۵۸۶

۶۶۲۲۲۰۵

۱۳۵۶۸۳۹

جمع کل

منبع: سازمان جهاد کشاورزی، ۱۳۹۰

۴-۵-۳-بادام زمینی

بادام زمینی که منحصراً در آستانه اشرفیه کاشته می شود، گاهی پسته زمینی و پسته شامی می گویند. این وجه تسمیه خالی از معنی نیست، زیرا مانند پسته خوش طعم و از آن چرب تر است. با این تفاوت که پسته خام خوردنی است ولی بادام زمینی را باید نخست برشته کرد و سپس خورد، خام ان علاوه بر آنکه خوش طعم نیست، ممکن است بیماری هایی را نیز سبب گردد. از چه وقت زمین های آستانه اشرفیه بادام را در خورد پرورانده معلوم نیست. چه جوانمردی آن را آورده و بذرش را در دل زمین نشانید و مردم را آموزش داد ؟ جایی ثبت و ضبط نشده اتس. بارها شنیده ایم و چند جا هم خوانده ایم که استاد پور داود ضمن تحقیق های علمی خود و مسافرت های متعدد به خارج و از جمله هندوستان و شامات تخم بادام زمینی را با خود به ارمغان آورده است. اما آقای مهدی آستانه ای که خود از مرحوم استادپور داود سؤال کرده بود، می نویسد که آن مرحوم منکر این مسئله شد. مهدی آستانه ای در مقاله ای که به گیلان نامه (جلد سوم) تقدیم داشتند، ثابت نمود که این محصول از آورده های (کاشف السلطنه) از هندوستان است و ۵۵ سال پیش هم مرحوم حاج سید جواد که از اعضای ۵ نفری این شهر بود آن راتأیید کرده است و اضافه می کند مرحوم کاشف السلطنه علاوه بر آوردن تخم چای و بادام، درخت (کافور) و (گنه گنه) را هم از هندوستان به این منطقه آورد.
روستاهای تازه آباد، عبدالله آباد، نقره ده، کیاشهر، کشل، آزاد سرا، نازک سرا، پنجاه، رودبنه، سرد کوه، جسیدان، املش، کیسم، کیسم جوگل و تجن گوکه محل کشت این بادام است و بهترین محصول از زمین های تازه آباد و کشل و نقره ده به دست می آید. اراضی فوق در دست پنج هزار خانواده کشاورز می باشد که خود در کاشت، داشت و برداشت آن مستقیماً دخالت دارند و گاهی نیز هنگام کندن بادام از زمین، کارگر روز مزد استخدام می‎کنند. بهترین نوع زمین برای بادام، زمین های شنی و رسی است. پس از شخم، کاشت و بذر افشانی حداقل زمنی را دوبار وجین می کنند تا علف های هرز وانگل از بین برود و مانع تغذیه بادام نگردد. در زمین های خوب و مرغوب ۲٠٠کیلو در زمین های معمولی و نامرغوب ۵٠٠ کیلو کودشیمیایی مصرف می کنند. مزارع بادام در این شهرستان نضج و قوامی نگرفته است، شاید سبب آن، نبود کارخانه روغن کشی است که اگر می‎بود مایه امید کشاورزان بادام کار می شد.

البته در شرایط امروز جز دولت هیچ کس نمی تواند کارخانه روغن کشی (آراشید) تأسیس کند ؛ زیرا نیازمند به سرمایه های بزرگ و بازار فروش است که قیمت آن باید مشخص و معین شود و همچنین دانش و تخصص کافی لازم دارد که هر سه این عوامل فقط در اختیار دولت است. یکی از جهات تعلل و تأمل دولت آن است که این بادام و یا روغن آن خیلی گران به بازار عرضه خواهد شد. با استقبالی که طی سال های گذشته از کاشت این محصول در شهرستان آستانه اشرفیه شده و با توجه به عملکرد نسبتاً بالای آن در این استان انتظار می رود که کاشت بادام زمینی در اراضی ساحلی کناره های دریای خزر که مستعد این نوع کشت است بیش از پیش توسعه یابد. (حسینی نثار، ۱۳۸۵، ص ۱۴۱-۱۴۳)

