۸

شفافیت بورس

ابزری و همکاران (۱۳۸۷)؛ درویش متولی و همکاران (۱۳۹۱)؛ مریکاس و پراساد (۲۰۰۳) و چینگ چانگ (۲۰۰۴)

با توجه به مباحث بیان شده و مشخص بودن تاثیرپذیری تصمیمات سرمایه گذاری به عوامل و متغیرهای گوناگون به همان صورت که در فصل اول و بخش بیان مساله توضیح داده شد با در نظر گرفتن عوامل و متغیرهای غیرمالی زیر نقش و تاثیر آنها بر سرمایه گذاری افراد حقیقی در بورس اوراق بهادار مورد بررسی قرار می گیرد. برای روشن تر شدن بحث ابعاد مدل مفهومی پژوهش که به صورت نمودار شماره ۲-۱ ارائه می شود در این قسمت تشریح می گردد.

امنیت سرمایه گذاری: امنیت حاصل مجموعه ای از عوامل سیاسی، قانونی، اجتماعی و فرهنگی است که خود باعث آرامش یا تنش، ایستائی یا پویائی و تغییر یا تردید می گردد. نگرانی سرمایه گذاران در زمینه امنیت حاصل عدم شفافیت قوانین، بی ثباتی و تغییرات زیاد، برخوردهای سلیقه ای، عدم اجرای درست قوانین، تبعیض، کارشکنی، عدم همخوانی وعده و عمل، برخوردهای خصمانه و نادرست با سرمایه گذاران و تهدیدها و تحریک های گوناگون، تصمیم دادن بعضی از خطاها و خطا کاران به کل سرمایه داران و سرمایه گذاران، درخواست ها و انتظارات غیر منطقی بعضی از افراد مسئول و غیر مسئول و هسته های قدرت کاذب و وجود رشوه و فساد آشکار و پنهان است(درویش متولی و همکاران، ۱۳۹۱، ص ۷۷).
نمودار شماره ۱-۱) مدل مفهومی پژوهش
فرهنگ سهامداری: داشتن فرهنگ سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار و سهام شرکت ها و اختصاص بخشی از سرمایه گذاری افراد علاوه بر اموری همچون زمین، مسکن، ماشین و غیره در سهام شرکت ها و بورس اوراق بهادار می تواند در ترغیب افراد به سرمایه گذاری در این بخش بسیار کمک کننده باشد. از این نظر، می توان داشتن فرهنگ سهامداری را به صورت مشخص، نهادینه بودن لزوم اختصاص بخشی از سرمایه گذاری خانوارها به سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار تعریف نمود و به عنوان یکی از عوامل موثر در ترغیب افراد در نظر گرفت(ابزری و همکاران، ۱۳۸۵ ، ص ۱۱۷).
گروه های مرجع: با توجه به این که گروه های مرجع در موارد مختلف تاثیرگذار بر تصمیم گیری افراد هستند، در مورد تصمیم افراد به اختصاص بخشی از سرمایه خود به سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار نیز تاثیرگذار می باشند(ابزری و همکاران، ۱۳۸۶، ص ۱۹).
موقعیت مکانی بورس: استقرار تالار بورس اوراق بهادار در مکانی مناسب با امکاناتی جهت دسترسی آسان افراد متمایل به سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار می تواند به عنوان عاملی پیش برنده و یا بازدارنده در ترغیب افراد به سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار محسوب گردد(ابزری و همکاران، ۱۳۸۵ ، ص ۱۱۸).
سرمایه گذاری های غیربورسی: دسته عوامل دیگری نیز وجود دارند که می توان آنها را از جمله سرمایه گذاری های خارج از چارچوب بورس اوراق بهادار محسوب کرد که این سرمایه گذاری ها به نوعی به صورت فعالیتی مکمل و یا حتی رقیب با بورس عمل می کنند و ممکن است متغیرهای یک بورس را تحت تأثیر قرار دهند؛ از جمله این موارد می توان به بانک و سپرده های بانکی؛ صندوق های دوجانبه و اموال غیرمنقول اشاره کرد(انواری رستمی و لاری سمنانی، ۱۳۸۶، ص ۶).
ریسک سیاسی و اقتصادی: بورس اوراق بهادار به عنوان آیینه تمام نمای اقتصاد ملی، به طور مستقیم تاثیرپذیر از عوامل اقتصادی می باشد و مطمئنا عوامل و جریانات اقتصادی بر افراد جهت سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار تاثیر می گذارند. همچنین عوامل سیاسی به دلیل تاثیرگذاری بر مسایل اقتصادی دارای تاثیر غیرمستقیم بر بورس اوراق بهادار و رونق و رکود آن می باشند(ابزری و همکاران، ۱۳۸۵ ، ص ۱۱۷). تا روزی که شاخص ریسک سیاسی-قانونی کاهش نیابد و فضای امنیت اقتصاد و صنعتی مطلوب نگردد، هیچگاه نمی توان انتظار داشت که تحت تأثیر گفته ها و وعده ها و جاذبه های کاذب کسی ترغیب به سرمایه گذاری شود(درویش متولی و همکاران، ۱۳۹۱، ص ۷۷).
