قرون وسطی در اروپا پدید آمد و اولین بار نظام بیمه ای که در تاریخ بیمه شناخته شده، بیمه دریایی است و اولین و قدیم ترین سند بیمه، مربوط به بیمه باربری دریایی است. طبق این سند کشتی های باربری و کالاها در طول سفرهای دریایی از خطرها بیمه می شده است.

نخستین قرارداد بیمه در ایتالیا در سال ۱۳۷۴ میلادی انجام شده ولی قراردادهای مربوط به بیمه تابع نظام خاصی نبوده است و با عرف و عادت مردم هر سرزمین تفاوت داشته است. برخی مقررات بیمه در اسپانیا بین سالهای ۱۴۳۶ و ۱۴۸۴ میلادی به فرمان بارسلون تدوین شده است و این مقررات مربوط به بیمه دریایی است. اولین نظام بیمه دریایی که مشتمل بر اصول و قواعد ثابت بیمه ای است در سال ۱۴۳۵ میلادی تدوین شده که عناصر بیمه و مقررات و شرایط راه اجرای آن راتعیین نموده است.
اولین بیمه نامه ها در کشورهای مجاور دریا به دست آمده و دولت های که دارای کشتی های حمل و نقل دریایی بوده چون با حوادث دریایی روبرو بوده اند احکام و مقرراتی را وضع کردند که نوعی بیمه دریایی نسبت به کشتی و کالا و صاحبان و سرنشینان آن محسوب می شد. قرارداد بیمه، در ابتدا قراردادی خصوصی بود که بر اساس نیازهای تجارتی بین طرفین تنظیم می شد.
در سده های پانزدهم و شانزدهم مقررات خاصی برای فعالیت های بیمه ای در پایتخت های بزرگ کشورهای اروپایی وضع شد. بعد از گذشت زمانی از پی بیمه دریایی،بیمه خشکی پدید آمد که در ابتدا مربوط به اموالی بوده است که در مسیر حمل و نقل با خطر روبرو بوده اند. تاریخ بیمه خشکی به صورت نظام بیمه ای به قرن شانزدهم و هفدهم میلادی بر می گردد. پایه و اساس تأسیس شرکت های بازرگانی که در رشته بیمه آنش سوزی فعالیت می کنند به کشورهای اروپایی و به سده شانزدهم میلادی بر می گردد که صندوقهایی را به نام (گیله) برای جبران خسارتهای ناشی از آتش سوزی تشکیل داده بودند این صندوقها به صورت محدود به زیاندیدگان یاری می رساندند. آتش سوزی های بزرگی نظیر آتش سوزی سا ۱۶۶۶ شهر لندن و آتش سوزی سال ۱۶۷۶ شهر هامبورگ، موجب شد که ضرورت وجود شرکت های بیمه بازرگانی با پوشش وسیع بیش از پیش آشکار شود.(آتش سوزی بزرگ لندن که در سپتامبر ۱۶۶۶ میلادی در شهر لندن رخ داد از یک مغزه نانوایی شروع شد و به سرعت به سرعت به ساختمان های مجاور سرایت کرد و در نتیجه چهارصد کوچه و خیابان شر لندن به مساحت تقریبی ۱۷۵ هکتار را که شامل سیزده هزار واحد مسکونی و تجاری و حدود یک صد کلیسا بود، طعمه خود ساخت). بعد از آتش سوزی شرکت های بیمه ای، بیمه آتش سوزی را مطرح کردند. بیمه آتش سوزی در اواخر قرن هفدهم میلادی در انگلستان به وجود آمد و در سایر کشورها، در قرن هجدهم به صورت نظام بیمه ای مدون و گسترده درآمد.
بیمه عمر نیز یکی از انواع بیمه است که سابقه بیشتری نسبت به سایر بیمه ها دارد.بیمه عمر ابتدا مربوط به کاپیتان و کارکنان کشتی بود. به مرور زمان مسافران کشتی را نیز تحت پوشش قرار داد. بیمه عمر که یکی از بیمه های اشخاص است به چند قرن باز می گردد و اولین اثر بیمه ای یا بگوییم نخستین بیمه نامه عمر در زمان ملکه الیزابت اول صادر گردید که بصورت یک بیمه (عمر ساده زمانی) بود و زندگی بیمه گذار را برای مدت یک سال تحت پوشش قرار می داد. تاریخ بیمه عمر در سال ۱۵۸۳ میلادی به انگستان بر می گردد.
بیمه لویدز درسال ۱۷۲۰ میلادی در لندن تاسیس شد و توسعه یافت و اکنون نیز به عنوان"بیمه شاخص” شهرت جهانی دارد.
برای اولین بار موسسه مزبور اقدام به ارائه بیمه نامه دزدی به عنوان یک پوشش جدید بیمه ای در لندن نموده است لکن امروز بیمه لویدز خطرات بزرگ را مورد پوشش بیمه ای قرار می دهد. با اختراع اتومبیل یک نوع بیمه دیگر پا به عرصه وجود گذاشت.
اتومبیل در سالهای واپسین سده نوزدهم میلادی با پیام رفاه و آسایش به زندگی انسان وارد شد و از همان روزهای نخست آشکار گشت که میهمان ناخوانده ای به نام “خطر” را همراه خویش آورده است،که با تمامی تمهیدات و رعایت اصول ایمنی باز احتمال حضورش همراه ماشین می رود. وقتی مشخص شد که نمی توان “خطر” را با اقدامهای ایمنی و احتیاطی حذف کرد چاره های دیگر اندیشیدند و پای بیمه اتومبیل به میان آمد. اتومبیل به سبب آنکه از ابزارهای مورد نیاز زندگی روزمره مردم است و قشر بزرگی با آن سروکار دارند به دلیل اهمیت این وسیله، بیمه اتومبیل اهمیت ویژه ای در بین فعالیت های بیمه ای پیدا کرد و بیمه های مختلفی در رابطه با اتومبیل مانند بیمه بدنه اتومبیل، بیمه حوادث، بیمه سرنشین و راننده و شخص ثالث مطرح شد.
بیمه هواپیما نیز همانند بیمه اتومبیل و قطار با اختراع و توسعه صنعت هواپیما سازی به وجود آمده است.توسعه و گسترش تکنولوژی و ایجاد پروژه های بزرگ ساختمانی و نصب ماشین آلات صنعتی و کارخانجات بزرگ، بیمه های تمام خطر نصب و مقاطعه کاران را به دنبال آورد بیمه تعطیل کارخانجات در نتیجه پیدایش و توسعه کارخانجات و کارگاههای صنعتی و بیمه خطرات انفجار اتمی از آخرین نوع بیمه هایی است که به منظور جبران خسارت جانی و مالی بیمه شده و بیمه گذاران پدید آمده است. همراه با وقوع انقلاب صنعتی در سده هجدهم و رشد ابزار صنعتی و مکانیکی و گسترش خطرات ناشی از حوادث، افق های جدیدی در فراسوی بیمه گران گشوده شد و به مرور صورت های جدیدی از بیمه به وجود آمد و گسترش یافت و شرکت های بیمه ای بازرگانی، با سرمایه های نسبتاً کلان تشکیل شد و به سرعت گسترش یافت. پس از ابداع و گسترش بیمه، علاوه بر بیمه های حمل و نقل دریایی و آتش سوزی و دزدی، اشکال جدیدی از بیمه چون بیمه آفات و خسارتهای کشاورزی و دامی، بیمه نقص ابزار مکانیکی و بیمه تصادفات و خطرهای جنگی و بیمه حوادث حمل و نقل هوایی، بیمه مسئولیت پزشکی و بیمه مسئولیت مدنی، بیمه اعتبارو بدهکاری پدید آمد و هرچه قلمرو فعالیت های اقتصادی و مسئولیت گسترده تر و خطر افزون تر می شد نیز به بیمه شدت می گرفت و توسعه می یافت. امروزه بیش از صدها نوع بیمه با پوشش گسترده، از سوی شرکتهای بیمه ارائه می شود.
بدین ترتیب می بینیم نیاز به ایمنی و وجود خطر در صحنه های زندگی منشاء پیدایش و گسترش بیمه در طول تاریخ بوده است.
۴-۷-۲ بیمه در جهان امروزی
در دو قرن اخیر فعالیتهای بیمه ای در سرتاسر جهان توسعه یافته است. در کشورهای صنعتی بیمه نقش مهمی را در ثبات وضع اقتصادی بازی می کند و در کشورهای جهان سوم نیز مزایای اجتماعی و اقتصادی بیمه شناخته شده و عملیات بیمه ای به تدریج گسترش یافته است.
بیمه حوادث با انواع مختلف در دو قرن اخیر متداول شده است. از جمله بیمه حوادث شخصی که زندگی فرد را در صورت نقص عضو و از کار افتادگی ناشی از حادثه تأمین می کند و یا در صورت فوت ناشی از حادثه سرمایه هایی را در اختیار خانواده او می گذارد. در یک قرن اخیر سازمانهای بیمه اجتماعی که توسط دولتها و یا زیر نظر آنها اداره می شوند نقش قابل ملاحظه ای در توسعه بیمه بازنشستگی، بیمه عمر و حادثه شخصی کارگران و کارمندان و سایر حقوق بگیران به عهده گرفته اند. در ابتدا پیدایش بیمه های اجتماعی موجب رکود نسبی این بیمه ها شد ولی بتدریج تعارض بین بیمه های اجتماعی و بازرگانی منطقی گردید زیرا آشنایی با یک نوع بیمه موجب توجه افراد به سایر انواع آن شد. با اختراع اتومبیل یک نوع جدید بیمه در حد وسیعی متداول شد.بیمه خسارات وارد بر اتومبیل بیمه شده و همچنین بیمه خسارات وارد به اشخاص ثالث که در معرض تصادف هستند در هر نقطه ای از جهان وجود دارد و به این ترتیب بیمه مسئولیت در مقابل اشخاص ثالث رواج پیدا کردو بیمه مسئولیتهای ناشی از اموال و فعالیتهای حرفه ای افراد معمول شد و حتی مسئولیت ناشی از نواقص تولیدات صنعتی و غذایی و دارویی متداول گردید. از جمله انواع جدید بیمه،بیمه تمام خطر مهندسی است که نقش قابل ملاحظه ای در توسعه صنعتی و اجرای طرحهای عمرانی کشورها دارد.
بیمه های مربوط به وسایل نقلیه هوایی از جمله بیمه بدنه هواپیما و هلی کوپتر، بیمه مسئولیتهای ناشی از مسافرت هوایی،بیمه سرنشین ، بیمه مسئولیت فرودگاهها از جمله بیمه هایی است که در قرن اخیر اهمیت قابل ملاحظه ای یافته است.
۵-۷-۲ پیشینه بیمه در ایران :
درایران قبل از اسلام، مابین قبایل و اقوام ساحلی خلیج فارس و جزایر نشینان خلیج مذکور و اطراف آن، نوعی قراردادهای ضمانت ، به وجود آمده بود که بی شباهت به بیمه دریایی نیست.
به موجب این قراردادها، تجار و صاحبان کشتی در رابطه با معاملات بازرگانی که با هم داشتند، پرداخت قسمتی از خسارت وارده احتمالی در طول سفر دریایی را ضمانت می کردند که شباهتی به بیمه امروزی داشت.