۴-۹-نمایی از بادام زمینی

۴-۵-۴-برنج

برنج اصولاً یک گیاه آسیایی است و به همین دلیل حداکثر سطح کشت برنج در کشورهای آسیایی  بویژه در آسیایی جنوب شرقی کشت می‌شود و برنج قوت غالب آنها است. تنها هند و چین ۴۹درصد سطح کشت این محصول را به خود اختصاص داده‌اند. اگر چه اکثر نوشته‌های مربوط به تاریخ کشاورزی رواج کشت و تولید برنج را در ۶-۷ هزار سال قبل از میلادی می‌دانند اما عملیات باستان شناسی در استان چانگباک کره جنوبی منجر به پیدا شدن ۵۹ دانه برنج شده است که قدمتی ۱۵٠٠٠ساله دارد.
در مورد ایران نیز اگر چه مورخین گسترش کشت برنج را به زمان ادغام دو فرهنگ سومر و ایلام در غرب آسیا و تمدن باستانی کناره رود سند در جنوب آسیا در هزاره ششم تا پنجم قبل از میلاد می‌دانند و اگر چه امپراطوری هخامنشی که بر قسمت بزرگی از آسیا حکم می‌راند (قرن ششم تا چهارم قبل ا زمیلاد) دست به توسعه کانهال و تأسیسات آبی و آبیاری زده است، اما نوشته‌های اندکی که در مورد تاریخ برنج در کشور ما وجود دارد حاکی از این است که کشت برنج در ایران در اوایل قرن اول میلادی شروع شد و در دوره ساسانی و به ویژه در قرون ششم و هفتم میلادی توسعه پیدا کرد.
سطح کشت برنج در ایران حدود ۶٠٠ هزار هکتار است و برنج قوت غالب کشور است و تنوع غذایی برنج بویژه در شمال کشور از قبیل شیرینی‌ها، شیر برنج، شله زرد و انواع پله‌ها و غیره حاکی از این امر و گسترش مصرف برنج است. در حال حاضر برنج در ۱۶ استان کشور کشت می‌شود اما ۷۵درصد آن به دو استان مازندران و گیلان اختصاص دارد.
برنج گیاهی است از راسته غلاف داران، خانواده غلات (Poaceae) زیر تیره oryzoidae و از جنس oryza و دارای ۲۴=n2 کروموزوم می‌باشد، ‌جنس oryza دارای ۲۰ تا ۲۵ گونه می‌باشد. در تکوین ارقام زراعی برنج آسیا گونه O. sativa و در تکوین ارقام زراعی آفریقا گونه O. glaberrima نقش مهمتر و اساسی‌تری دارند.
اکثر برنجهای مورد کشت ممالک مختلف دنیا از گونه O. sativa می‌باشند که به علت گستردگی کشت در نقاط مختلف جهان به دلیل شرایط متفاوت آب و هوایی و جغرافیایی به سه تیپ یا زیر گونه هندی
(Indica) ، ژاپنی (sino-japonica) و جاوه‌ای (javanica) تقسیم می‌شوند:
- نیازهای آب و هوایی برنج
حداقل درجه حرارت برای جوانه زدن برنج ۱۲ تا ۱۳ درجه سانتی‌گراد و مقدار حرارت مورد نیاز از کاشت تا رسیدگی کامل آن ۲۰۰۰ تا ۴۰۰۰ درجه گزارش شده است، و حساسترین مرحله رشد برنج به سرما و گرما شدید قبل از خوشه رفتن تا شیری شدن دانه می‌باشد. در مراحل اولیه رشد در خزانه‌های برنج منطقه زرین‌شهر گیاهچه‌های جوان ارقام محلی تا ۵ درجه سانتی‌گراد درجه حرارت آب را تحمل نموده‌اند. برنج برای رشد و نمو خود احتیاج به نور فراوان دارد. در این صورت علاوه بر افزایش فتوسنتز حرارت مورد نیاز گیاه نیز تأمین  می‌شود. برنج گیاهی است ماهیتاً گرما دوست و روز کوتاه است ولی برنجهای محلی اصفهان به طول روز حساس نیستند.
برنج در اغلب  خاکها رشد می‌کند ولی معمولاً در خاکهایی که حدود ۴۰ تا ۶۰ درصد رس همراه با مواد آلی پوسیده داشته باشد بیشترین محصول را تولید می‌کند. بطور کلی بهترین اراضی برای کشت برنج زمین‌های رسی و لومی است. در اراضی شنی زمانی می‌توان برنج کشت نمود که اولاً آب کافی در دسترس باشد و ثانیاً کود حیوانی، شیمیایی و سبز به اندازه کافی مصرف گردد. بهترین اسیدیته خاک در زراعت برنج بین ۵/۶- ۵/۵ است ولی برنج در اسیدیته ۸-۴ نیز رشد می‌کند. مقاومت برنج در مقابل شوری در سنین مختلف متفاوت است و هر چه برنج مسن‌تر گردد مقاومت  آن به شوری افزایش می یابد. برنج در مرحله پغه‌زنی به شوری حساس است زیرا وجود نمک باعث جلوگیری از پنجه‌زنی می‌گردد زراعت برنج در خاکهای شور نیاز به مدیریت ویژه دارد. به طور کلی آستانه تاثیر شوری ۳ دسی‌زیمتر بر متر محسوب می‌گردد.
از نظر نیاز آبی برنج گیاهی نیمه آبزی است و اکثر ارقام آن در شرایط غرقابی رشد بهتری دارند. میزان آب مورد نیاز برنج با طول دوره رشد، رقم، بافت خاک، مدیریت تهیه زمین و درجه حرارت آب و هوا بستگی دارد و در مراحل مختلف نمو نیز متفاوت است. کمبود آب در هر مرحله از رشد و نمو برنج باعث کاهش عملکرد می‌گردد و بطوریکه در مراحل نمود رویشی باعث کاهش ارتفاع، تعداد پنجه، وس طح برگ و در مراحل نمو زایشی مستقیماً عملکرد دانه را کاهش می‌دهد. طبقه‌بندی علمی زیادی برای ارقام برنج موجود می‌باشد لیکن مرسوم‌ترین و عمومی ترین طبقه‌بندی برنج، طبقه‌بندی از لحاظ نسبت طول به قطر با شکل دانه می‌باشد.

۴-۱۰-نمایی از برنج

۴-۵-۵-بهارنارنج

نارنج درختی ست به ارتفاع تا ۵ متر با شاخه هایی که دارای خارهای پراکنده هستند. برگ های نوک تیز و بیضی شکل ان به طول تا ۱٠ سانتی متراست و دمبرگ های ان نیز در بالا دارای بالی دو پهلو می باشند. گل‎های نارنج بصورت منفرد ویا چندتایی در طول محور شاخه ها قرار گرفته اند این گل ها سفیدرنگ معطر ترد و شکننده هستند و دارای ۵گلبرگ می باشند. قسمت مورد استفاده نارنج گل پوست میوه و اب نارنج می باشد که همگی دارای خواص دارویی هستند. گل های نارنج به نام بهارنارنج در ایران مشهور است که قسمت مهم مورد استفاده ان می باشد نارنج در ننقاطی از ایران از جمله استان های گیلان مازندران و فارس رویش دارد.
تاریخچه: نارنج یک گیاه دارویی با ارزش است ابتدا در کشور چین کشت می شود و سپس در قرون وسطی مورد توجه پزشکان غربی قرار گرفت چنان که گفته می شد در قرن شانزدهم یک پرنس ایتالیایی به نام (اناماری دنروله) برای اولین بار متوجه اسانس حاصل از گلهای گیاه شد و از ان برای خوشبو کردن دستکش هایش استفاده می کرد امروزه این اسانس که نام نرولی به خود گرفته از اسانس های گران قیمت است انواع این گیاه دارویی در میان مردم چین همچنان علاقمندان زیادی دارد.
منبع جغرافیایی: نارنج بطور وسیع درجنوب اروپا کشت می شود و از مکزیک و اسپانیا به سراسر جهان صادر می گردد.
اثرات مهم: در طب عوام جهت مشکلات عصبی بعنوان مسکن و رفع بدخوابی مصرف می شود همچنین از اسانس گل ها به میزان زیادی در تهیه عطر و ادکلن استفاده می شود (ص۱۱۵ کتاب گیاهان دارویی و گیاه درمانی) جلد اول
خواص دارویی: تاثیر بروی دستگاه عصبی:
-دمنوش بهار نارنج بعنوان ضد تشنج در بیماری های عصبی مانند هیستری و ضعف اعصاب مورد استفاده قرار می گیرد.
-سردرد های عصبی و میگرنی را کاهش می دهد
-دارای اثر خواب اور است
-نشاط اور است
-تشویش و اضطراب را از بین می برد
-تاثیر بروی دستگاه قلبی عروقی:
-در رفع تپش قلب مفید است
-برای کنترل حمله قلبی موثر است
-تاثیر بروی دستگاه گوارش:
-اشتها اور است

سرمایه گذاری نقش تعیین کننده ای در رشد اقتصادی دارد. یکی از اهداف اساسی کشورها دستیابی به رشد اقتصادی و توسعه پایدار می باشد. در ادبیات اقتصادی سرمایه به منزله ی رگ حیات یک نظام اقتصادی تلقی شده، و بر تشکیل آن به عنوان مهمترین عامل تعیین کننده رشد و توسعه اقتصادی تاکید فراوان شده است. با توجه به نقش و اهمیت بورس اوراق بهادار در بازار مالی، بررسی عملکرد آن و تجزیه و تحلیل عوامل کلیدی بر سرمایه گذاری در اوراق بهادار از نظر تئوریک و کاربردی می تواند مسایل مهم بسیاری را برای سرمایه گذاران و تحلیل گران بازار سرمایه روشن کند، از طرفی با توجه به اینکه مهمترین فاکتورهای تعیین کننده در سرمایه گذاری ریسک و بازده سرمایه گذاری ها و شناخت عوامل اثرگذار بر آنهاست. لذا آشنایی با مفاهیم ریسک و بازده، و رابطه آنها باهم ضمن شناخت مهمترین منابع ریسک سرمایه گذاری، معیارهای سنجش ریسک و آگاهی نسبت به سازوکار قیمت گذاری (ارزشیابی)دارایی ها، می تواند تاثیر معنی داری بر آگاهی سرمایه گذاران و تحلیل گران و فعالان بازار سرمایه داشته باشد، این نوشتار ضمن پرداختن به این مباحث، با تحلیل جامعی از نقش سرمایه گذاری و جایگاه بورس اوراق بهادار و ریسک و بازده دارایی ها، به بررسی رابطه اطلاعات حسابداری و نسبت های مالی شرکتها با میزان ریسک و بازده آنها خواهد پرداخت. (جلیلیان، جمشید پور، ۱۳۹۱، پایگاه مطالعاتی و پژوهشی جلیلیان)

