پاسخ: مقصود از تفریق و جدایی افکندن در آیه رفتاری است که عملاً به جدایی خانواده‌ها و نابودی نظام خانوادگی می‌ انجامد، حال آن که در بحث ما چنین وضعی وجود ندارد.
به عنوان مثال آیه الله سیستانی می‌گویند: «فی حد ذاته مانعی ندارد.» آیت الله موسوی اردبیلی می‌گویند: «اگر چه شبیه‌سازی در مورد انسان تا کنون به مرحله‌ی عمل نرسیده است ولکن دلیل قوی و محکمی بر حرمت چنین تحقیقات و آزمایشاتی وجود ندارد.» آیت الله سید محمدصادق روحانی، این کار را جایز دانسته: «تبعاتی از قبیل احتمال ابتلاء کلون‌ها به بیماری‌های جسمی و روانی، به هم خوردن نظام طبیعی خانواده و حذف شدن نقش پدر، جایگاه نامشخص نوزاد کلون شده در خانواده و کاهش تنوع ژنتیکی انسان‌ها در درازمدت را موجب حرمت نمی‌داند.»^[۲۲] و در برابر این احتمالات بر این نظر است که «بعضی از این پیامدها موجب حرمت نمی‌شود و بعضی اگر تمام باشد، مانع تکوینی است، نه تشریعی.»^[۲۳]
آیت الله عزالدین زنجانی نیز می‌گویند: «شبیه‌سازی انسانی فی حد نفسه اشکالی ندارد، مگر این که یکی از عناوین محرمه بر او منطبق شود مثل مفسد فی الارض یا جانی بالفطره که در طول تاریخ به وجود آمده‌اند.»^[۲۴]
آیت الله محمدهادی معرفت نه تنها شبیه‌سازی انسانی را مجاز می‌داند، بلکه مدعی است که «در شیعه هم اجماع است بر جواز»^[۲۵] و در برابر این پرسش که عملاً برخی از فقهای شیعه قائل به حرمت‌اند، پاسخ می‌دهد که منظورشان از اجماع ـ اجماع علی المبنی است. به این معنی که مبنای شیعه آن است که تا نصی بر حرمت کاری در دست نباشد حکم بر جواز آن خواهد بود. در نتیجه منطقاً عالمان شیعه باید به جواز شبیه‌سازی قائل باشند.^[۲۶]
علامه سید محمدحسین فضل الله از همان آغاز موافق این مسأله بود. ایشان نه تنها شبیه‌سازی را مغایر سنت خدا ندانست، بلکه آن را گامی در جهت فهم عمیق‌تر سنت‌های نهان در هستی معرفی کرد و گفت: باید انتظار مقولاتی دیگر از این دست داشته باشیم، وی بر این نظر بود که این مسأله نه از نظر اعتقادی مشکل دارد و نه از نظر شرعی و فقهی. لیکن به طور طبیعی مانند هر مسأله‌ی تازه‌ای ممکن است ابهاماتی در فقه به وجود آورد که نیازمند فهم و بررسی است.