در نظام حقوقی و اقتصادی ایران پس از اسلام مفهوم بیمه به اصطلاح رایح امروزی ناشناخته می باشد (گرچه مبانی نظری بیمه،هم در فرهنگ دینی و هم در فرهنگ ملی وجود داشته است). بطوری که در قرن های هجده و نوزده میلادی که بیمه در اروپا و آمریکا و حتی هندوستان توسعه پیدا کرده بود، اثری از بیمه و بیمه گری در نظام حقوقی و اقتصادی ایران مشاهده نمی شد؛ پیدایش و رواج بیمه به مفهوم امروزی آن در ایران سابقه چندانی ندارد سابقه بیمه درایران به حدود سال ۱۲۶۸ هجری شمسی در دوره ناصرالدین شاه بر می گردد.برای
اولین بار در زمان سلطنت وی بیمه به مفهوم جدید و امروزی آن وارد فرهنگ و حقوق و ادبیات ایران گردید.
امتیاز تاسیس اداره بیمه حمل و نقل در سال ۱۳۰۸ ه.ق (مطابق با ۱۲۷۰ ه.ش و ۱۸۹۱ میلادی) ازطرف ناصرالدین شاه به یک کمپانی روسی داده شد و شاه قاجار با یک تبعه روسی بنام “لازاپولیاکف” امتیاز نامه مزبور را همراه یکی از اعضای شورای دولتی تزاری روسیه به امضاء رساند. این امتیاز نامه مشتمل بر یک مقدمه و یازده فصل بوده و فعلاً جزو اسناد تاریخی در کتابخانه مجلس شورای اسلامی نگهداری می شود. دراین قرارداد که اولین قرارداد بیمه ای محسوب می شود کلمه بیمه و تضمین کنار هم ذکر شده است و بیمه و خطر در متن امتیاز نامه آمده است که مشعر به این معناست که در گذشته نیز از واژه بیمه، تضمین و صیانت از خسارت و خطر اراده شده است. فصل پنجم این امتیازنامه چنین می گوید:
“اداره بیمه و نقلیات،حق خواهد داشت که در جمع بلاد و قراء و نقاط ممالک محروسه ایران از قرار ذیل بیمه و تضمین نماید” و در بند چهارم آمده است:
“رابعا- مال التجاره و بارهای کشتی و امانات و عموما هر قسم محمولات و اشیای گران بهای کشتی باری و کرجی و قایقهایی که بار داشته یا خالی باشند و واگن و مسافرین کشتی و کرایه،خواه در کشتی یا خشکی بوده
باشد و غیره را بیمه خواهد کرد،از هر قسم"خسارت و خطری” که هنگام نقل ب کشتی یا به دریاچه یا رودخانه یا نهرهای طبیعی و نهرهای مصنوعی وارد آیند.”
یک کمپانی دیگر روسی با مدیریت “نیکلای الکساندر اوبیج تویستوسکی” برای حمل و نقل اجناس از سواحل غربی دریای خزر به دریای سیاه به منظور ارسال کالا “طرابوزان” و “استانبول” و نیز از"تبریز” به این مناطق تسهیلاتی ایجاد نموده و همین کمپانی به بیمه کردن تمام اجناسی که برای حمل و نقل به آن سپرده می شده اقدام می کرده است. تاریخ این امتیاز هفتم ژوئن ۱۸۹۳ میلادی می باشد و نام امتیاز نیز “امتیاز بنگاه بیمه حمل و نقل ایران راه انزلی- قزوین” بوده است که همزمان با سومین امتیاز “پولیاکف” می باشد. قرارداد دیگری که در آن کلمه بیمه به کار رفته است، قرارداد پستی مورخ ۱۸ فوریه ۱۹۰۵ میلادی مطابق ۲۹ بهمن ۱۲۸۴ هجری شمسی است که بین ایران و روس در مورد” بیمه ارسال امانات پستی” منعقد شده است.
در اوایل سلطنت احمد شاه قاجار نیز دو موسسه روسی به نام ” نادژوا ” و “کافکار مرکوری” برای اولین بار به صورت شرکت بیمه ای در ایران شروع به فعالیت کردند و به عملیات بیمه ای پرداختند گرچه پیش از این، قرارداد ، امتیاز نامه بیمه با دو تبعه روسی دوره ناصرالدین شاه منعقد شده بود لکن “پولیاکف” به دلیل عدم انجام تعهد خود در ظرف سه سال که در امتیاز نامه قید شده بود ، لغو شد.این موسسات که قدیم ترین شرکتهای بیمه در ایران هستند به بیمه کردن کالاها و محمولات تجاری که از روسیه به ایران وارد یا از ایران به روسیه صادر می شد، اقدام می کردند و یک شرکت بیمه انگلیسی به نام “شرکت بیمه آلیانس” در همان دوره نمایندگی خود را در تهران دایر کرد و متعاقب آن بسیاری از شرکتهای بیمه خارجی در ایران شعب و نمایندگی هایی تأسیس نمودند.
بدین ترتیب عملیات بیمه و بیمه گری در ابتدا توسط شرکتهای روسی و انگلیسی در ایران آغاز شد و شرکتهای خارجی چون"یورکشایر” انگلستان،"جنرال اکسیدنت کالدونیان"،"ایگل استار"،"یوزویچ یونیدن"،"اینگستراخ شوروی” و “وسترن استترلین” و … اقدام به تأسیس نمایندگی در ایران کردند تا جایی که تا شهریور ۱۳۱۴ تعداد شرکتهای بیمه خارجی به ۲۹ نمایندگی رسید.
فعالیت های شرکت های بیمه خارجی درایران که در بدو امر شناخته می شد بصورتی درآمده بود که برای اقتصاد ملی بجای نفع، زیان آور بود، از یک سو این شرکتها با بهره گرفتن از عدم اطلاع بیمه گذاران در مقابل پوشش‌های محدود، حق بیمه های کلانی مطالبه و دریافت می کردند و به بهانه های گوناگون از پرداخت خسارت شانه خالی می کردند و از طرف دیگر سود سالانه مبالغ قابل توجهی ارز به صورت حق بیمه از کشور
خارج می شد بدون آنکه معادل آن بصورت خسارت به مملکت وارد شود. وضع بی بند و باری پیش آمده بود که به هیچ وجه مناسب وضع اقتصاد ملی و رفاه جامعه نبود. برای مقابله با این وضع قانون بودجه ۱۳۱۴ به دولت اجازه داد مبلغ بیست میلیون ریال برای تأسیس یک شرکت بیمه ایرانی اختصاص دهند. بدین ترتیب در ۱۵ آبان در ایران روز بیمه نامیده شد.پس از تأسیس شرکت بیمه ایران موضوع تدوین و مقررات خاص بیمه میان آمد، زیرا محاکم بعلت عدم آشنایی به بیمه که حتی در بعضی موارد با شرایط مخصوص معاملات تجاری اختلاف دارد موجب نارضایتی بیمه گر یا بیمه گذار یا هر دو را فراهم می کردند. لذا قانون بیمه در ۳۶ ماده تهیه در هفتم اردیبهشت ماه ۱۳۱۶ از تصویب مجلس گذشت.علاوه بر قانون بیمه بتدریج قوانین و مقررات دیگری نیز وضع شده است که هر یک از آنها تأمین کننده هدف معینی است. لذا از نظر اهمیت هیچیک از آنها نمی تواند با قانون بیمه برابری کنند .اهم آنها عبارتست از:
۱- تصوینامه مورخ ۱۲/۹/۳۱ هیئت وزیران که علاوه بر تأیید و تنفیذ تصویب نامه های قبلی درباره موسسات بیمه، تا مدت ده سال دیگر بر کار موسسات بیمه حکومت کرده و تکلیف بیمه های دولتی و اتکایی اجباری و نظارت بر موسسات بیمه غیر دولتی را تعیین کرده است.
۲- قانون بیمه اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در مقابل اشخاص ثالث مصوب ۱۳۴۷ که بموجب آن بیمه مسئولیت وسایل نقلیه از اول سال ۴۸ اجباری شده است.
۶-۷-۲ تحولات صنعت بیمه در ایران:
بطور کلی می توان تحولات صنعت بیمه در ایران را بصورت زیر عنوان نمود:
آغاز فعالیت بیمه در ایران به سال ۱۲۸۹ ه.ش بر می گردد و عملیات بیمه در ایران را دو موسسه روسی آغاز کردند و تا سال ۱۳۱۴ که اولین شرکت بیمه ایرانی تأسیس شد بازار بیمه در اختیار شرکت های بیمه خارجی بود.
با توجه باینکه صنعت بیمه در طول مدت فعالیت خود در مقاطع مختلف در شرایط کاملاً متفاوتی قرار داشته است، می توان مقاطع زمانی تحولات صنعت بیمه را به این موارد تقسیم کرد:
۱- از سال ۱۲۸۹،آغاز فعالیت بیمه درایران تا سال ۱۳۱۴،تاریخ تاسیس شرکت سهامی بیمه ایران؛
۲- از سال ۱۳۱۴،تاریخ تاسیس شرکت سهامی بیمه ایران تا سال ۱۳۵۰،تاریخ تاسیس بیمه مرکزی ایران؛
۳- از سال ۱۳۵۰،تاریخ تاسیس بیمه مرکزی ایران تا سال ۱۳۵۸،تاریخ ملی شدن صنعت بیمه کشور،
۴- از سال ۱۳۵۸،تاریخ ملی شدن شرکت های بیمه خصوصی تا سال ۱۳۶۷،تاریخ تصویب قانون اداره امور شرکت های بیمه؛
۵- از سال ۱۳۶۷،تاریخ تصویب قانون اداره امور شرکت های بیمه تا سال ۱۳۸۰،تاریخ تصویب قانون تاسیس موسسات بیمه غیر دولتی؛
۶- از سال ۱۳۸۰تاریخ تاسیس موسسات بیمه غیر دولتی تا سال ۱۳۸۸،خصوصی سازی شرکت های بیمه دولتی.
۱-از سال ۱۲۸۹،آغاز فعالیت بیمه درایران تا سال ۱۳۱۴،تاریخ تاسیس شرکت سهامی بیمه ایران؛
صنعت بیمه به شکل امروزی آن و به صورت یک حرفه مستقل، برای نخستین بار در سال ۱۲۶۹ در ایران مطرح گردید. در این سال امتیاز فعایت انحصاری در زمینه بیمه حمل و نقل برای مدت ۷۵ سال به یک فرد از اتباع روسیه به نام لازارپولیاکف واگذار شد. وی ظرف مهلت سه سال که جهت آفاز فعالیت بیمه ای برای وی در نظر گرفته شده بود، قادر به تأسیس بیمه نگردید و در نتیجه امتیاز وی لغو شد و در سال ۱۲۸۹ دو شرکت بیمه روسی به نام های روسی نادژدا و کافکاز مرکوری اقدام به تأسیس نماندگی در ایران کرند.
در سال ۱۳۱۰، قانون و نظام نامه راجع به ثبت شرکت ها درایران به تصویب رسید و متعاقب آن بسیاری از شرکتهای بیمه خارجی اقدام به تأسیس یا نمایندگی در ایران کردند. تعدادی از این شرکت ها پیش از تصویب قانون یاد شده فعالیت بیمه ای خود را در ایران آغاز کرده بودند و پس از تصویب قانون به ثبت رسیدند.
در میان شرکتهای بیمه خارجی فعال در ایران، شرکت های انگلیسی از جهت تعداد و حجم فعالیت موقعیت بهتری داشتند. به تدریج تغییراتی در فعالیت شرکتهای بیمه خارجی پدیدار گشت و فعالیت برخی از شرکتها متوقف و شرکتهای جدید جانشین آنها شدند. به عنوان مثال شرکت های نادژدا و کافکاز مرکوری که تنها در زمینه باربری فعالیت داشتند،در سال ۱۲۹۹ تعطیل شدند و در سال ۱۳۰۴ به جای آناه شرکت بیمه اینگستراخ
شوروی سابق شروع به فعالیت کرد.شرکتهای بیمه خارجی فعال در ایران عبارت بودند از:

 

• • بیمه اینگستراخ؛

 

• • بیمه روسی نادژدا؛

 

• بیمه روسی کافکازمرکوری؛

توزیع مربوط به نحوه­ رساندن کالا و خدمت به مشتری است. طراحی یک سیستم توزیع نیازمند دو نوع تصمیم می­باشد. اولین تصمیم، تصمیم استراتژیک (تعداد سطوح بین تولیدکننده و مشتری) و دومین تصمیم، تصمیمات تاکتیکی می­باشد (مانند سیاستهای مدیریتی مانند نرخهای بهره و نرخهای خفیف). در حالی که ادبیات مدل­سازی بر روی یکی از این عوامل و یا دیگری متمرکز شده است، شواهد امر حاکی از اثر تعاملی این دو متغیر تصمیم می­باشد(۳۱).
توزیع کالاهای ورزشی ملموس نظیر تجهیزات ورزشی از رویکردی مشابه با سایر کالاهای مصرفی تبعیت می نماید. کالاهای ورزشی از طریق کانال های توزیع و یکسری از واسطه ها نظیر عمده فروشان و خرده فروشان بازاریابی می شوند، که در این فعالیت دخیل می باشند، تا اطمینان حاصل نمایند که محصولات مناسب در زمان مناسب و قیمت مناسب با کیفیت و کمیت مناسب در دسترس باشند.
ورزش به عنوان یک محصول و یا خدمت ناملموس مشخصه های توزیعی مخصوص خود را یدک می کشد.
از مهمترین ابزار کانالهای توزیع ^[۴۱]در دست مدیران ورزشی رسانه ها هستند. بدون عملکرد صحیح رسانه، افراد برای تماشای مسابقه مورد نظر خود مجبور هستند کیلومترها راه را طی کنند و به شکل حضوری آن را تماشا کنند. همچنین می توان به نقش آژانسهای توزیع بلیط ^[۴۲]به عنوان یکی دیگر از بخشهای کانال توزیع اشاره نمود(۵۱).