۱-۲- بیان مساله
با توجه به توسعه روزافزون واحدهای اقتصادی و رشد اقتصادی که داریم، نیاز به سرمایه گذاری و اطلاعات در قسمت های مختلف اقتصادی روز به روز بیشتر شده و دولتها سعی در کسب سرمایه گذاری بیشتر داخلی و خارجی در اقتصاد خود دارند، لذا امروزه یکی از شاخص های پیشرفت و توسعه کشورها رشد سرمایه گذاری می باشد که در این میان سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار برای سرمایه گذاران خرد و کلان که علاقه مند به سرمایه گذاری در آن برای افزایش بازده مورد انتظار هستند جایگاه ویژه ای دارد. (ایزدی نیا و همکاران، ۱۳۸۶، ص ۲)
اطلاعاتی که شرکتها در اختیار می گذارند، و همچنین رشد و توسعه که روز به روز دارند و محصولاتی که تولید می نمایند باعث می شود استقبال از خرید سهام و سرمایه گذاری آن شرکت بیشتر شده و در این تحقیق نیز به دنبال یافتن این سوال هستیم که آیا نسبت دارایی های نقدی و نوسان پذیری قیمت سهام، بر بازده مورد انتظار سهام تاثیر دارد یا خیر؟ و اینکه نقد شوندگی سهام بر بازده مورد انتظار سهامداران تاثیرگذار است یا خیر؟ (کاظمی و همکار، ۱۳۹۱، ص ۲)
در این میان نقش اطلاعات حسابداری در پیش بینی بازده سهام در مدیریت مالی به عنوان یک فرضیه مورد پذیرش قرار گرفته است و یکی از اهداف اطلاعات حسابداری کمک به استفاده کنندگان در پیش بینی جریان های نقدی ورودی آتی به واحد تجاری و به تبع آن پیش بینی بازده سرمایه گذاری است. بخشی از متغیرهای تاثیرگذار بر بازده سهام شرکت ها، در بازار سهام ناشی از اطلاعات مالی است که از طریق شبکه حسابداری تهیه می شود. میزان تاثیر این اطلاعات بسیار پیچیده و تا حدی ناشناخته است. محیط اقتصادی دربرگیرنده تمام عوامل تاثیرگذار بر استفاده کنندگان شبکه حسابداری و بازارهای سرمایه است. در این محیط تمام اجزاء باهم در ارتباط بوده و برهم تاثیر متقابل دارند. (جلیلیان، ۱۳۸۹، ص ۲)
یکی از مزایای شناخت محیط اقتصادی شناسایی استفاده کنندگان بالقوه از اطلاعات حسابداری و اولویت بندی نیازهای آنهاست. با توجه به اینکه بازار به عنوان بخشی از محیط اقتصادی دربرگیرنده هر نوع سلیقه­ای است، بنابراین می تواند به صورت شاخصی که تعیین کننده میزان تقاضای جامعه برای اطلاعات باشد درآید. این موضوع سبب تحقیقات زیادی در ارتباط با بازار و نیروهای موثر بر آن شده است. (عماد زاده و همکاران، ۱۳۹۱، ص ۲)
مدیران، تحلیل گران و سرمایه گذاران بیشترین توجه خود را به سود گزارش شده شرکت ها اختصاص داده اند. مدیران، از حفظ روند روبه رشد سود منتفع می شوند، زیرا پاداش آن ها به میزان سود شرکتها بستگی دارد. تحلیل گران مالی درگیر تجارت پردازش و تفسیر اطلاعات هستند و درک صحیح محتوای اطلاعاتی سود، یک بخش اساسی از این رویه است. حسابداری برای سرمایه گذاران جهت برآورد ارزش مورد انتظار و ریسک و بازده اوراق بهادار، مقید و سودمند است. (محمودی، ۱۳۸۹، پایان نامه کارشناسی ارشد)
به طور کلی می توان گفت، سرمایه گذاری^[۱] تصمیمی است که براساس آن سرمایه گذاری مصرف کنونی خود را در ازاء به دست آوردن مصرف بیشتر در آینده به تاخیرمی اندازد (شارپ، ۲۰۰۲)^[۲] به عبارت دیگر سرمایه گذاری خرید اقلام دارایی و یا اوراق بهاداری است که میزان بازده و ریسک^[۳]مورد انتظار آن دارای تناسب باشد، اگر عوامل ترغیب کننده برای سرمایه گذاری وجود نداشته باشد، افراد به طور معمول مصرف کنونی را به مصرف آینده ترجیح می دهند. بنابراین فرد سرمایه گذار باید از سرمایه گذاری کنونی خود انتظار به دست آوردن بازده مثبت داشته باشد و بهره مندی از ثروت و فرصت های مصرف در آینده، ترغیب کننده وی خواهند بود. سرمایه گذار برای به دست آوردن بازده مناسب با در نظر گرفتن مقدار ریسکی متناسب باید به فرایند کلی سرمایه گذاری وروشهای تجزیه و تحلیل این سرمایه گذاری ها بیندیشد. مطالعه دقیق اینگونه تجزیه و تحلیل می تواند باعث مدیریت بهتر و افزایش ثروت سرمایه گذار شود. (مساح، ۱۳۸۷)
سرمایه گذاران سعی می کنند ثروت دارایی خود را به نحو موثری مدیریت کنند و با محافظت از عواملی همچون تورم، مالیات و سایر عوامل، بیشترین بازده را کسب نمایند. پس به این دلیل است که مردم پس انداز می کنند (جونز، ۱۳۸۶) دو نوع سرمایه گذاری وجود دارد: اول سرمایه گذاری فیزیکی که در آن منابع مالی در دارایی های فیزیکی به منظور تولید کالا و خدمات و با هدف حداکثر کردن ثروت و کسب سود، صرف می شوند. دوم سرمایه گذاری های مالی که در آن منابع مالی در دارایی های مالی صرف می شوند. سرمایه گذاری در سهام شرکت ها و اوراق قرضه از سرمایه گذاری های مالی به شمار می روند.(خاض، خادم خراسانی،۱۳۹۰، فصل­نامه­علمی­دانشجویان شماره۸)
بیشتر سرمایه گذاران (با افق سرمایه گذاری کوتاه مدت) سهام بسیار نقدشونده را بر سهام کم نقدشونده ترجیح می دهند. منظور از نقدشوندگی صرفاً سهولت در خرید و فروش دارائی مورد نظر است (مهرانی و رسائیان، ۱۳۸۸).
اخیراً اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش سهام به عنوان یکی از معیارهای مهم نقدشوندگی سهام و همچنین به عنوان یکی از اجزای مهم ساختار بازار سرمایه، تحقیقات زیادی را به خود اختصاص داده است. نیاز به درک و اندازه گیری عوامل تعیین کننده اختلاف قیمت پیشنهادی خرید و فروش معامله گران در ارزیابی ساختار بازار رقابتی بسیار ضروری است. (احمدپور و رسائیان، ۱۳۸۵)
نقدشوندگی شرکت در ادبیات مالی به دو مفهوم است، نقدشوندگی داراییهای واقعی آن و نقدشوندگی سهام آن یک دارایی، هنگامی نقد محسوب می شود که بتواند با سرعت و هزینه ای کم به وجه نقد تبدیل شود. این تعریف هم شامل دارایی های واقعی و هم شامل دارایی های مالی می شود. مفهوم اول نقدشوندگی، نقدشوندگی دارایی های واقعی شرکت است که طبق آن یک شرکت نقد شونده محسوب می شود که اگر نست بالایی از دارایی های نقدی همچون وجوه نقد در ترازنامه­اش داشته باشد.
