خیلی درشت

۰/۱ تا ۰/۲

درشت

۵/۰ تا ۰/۱

متوسط

۲۵/۰ تا ۵/۰

ریز

۱۰/۰ تا ۲۵/۰

خیلی ریز

۰۲/۰ تا ۱۰/۰

سیلت

۰۰۲/۰ تا ۰۲/۰

رس

۰۰۲/۰ <

به طور کلی خاک‌های درشت از نفوذپذیری و گنجایش نگهداری آب کمی برخوردار بوده، آب را سریعاً جذب کرده و مقدار آب زیرزمینی ذخیره شده‌ی خوبی تولید میکنند. در حالیکه خاک‌های با بافت ریز، بیشتر واکنشی بوده و تأثیر بیشتری بر دسترسی گیاه به آب و مواد غذایی دارند، اما آب بیشتری روی سطح جمع شده و بیشتر اوقات‌‌ایجاد مانداب میکند. از ‌‌این رو، در مناطق کم باران، گیاهان در خاک‌های رسی به دلیل سرعت نفوذ کم در طول دوران بارندگی و تبخیر در فصول گرم، بیشتر رنج میبرند. به علاوه خاک‌های رسی یک سله‌ی سطحی از ذرات ریز تشکیل میدهند که جوانهزنی را به تأخیر میاندازد.
ب) ساختمان خاک:
ساختمان خاک بر سرعت نفوذ و نفوذپذیری آب، زهکشی، نفوذ ریشه و جذب مواد غذایی گیاهان، اثر میگذارد.
مقدار مواد آلی خاک بر ساختمان خاک اثر مستقیم دارد. ساختمان خاک بر ورود آب به پروفیل خاک مؤثر است. یک ساختمان خوب خاک نفوذ خود را بر رابطه‌ی آب و هوای خاک و همچنین جریان آب ثقلی اعمال می کند. برای بهبود ساختمان خاک بقولات (لوبیا، باقلا و …) که دارای ریشه‌ی عمیقی هستند به طور دوره‌‌ای باید کاشته شوند. چنانچه ساختمان خاک ناپایدار باشد از سرعت نفوذ کاسته شده و باعث‌‌ایجاد رواناب و فرسایش میشود.

پ) تخلخل:
این بخش با دخالت هوا و آب در خاک صورت میگیرد. تخلخل خاک بوسیله‌ی اندازه و آرایش ذرات خاک تعیین میشود. تخلخل، نسبت حجم کل فضای خالی به حجم کل خاک میگویند که به صورت درصد بیان میشود.
نامنظمی و بیقاعدگی شکل ذرات، تخلخل را افزایش خواهد داد. حرکت آب زیرزمینی به توزیع فضای منافذ بستگی دارد. خاک رس حاوی درصد تخلخل بالاست اما ذخیره‌ی آب آن کمتر است. در حالیکه فضای منافذ کل در خاک شنی کم بوده اما‌‌ این خاک از تهویه و توان ذخیره‌ی آب بیشتری برخوردار میباشد.
ت) نفوذ:
نفوذ به حرکت رو به پایین آب در خاک گفته میشود. شدت نفوذ و نفوذ تجمعی دو پارامتری هستند که در ارزیابی مشخصات نفوذ بکار میروند.
شدت نفوذ خاک یعنی حداکثر سرعتی که یک خاک در یک زمان مشخص میتواند آب باران یا ‌آب مانده روی سطح خاک را جذب کند و مقدار آن با توجه به حجم آب نفوذ یافته به ذاخل خاک در واحد زمان اندازه گیری میگردد. سه اتفاق میتواند برای آب موجود روی زمین بیفتد:
- داخل خاک شود.
- روی خاک حرکت کرده و تشکیل رواناب دهد.
- از طریق تبخیر شدن به اتمسفر باز گردد.
بر اساس موارد ذکر شده تنها آبی که داخل خاک نفوذ میکند میتواند به دلیل توزیع و نگهداری در محیط ریشه برای رشد گیاه مفید باشد. شدت و مقدار آبی که به خاک وارد میشود از اهمیت بنیادین در کشت آبی برخوردار است. به علاوه شدت نفوذ در طراحی سیستم‌های آبیاری مهم است. نفوذ تجمعی، مقدار کل آبی است که در یک زمان معین به خاک فرو میرود.
آب به سمت پایین رسوخ کرده و مادامی که آبیاری و یا بارندگی ادامه مییابد به فرو رفتن به اعماق خاک ادامه میدهد. به طور متوسط مقدار رطوبت یکنواخت در هنگام نفوذ در حد ۸۰٪ ظرفیت اشباع از نیروی مکش کمتر از ۲۵ سانتیمتر و هدایت آبی (هیدرولیکی) ثابت برخوردار است که این مقادیر با نزدیک شدن به جبهه‌ی رطوبتی کاهش مییابند.
روش‌های فیزیکی که برای افزایش نفوذپذیری خاک یا کاهش شدت جریان آب سطحی بکار میروند عبارتند از:
۱) آبیاری با تناوب بیشتر
۲) عملیات زراعی و خاکورزی عمیق
۳) افزایش مدت آبیاری
۴) جمعآوری و بازیافت آب رواناب
۵) استفاده از پسماندهای آلی و …
فاکتورهای مؤثر بر نفوذ:
حرکت آب به درون خاک از طریق نفوذ به عوامل زیر بستگی دارد:
۱) خواص درونی توده‌ی خاک مانند: بافت،‌ ساختمان، فضای منافذ، عمق نفوذ، مقدار مواد آلی و درجه آماس
۲) مقدار رطوبت اولیه‌ی خاک بر روی درجه‌ی تفکیک