۲-۱-۱۳-۲-۱- اجزای متداول کانال های بازاریابی
اجزای متداول کانال های بازاریابی به شرح زیرند:
۱- دلال: واسطه ای که کارش نزدیک کردن نظرات خریداران و فروشندگان است. کسی که موجودی ای از کالا متعلق به خود ندارد و در مسائل مالی هم مداخله نمی کند و هیچ مخاطره ای را هم قبول نمی کند.
۲- تسهیل کننده: کسی که کمک رسان فرایند توزیع است، اما نه مالکیت کالا را عهده دار می شود و نه در مذاکرات خرید و فروش دخالت می کند.
۳- نماینده تولید کننده: شرکتی که معرفی کننده کالاست و کالاهای متعلق به چند تولیدکننده را برای فروش در اختیار دارد. نماینده تولیدکننده کسی است که سازمان به جای افزودن بر پرسنل فروش خود، از خدمات این سازمان واسطه استفاده می کند.
۴- بازرگان: واسطه ای که کالا را می خرد، مالکیت آن را عهده دار می شود و آن را دوباره به فروش می رساند.
۵- خرده فروش: واحد اقتصادی تجاری که کالاها و خدمات را به طور مستقیم و برای استفاده شخصی و غیر تجاری به مصرف کننده نهایی می فروشد.
۶- نمایندگی فروش: واسطه ای که به دنبال مشتری است و از طرف تولیدکننده، درباره فروش کالا مذاکره به عمل می آورد اما عهده دار مالکیت کالا نمی شود.
۷- پرسنل فروش: گروهی از کارکنان که توسط سازمان و به منظور فروش کالاهای آن استخدام می شوند، ایشان همچنین خدمات مورد نیاز مشتریان سازمان را هم در اختیار آن ها قرار می دهند.
۸- عمده فروش (توزیع کننده): واحد اقتصادی تجاری که کالا یا خدمات سازمان را در اختیار کسانی قرار می دهد که آن کالا یا خدمات را برای فروش مجدد یا مصارف تجاری خریداری می نمایند(۲۹).
۲-۱-۱۳-۲-۲- استادیوم های ورزشی به عنوان کانال های توزیع
در استادیومهای ورزشی هم زمان با تولید محصول(مسابقه ورزشی) می توان شاهد مصرف آن بود. از موارد قابل توجه دراستادیومها می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
۱- ضرورت استفاده از مکان جدید:
داشتن استادیومهایی با جایگاههای لوکس، رستورانها و سایر امکانات تفریحی و سرگرمی برای تماشاگران، تضمین بازگشت سرمایه صاحبان این اماکن می باشد(۶۹).
نمای باشگاه ها و ساختمان ها و استادیوم ها،چشم انداز، اتومبیل ها، مبلمان و صندلی ها، تجهیزات ورزشی، کارکنان سازمان، علائم، مطالب نوشته شده و دیگر نوشته های قابل رؤیت، همگی شواهد محسوسی هستند که کیفیت خدمات یک سازمان ورزشی را نشان می دهند(۲۹).
۲- توزیع بلیط:
احتمالاً درآمد حاصل از فروش بلیط از قدیمی ترین روش کسب درآمد برای رویدادهای ورزشی بوده است. درآمدهای حاصل از فروش بلیط به منظور حفظ سلامت مالی سازمانهای ورزشی از حساسیت زیادی برخوردار است. امروزه تنها ۳۳ درصد بلیط مسابقات از طریق آژانسهای فروش بلیط فروخته می شود و فروش بیش از ۶۷ درصد این بلیطها به صورت فروش فصلی صورت می گیرد. در سیستمهای توزیع مدرن یک واحد توزیع بلیط وظیفه بازاریابی برای مسابقه، تبلیغات، حمایتهای فنی و ارائه خدمات به مشتری را بر عهده دارند. اجرای صحیح تمامی این وظایف موجب افزایش رضایتمندی تماشاگران از خرید خود می گردد(۳۰).
۲-۱-۱۳-۲-۳- رسانه های ورزشی به عنوان کانالهای توزیع
شکل دیگری از کانالهای توزیع که اهمیت استفاده از آن رو به رشد فزاینده ایی است، رسانه ورزشی می باشد. تلویزیون سراسری و کابلی، رادیو و اینترنت همگی از عناصر واسطه ایی برای رساندن محصولات ورزشی به دست مصرف کنندگان هستند. از آنجایی که علاقمندی سفارش دهندگان تبلیغات روز به روز بیشتر می شود شبکه های تلویزیونی قادر به پرداخت پول بیشتری برای دریافت حق پخش بازیها هستند(۶۹).
در گذشته ورزش به شدت و به نحو گسترده ای از عنصر روابط عمومی به عنوان یک موتور محرک اولیه متأثر می گشت. امروزه تمام روزنامه ها دارای بخش ورزشی بوده و به طرز گسترده ای رویدادهای مختلف ورزشی را گزارش می دهند. در نتیجه سازمان های ورزشی تمایل دارند که به نوعی با ورزش ارتباط برقرار نمایند، به علت اینکه ورزش به دقت به وسیله بخش های مختلف مصرف کنندگان پیگیری می شود و سازمان ها می توانند به طرز گسترده ای از این رسانه به عنوان موتور محرک ترویج محصولات و خدمات خویش به بخش های خاصی از بازار استفاده نمایند(۴۸).
۲-۱-۱۳-۳- ترویج
ترویج عبارت است از مجموعه فعالیت های اطلاع رسانی، ترغیب و اثرگذاری که این سه کاملا با هم مربوط هستند(۱۸). ترویج چیزی بیش از تبلیغات است و شامل تمامی انواع ارتباطات با مصرف کنندگان می باشد. برای بسیاری از سازمان های ورزشی برقراری ارتباط مؤثر و با کارآیی بالا با بازارهای هدف از اهمیت زیادی برخوردار است(۳۱).
به گفته دلپی (۲۰۰۰) ، سازمان دهندگان رویدادهای ورزشی نمی توانند تنها بازکننده درب های ورودی ورزشگاه ها باشند و منتظر بمانند تا شرکت کنندگان متوجه آنان شوند. به طور مشابه تنها عده کمی از مخاطبان محصولات ورزشی بدون ترویج متوجه این محصولات می شوند(۷۴).
از دیدگاه بازاریابی ورزشی ترویج که در صنعت ورزش مورد استفاده قرار می گیرد به صوت زیر تعریف می شود: عملیات شکل دهی و یا تأثیر بر افراد در ارتباط با محصولات شرکت های ورزشی ، سطح مداخله و تصویر شرکت های مرتبط با ورزش. در این تعریف بخش ها و افراد گوناگونی وجود دارند که سازمان های مرتبط با صنعت ورزش می بایست با دقت کافی آن ها را مورد توجه قرار دهند(۶۵).
یک سازمان ورزشی محصولات و خدمات خویش را برای مصرف کنندگان نهایی، مشتریان تجاری، کل لفراد جامعه، جوامع تجاری و رسانه ها ترویج می نماید. در بازاریابی ورزشی ، بخش عمده ای از ارتباطات و ترویج، خصوصا در ارتباط با مشتریان و مخاطبان جدید ، از ماهیتی آموختنی برخوردار می باشد. ممکن است ضرورت داشته باشد شرکت و یا سازمان های ورزشی به مخاطبان آموزش دهند که ورزش چه منافعی برای آن ها دارد، کجا و چه زمانی می توان آن ها را بدست آورد و چگونه در فرآیندهای خدمات شرکت نمود.
بلوریان چهار عامل مهم را که در فرایند تصمیم گیری مدیر در خصوص آمیخته بازاریابی ترویج تاثیر دارد را بدین گونه بیان می دارد:
میزان پول در دسترس، چگونگی ماهیت بازار، اهمیت محصول و چرخه عمر محصول(۶).
۲-۱-۱۳-۳-۱- اجزای آمیخته ترویج
اجزای آمیخته ترویج از نظر شانک شامل: تبلیغات، پیشبرد فروش، فروش حضوری، حمایت و روابط عمومی می باشد(۶۹).
تبلیغات^[۴۳]:
عبارتست از ارتباط و معرفی غیر شخصی محصول یا خدمات از طریق حامل های مختلف در مقابل دریافت وجه برای موسسات انتفاعی یا غیر انتفاعی، یا افرادی که به نحوی در پیام مشخص شده اند. تبلیغات که به منظور ایجاد ارتباط و معرفی محصول یا خدمات و با پرداخت وجه در یکی از رسانه ها صورت می گیرد، با هدف ایجاد شناخت و آگاهی از نشان و نیز وفاداری به نشان انجام می شود(۶۹).
بعضی از رسانه­های تبلیغاتی عبارتند از: بیلبورد، کارتهای چاپی، رادیو، سینما، تلویزیون، تبلیغات از طریق شبکه­ اینترنت، سکوهای ایستگاه اتوبوس، مجله­ها، روزنامه­ها، دوره­گردهای شهری، کناره­های اتوبوس، درهای تاکسی، بر روی دستمال کاغذی، سریالهای تلویزیونی و رادیویی، در پشت بلیطها و هر مکانی که یک فرد، آنجا را برای رساندن پیامش اجاره نماید. تبلیغات تبدیلی^[۴۴] که در برنامه ­های دیگر رسانه ­ها نهفته می­باشد، بنام جا دادن کالا^[۴۵] معروف است.
تبلیغات بر روی اینترنت، پدیده­­ی تازه­ای می­باشد. قیمت­های اینترنتی به ارتباط فضای پیرامون شبکه­ اینترنت بستگی دارد. تبلیغات از پست الکترونیکی پدیده­ تازه­تری است. تبلیغات تقاضا نشده در پست الکترونیکی بنام اسپام^[۴۶] معروف است. هدف غایی تبلیغات، تلاش برای ایجاد چیزی به نام سهم حافظه^[۴۷] است. سهم حافظه وضعیت یک مارک از کالا را نشان می­دهد که می­توان آن را بدست آورد وقتی که با گروه های عمیق­تر و تجربی­تری از اهداف مواجه­ایم(۱۱).
پیشبرد فروش^[۴۸]:
ترفیع فروش کوششهای ترفیعی غیرشخصی است که برای داشتن یک اثر فوری بر روی فروش طراحی می­گردد. ترفیع فروش ارتباطات بازاریابی رسانه­ای است که در یک زمان محدود از پیش تعیین شده برای افزایش تقاضای مصرف ­کننده، تحریک تقاضای بازار و یا بهبود دسترسی به کالا، بکار می­رود(۱۱).
به تعبیری دیگر، پیشبرد فروش عبارتست از محرکهای کوتاه مدت برای تشویق فروش یا خرید محصول و خدمات. در این روش از ابزار گسترده ای برای برانگیختن واکنش های قوی تر یا سریع تر بازار بهره گیری می شود که شامل استفاده از کوپن های تخفیفی، حراج، کاهش قیمت ها، جایزه هایی برای خرید محصول و نمایش تجاری جهت تشویق مصرف کنندگان می باشد( ۲۶،۶۹).
فروش حضوری^[۴۹]:
فروش یا فعالیت فروش، بخش جداناپذیر از فعالیت­های تجاری است. فروش حضوری (فروش شخصی) عبارتست از انتقال اطلاعات درباره محصول، خدمت، ایده ونظایر آن به مشتریان جهت متقاعد کردن آنها برای خرید.
انواع فروش و معامله عبارتند از: فروش خانه به خانه، فروش چند سطحی، فروش مستقیم، سفارش پستی، فروش تلفنی، خرده­فروشی، ارسال محموله.
فروش مستقیم باعث ایجاد حفظ ارتباطات نزدیک با مشتری می­گردد. چالش مربوط به جریانات آتی در بازاریابی در دنیای غرب بسیار وسیع است و بیشتر حول تطبیق ارتباطات بازاریابی به عنوان دیدگاه جدید در توضیح رفتار بازاریابی متمرکز شده است. در این میان، فروش مستقیم به عنوان یک شکل از ارتباطات بازاریابی به دنبال قرار گرفتن این ارتباطات شخصی شده، با تمام ابعادی که در طی ساخت و نگهداری این ارتباطات وجود دارد، بین تولیدکننده و خریدار می­باشد (لاک و همکاران^[۵۰]، ۱۹۹۹).
فروش حضوری به اشکال متفاوت توسط بازاریابان مورد استفاده قرار می گیرد. که برخی از آنها شامل: تعیین حمایت از شرکتهای حامی مالی در برابر شرکتهای به کمین نشسته، فروش سوییتهای لوکس یا جایگاههای لوکس در استادیومها می باشد(۶۱). به عبارت دیگر، عرضه شفاهی محصولات که به صورت مکالمه رودررو با یک یا چند نفر مشتری به قصد فروش انجام می شود فروش شخصی یا فروش حضوری نامیده می شود(۱۸).
حمایت^[۵۱]:
عبارتست از سرمایه گذاری در یک ورزش (ورزشکار، لیگ، رویداد و غیره) به منظور کسب حمایت کامل از اهداف سازمانی، اهداف بازاریابی یا اهداف خاص ترویجی(۶۵،۱۸).
روابط عمومی^[۵۲]:
ارتباطات درونی و بیرونی است (با بهره گرفتن از فعالیت­های سمبلیک) که برای اطلاع یا تأثیر جوامعی خاص با بهره گرفتن از نوشتن، بازاریابی، تبلیغات و پیامدهای خاص انجام می­ شود. بعضی از متخصصین روابط عمومی به صورت تمام وقت بعنوان کارمندان این شرکتها، سیاستمداران، سازمانهای غیرانتفاعی یا دولتها مشغول کار می­باشند در حالی که بقیه برای آژانسهای روابط عمومی کار می­ کنند و خدمات خود را به صورت قراردادی در اختیار مشتریان قرار می­ دهند و تجربه­ فنی خود را هر وقت که لازم باشد در اختیار آنها قرار می­ دهند (۱۱).
به عبارت دیگر روابط عمومی شامل تشویق غیرشخصی، تقاضا برای یک محصول، خدمت یا واحد تجاری از طریق درج اخبار تجاری مثبت در یک رسانه بدون پرداخت وجه(۱۸). روابط عمومی ارتباطات سودمند و دو جانبه ای را بین سازمانهای ورزشی و عموم، به منظور کسب موفقیت سازمان، شناسایی، پایه گذاری و حفظ می کند(۶۹).
به طور کلی محققان و نویسندگان مختلف بازاریابی ورزشی عناصر مختلف و دسته بندی های متفاوتی را در زمینه عناصر تشکیل دهنده این بخش از آمیخته بازاریابی ورزشی ارائه می نمایند.