مفهوم دوم، نقدشوندگی سهام مورد معامله شرکت است. طبق این مفهوم یک شرکت در صورتی نقدشونده محسوب می شود که سهام آن از نقدشوندگی بالایی برخوردار باشد. نقدشوندگی دارایی های شرکت از طریق دارایی های واقعی آن در بازار تعیین می شود. (۲۰۰۸، Goplan et al.)
در حالی که نقدشوندگی سهام آن، در بازارهای مالی تعیین پذیر است.
نقد شوندگی یکی از دغدغه های کسانی است که اقدام به معامله سهام می کنند یا زیرساخت های معاملاتی را مدیریت می نمایند. یکی از مهمترین شاخص ها در بررسی وضعیت بازار، قابلیت نقدشوندگی اوراق بهادار موجود در آن است. بالا بودن میزان نقدشوندگی در یک بورس نشان دهنده موفقیت آن بازار در شفاف سازی اطلاعات و نزدیکی قیمت اوراق بهادار به ارزش ذاتی آنها است. (سعیدی و دادار، ۱۳۸۶، شماره ۱۶، ص ۱)
نقدشوندگی یکی از ابعاد مهم فرایند تخصیص بهینه منابع به شمار می آید. قابلیت نقدشوندگی میزان نزدیکی دارایی مالی به پول نقد را بیان می کند. قابلیت نقدشوندگی یک دارایی مالی از طریق قابلیت تبدیل آن دارایی به وجه نقد در هر زمان و بدون تحمل زیان ارزیابی می شود. یکی از مهمترین کارکردهای بازارهای مالی به ویژه بازار سرمایه، تبدیل انواع دارایی ها به اوراق بهادار و سپس افزایش قابلیت نقدشوندگی اوراق بهادار و کاهش صرف ریسک مربوط به نقدشوندگی است. (سعیدی، دادار، مطالعات مدیریت صنعتی شماره ۱۶)
سهام دارای قابلیت نقدشوندگی بالا، طبیعتاً ریسک نگهداری کمتری دارد، زیرا سرعت تبدیل به نقدآن بالا است. بنابراین سرمایه گذاران به دلیل داشتن ماهیت ریسک گریزی^[۴] سعی در انتخاب سهامی دارند که قابلیت نقدشوندگی بالایی داشته باشد تا در مواقع لزوم فروش سهام را با سرعت بالا و در زمان کم و با کمترین تغییر قیمت انجام دهند. در این صورت پیش بینی میزان نقدشوندگی یک سهم با بهره گرفتن از اطلاعات مربوط به میزان نقدشوندگی ماه های قبل از بسیار مفید خواهد بود. (همان منبع، شماره ۱۶)
۱-۳- اهمیت و ضرورت تحقیق
اثر اطلاعات حسابداری بر بازار سرمایه یکی از مهمترین موضوع های مورد تحقیق در حسابداری است. تحقیق درباره این موضوع بیانگر این مطلب است که تهیه اطلاعات مربوط در تصمیم گیری استفاده کنندگان شامل سرمایه گذاران از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد.
هدف اصلی مدیریت مالی حداکثر کردن ثروت سهامداران یا ارزش شرکت است و مزیت این هدف شامل توجه به ریسک عملیاتی و توجه به بازده سهامداران می باشد
سرمایه گذاران در هنگام تصمیم گیری باید اثر شرایط بلند مدت مالی و اقتصادی و متغیرهای خاص را مدنظر قرار دهند. از آنجایی که وظیفه حسابداری اندازه گیری این متغیرهای خاص است، انتظار می رود که سرمایه گذاران اطلاعات حسابداری منتشره را در هنگام تصمیم گیری مدنظر قرار دهند. از آنجایی که ریسک عملیاتی کفایت و کارایی مدیریت را در ساختار دارایی های شرکت به تصویر می کشد، در این تحقیق فرض شده است که این متغیر، اطلاعات مربوط را برای تصمیمات سرمایه گذاری فراهم می کند.
۱-۴- اهداف تحقیق (شامل اهداف علمی، کاربردی و ضرورت های خاص انجام تحقیق)
از آنجایی که سرمایه گذاران دارای نقش محوری و حیاتی در بازار سرمایه هستند، لازم است موجباتی فراهم شود که آنان به سرمایه گذاری در سهام ترغیب شوند و از طرفی سایر سرمایه گذاران بتوانند ثروت خویش را حفظ کنند. هدف سرمایه گذاران از سرمایه گذاری در دارایی های مالی از جمله سهام عادی کسب سود و بازده مورد انتظار از سرمایه گذاری است.
خریداران سهام عادی از روش های مختلفی خواهان تامین نرخ بازده مورد انتظار هستند. بنابراین هدف کلی تحقیق حاضر این است که با تجزیه و تحلیل ریسک عملیاتی و پیدا کردن ارتباط آن با ریسک عملیاتی و بازده مبادرت به استخراج معیارهایی نماید تا از این طریق سرمایه گذاران را قادر نماید، سهام شرکتها را با یکدیگر مقایسه کرده و در نهایت سهام مورد نظر خود را با اطمینان بیشتری خریدار یا تعویض نمایند.
۱-۵- چارچوب نظری تحقیق
با توجه به تحقیقاتی که تا به حال در زمینه بورس و سرمایه گذاری و بازده شده ولی تحقیقی که مورد نظر است و می خواهیم در مورد آن پژوهش انجام دهیم برای اولین بار بوده و می خواهد ارتباط بین ریسک عملیاتی و سایر متغیرهای مجهول را شناسایی نماید و در واقع کمک می کند به سرمایه گذاری تا مسیر سرمایه گذاری بهترین را انتخاب نماید. در واقع با بررسی متغیرهای مجهول و بررسی فرضیه های مطرح شده و پاسخ به سوال های تحقیق راه بهتری را برای سرمایه گذاری پیش رو می گذارد، امیدوار هستم بعد از پایان این تحقیق کسانی که تحقیق فوق را مورد مطالعه می کنند مسیر بهتری برای سرمایه گذاری را انتخاب نموده باشد.
۱-۶- پرسش اصلی تحقیق (مساله تحقیق)
۱- آیا بازده مورد انتظار سهام برریسک عملیاتی شرکتها تاثیر دارد؟
۲- آیا نسبت دارائی های نقد برریسک عملیاتی شرکتها تاثیر دارد؟
۳- آیا بازده نوسان پذیری قیمت سهام بر ریسک عملیاتی شرکتها تاثیرگذار است؟
۱-۷- فرضیه ها
۱- بین بازده مورد انتظار سهام و ریسک عملیاتی شرکت ها رابطه معناداری وجود دارد.
۲- بین نسبت دارایی های نقدی و ریسک عملیاتی شرکت ها رابطه معناداری وجود دارد.
۳- بین نوسان پذیری قیمت سهام و ریسک عملیاتی شرکت رابطه معناداری وجود دارد.
۱-۸- تعریف اصطلاحات وواژه ها:
۱-۸-۱- بازده کل:
بازده عبارتست از نسبت کل عایدی (ضرر) حاصل از سرمایه گذاری در یک دوره معین به تعداد سرمایه ای که برای کسب این عایدی در اول همان دوره به کار گرفته و مصروف گردیده است. عایدی یک سرمایه گذاری از دو طریق کسب می گردد:
۱) تغییر در ارزش و قیمت اصل سرمایه مصروفه مانند قیمت سهام خریدار شده
۲) سودهایی که در نتیجه سرمایه گذاری به اصل سرمایه تعلق می گیرند مانند سود نقدی سهام
بازده سهام در این تحقیق از طریق فرمول زیر محاسبه می گردد:
= بازده کل سهام
مزایای سهام جایزه+ مزایای حق تقدم+تفاوت قیمت سهم در اول و آخر سال مالی+سود نقدی ناخالص هر سهم
آخرین قیمت سهم در آخر سال مالی
مزایای سهام جایزه+ مزایای حق تقدم+تفاوت قیمت سهم در اول و آخر سال مالی+سود نقدی ناخالص هر سهم
آخرین قیمت سهم در آخر سال مالی