۳-۲-۲ جواز محدود شبیه‌سازی انسانی

برخی از علمای شیعه به استناد اصل اولی و دلایلی که ذکر شد شبیه‌سازی انسانی را مجاز شمرده‌اند. اما بر این نظند که اگر این کار به صورت گسترده انجام گیرد موجب هرج و مرج در جامعه می‌شود؛ مثلاً ممکن است در موارد زیادی در شناخت مجرم اشتباه شود، یا ارتکاب جرم زیاد شود یا جرم‌ها همیشه پنهان بماند و مواردی از این قبیل. در نتیجه این فقها به جواز موردی و فردی و به صورت محدود حکم داده‌اند ولی آن را در سطح کلان غیر مجاز شمرده‌اند.
آیت الله محمد ابراهیم جناتی بر این نظرات که: «اگر به کارگیری شبیه‌سازی در دامنه‌ی وسیع و گسترده پدید آید، پیامدهایی به دنبال دارد که قابل اغماض و چشم‌پوشی نیست؛ ولی اگر آن در دامنه‌ی محدودی باشد پیامدی ندارد.»^[۲۷] و دلیل خود را بر عدم حرمت اصل شبیه‌سازی این گونه بیان کرده: دلیلی بر حرمت نداریم و جای احتیاط نیست و اگر حکم به حرمت کنیم بدون دلیل شرعی، شریعت محسوب می‌شود و شریعت آوردن حرام است. و علاوه بر آن اصول اولیه با حکم اباحه سازگارتر است.
و علت مجاز بودن به صورت محدود را این گونه بیان کرده‌اند: «این کار در سطح کلان، ممکن است مسائلی ناخواسته مانند نبود هویت و تعطیل روابط مشروع خانوادگی و مسأله‌ی ارث را پیش آورد.»^[۲۸]
استاد حسن جواهری نیز بر همین نظر است و گفته‌اند: «شبیه‌سازی فی نفسه و به عنوان اولی، اشکالی ندارد، به شرط آن که با عمل حرام دیگری همراه نباشد، اما اگر این کار در سطح وسیعی انجام گیرد و بر اثر مشابهت کامل و تامّ موجب اختلال نظان شود، حرام خواهد بود.»^[۲۹]
ایشان شبیه‌سازی در سطح فردی را نه تنها مجاز شمرده‌اند بلکه ادعای حرمت آن را عملی حرام دانسته که کسی نمی‌تواند بی‌دلیل امری مشروع را حرام کند. زیرا نوعی تشریع است و مشمول نهی پروردگار در آیه‌ی ۱۱۶ نحل می‌گردد^[۳۰] که می‌فرماید: »وَ لا نَفوُلوُا لِما تَصِفُ اَلسِنَتُکُمُ الکَذِبَ هَذا حلالٌ وَ هَذا حرامٌ …» به خاطر دروغی که بر زبانشان جاری می‌شود نگویید این حرام است و این حرام.
همچنین ایشان گفته‌اند: این کار حلال است ولی فقیه می‌تواند این کار را بنا به مصالحی و به عنوان حکم حکومتی حرام اعلام کند در این صورت این حرمت موقت بوده، قابل رفع است.^[۳۱]
آیت الله سید حکیم نیز بر این نظر است که شبیه‌سازی انسانی مباح است و دلیلی بر حرمت آن نیست و گفته است: «شبیه‌سازی انسانی نوعی به کارگیری سنت‌ها و قوانین الهی است که کشف و کاربست آن‌ها بیانگر قدرت عظیم خداوند به شمار می‌رود. در نتیجه، این کار در صورتی که با عمل حرام دیگری همراه نشود، مجاز و مباح است. ایشان نه تنها این کار را مجاز می‌شمارد، بلکه تمام دلایلی که بر ضد آن اقامه شده است را نقد می‌کند و برای اثبات حرمت ناکافی می‌داند.^[۳۲]

آیت الله عبدالله جوادی آملی نیز به آیه ؟؟ سوره ؟؟ «لَیسَ کَمِثلِهِ شَیء» استناد کرده که خداوند این آیه را تنها درباره‌ی خود گفته است نه مخلوقات و مصنوعاتش و نفرمود: «هر چه من آفریدم لیس کَمِثلِهِ شیء، چیزی مثل او نیست»^[۳۳] و نتیجه گرفته است «شبیه‌سازی حتی اگر در انسان راه پیدا کند، نه آسیبی به توحید می‌رساند و نه به نظام خلقت، این نظیر کارهای مصنوعی است که در بخش نباتات در گلخانه‌ها انجام می‌شود.»^[۳۴]
و همچنین با طرح بحثی فلسفی درباره نظام علّی در هستی و نقش خداوند در همه‌ی مراحل خلقت و حتی کشاورزی و اشاره به آیات ۵۸ و ۵۹ سوره واقعه «اَفَرَأیتُم ماتُمنوُنَ أأنتُم تَخلُقوُنَهُ أم نحنُ الخالِقوُنَ» آیا از نطفه‌ای که می‌ریزید آگاهید آیا شما آن نطفه بی‌جان را می‌آفریند یا ما آفریدگاریم؟
نتیجه گرفته‌اند: که در آفرینش فرزند هم مگر شما خالقید؟! کار پدر فقط إمناء است؟! نقل المنی من موضع إلی الموضع آخر پس اگر در شبیه‌سازی هم انسان به وجود آمد پروردگار است.^[۳۵]

۳-۲-۳ حرمت ثانوی شبیه‌سازی انسانی