ضریب هضمی از مشخصه های مربوط به علوفه است، از آنجایی که ترکیب شیمیایی و ارزش غذایی علوفه به نوع گیاه علوفه ای بستگی دارد، لذا ضرایب هضمی گونه های مختلف، متفاوت خواهد بود. در این رابطه میتوان به بررسی لیسی و همکاران^۲ (۲۰۰۳) که ترکیب شیمیایی برخی از گونه های علفی را در جدول ۱-۱ ارائه نموده است ، اشاره نمود.
Nelson & Satter -1
Lacy et al -2
جدول ۱-۱ ترکیبات شیمیایی و ارزش غذایی چندگونه علوفه ای بر مبنای ماده خشک(درصد)
تیپ علوفه پروتئین خام NDF قابلیت هضم ماده خشک به روش in vitro
شبدر ایرانی - مارال ۲۱-۱۵ ۴۵-۲۴ ۷۸-۶۳
یونجه ۲۲-۱۶ ۴۶-۴۰ ۷۰-۶۰
شبدر قرمز ۱۸-۱۴ ۴۲-۳۸ ۶۸-۶۷
علوفه مرتع ۱۷-۱۵ ۷۵-۴۰ ۷۱-۴۹
چاودار ۹-۵ ۷۵-۵۵ ۶۵-۵۳
منبع: لیسی و همکاران (۲۰۰۳)
اگر مقایسه در مرحله مشابهی از رشد انجام گیرد، رقم های درون یک گونه عموما تنها اندکی از نظر ارزش غذایی با هم تفاوت نشان خواهند داد، اما تفاوت های موجود بین گونه های نظیر ممکن است بزرگتر باشد (صوفی سیاوش و جانمحمدی، ۱۳۸۳).
۱-۳-۲ – قسمت های مختلف گیاه مانند برگ،ساقه و دانه:
میزان ماده ازته بستگی به میزان برگ گیاه دارد. هرچه برگ بیشتر باشد، ماده ازته نیز بیشتر خواهد شد و چون نسبت برگ به ساقه در طول رشدگیاه کم می گردد و بالطبع میزان ماده ازته گیاه کامل نیز به تدریج کمتر می شود. قند های محلول پروتوپلاسم نیز بتدریج در طول رشد کاهش یافته و در موقع گل دادن به حداقل می رسند. همچنین میزان سلولز با طویل شدن ساقه افزایش پیدا می کند و مقدار لیگنین نیز در شروع طویل شدن ساقه افزایش مختصری پیدا کرده، سپس به تدریج و به کندی افزایش پیدا می کند و بعد از مرحله گل دادن، افزایش آن سریع تر می شود (عزیزی، ۱۳۷۵). بنابراین معمولاً ارزش غذایی برگ نسبت به ساقه بیشتر است. در بعضی از گندمیان (مانند تیموتی و نیشکر) ساقه اندام ذخیره است که این امر سبب می شود بر خلاف قاعده، ارزش غذایی بیشتری نسبت به برگ، بخصوص در اوایل مرحله رشد، داشته باشد (نجف نژاد، ۱۳۸۵).