نیاز
منابع
انگیزه
شکل ۴-۳٫ طرح تکمیل شده تحقیق
کمیت مبادله
کیفیت مبادله
با توجه به معیارهای فوق، مدل سنجش متغیرهای پنهان این تحقیق از نوع انعکاسی است. برای مثال برای موفقیت فن‌بازار با توجه به اهدافی که فن‌بازار دنبال می‌کند از دو متغیر کمیت (تعداد مبادلات و حجم ریالی مبادلات) و کیفیت (رضایت طرف عرضه و رضایت طرف تقاضا) استفاده ‌گردید.

چنانکه ملاحظه می‌شود مدل سنجش از نوع انعکاسی است زیرا مسیر علّی از سازه (موفقیت فن‌بازار) به سمت شاخص‌ها می‌باشد. به همین ترتیب برای سایر متغیرهای پنهان نیز متغیرهای آشکار و مدل سنجش انعکاسی در نظر گرفته ‌شد.
کمیت مبادله
کیفیت مبادله
تعداد مبادلات
حجم ریالی مبادلات
رضایت طرف عرضه
رضایت طرف تقاضا
شکل ۵-۳٫ متغیرهای کمیت و کیفیت موفقیت فن‏بازار
چنانکه اشاره شد، در این گام از توسعه چهارچوب نظری، به عملیاتی کردن (قابل اندازه‌گیری کردن) مفاهیم پرداخته شد. نتایج این کار که با بهره گرفتن از شاخص‌های مطرح در ادبیات انجام گردید، در ستون چهارم جدول (۲-۳) مشخص شده است. برای اطمینان از مناسب بودن شاخص‌های حاصل از مرور ادبیات برای سنجش متغیرهای فن‌بازار دفاعی، ابتدا نظر ۵ نفر از خبرگان علمی پرسیده شد و شاخص‌های به موارد مستخرج از ادبیات اضافه گردید. سپس نظر یک گروه ۱۵ نفره از خبرگان بخش دفاع با بهره گرفتن از “پرسش‌نامه بررسی شاخص‏ها” پرسیده شد. جدول (۳-۳) نتایج این پرسش‌نامه و مناسب بودن شاخص‌ها را نشان می‌‌‌دهد. ستون اول جدول، متغیر مورد نظر، ستون دوم، شاخص‌های مربوط به هر متغیر و ستون سوم، میانگین مناسب بودن هر شاخص را از نظر خبرگان علمی بخش دفاع و بر مبنای مقیاس لیکرت یک تا پنج (۱= کاملاً مخالف و ۵= کاملاً موافق) نشان می‌‌‌دهد. در ادامۀ کار، شاخص‌های این جدول مبنای طراحی و تدوین پرسش‌نامه قرار گرفت.
جدول (۲-۳). عملیاتی کردن مفاهیم

برای رسیدن به این مرحله باید سه تغییر اساسی غیر اقتصادی در آن ایجاد شود. شرط اول پیدایش تمایل در روستائیان برای استفاده از فنون جدید تولید، زیرا تا این تمایل در جامعه روستایی پیدا نشود و آنان ضرورت کاربرد فناوری را در مزارع باور نداشته باشند­، هیچ­گونه تغییر چشم­گیری در حجم تولید و سطح زندگی و توقعات نیروی کار حاصل نخواهد شد. شرط دوم، به ­وجود آمدن طبقه کارفرمایان صنعتی است، که به­ طور مستقل بخش وسیعی از فعالیت­های اقتصادی جامعه را به­خود اختصاص می‌دهند و بافت اقتصاد جامعه را تغییر داده و به تدریج دگرگون و آماده پذیرش تحولات جدید می‌شود؛ و شرط سوم جانشین شدن حکومت واحد بجای خان­ها و حکام دست نشانده می­باشد تا با تأمین سرمایه عمومی- اجتماعی اتخاذ سیاست بازرگانی مناسب و ترویج فنون جدید کشاورزی و صنعتی را به عهده بگیرد (حسین­زاده دلیر، ۱۳۸۹).