شفافیت بورس: کارآ شدن هر بازاری مستلزم این است که اطلاعات مربوط به شرکت ها، موقعیت اقتصادی و اوراق بهادار، به سرعت و سهولت، در دسترس همگان قرار گیرند. سرمایه گذاران این اطلاعات را به صورتی مناسب، در قیمت ورقه ی بهادار تفسیر می کنند و بنا براین، قیمت همیشه، انعکاسی از اطلاعات رایج است. برای اینکه این اطلاعات در دسترس همگان قرار گیرند، باید رایگان باشد(ابزری و همکاران، ۱۳۸۷ ، ص ۱۴۲).
خلاصه
در این فصل توضیحاتی تفصیلی پیرامون سرمایه گذاری؛ پیشینه مطالعات صورت پذیرفته شده و مباحث مرتبط در زمینه موضوع مورد مطالعه ارائه گردید تا مبانی لازم جهت درک فرضیه های پژوهش فراهم آید. مطالعات این فصل در پنج بخش مطرح شده است. در بخش اول که در مورد سرمایه گذاری می باشد به مباحث و مطالبی در زمینه سرمایه گذاری، ماهیت تعاریف و اهمیت سرمایه گذاری، روش های سرمایه گذاری، مراحل تصمیم گیری در فرایند سرمایه گذاری، عوامل موثر بر تصمیم سرمایه گذاری، ویژگی های سرمایه گذاران، رفتار سرمایه گذاران، خطاهای ادراکی سرمایه گذاران، نقش شخصیت در تصمیمات سرمایه گذاری پرداخته شد که این مباحث برای درک موضوع سرمایه گذاری و فهم بیشتر و بهتر موضوع و مساله مورد مطالعه می باشد. در بخش دوم به بازارهای مالی پرداخته شده و مطالبی همچون اهمیت بازار مالی، توسعه بازارهای مالی، طبقه بندی بازارهای مالی مسائل مربوط به بازار سرمایه در ایران پرداخته شد. این قسمت نیز جهت آشنایی بیشتر با مکانیزم های بازار مالی به ویژه بازار سرمایه آورده شد.
در بخش سوم نیز به معرفی بورس اوراق بهادار پرداخته شده و مباحثی همچون تاریخچه بورس، تعاریف و وظایف بورس، نحوه پذیرش سهام و اوراق قرضه در بورس، مزایای اقتصادی بورس، بورس های اوراق بهادار منطقه ای مورد اشاره قرار گرفت. این مطالب نیز جهت آشنایی با سازمان مورد مطالعه یعنی بورس اوراق بهادار بوده تا در نهایت برای ارائه پیشنهادات کاربردی شناخت مناسبی از بورس و فعالیت ها، وظایف و اهداف آن وجود داشته باشد. در بخش چهارم نیز پیشینه پژوهش داخلی و خارجی بیان شد و مطالعاتی که در داخل کشور و خارج از کشور در رابطه با موضوع مورد مطالعه انجام پذیرفته ارائه گردید. در نهایت در بخش پنجم به مبانی نظری پژوهش با توجه به ادبیات بیان شده و ارائه مدل مفهومی پژوهش پرداخته شد. با توجه به مباحث تئوریک موضوع مورد مطالعه، کوشش شد تا چارچوب مفهومی جامعی پیرامون مساله مورد بررسی در این پژوهش بدست آید.
فصل سوم
روش پژوهش
۳-۱) مقدمه
در یک تحقیق جهت آزمون فرضیه‌ها و یافتن پاسخ برای سوال مطرح شده، پژوهشگر مجبور است داده‌هایی را در مورد متغیرهای مورد بررسی پیدا کند و باید به سرشماری و یا نمونه‌گیری بپردازد اما قبل از این عمل، در هر پژوهش باید مشخص شود که این داده‌ها توسط چه ابزارها یا روش هایی از جامعه یا نمونه آماری جمع‌‌آوری می‌شوند و برای توصیف و تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع‌‌آوری شده نیز بایستی از تکنیک‌ها و روش های آماری استفاده‌ شود و در نهایت به منظور استنتاج و با استنباط نتایج حاصله روش تحقیق در چارچوب موارد فوق مشخص شود. در این فصل، نوع پژوهش، جامعه، نمونه، روش نمونه گیری، روایی و پایایی ابزار جمع‌ آوری داده ها، متغیرها و روش های آماری مورد استفاده توضیح داده می‌شود.
۳-۲) نوع پژوهش
پژوهش حاضر از نظر هدف در حیطه تحقیقات کاربردی است؛ زیرا محقق به دنبال بررسی رابطه متغیرهای غیر مالی برون سازمانی با جذب سرمایه افراد حقیقی در بورس اوراق بهادار می باشد و نتایج حاصله می تواند مورد استفاده مسئولین بورس اوراق بهادار و همچنین علاقه مندان به موضوع مورد مطالعه قرار گیرد. پژوهش حاضر از نظر نحوه گردآوری داده ها توصیفی تحلیلی و از شاخه همبستگی می باشد. زیرا به بررسی روابط تعدادی از متغیرها می پردازد.
۳-۳) مراحل اجرای پژوهش
در اجرای پژوهش حاضر مراحل زیر صورت پذیرفت:

• تدوین چار چوب مفهومی با بهره گرفتن از اطلاعات کتابخانه ای و بررسی اسناد و مدارک موجود و مشاهده سایت های اینترنتی مرتبط.

• تدوین فرضیه هایی با بهره گرفتن از مبانی نظری و پیشینه تجربی پژوهش.

• مصاحبه با تعدادی از مدیران و کارشناسان ارشد در خصوص ترکیب و شمای کلی پرسشنامه و نحوه طراحی آن، سوالات مصاحبه در قالب کلی فرضیه ها و سوالات پژوهش بوده است.

• طراحی ابزار پرسشنامه با همکاری و راهنمایی اساتید محترم راهنما و مشاوران و سایر صاحبنظران و جمع آوری اطلاعات بر اساس چارچوب نظری و فرضیه های پژوهش.

• نتایج بدست آمده و یافته های پژوهش با بهره گرفتن از دانش موجود و با راهنمایی استاد محترم راهنما و اساتید مبتنی بر نتایج پژوهش ارائه گردید.

• پیشنهادهایی مبتنی بر نتایج پژوهش ارائه گردید.

۳-۴) جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری
جامعه آماری شامل کلیه خریداران سهام در بورس اوراق بهادار منطقه ای استان قم در بهار سال ۱۳۹۲ می باشد و روش نمونه گیری به صورت نمونه گیری در دسترس^[۶۵] است که بر حسب تصادف در تالار بورس اوراق بهادار منطقه ای قم نمونه گیری می شود و حجم نمونه آماری نیز با بهره گرفتن از جدول مورگان و در نظرگرفتن تعداد جامعه آماری تعیین شده است و با توجه به اینکه تعداد جامعه آماری تقریبا نامحدود می باشد با توجه به جدول مورگان ۳۸۵ نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند.
۳-۵) روش جمع آوری داده ها
در جمع آوری داده های پژوهش از دو روش کتابخانه ای (اینترنت، کتب، مقالات، پایان نامه ها و گزارش های پژوهشی) و میدانی(ابزار پرسشنامه) استفاده شده است. جهت بررسی جنبه های مختلف تئوریک و نظری پژوهش، ادبیات موضوع و پیشینه تحقیق پیرامون موضوع پژوهش، از روش مطالعه کتابخانه ای استفاده گردید. همچنین از روش مطالعه میدانی که شامل توزیع پرسشنامه بین خریداران سهام می‌باشد نیز جهت جمع‌ آوری داده‌های پژوهش برای تجزیه و تحلیل آماری فرضیه ها بهره‌گیری شده است.
۳-۶) ابزار جمع آوری داده ها
در این پژوهش پس از تعیین فرضیه های تحقیق با توجه به متغیرهای پژوهش پرسشنامه ای کامل برای جمع آوری داده ها و آزمون فرضیه ها توسط پژوهشگر طراحی شد که توضیحات پرسشنامه آورده می شود.
۳-۶-۱) اجزای پرسشنامه
پرسشنامه به عنوان یکی از متداول ترین ابزار ها جمع آوری اطلاعات در تحقیقات پیمایشی، عبارت است از مجموعه سوالات هدف مدار که با بهره گیری از مقیاس های گوناگون، نظر دیدگاه و بینش یک فرد پاسخگو را مورد سنجش قرار می دهد. در ساختن یک پرسشنامه باید به چهار جنبه توجه شود که عبارتند از انتخاب موضوع سوال ها؛ محتوای سوال؛ جمله بندی پرسش ها و انتخاب نوع سوال(خاکی، ۱۳۸۲، ص ۲۴۲). پرسشنامه مورد استفاده در پژوهش را می توان به دو قسمت سوال های عمومی و تخصصی تقسیم کرد.
سوالات عمومی:
در این قسمت پنج سوال در مورد خصوصیات عمومی پاسخ دهندگان همچون جنسیت، سن، تحصیلات، رشته تحصیلی و سابقه خرید سهام آورده شده است.