مهرداد و همکاران (۱۳۸۳) در بررسی تاثیر مراحل رشد یونجه بر ترکیب شیمیایی آن گزارش نمودند که مرحله بدون گل بیشترین میزان پروتئین خام و مرحله گلدهی کامل کمترین مقدار را از نظر پروتئین خام را دارا بودند. همچنین در این تحقیق یونجه چین اول کمترین میزان پروتئین خام و یونجه چین پنجم بیشترین میزان پروتئین خام را به خود اختصاص داده بودند.
برگ های گیاه به عنوان محل های اصلی فتوسنتز، دارای فعالیت آنزیمی زیادتری می باشند. بنابراین غالبا غلظت های کربوهیدرات های غیرساختمانی و پروتئین در آنها بسیار بیشتر از ساقه ها می باشد (گرانت و همکاران^۱، ۱۹۹۲).
در اکثر گیاهان، مقدار الیاف در ساقه بیشتر از برگ است. همچنین گرامینه ها در مقایسه با بقولات، الیاف بیشتری در ساختمان خود دارند. همزمان با بالغ شدن گیاه، تراکم الیاف خام، که موثرترین عامل در قابلیت هضم ماده خشک می باشد، افزایش می یابد.
۱-۳-۳ – مرحله رشد در زمان برداشت :
مرحله رشد مهمترین عامل موثر بر ترکیب و ارزش غذایی علوفه های مرتعی می باشد، با افزایش سن گیاه و رسیدن به سن بلوغ، تراکم الیاف خام در گیاه افزایش یافته و به تبع آن، غلظت مواد محلول کاهش می یابد، در نتیجه مقادیر کربوهیدرات های ساختمانی (مانند سلولز و همی سلولز) و لیگنین آن زیاد می گردد. لیگنین را می توان مهمترین عامل کاهش دهنده قابلیت هضم الیاف قلمداد نمود. لیگنین پلی مری است که از ترکیب پیش ماده های الکلی حاصل شده است. فرم غالب لیگنین در دیواره اولیه گواسیل لیگنین^۱ است که از کونیفریل الکل مونولیگنول ها^۲ مشتق شده است. در دیواره ثانویه، سرینجیل لیگنین^۳ فرم غالب لیگنین است که از پیش ماده های سیناپیل الکل^۴ حاصل شده است (حسین خانی، ۱۳۷۷؛ نجف نژاد، ۱۳۸۵).
Grant et al -1
مرحله بلوغ گیاه، در میزان الیاف خام گیاه نیز منعکس است که می تواند از ۲۰ درصد ماده خشک در گیاه جوان تا ۴۰ درصد ماده خشک در گیاه بالغ افزایش یابد. با افزایش سن گیاه، از مقدار پروتئین آن کاسته می شود. بنابرین رابطه معکوس بین مقادیر پروتئین و الیاف خام در یک گونه گیاه وجود دارد. اگرچه می توان آن را با بهره گرفتن از کودهای ازته بر هم زد (صوفی سیاوش و جانمحمدی، ۱۳۸۳). در گیاهانی نظیر یونجه، که نحوه رشد کاملاً متفاوتی نسبت به گندمیان دارند، تغییرات سریع در زمان بلوغ گیاه و گلدهی صورت می گیرد. بطور مشابه تغییرات در مجموع مواد مغذی قابل هضم^۵ ، از ۵۵ تا ۶۳ درصد تغییر می کند. قسمتی از این اختلاف ها به این حقیقت مربوط می شود که گیاهان برگ های خودشان را همراه با بالغ شدن از دست می دهند. برگ ها در مقایسه با سایر قسمت های گیاه، مقدار ماده مغذی بیشتری دارند. با بالغ شدن گیاه غلظت کلسیم، پتاسیم، فسفر و اکثر عناصر کم مصرف کاهش می یابد (نیکخواه و امانلو، ۱۳۷۴). رشد علوفه در زمان برداشت از مهمترین عواملی است که می تواند در قابلیت هضم پروتئین تاثیر بگذارد. چنانچه با افزایش رشد گیاه، مقادیر پروتئین خام و همچنین تجزیه پذیری شکمبه ای پروتئین کاهش می یابد (هوفمن و همکاران^۶، ۱۹۹۳؛ گریفین و همکاران^۷، ۱۹۹۴ و کاسیدا و همکاران^۸، ۲۰۰۰). البته باید توجه داشت که مونی و آلن^۹ (۱۹۹۷) معتقدند که مرحله برداشت تاثیری روی تولید و یا ترکیب شیر ندارد.
فصل اول:بررسی منابع
با پیشرفت بلوغ در گیاهان علوفه ای، تغییراتی در آنها ایجاد می شود. نسبت بالایی از رشد اولیه گیاه را برگ ها به خود اختصاص می دهند. در گیاهان علوفه ای جوان، ساقه ها، دیواره سلولی ظریفی داشته و از قابلیت هضم بالایی برخوردارند. در اکثر گیاهان علوفه ای بالغ، دیواره سلول های ساقه ضخیم شده و دارای مقدار زیادی لیگنین می گردند. در اکثر علوفه های خانواده بقولات و گندمیان، انرژی قابل هضم، پروتئین و مواد معدنی ضروری با پیشرفت بلوغ، کاهش می یابد (عزیزی، ۱۳۷۵). در نتیجه با افزایش و گذر از هر مرحله رشد به مراحل بعدی رشد، همراه با عملکرد مطلوب (مقدار ماده خشک در هکتار) نیست و زمانی که عملکرد ماده خشک بالاست، برعکس ارزش غذایی کم می شود. بنابرین باید مرحله یا زمانی علوفه برداشت شود که دو عامل عملکرد(ماده خشک در هکتار) و ارزش غذایی در حد مطلوب باشد (نجف نژاد، ۱۳۸۵).
Guaiacyl Lignin -1
Coniferyl Alcohol Monolignols -2
Syringyl Lignin -3
Synapil Alcohol -4
Total Digestable Nutrient:TDN -5
Hoffman et al -6
Griffin et al -7
Cassida et al-8
Mooney & Allen-9
رشد برای هر چین متفاوت است و به نظر می رسد که نباید تمامی چین ها در یک موحله رشد معین چیده شوند. تغییرات پروتئین خام یونجه در ۱-۲، پس از رسیدن به مرحله اول گلدهی، قابلیت هضم علوفه به ازای هر روز ۵/۰ درصد کاهش می یابد.
جدول ۱-۲ ترکیبت شیمیایی بخش های مختلف یونجه در مرحله شروع گلدهی چین سوم
بخش های تفکیک شده میانگین ماده خشک ۵۰ بوته(گرم) DM % Ash% CF% CP%
بوته ۲۲/۳۹ ۹۴/۱۹ ۰۵/۸ ۸۴/۲۱ ۰۳/۲۳
برگ ۱۰/۲۱ ۱۱/۲۲ ۳۷/۹ ۱۵/۷ ۳۸/۳۱
ساقه ۴۹/۲۰ ۸۱/۲۱ ۸۱/۷ ۹۶/۳۹ ۶۶/۹
منبع: نجف نژاد (۱۳۸۵)
بدلیل اینکه دام علوفه با کیفیت پایین تر را مصرف می کند، کل ارزش غذایی می تواند تا یک درصد به ازای هر روز تاخیر در برداشت ( بعد از رسیدن به مرحله اول گلدهی ) کاهش یابد. بر اساس تحقیقات انجام شده تا بیش از ۴۰ درصد اختلاف در کیفیت علوفه می تواند مربوط به برداشت در مرحله بلوغ باشد.
مسن شدن علوفه اغلب با کاهش برگ و افزایش نسبت ساقه به برگ همراه است. این عامل تاثیر عمده ای در کاهش کیفیت علوفه دارد. نسبت برگ به ساقه در یونجه از ۴/۱ در اواخر مرحله رشد به ۷/۰ و یا کمتر در اوایل تشکیل نیام کاهش می یابد. سریع ترین تغییرات در نسبت برگ به ساقه در مرحله قبل از رسیدن به اواسط غنچه دهی اتفاق می افتد (نیکخواه و امانلو، ۱۳۷۴؛ نجف نژاد، ۱۳۸۵). افزایش سن علوفه ها (زمان برداشت) با کاهش کیفیت آنها همراه است، بنابراین عواملی نظیر درجه حرارت پایین و نور با ایجاد تاخیر بلوغ، سبب افزایش کیفیت علوفه در یک سن مورد نظر می شود. علاوه بر این اغلب مطالعات انجام شده نشان می دهد که معمولاً اولین برداشت علوفه در طی فصل بهار و تابستان انجام می گیرد که در این زمان گرم شدن هوا و رسیدگی (بلوغ) روی هم اثر مثبت دارند. این مطالعات کاهش سریع در قابلیت هضم و مقدار پروتئین و افزایش در مقدار الیاف، لیگنین و سایر اجزاء دیواره سلولی را نشان می دهد. مرحله رویش و سن گیاه بر تراکم عناصر مغذی آن اثرات مختلفی دارد. با افزایش سن گیاه و رسیدن به مرحله بلوغ، غلظت بعضی از عناصر مانند پتاسیم، فسفر، مس، روی، کبالت، نیکل و مولیبدنیوم کاهش می یابد ولی سیلیس، آلومینیوم و کروم افزایش می یابد. که البته این تغییرات به نوع عنصر، نوع گیاه و سایر شرایط محیطی و بیولوژیکی بستگی دارد (نجف نژاد، ۱۳۸۵).
۱-۳-۴ – حاصلخیزی و خصوصیات خاک :
ترکیبات و ارزش غذایی گونه های علوفه ای تحت تاثیر نوع خاک تغییر پیدا می کند. برای مثال یونجه به خاک لومی و رسی عمیق، گرم و آهکی (pH تقریبا ۷) احتیاج دارد، یونجه نیاز زیادی به فسفر و پتاس ( kو p) دارد (شهبازیان، ۱۳۸۳). گیاهان خانواده بقولات معمولا نسبت به گیاهان خانواده گندمیان به اسیدیته خاک حساس تر هستند. اگرچه ترکیب یونجه و سایر گیاهان خانواده بقولات با حاصلخیزی و مشخصات خاک تحت تاثیر قرار می گیرند، ولی معمولا آنها خیلی کمتر از گیاهان خانواده گندمیان تحت تاثیر قرار می گیرند (نیکخواه و امانلو، ۱۳۷۴).
۱-۳-۵ – اثرات اقلیم ، فصل ، آب و هوا :
بعضی عوامل مانند اقلیم، فصل، آب و هوا، ارزش غذایی گونه ها و واریته های کشت شده را تحت تاثیر قرار می دهند. بنابه گزارش های ارائه شده، قابلیت هضم علوفه گرمسیری ۱۵ واحد کمتر از قابلیت هضم علوفه مناطق معتدله است. علوفه گرمسیری دارای کربوهیدرات محلول پایین و مقدار لیگنین و دیواره سلولی بالا می باشند (نجف نژاد،۱۳۸۵).
در شرایط سرد و مرطوب چون گیاه کاملا به مرحله بلوغ نمی رسد، حاوی مقدار بیشتری پروتئین خام است. افزایش درجه حرارت فعالیت متابولیکی همه گیاهان را افزایش می دهد، بدین معنی که سبب ساخت و تجزیه سریع تر انرژی و متابولیت های ذخیره و همچنین ساخت سریع تر مواد و سلول های جدید می شود. تولید محصول کم و با ارزش غذایی بالا از مشخصات علف هایی است که در شرایط سردسیری رشد می کنند. نور مستقل از درجه حرارت سبب افزایش قابلیت هضم گیاهان می شود. تاثیر رطوبت متغیر است در صورتی که رطوبت کم باشد ممکن است بلوغ به تاخیر بیفتد. با وجود این، در بعضی از گیاهان چندساله ممکن است در فصل خشک، با رفتن به حالت رکود و با انتقال مواد ذخیره به ریشه ها، ارزش غذایی برگ ها و قسمت های هوایی آنها کاهش یابد (هت و همکاران^۱،۱۹۸۵؛ون سوست^۲،۱۹۸۷؛نجف نژاد،۱۳۸۵).
Heath et al-1
Van Soest-2
۱-۳-۶ – زمان و فصل برداشت محصولات علوفه ای :
برداشت، خشک کردن و انتقال علف خشک به انبار، بدون ضایعاتی که در این فرایند صورت می گیرد، غیرممکن است. اما ممکن است طی عملیات برداشت، در مقایسه با چرانیدن، واحد های بیشتری از مواد مغذی به ازای هر واحد از زمین بدست آید.
عوامل متعددی در اتلاف مواد مغذی علوفه دخالت دارند که می توان آنها را به صورت زیر تقسیم بندی نمود : الف – ضایعات ماده خشک از حدود ۶ درصد در روش خشک کردن مصنوعی علف خشک ب – حدود ۳۵ درصد ضایعات ماده خشک علف خشک بسته بندی شده در مزرعه با آسیب ناشی از بارش ج - ضایعات ناشی از شستشو توسط باران در ۲۴ ساعت ۵ تا ۱۲ درصد ه - ضایعات در اثر خرد شدن و ریزش برگ ها ۳ تا ۳۵ درصد می باشد. بطور متوسط ۱۵ تا ۲۰ درصد ضایعات برای علف خشک بقولات غیرطبیعی نیست (نیکخواه و امانلو، ۱۳۷۴؛ نجف نژاد، ۱۳۸۵).
۱-۴- هضم الیاف در نشخوارکنندگان :
نشخوارکنندگان به مقدار کافی فیبر در جیره روزانه برای عملکرد بهتر شکمبه، نیاز دارند. حیوانات شیرده نیز برای نگهداری چربی شیر در حد متعادل به الیاف خام نیازمند هستند (سانتینی و همکاران^۱، ۱۹۹۲). بندری و همکاران^۲ (۲۰۰۷) در مطالعه خود دریافتند که کاهش اندازه ذرات سیلاژ یونجه، مقدار اسیدهای چرب فرار را افزایش می دهد و نسبت مولی استات را در مایع شکمبه افزایش می دهد ولی تغییری در نسبت مولی پروپیونات و بوتیرات ایجاد نمی کند و نیز نسبت استات به پروپیونات تغییری نمی کند.
غذای پذیرفته شده توسط حیوان هنگامی می تواند وارد جریان خون و لنف شده و مورد استفاده اعضاء بدن قرارگیرد که در آن تغییراتی به وجود آمده باشد. این تحول و دگرگونی غذا به مواد قابل جذب را هضم می گویند (دهقانیان و نصیری مقدم، ۱۳۸۴). دیواره سلولی موجود در علوفه به عنوان منبع اصلی و قابل دسترس انرژی برای دام های نشخوارکننده است (اون و همکاران^۱، ۲۰۰۷).