ج) مرحله خیز
در این مرحله جهش اقتصادی اتفاق می­افتد و نقطه عطف مراحل رشد و توسعه روستو می­باشد. در این مرحله، جامعه از تفکرات سنتی، روند و شرایط گذشته خود فاصله می­گیرد و در مسیری که توأم با نوآوری و پیشرفت­های فنی و تکنولوژی است قدم می­ گذارد و تغییراتی به شرح زیر رخ می­دهد.
غلبه اقتصاد صنعتی بر اقتصاد کشاورزی، افزایش نرخ پس­انداز و سرمایه ­گذاری، انتقال تکنولوژی به بخش کشاورزی و تبدیل آن از یک بخش معیشتی به بخش تجاری، توجه خاص به نوسازی جامعه، تبدیل اقتصاد بسته به اقتصاد باز از تغییرات این مرحله هستند (حسین­زاده­دلیر، ۱۳۸۹).
د) مرحله بلوغ اقتصادی
پس از طی مرحله جهش اقتصادی، جامعه بسوی بلوغ اقتصادی حرکت می­ کند. ویژگی­ اصلی این مرحله سطح بالای درآمد سرانه و کاربرد تکنولوژی و پیشرفت­های فنی در اکثر فعالیت­های اقتصادی است (حسین­زاده­دلیر، ۱۳۸۹).
ه) مرحله مصرف انبوه
این مرحله بازگو کننده بهره­مندی وسیع و همه­جانبه جامعه از فناوری، کارایی، رفاه مادی و خوشبختی است. سه مسیر اساسی فرا روی اقتصاد قرار می­گیرد که عبارت است از ارائه تأمین اجتماعی، رفاه عمومی و توجه بیشتر به نیروی کار جامعه، توسعه دادن فعالیت­های اجتماعی – اقتصادی در سطح بین ­المللی، شامل سرمایه ­گذاری و اعطای وام، فراهم کردن شرایط مناسب برای بخش خصوصی در زمینه مصرف انبوه (حسین­زاده دلیر، ۱۳۸۹).
۲-۷-۱-۱-۴- شومپیتر^[۴۸]
شومپیتر معتقد است تغییراتی که از سوی نیروهای خارجی به اقتصاد تحمیل می­ شود، نمی­تواند منشأ توسعه اقتصادی باشد در حالی که موجب رشد اقتصادی گردد. از نظر وی رشد جمعیت به عنوان عامل بیرونی موجب افزایش نیروی کار و در نتیجه رشد اقتصادی می­ شود، اما تغییر و تحول کیفی را به وجود نمی­آورد. همچنین فعالیت­های اقتصادی در قالب شیوه ­های تولیدی و سلیقه­­های مصرفی مرسوم سبب می­ شود تا اقتصاد وارد یک جریان ادواری و تکرار شونده گردد. این در واقع مانعی برای رشد و توسعه اقتصادی جوامع است و توسعه اقتصادی را در گرو رها شدن از این جریان ادواری و تغییر وضعیت از تعادل موجود به سمت تعادل جدید و مطلوب­تر است، می­­باشد و شکسته شدن این جریان را بسته به دست­یابی به توسعه توسط افراد خلاق و نوآور امکان­ پذیر می­داند. وی نوآوری را شامل پنج مورد می­داند. ۱٫ تولید و عرضه کالای جدید ۲٫ به­ کارگیری تکنولوژی و روش جدید تولید ۳٫ به وجود آوردن بازارهای جدید۴٫ دسترسی به مواد اولیه ۵٫ مدیریت جدید و ایجاد سازمان­های جدید تولید در چارچوب این نظریه انسان‌‌های خلاق و مبتکر نقش کلیدی در اقتصاد دارند و این افراد عمدتاً ریسک‌پذیر و نوآور و الزاماٌ دارای سرمایه نمی­باشند و در صورتی که به امکانات مالی و اعتبارات دسترسی نداشته­ باشند، نمی ­توانند از قدرت خلاقیت خود استفاده کنند (جهرمی، ۱۳۸۸).
۲-۷-۱-۱-۵- نظریه تفکیک ساختاری نیل اسملسر^[۴۹]
اسملسر اعتقاد داشت که در جامعه پیشرفته تمایزات ساختی یا تفکیک کارکردی به طور کامل صورت گرفته است. در حالی که در جوامع توسعه­ نیافته فاقد چنین تفکیکی است و تغییر بر روی تفکیک متمرکز شده است و فرایندی است که طی آن واحدهای اجتماعی مستقل و تخصصی شده به جای واحدهای سنتی استقرار یابد. اسملسر معتقد است تخصصی شدن در زمینه ­های مختلفی نظیر اقتصادی خانواده، نظام سیاسی، به ­وجود آید. مدل وی توصیف تحولات اجتماعی است که با توسعه اقتصادی پیش می ­آید (ازکیا، ۱۳۸۵)
۲-۷-۱-۱-۶- نظریه خرده فرهنگ راجرز^[۵۰]
ارائه و اجرای برنامه ­های توسعه فرهنگی بدون شناخت کافی از ویژگی­های فرهنگی مخاطبان موفق نخواهد بود. در این میان، شناخت عناصر و جنبه­ های خاص فرهنگی که در فرهنگ کلی­تر وجود ندارد و اصطلاحاٌ به آن خرده فرهنگ گفته می­ شود، از اهمیت خاصی برخوردار است. محققان توسعه بر این عقیده­اند که اگر باورها، وجهه نظرها، عقاید، افکار و انگیزه مردمی که هدف برنامه ­های توسعه هستند به درستی شناخته نشوند، ممکن است در اثر تضاد با این عناصر خرده فرهنگی با موانع مواجه شوند که نتیجه آن شکست برنامه توسعه خواهد بود (پقه به نقل از ازکیا، ۱۳۸۵).
۲-۷-۱-۱-۷- نظریه روانشناختی هوزلیتز^[۵۱] و دیگران
اساس بحث‌های این نظریه‌پردازانآن است که، انگاره‌های مختلفی در نظریات نوسازی به وجود آمده که هرکدام بر یک یا چند عامل مشخص تأکید گذارده‌اند. این انگاره‌ها عبارتند از: ساختی، فرهنگی، روان شناختی و فرایند.
۲- انگاره ساختی
انگاره ساختی از نظریه عمومی پارسنز درباره کنش، که رابطه بین نظام‌های اندامواره، شخصیت، جامعه و فرهنگ را تبیین می‌کند، سرچشمه گرفته است. از نظر پارسنز تکامل مستلزم افزایش تفکیک‌پذیری در نظام­های اندامواره، شخصیت، جامعه و فرهنگ و نیز افزایش پیچیدگی در هر یک از این نظام­هاست.
۲- انگاره فرهنگی
انگاره فرهنگی جنبه‌های پویای نوسازی را بر حسب ایجاد تغییرات در ساخت هنجاری اجتماع، به­ ویژه مجموعه‌ای از ارزش­ها که مانع یا مشوق نوسازی می‌شوند، بررسی می‌کند.
پیریز^[۵۲]، براساس پژوهش خود درباره ارزش­های مذهبی در شرق و تأثیر بازدارنده آنها در توسعه اقتصادی، نتیجه‌گیری می‌کند که اصولاً آن نظام ارزشی که نظمی مذهبی و کناره­گیری از دنیا را برای وصول به رستگاری توصیه می‌کند، در برابر توسعه سازمان اجتماعی جدید و فن‌آوری دارای دیدی خصمانه است (پاپلی یزدی و ابراهیمی، ۱۳۸۱).
۳- انگاره روان شناختی
بر اساس این چشم‌انداز، ایجاد سلسله تغییراتی مطلوب در ساخت شخصیت افراد ممکن است زیربنای فرایند نوسازی نظامی معین باشد. در اینجا تأکید الگوهای تغییر در نظام اعتقادات و خصوصیات شخصیتی است. نظیر انگاره روان­شناختی مک­کللند، دیوید مک­کله­لند عوامل پویای نوسازی را بر حسب پرورش کودک، که انگیزه‌های کسب موفقیت را تحریک و یا مانع می‌شود و نهایتاً‌ به توسعه یا توسعه ­نیافتگی اقتصادی می‌ انجامد، توضیح می‌دهد (پاپلی یزدی و ابراهیمی، ۱۳۸۱).
۴ـ انگاره فرایند
انگاره فرایند به عواملی نظیر ارتباطات، شهری شدن، صنعتی شدن، دنیایی شدن و غربی شدن نظر دارد و بر آن است که وجود این عوامل ممکن است زنجیره توسعه ­نیافتگی را در کشورهای در حال توسعه از هم بگسلاند و آنها را به جانب رشد و توسعه هدایت کند (لهسایی­زاده، ۱۳۹۰). از دیگر نظریه­ های نوسازی نظریه آیزنشتات^[۵۳]، نظریه خیر محدود فاستر^[۵۴]، نظریه قومی شهری ردفیلد^[۵۵] می­باشد.
۲-۷-۲- نظریه وابستگی
در دهه­ ۱۹۶۰و ۱۹۷۰ دیدگاه­ های مربوط به مکتب نوسازی که بیشتر در موانع درونی توسعه تأکید می­کردند از سوی نظریه پردازان مکتب وابستگی مورد حمله قرار گرفت وابستگی مفهومی است که از جانب تئوری پردازان نئومارکسیست^[۵۶] در بحث­های توسعه مطرح شده است که توجه آنها به­ ویژه بر شکست­های پی در پی اقتصادی کشورهای لاتین متمرکز بود و استدلال طرفداران این نظریه این است که ساختار نظام بین المللی به شدت فرصت­های توسعه برای کشورهای توسعه­ نیافته را زایل می­ کنند.
نظریه­پردازان مکتب وابستگی معتقدند که توسعه ­نیافتگی محصول ساخت و یا ویژگی­های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی یک جامعه نمی ­باشد، بلکه تا حد زیادی نتیجه تاریخی ارتباط گذشته و مداوم اقتصادی میان کشورهای توسعه­ نیافته (اقمار) وکشورهای توسعه ­یافته (مادر) می­باشد.
۲-۷-۲-۱- نظریه­پردازان وابستگی
۲-۷-۲-۱- فرانک^[۵۷]
از نظریه­پردازان مشهور وابستگی است و معتقد به نظام جهانی است که در دهه ۱۹۶۰و۱۹۷۰چهره رادیکالی و در۱۹۸۰تغییر چهره داد. علت اصلی توسعه را در سیاست می­دانست و بیان می­ کند دگرگونی از طریق توسعه سیاسی امکان­ پذیر است و همچنین بیان می­دارد در نظریه وابستگی دیدگاه واحدی وجود ندارد. رویکردی است که طیف­های متعددی را در خود جای داده و دیدگاه توسعه ­نیافتگی از مارکسیسم سنتی تا مارکسیست­های جدید یا نئومارکسیست­ها را که اصطلاحاً نظریه پردازان وابستگی می­خوانند در بر می­گیرد. فرانک علت توسعه ­نیافتگی کشورهای جهان سوم را در رابطه زنجیروار متروپل- اقمار پی­جویی می‌کند. وی معتقد است که علت توسعه ­نیافتگی را باید در روابط ساختاری که در طول تحولاتی اقتصادی و اجتماعی بین کشورهای توسعه ­یافته و نیافته کنونی وجود داشته است، دنبال کرد. فرانک علت توسعه نیافتگی کنونی را محصول تاریخی روابط اقتصادی و روابط میان کشورهای توسعه نیافته تابع متروپل‌های توسعه ­یافته امروز و ادامه همین رابطه می­داند (حقیقی، ۱۳۸۵).
در رابطه متروپل و اقمار می­گوید، مازاد اقتصادی از مناطق عقب­مانده به مناطق پیشرفته متروپل منتقل می­ شود. در کشورها و مناطق توسعه­ نیافته این رابطه مابین پایتخت و دیگر شهرها نسبتاً پیشرفته و مناطق عقب مانده آن وجود دارد.
فرانک به مقایسه دو نظریه جداگانه مارکسیستی می ­پردازد:

1. 1. رابطه استثمار طبقات اجتماعی

1. 1. روابط انتقال مازاد اقتصادی مابین دو منطقه اقتصادی.

پس او مادر شهر بودن را توسعه و ماهواره بودن را توسعه ­نیافتگی می­داند. برای از بین بردن وابستگی قطع رابطه با نظام سرمایه­داری را لازم می­داند که در اینجا یک فرضیه مطرح می­ شود. فرانک حمله خود را بر سنت غالب جامعه ­شناسی توسعه متمرکز می­ کند. ولی در این حمله سه گرایش تیپ ایده­آلی هوزلیتز و متغیر الگوهایی پارسونز و نظریه مراحل رشد روستو و گرایش مکتب اشاعه گرایانه و گرایش روان شناسانه را مورد نقد قرار می­دهد (حقیقی، ۱۳۸۵).
۲-۷-۲- ۲-پل باران^[۵۸]
یکی دیگر از نظریه­پردازان مکتب وابستگی است. وی از یک شکاف عمده بین المللی صحبت می­ کند. بعد از طرح این مسئله با این عنوان که آیا شکاف بین ­المللی ما بین کشورها وجود دارد یا نه؟ به بررسی ماهیت این شکاف می ­پردازد و آن را امری جدید می­داند. به نظر وی علل و عوامل خارجی عامل تعیین کننده و عوامل داخلی عامل تشدید کننده ­ای در ایجاد و تعمیق این شکاف بوده است و به نظر باران زمینه توسعه ­نیافتگی خارجی است (استعمار) و زمینه اصلی توسعه داخلی است.
باران استعمار را به دو دسته تقسیم می­ کند (اردبیلی، ۱۳۷۴):

1. 1. اسکانی(که با توسعه همراه است.کانادا، ایتالیا و آمریکا)؛

1. 1. نیمه اسکانی(تحت استعمار).

او می­گوید این فعالیت استعمار است که باعث توسعه ­یافتگی و توسعه ­نیافتگی که لازم و ملزوم یکدیگرند، می­گردد.
پل باران به دنبال مفهوم مازاد اقتصادی است. مازاد اقتصادی به تفاوت بین بازده جاری واقعی و مصرف جاری واقعی گفته می­ شود. به دو نوع مازاد اقتصادی توجه دارد.

1. 1. بالقوه تفاضل مصرف ضروری از محصولی که تولید آن با شرایط معین و با امکانات تولیدی موجود ممکن باشد.

1. بالفعل: تفاوت محصول بالفعل جامعه از مصرف بالفعل

شلبی و همکاران^[۴۳]، ۲۰۰۶

بازاریابی رابطه‌مند، فهم و مدیریت ارتباطات مشتریان و تأمین‌کنندگان می‌باشد.

گامسان، ۲۰۰۱

بازاریابی رابطه‌مند، شناسایی، ایجاد، نگهداری و ارتقای روابط با مشتریان و ذینفعان شرکت است که این امر از طریق ایجاد اعتماد درنتیجه عمل به تعهدات محقق می‌شود.

