۲-۳-۲-۱- شاخص‌های رفتاری جوانمردی سازمانی

 

هر عیار و جوانمرد مجبور بود در یکی از کسب‌ها و صنعت‌ها تخصص داشته باشد تا با بهره گرفتن از آن تخصص بتواند زندگی روزمره خود را به پیش ببرد.آن ها در کار و پیشه نیز باید آداب و اخلاق خاص را رعایت می‌کردند که بعدها با نام «فتوت‌نامه‌های حرفه‌ای» مانند «فتوت‌نامه آهنگران» تدوین شدند، در این فتوت‌نامه‌ها افزون بر تفسیر و تأویل عرفانی عملیات ویژه آن حرفه، مجموعه‌ای از اصول اخلاقی نیز توصیه و ترویج می شد، اصولی که می‌توان بیان نوین آن ها را در «منشورهای اخلاق حرفه‌ای»در سازمان‌های امروزی مشاهده کرد(خاکی،۱۳۹۳).

 

جدول ۲-۱- شاخص‌های رفتاری برای جوانمردی سازمانی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مفهوم بعدها مؤلفه‌ها شاخص‌های جوانمردی جوانمردی سازمانی رفتار جوانمردانه در حوزه درون سازمانی نسبت به مافوق (مافوقان) اسرار مافوق را نزد دشمنان او افشا نکردن عدم تبانی با صاحبان قدرت بر علیه ایشان عدم اظهارنظرهای منفی و کلی درباره شخصیت آن ها عدم شایعه‌سازی تبلیغاتی بر ضد ایشان احساس دین‌داری نسبت به مافوق مانع دستیابی به اطلاعات و آمار نشدن نسبت به همکار (همکاران) با وجود بداخلقی، نزد مافوقان عمل متقابل به مثل نکردن در حادثه‌ها یاری و مددکاری را دریغ نکردن و خود را به خطر انداختن اختلاف‌ها را با هدف دستیابی به منابع فردی دامن نزدن دیگران را به تعمد برای موفقیت خود به خطا نیافکندن نسبت به زیردست (زیردستان) از خطاهای شخصی و فردی ایشان چشم پوشیدن در پاداش و تنبیه خیرخواهی را دریغ نکردن عیب‌های فردی آن ها را به خاطر خطاهای کاری بر ملانکردن نگاه ایثارگرانه داشتن و با آن ها به رقابت برنخاستن برخورد انسانی با جنس مخالف و سوءاستفاده نکردن از آن ها رفتارهای جوانمردانه در حوزه بیرون سازمانی در حق رقبای فردی و سازمانی اخبار نادرست بر علیه آن ها منتشر نکردن جاسوسی نکردن درباره اسرار کاری آن ها تلاش نکردن برای جذب نیروهای کلیدی با هدف تضعیف آن ها قواعد و اصول اخلاق حرفه‌ای را در عمل نقض نکردن گلایه‌ها و ‌شکواییه‌های آن ها را نادیده نگرفتن در حق مشتری‌های حقوقی و حقوقی عدم سوءاستفاده از ناآگاهی آن ها در توافق‌ها و عقد قراردادها در حق مشتری‌های حقوقی و حقوقی عدم سوءاستفاده از ناآگاهی آن ها در توافق‌ها و عقد قراردادها حقوق و منافع آن ها را در عمل ضایع نکردن ارائه آگاهی لازم درباره مطالباتشان را دریغ نکردن در حق ذینفعان برونی اطلاعات صحیح را دریغ نکردن با وجود احتمال موضع انتقادی آن ها وفاداری نسبت به آرمان‌ها و ارزش‌ها و مأموریت‌های سازمان

منبع:خاکی،۱۳۹۳

 

۲-۳-۳- تاریخچه اخلاق کاری در غرب

 

تاریخ تدوین اولین اصول اخلاق حرفه‌ای به حدود ۳۰۰ سال پیش از میلاد بر می‌گردد. حرفه پزشکی که با جان و مال و ناموس جامعه پیوند نزدیک دارد، از دوران باستان دارای سازمان یافتگی ویژه بود. اولین اصول اخلاق حرفه‌ای متعلق به حرفه پزشکی می‌باشد و در سوگندنامه بقراط مشخص شده است. بقراط سوگند نامه خود را «هنر زیست» و «مراقبت و مواظبت از نفس» توصیف کرد. او اولین کسی بود که مبنای اخلاقی را در قالب قسم نامه با طبابت در آمیخت. در سال ۱۹۴۹ این سوگندنامه که در حکم اصول اخلاق حرفه‌ای بود از سوی اتحادیه جهانی پزشکان مورد اصلاح و بازبینی قرار گرفت. سازمان بهداشت جهانی^[۳۸] بیان می‌کند “احترام به کرامت انسانی و عشق به دیگری، سنگ بنا و پایه تمامی اصول اخلاق پزشکی را تشکیل می‌دهد”.

 

اولین مسئولیت یک صاحب حرفه، در ۲۵۰۰ سال پیش در سوگند نامه بقراط به وضوح بیان شده است: “ندانسته (ناآگاهانه) به کسی آسیب نرسانید^[۳۹]“. هیچ صاحب حرفه‌ای نمی‌تواند قول دهد برای مشتری اش بهترین خدمت را ارائه دهد، اما می‌تواند قول دهد که ندانسته یا از روی غفلت به کسی آسیب نرساند. “ندانسته به کسی آسیب نرسانید”، قانون اساسی و زیربنای اخلاق حرفه‌ای و قانون اصلی اخلاق و مسئولیت اجتماعی است (عاملی ۱۳۸۱ به نقل از دراکر^[۴۰]، ۲۰۰۴).

 

اخلاق حرفه‌ای در قالب یک اصطلاح به عنوان یکی از ویژگی‌های سرمایه انسانی و معنوی هر جامعه یا سازمان از قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی در ادبیات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی نویسندگان غرب رایج شد. ” اخلاق حرفه‌ای نوعی تعهد اخلاقی و وجدان کاری نسبت به هر نوع کار، وظیفه و مسئولیت است” (مولایی، ۱۳۸۵ به نقل از سانتوز^[۴۱]، ۱۹۹۸). به تدریج، گرایش نویسندگان و فیلسوفان به تحلیل و بررسی مسائل مربوط به جنگ ویتنام، تبعیض نژادی، بی عدالتی اجتماعی، به انضمام پرسش‌های اخلاقی مربوط به حوزه پزشکی و علوم زیستی و یافتن راه حلی برای معضلاتی مشابه این، باعث روی آوردن جدی ‌به این حوزه فکری شد که با طرح پرسش‌هایی نو درباره حرفه های مختلف و یا موضوعات متفاوت، به تدریج شاخه‌های زیر مجموعه اخلاق کاربردی یعنی پزشکی، زیست محیطی، تجارت، مهندسی، سیاسی، حقوقی و… شکل گرفت (خزاعی، ۱۳۸۴). دانش اخلاق کسب و کار در دهه هفتاد میلادی به عنوان یک رشته‌ (مستقل) دانشگاهی شناخته شد. پیش از آن سراغ چنین دانشی را می‌شد در شماری از واحدهای دانشگاهی گرفت. همچنین در آثار چهره‌هایی برجسته همچون ریموند بومرت که در دو زمینه‌ی اخلاق و بازرگانی کار کرده بودند.مسائل اخلاقی اگر مورد توجه بودند در واحدهای درسی مسائل اجتماعی بود. تا این زمان، الهی‌دانان و اندیشمندان دینی در کنار کارشناسان رسانه ها همواره درباره مسئولیت اجتماعی شرکت‌ها گوی پژوهش و نگارش را می‌ربودند. آنچه اخلاق کسب و کار را یک دانش کرد، ورود شمار قابل اعتنایی فیلسوف به میدان بود. این فیلسوفان نظریه اخلاقی و تحلیل فلسفی را در فهم مسائل کسب وکار آزمودند. دانش اخلاق کسب و کار، محصول تلاقی نظریه اخلاقی، پژوهش تجربی و تحلیل مسائل و موارد عینی در کسب و کار است (نهاوندیان،۱۳۸۵).

 

۲-۳-۴- مکاتب و نظریه های اخلاق حرفه‌ای