کامیل^[۱۴] (۲۰۰۶) طی تحقیقی ۹ مهارت مدیریتی از مدیرت موفق را مشخص نموده که شامل: ۱- تاثیرات ۲- امکانات اداری ۳- فصاحت و روانی کلام ۴- دانش و علم درباره وظایف گروه ۵- رویه و روش دیپلماسی ۶- مهارت اجتماعی ۷- خلاقیت ۷- مهارت های مفهومی ۸-زیرکی و هوشیاری در جهت ایجاد صنعت پایدار (صص۳۶-۹)‌
قابل ذکر است که از میان دسته بندی های فوق، طبقه بندی مهارت های مورد نیاز مدیران که توسط کاتز ارائه گردید اساس بررسی فرضیات پژوهش حاضر می باشد. در ذیل به شرح این مهارت ها می پردازیم.

۸-۳-۲- مهارت فنی(عملکرد) مدیران

علاقه بند (۱۳۸۲)، به نقل از کاتز (۱۹۹۵) یکی از مهارت هایی که تضمین کننده موفقیت مدیران مدرسه است را مهارت فنی می داند. مهارت فنی، دانایی و توانایی در انجام دادن وظایف خاصی است که لازمه آن ورزیدگی درکاربرد فنون و ابزارهای ویژه و شایستگی عملی در رفتار و فعالیت است (صص ۸۸).
علاقه بند (۱۳۸۲) مهارت های فنی را اینگونه توصیف میکند:
مهارت های فنی از طریق تحصیل، کارورزی و تجربه حاصل می شود. مدیران معمولاً این مهارت ها را طی دوره های آموزشی یا کار آموزی فرا می گیرند. نظیر دانش، فنون و روش های برنامه ریزی، بودجه بندی، کنترل، حسابداری، حسابداری، امور مالی، کارگزینی، کارپردازی و غیر. ویژگی بارز مهارت فنی آن است که به بالاترین درجه شایستگی و خبرگی در آن میتوان دست یافت؛ زیرا این نوع مهارت، ماهیتاً دقیق، مشخص، دارای ضوابط عینی و قابل اندازه گیری است. مهارت های فنی مورد نیاز مدیران آموزشی، علاوه بر موارد فوق شامل مهارت و تبحر در برنامه ریزی آموزشی، ارزشیابی آموزشی، راهنمای آموزشی، فنون و روش تدریس و فنون اداری و مالی آموزش و پرورش است (ص ۸۸)
اقتداری (۱۳۸۴) به نقل از “فایول” بر این باور است، که برای مدیریت سه دسته توانمندی های عام که شامل امور مالی، بازرگانی، حسابداری، تإمینی، تولیدی و اداری است. توانمندی های فنی و توانمندی های خاصی که مدیریت، قدرت برنامه ریزی، سازماندهی، هماهنگی، فرماندهی و کنترل است و وظایف خاص مدیر یا عناصر مدیریت نامیده می شود (ص ۲۱)

کونتز و دیگران (۱۳۷۲)، مهارت فنی را عبارت از دانش و فن موجود در فعالیت ها در ارتباط با فرآیندها، روش ها و رویه ها می داندو. بدین ترتیب نحوه کار کردن با ابزارها و تکنیک ها مشخص می گردد. بعنوان مثال، سرپرست قسمت مکانیک باید کار کردن با ابزار را به زیردستان خود یاد دهد و حسابدارها روش های مشخص حسابداری را در کارشان مورد استفاده قراردهند. (ص ۶)
بخشی (۱۳۷۴) به نقل از “گریفیث” مهارت فنی را توانایی و کارآیی در نوع مخصوصی از فعالیت که با روش های معین، فراگردها، رویه ها و تکنیک های مربوط به آن فعالیت همراه باشد، می داند. این مهارت به اطلاعات تخصصی، استعداد تحلیلی آن تخصص، خلق و استفاده از وسایل کار نیاز دارد. (ص ص ۱۸- ۱۷)
در جای دیگر شیرازی ( ۱۳۷۳) به نقل از “فیبر و شبرون^[۱۵]” معتقد است که مهارت فنی به معنای درک و تسلط در انجام فعالیت های شخصی است. خصوصاً آن هایی که در ارتباط با روش ها و فرآیندها، روندها یا تکنیکی می باشد. آنان برخی از مهارت های فنی که یک مدیر مدرسه نیاز دارد رابه شرح ذیل مطرح نمودند:
مهارت مورد نیاز درزمینه پرسنل آموزشی: مانند مهارت در بیان نیازهای معلمان، مهارت در مصاحبه و تعبیر توصیه نامه های شغلی ، مهارت در تحلیل داده های پرسنل آموزشی.
مهارت های مورد نیاز در زمینه پرسنل دانش آموزی: شامل مهارت درحضور و غیاب دانش آموزان، مهارت درتحلیل نمره های دانش آموزان، مهارت در تطبیق برنامه های آموزشی با تغییرات جامعه.
مهارت های مورد نیاز در زمینه توسعه آموزش و درس.
مهارت های مورد نیاز در زمینه ساختمان مدرسه،‌همچون: مهارت در توسعه استفاده از معیارهای مناسب برای انتخاب سرایدار، مهارت در سرپرستی از طرح های نگهداری متعلقات مدرسه، مهارت در هماهنگی بین یک طرح فضای آموزشی پیشنهادی و ساختمان مورد نیاز، مهارت در سازماندهی به فضای آموزشی.
مهارت های مورد نیاز در زمینه سازمان و ساختار: شامل مهارت در تفویض اختیار، مهارت در پیش بینی وقایع یاری دهنده و اخلال گرد در برنامه ریزی، مهارت در تغییر نیازهای آموزشی، مهارت در تطبیق برنامه آموزشی در تسهیلات سازمان.
مهارت در مدیرت مالی– اداری مدرسه: مانند مهارت در بودجه بندی، مهارت در معامله و خرید مهارت در سرمایه گذاری و کسب درآمد برای مدرسه (صص ۳۴۹- ۳۴۷)
از نظر سید عباس زاده (۱۳۷۴) مهارت فنی به معنای، داشتن اطلاعات و کارورزی عملی در موارد زیر می باشد:
توانایی برنامه ریزی و شناخت فنون و روش های آن
توانایی سازماندهی و شناخت فنون و روش های آن
انجام امور مربوط به حسابداری
انجام امور مربوط به ارزشیابی عملی کارکنان
کاربرد روش های کنترل دانش آموزان اعم از مدرسه و کلاس
کاربرد روش های تدریس مختلف
توانایی کنترل و نظارت کارکنان
توانایی هماهنگی فعالیت های درون سازمانی و برون سازمانی (ص۷۳)