منبع: گامسان (۱۹۹۴،۲۰۰۱)، فانتنات و هیومن (۲۰۰۴)، شلبی و همکاران (۲۰۰۶)
در اوایل دهه ۱۹۶۰ پروفسور نیل بوردن^[۴۴] از دانشکده بازرگانی هاروارد، گروهی از فعالیت‌های هر شرکت را شناسایی کرد که بر خرید محصولات تأثیرگذار هستند؛ او این عوامل مؤثر را آمیخته بازاریابی نامید. آمیخته بازاریابی درواقع لیستی از طبقه‌بندی‌های متغیرهای بازاریابی می‌باشد. یک لیست هرگز کلیه عناصر مشابه را شامل نمی‌شود و در هر شرایطی مناسب نیست (گرانروس، ۱۹۹۴).
حال سؤال این است که تا چه اندازه آمیخته بازاریابی در طراحی و هدایت فعالیت‌های شرکت به سمت نیازها
و مطلوبیت‌های مشتری در انتخاب بازارهای هدف مناسب است؟
انجمن بازاریابی امریکا و بسیاری از محققان دیگر در این زمینه به بحث پرداختند و بیان کردند که مشکل تعداد یا مفهوم‌سازی متغیرهای تصمیم‌گیری نیست بلکه مشکل طبیعت نظری آن است. وندن بولت و نواتر اسکوت^[۴۵] معتقدند ۴p و پارادایم مدیریت آمیخته بازاریابی بر مبنای سست بنیان نهاده شده است، و بیان نمودند که مطابق با دانش ما ویژگی‌های منطبق با طبقه‌بندی اقلام آمیخته بازاریابی هرگز تفسیر نشده است اگرچه توافق نظر طبقه‌بندی عناصر آمیخته بازاریابی و طبقه‌ای یکسان از شاغلین، دانشجویان و همچنین در بسیاری از کتاب‌ها وجود دارد؛ کمبود مشخصات دقیق و صوری خصوصیات و ویژگی‌هایی که بر اساس آن‌ها عناصر آمیخته بازاریابی طبقه‌بندی شده‌اند نقش اصلی است.
آن‌ها سه نقص را در مدل ۴p شناسایی کرده‌اند: یکی از نقص‌ها همان‌طور که در بالا گفته شد خصوصیات و ویژگی‌هایی که اساس طبقه‌بندی هستند، شناسایی نشده‌اند، عناصر مانع الجمع هستند و یک زیر طبقه فراگیر وجود دارد که به‌طور پیوسته در حال رشد است (گرانروس، ۱۹۹۴).
در چند سال اخیر علاقه فزاینده‌ای به مطالعه دانش اقتصادی روابط بلندمدت با مشتری به وجود آمده است. اسکوت برای اولین بار مفهوم اقتصاد بازار را عنوان کرد، درواقع منظور او این بود که به‌جای تمرکز بر ایجاد مقیاس‌های اقتصادی، شرکت‌ها می‌توانند با تمرکز بر درک مشتریان به هدف‌های خود دست یابند. در ارتباطات بلندمدت که گروه‌ها بهترین شیوه برقراری ارتباطات با یکدیگر را می‌آموزند هزینه ارتباطی برای مشتری همچنین برای عرضه‌کننده یا ارائه‌دهنده خدمت کاهش خواهد یافت. گرونروس در تئوری هزینه ارتباطی خود که اساس آن هزینه‌های کیفیتی و تعاملی است بیان می‌کند که باید در ارتباطات رضایت‌بخش دوجانبه از هزینه‌های قابل‌توجه تعاملی که از تعویض عرضه‌کننده یا ارائه‌کننده خدمت ناشی می‌شود و از هزینه‌های غیرضروری کیفیتی جلوگیری کرد (گرانروس، ۱۹۹۴).

بنا به‌ضرورت و اهمیت حفظ و نگهداری مشتریان برای شرکت‌ها، مدیران باید از عواملی که رابطه آن‌ها را با مشتریانشان تحت تأثیر خود قرار می‌دهد، آگاهی کامل داشته و تا حد امکان آن‌ها را تحت کنترل خود دربیاورند (شلبی و همکاران، ۲۰۰۸). بنابراین همین نیازها بوده است که سبب تغییر در رویکرد بازاریابی از شکل سنتی آن شده و مفاهیم جدیدی مانند بازاریابی رابطه‌مند را مطرح نموده است (دو لانیینگ^[۴۶] و همکاران، ۲۰۰۸).
همان‌گونه که بیان شد، بازاریابی رابطه‌مند یکی از انواع بازاریابی تعریف می‌شود که سعی دارد مشتریان را جذب کند و رابطه با آن‌ها را توسعه و ارتقا دهد. در تعریف بازاریابی رابطه‌مند، منظور از واژه رابطه، بهترین حالتی است که می‌توان یک مشتری و شرکت را به یکدیگر مرتبط نمود (چیو هانگ چانگ^[۴۷] و همکاران، ۲۰۰۵).
کاتلر، به‌عنوان یکی از صاحب‌نظران این رشته همواره به دنبال آن بوده است که چارچوب سنتی بازاریابی را با رویکرد مبتنی بر رابطه تعدیل نماید. وی با این مسئله موافق بود که آمیخته بازاریابی، دیدگاه فروشنده از بازاریابی است اما بر این عقیده نیز بود که بازاریابان باید این اجزای آمیخته بازاریابی را از دیدگاه مبتنی بر مشتری بررسی نمایند و در این راستا وی همان‌گونه که در شکل ۲-۲ نیز مشخص است آمیخته سنتی بازاریابی (۴p) را به‌صورت آمیخته بازاریابی از دید مشتری (۴c) تعریف نموده است:
فعالیت‌های ترفیعی و تشویقی
محصول
توزیع
قیمت
ارتباطات
نیازهای مشتری
تسهیلات برای مشتری
هزینه برای مشتری
آمیخته بازاریابی سنتی (۴p)
آمیخته بازاریابی مبتنی بر مشتری (۴c)
منبع: کاتلر، ۱۹۹۹
شکل (۲-۲): از ۴p’s به ۴c’s
بر اساس تعریف کاتلر، بازاریابی رابطه‌مند عبارت است از شناسایی، ایجاد، نگهداری و ارتقای روابط با مشتریان و ذینفعان شرکت که این امر از طریق اعتماد متقابل ناشی از عمل به تعهدات پژوهشگر می‌شود (هوگارد سورن^[۴۸] و همکاران، ۲۰۰۳). در این تعریف، بازاریابی صرفاً به‌عنوان یک رابطه پارامتریک و مبتنی بر برنامه به‌حساب نمی‌آید بلکه به‌عنوان مدلی از یک رفتار کاملاً سازمانی در نظر گرفته می‌شود .به‌علاوه آن چیزی که در این تعریف بر آن تأکید زیادی می‌شود استقلال، تعامل دوطرفه و تعهد میان تأمین‌کننده و مشتری است که از اهمیت حیاتی برای بازاریابی رابطه‌مند برخوردار است. نکته دیگری که در این تعریف از اهمیت بالایی برخوردار است آن است که تمامی رابطه‌های میان مشتریان و شرکت‌ها سودآور نیستند؛ زیرا روابطی که تمرکز خود را بر سودآوری صرف قرار می‌دهند ممکن است در برخی از زمان‌ها نیز ضررهایی را نصیب مشتری بنمایند؛ پس شناخت این ضررهای بالقوه بیانگر این امر است که مدیریت بازاریابی باید به سه دسته از مسائل توجه بیشتری را مبذول دارد و این سه گروه عبارت‌اند از:

• مدیریت ایجاد رابطه با مشتری

• نگهداری و ارتقای رابطه موجود

• اداره کردن خاتمه رابطه (هوگارد سورن و همکاران، ۲۰۰۳)

و این دقیقاً همان چیزی است که در بازاریابی رابطه‌مند به آن حداکثر توجه شده است.