• یکی از امکانات ویژه‌ای که تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی نسبت به اقتصادسنجی در اختیار کاربر قرار می‌دهد انعطاف‌پذیری آن و امکان وارد کردن متغیرهای کیفی در مدل است. این امر در بررسی تعامل میان اقتصاد با سایر حوزه‌های اجتماعی، فرهنگی، زیست محیطی و غیره مفید و مؤثر است. [۷].

 

 

استفاده از تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی در مدل‌های اقتصادی ـ آری یا خیر؟

استفاده از تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی در مدل‌های اقتصادی به تنهایی و یا همراه با سایر مدل‌های اقتصادی نظیر جدول داده ـ ستانده در موارد متعددی مورد استفاده قرار گرفته است. به عنوان مثال می‌توان مدل اقتصادی ـ اجتماعی زیست محیطی T21^[67] را نام برد که در آن یک مدل داده ـ ستانده به همراه مدل تحیل پویایی‌شناسی سیستمی مورد استفاده قرار گرفته است [۸].
استفاده از تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی امکان وارد کردن متغیرهایی نظیر آموزش، سطح بهداشت و فاکتورهای زیست محیطی را فراهم می‌کند [۹] و از این رو می‌توان از تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی به عنوان رویکرد و روشی مناسبی برای بررسی سیستم‌های اقتصادی ـ اجتماعی و تعاملات میان اجزای مختلف این سیستم‌ها و در نهایت اتخاذ سیاست‌ها و استراتژی‌های مناسب بهره برد.

از طرفی برخی از دانشمندان تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی به دلیل ضعف مدل‌های تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی در تخمین پارامتر به استفاده از تکنیک‌های تخمین پارامتر در تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی روی آورده‌اند. در بخش بعد رویکردهای مختلف موجود در رابطه با مسأله تخمین پارامتر در مدل‌های تحلیل پویایی‌شناسی سیستمی مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت [۵].
منابع

 

• John D. Sterman, “A Skeptic’s Guide to Computer Models”. Westview press, 209-229, 1988.

 

• Forrester, Jay, “Industrial Dynamics”, The MIT press, 1961.

 

• John D. Sterman, “Business Dynamics”, Massachusetts Institute of Technology, 2000.

 

• پیتر سنگه، “پنجمین فرمان"، ترجمه حافظ کمال هدایت، انتشارات سازمان مدیریت صنعتی، ۱۳۷۷.

 

• Radzicki, Micheal J. “Expectation Formation and Parameter Estimation in Uncertain.

 

• Sommer, Manfred, “The Econometric Challenge to System Dynamics and Vice Versa: Soe Future Perceptions”, Technological Forcasting and Social Change, 1984.

 

• http://www.vensim.com/

 

• “Threshold 21 (T21) Overview” the Millennium Institute, December 2000.

 

• Shilling John D., “Can System Dynamics Flows Reach an Economic Equillibrium?”, The Millennium Institute, System Dynamics Conference, 2004.

 

• Graham, Alan K., “Parameter Estimation in System Dynamics Modeling”, MIT press, 1980.

 

• Olive, Rogellio, “Model Callibration as Testing Strategy for System Dynamics Models”, Harvard Business School, 2002.

 

• Reichelt Kimberly, Lyneis James M., Bespolka Carlo, “Callibration Statistics for Life Cycle Models”, MIT Combridge, 1996.

 

• Peterson David W., “Statiscal Tools for System Dynamic”, ۲۲۶-۲۴۴, Oetrson 1980.

 

• Doyan, Gokhan, “Confidence Interval Estimation in System Dynamic Models: Bootstrapping V.S. Likelihood Ratio Method”, MIT Sloan of Management, October 2004.

 

• “Where Big Econometric Models Go Wrong”, ۳۰ March 1981.

 

• “۱۹۸۰: The Year the Forecasters Really Blew it.”, Business Week, 14 July 1980.

 

• “Where The Big Econometric Models Go Wrong.” Business week, 30 march, 1980.

 

• “Forecasters Overhaul Models of Economy in Wake of 1980 Errors.” Wall Street, 17 February, 1983.

 

• “Business Forecasters Find Demand Is Weak in Their Own Business: Bad Predictions Are Factors.”, Wall street Journal, 7 September 1984.

 

• “Economists Missing the Mark: tools, Bigger Error.”, New York Times, 12 December 1984.

 

سایر منابع:

 

• Forrester, Jay W. The Beginning of System Dynamics, Massachusetts Institute of Technology,Cambridge, Massachusetts, U.S.A.,Banquet Talkat the international meeting of the System Dynamics Society Stuttgart, Germany, July 13, l989.

 

• Forrester, Jay W. System Dynamics and the Lessons of 35 Years, Germeshausen Professor Emeritusand Senior Lecturer, Sloan School of ManagementMassachusetts Institute of Technology, A chapter forThe Systemic Basis of Policy Making in the 1990s. April 29, 1991

 

• Sterman, John D. all models are wrong: reflections onbecoming a systems scientist, Jay Wright Forrester Prize Lecture, 2002.

 

 

مروری بر مدل‌های کلان انرژی در جهان و ایران

 

مروری بر تحقیقات کلان انرژی در جهان

چالش‌های مرتبط با انرژی و محیط زیست در سه دهه اخیر و مطالعات گسترده اقتصاددانان در تحلیل و ارزیابی آن همچنین توجه ویژه برنامه‌ریزان به انرژی به عنوان نماینده سرمایه طبیعی و عاملی که از یک سو، بر انباشت سرمایه مادی اضافه می‌کند و از سوی دیگر، از سرمایه طبیعی می‌کاهد (انرژی‌های تجدید ناپذیر) منجر به ورود مباحث انرژی به صورت خاص در برنامه‌ریزی‌های کلان و مدل‌های بزرگ اقتصادی شده است. این سطح از برنامه‌ریزی و به تبع آن مدل سازی که قدمت زیادی در فرایند پژوهش‌های اقتصادی ندارند، و به تحلیل اثرات بازخوردی و واکنش انرژی و اقتصاد می‌پردازند. مدل‌سازی از تعامل انرژی و اقتصاد^[۶۸] و سیاست‌گذاری انرژی در مدل‌های بزرگ مقیاس اقتصاد کلان^[۶۹]، اندیشه‌های نوین در پژوهش‌های انرژی و اقتصاد است.

سیستم مدل‌سازی ملی انرژی در آمریکا^[۷۰] ،” NEMS”

 

هدف مدل

این مدل پیش بینی از تولید، تقاضا، قیمت انرژی تا ۲۰۳۰ را انجام می‌دهد و برای برنامه‌ریزی انرژی ـ اقتصاد ـ محیط زیست از سیاست‌های مختلف انرژی و از فروض مختلف بازارهای انرژی استفاده می‌کند. مدل فوق یک چارچوب پایداری برای ترسیم مجموعه فعل و انفعالات پیچیده از سیستم انرژی و نیز واکنش به محدوده متنوعی از فروض و سیاست‌های ابتکاری جایگزین را فراهم آورده است. مانند یک مدل سالانه نیز می‌تواند اثرات تغییر برنامه‌ها و سیاست‌های جدید انرژی را تهیه نماید. از آنجایی که قیمت‌ها و منابع انرژی، تقاضا برای انرژی را آمریکا تغییر می‌دهد، این مدل می‌تواند به یک مدل ناحیه‌ای تبدیل گردد.
ساختار اساسی ناحیه‌ای ۹ جزء است. گرچه ماژولهای مختلف در مدل یک ساختار ناحیه‌ای مختلف را به نمایش می‌گذارد. تفکیک ناحیه‌ایی برای هر ماژول امکان دسترسی به داده و نواحی آن را به تحلیل‌گران انرژی در آن ناحیه را می‌دهد.
مدل برای تحلیل اثر قوانین و مقررات موجود یا پیشنهادی تولید و مصرف انرژی، اثر تولید انرژی جدید، اثر تکنولوژی‌های مصرف و تبدیل، اثر کاهش انتشار کربن، اثر افزایش مصرف منابع تجدیدپذیر و مقررات مصرف سوخت‌های ریفرموله شده استفاده می‌شود.

موضوعات قابل اجراء در مدل

اثرات سیاست‌های مالیاتی انرژی روی اقتصاد و سیستم انرژی آمریکا.

 

• اثرات روی قیمت‌های انرژی، مصرف انرژی، تولید برق در پاسخ به سیاست‌های کاهش کربن، قیمت یا هزینه‌های کربن، محدودیت روی انتشار کربن و یا سیستم‌های مجاز مبادله.

 

• پاسخ سیستم‌های اقتصادی و انرژی به تغییرات در شرایط جهانی بازار نفت مانند نتیجه تغییر در تولیدات خارجی و تقاضا در کشورهای در حال توسعه.

 

• اثرات تکنولوژی‌های جدید روی الگوی تولید، مصرف و انتشار آلاینده.

 

• نتایج سیاست‌های معین مثل کارایی وسایل برقی خانگی و استانداردهای بدنه در ساختمان‌سازی بر مصرف انرژی.

 

• اثرات روی تولید و قیمت نفت خام و گاز طبیعی به دنبال پیشرفت در تکنولوژی‌های تولید و اکتشاف.

 

• اثرات روی قیمت زغال سنگ به دنبال پیشرفت در بهره‌وری.

 

 

نوع ضریب همبستگی

مقدار ضریب همبستگی

 

حساسیت

ظرفیت سازگاری

آسیب پذیری

 

سن

پیرسون

^**۴۷۵/۰-

۰۰۹/۰

^**۲۴۸/۰-

 

تعداد افراد خانوار

پیرسون

^**۲۲۸/۰-

^*۱۴۵/۰

^**۲۳۸/۰-

 

 

*معنی داری در سطح ۰۵/۰ **معنی داری در سطح ۰۱/۰
۲-۳-۴ آزمون های مقایسه میانگین
در این قسمت از تحقیق فرضیه های مقایسه ای با بهره گرفتن از آزمون های پارامتری t مستقل و تحلیل واریانس یک طرفه و آزمون های ناپارامتری من وایت­نی و کروسکال والیس آزمون شده اند.
۱-۲-۳-۴ مقایسه میانگین در معرض قرار گرفتن، حساسیت، ظرفیت سازگاری و آسیب پذیری گندمکاران بر اساس محل سکونت
به منظور مقایسه میانگین در معرض قرار گرفتن، حساسیت، ظرفیت سازگاری و آسیب پذیری گندمکاران نسبت به خشکسالی بر محل سکونت گندمکاران، از آزمون t مستقل استفاده شد. بر اساس جدول ۴۲-۴ بین در معرض قرار گرفتن گندمکاران نسبت به خشکسالی بر حسب محل سکونت، تفاوت آماری معناداری مشاهده نشد.
بین حساسیت گندمکاران نسبت به خشکسالی بر حسب محل سکونت، تفاوت آماری معناداری در سطح یک درصد مشاهده شده است. به این صورت که گندمکاران روستایی از گندمکاران شهری حساسیت بیشتری نسبت به خشکسالی دارند. این امر می تواند به این دلیل باشد که گندمکاران روستایی تنوع منبع درآمد کمتری نسبت به گندمکاران شهری دارند و بیشتر آنان فقط به کشاورزی می پردازند و منبع درآمد دیگری ندارند، در نتیجه وابستگی آنان به درآمد حاصل از گندم بیشتر از گندمکاران شهری می باشد. همچنین گندمکاران شهری مورد مطالعه اکثراً کشت آبی و منبع آب رودخانه دارند در نتیجه امکان عدم دسترسی به آب کمتری دارند نسبت به گندمکاران روستایی که اغلب کشت دیم و یا مختلط دارند. بنابراین به طور کلی می توان گفت گندمکاران روستایی وابستگی به درآمد بیشتر و امکان دسترسی به آب کمتری دارند، درنتیجه حساسیت بیشتری نسبت به خشکسالی دارند.

بین ظرفیت سازگاری گندمکاران بر حسب محل سکونت، تفاوت آماری معناداری در سطح یک درصد مشاهده شده است. به این ترتیب که گندمکاران روستایی نسبت به گندمکاران روستایی ظرفیت سازگاری بالاتری در شرایط خشکسالی دارند. این امر ممکن به این دلیل باشد که گندمکاران روستایی سرمایه طبیعی، سرمایه اجتماعی و سرمایه مالی بیشتری نسبت به گندمکاران شهر دارند (جدول ۴۲-۴).
گندمکاران شهر و روستا از نظر آسیب پذیری نسبت به خشکسالی با هم تفاوت آماری معنادار در سطح یک درصد داشته اند. به این ترتیب که گندمکاران روستایی نسبت به خشکسالی آسیب پذیرتر از گندمکاران شهری بوده اند. همانطور که در جدول ۴۲-۴ مشاهده می شود، حساسیت، ظرفیت سازگاری و آسیب پذیری گندمکاران روستایی بیشتر از گندمکاران شهری بوده است. با توجه به این که آسیب پذیری با حساسیت رابطه مستقیم و با ظرفیت سازگاری رابطه معکوس دارد و افزایش حساسیت و ظرفیت سازگاری گندمکاران روستایی مورد مطالعه، باعث افزایش آسیب پذیری آنان شده است، می­توان گفت که حساسیت تأثیر بیشتری در آسیب پذیری گندمکاران دارد و ظرفیت سازگاری تأثیر کمتری دارد (جدول ۴۲-۴).
جدول۴۲-۴ مقایسه میانگین در معرض قرار گرفتن، حساسیت، ظرفیت سازگاری و آسیب پذیری گندمکاران بر اساس محل سکونت

 

مؤلفه

محل سکونت

میانگین

آماره t

معنی داری

 

در معرض قرار گرفتن

روستا (۲۲۴n=)