۲-۳-۹- مهارت انسانی(عملکرد) مدیران

ماهیت مفاهیم روابط انسانی از اجتماعی بودن انسان بر می خیزد. با سیری در تاریخ زندگی بشر این واقعیت را به طور یقین می توان دریافت که انسان از بدو پیدایش به منظور رشد و نیل به کمالات انسانی ضرورت اجتماعی زیستن را مسلم دانستهودر هر برههٰ روابط انسانی آنها متناسب با شیوه زندگیشان بوده است. از جمله نقاط عطف در این سیر و تحول، وقوع انقلاب صنعتی در قرن هیجدهم بود که در جامعه صنعتی مسائل عجیب بغرنجی در محیط کار ایجاد کرد. جنبش مدیریت علمی و طرح تیلور^[۱۶] نیز علیرغم بی توجهی به مناسبات بین سازمان و افراد، حداقل نگرش را متوجه اهمیت یکی از مهمترین منابعی که تا کنون به آن عنایتی نشده بود، کرد.
یکی دیگر از این جریان ها در سیر تحول روابط انسانی، مطالعات و بررسی های هائورن بود که طی سال های ۱۹۳۲- ۱۹۲۴ میلادی به رهبری التون مایو^[۱۷] در کارخانه هائورن شرکت وسترن الکتریک^[۱۸] در شیکاگو انجام شد شکل گرفت (عباس زادگان،۱۳۷۳، صص ۹۳-۸۵)
کونتز و دیگران (۱۹۹۴) مهارت انسانی عبارت از: توانایی کار با افراد، مهارت انسانی تلاش مشترکی است، کار تیمی است، مهارت انسانی عبارت از ایجاد یک محیطی که افراد در آن احساس امنیت و آزادی برای اظهار نقطه نظراتشان کنند. (ص ۶)
رابینز (۱۳۷۴) اعتقاد دارد: از آنجایی که مدیران کارها را از مجرا و بوسیله دیگران انجام می دهند، آنان باید از نظر ایجاد ارتباط، ایجاد انگیزه و تفویض اختیارات، از مهارت انسانی بالایی برخوردار باشند (ص ۱۰).
شیرازی (۱۳۷۳) اعتقاد دارد، مهارت انسانی به توانایی های یک مدیر اشاره می کند که در ارتباط با مؤثر کار کردن او به عنوان یک عضو و ایجاد تلاش و همکاری در گروهی که او نقض رهبری را به عهده دارد می باشد. درک برانگیختن افراد و گروه ها یکی از مهارت های مهم مورد نیاز مدیران مدارس است که در ارتباط با مهارت انسانی است (ص ۳۵۰).
سید عباس زاده (۱۳۷۴)، مهارت انسانی مدیران آموزشی در عمل را به شرح زیر آورده است:
توجه به نیازهای شغلی و حرفه ای کارکنان
رعایت مجموعه موازین اخلاقی و ارزشی در برخورد با دانش آموزان
ایجاد محیط کار مساعد و مطلوب
تقویت و حمایت ازامنیت شغلی کارکنان
توجه به نیازهای شخصی کارکنان
ایجاد جو اعتماد و اطمینان در مدرسه
استفاده صحیح و حساب شده از تشویق و تنبیه
حمایت از کارها و فعالیت های گروهی
کمک به برقراری روابط حسنه ودوستانه بین کارکنان
پذیرش و احترام به ویژگی های افراد
توجه به شکایات و مراجعات والدین
کمک به ترفیع عملی کارکنان
کمک به ارتقای بلوغ فکری کارکنان
شناخت نقاط قوت و ضعف خود و دیگران (ص ۳۸).
سلطانی (۱۷۷) درمورد مهارت انسانی در مدارس چنین بیان می کند که: