نیروی انسانی خبره

امکانات و تکنولوژی مناسب

آموزش کارکنان

پایگاه اطلاع رسانی

مدل مفهومی (وچیو^[۳۴]، ۲۰۰۹، ۲۵)
مدل پژوهش مطرح شده در بالا بیانگر این است که با توجه به رشد جمعیت و کاهش منابع طبیعی، رشد تکنولوژی، افزایش و انفجار دانش و اطلاعات و تغییر و تحولات سریع و پیچیدگی و پویائی جوامع و سازمان ها، بدون مشارکت در تصمیم گیری ها بدون استفاده از فکرهای نو و متنوع نمی توان تصمیمات مهم را اتخاذ نمود و اگر هم بتوان، نمی توان از اجرای صحیح آن مطمئن بود. به دلایل مذکور سازمان ها سعی می نمایند با بهره گرفتن از نظام مدیریتی از ایده ها، نظرات و ابتکارات کارکنان در اداره امور خود استفاده نمایند و برای اجرای نظام مدیریتی از روش متفاوتی استفاده می شود که از میان آن ها، سیستم پیشنهادات مهمترین روش اجرای نظام مدیریتی و ایجاد تحولات اداری است. به عبارتی دیگر با توجه به اینکه جلوه ای از نظام مدیریتی در درون هر سازمان منسجم دیده شود، یکی از بهترین سیستم ها برای تحقق این امور، سیستم پیشنهادات است. براساس این سیستم که با انگیزه اعتلای روحیه تعاون و همکاری و احساس مسئولیت در سرنوشت سازمان است، کلیه افراد می توانند پیشنهادات ، نظرات و ایده های خود را برای رفع مشکلات و نارسائی ها ارائه دهند این سیستم: اولاً صاحبان اندیشه های سازنده را به طور یکسان و بدون توجه به موقعیت سازمانی آنها، در تشکیلات خود پذیرا می باشد. ثانیاً : اختیارات و قدرت تصمیم گیری و مسئولیت مدیریت را به هیچ وجه تضعیف و یا مخدوش نمی کند و امکانات لازم برای تشویق مادی و معنوی افراد در قبال عرضه کردن اندیشه های سازنده را در دسترس می گذارد تا از خلاقیت انسان ها در جهت ساختن دنیای بهتر استفاده مطلوب به عمل آید و اداره امور به جای یک فرد به ماتریس خرد و اندیشه ، سپرده شود. این سیستم تکنیکی است که از طریق آن می توان به یافته های ذهنی و اندیشه های سازمان انسان در حل مسائل و ایجاد سئوالات جدید و راه حل های بهینه در راستای فرهنگ تغییر و بهسازی مستمر سازمان دست یافت. بنابراین سیستم پیشنهادات دو ویژگی مهم را در سازمان نهادینه می سازد: ارتقاء بلوغ سازمانی و حذف ترس از محیط کار و دوم، زدودن تفکر استبداد به رای است.

۲-۸جمع بندی

با مشارکت دادن کارکنان در امر سازمانی می توان نتایج و پیامدهای همه جانبه ای را برای سازمان و کارکنان آن فراهم آورد. در نظام مشارکت سازمانی، مدیران و کارکنان به تبادل نظر با یکدیگر می پردازند و همین امر منجر به ایجاد محیطی دوستانه و توام با اعتماد اطمینان متقابل در سازمان می و شود. کارکنان با مشارکت در کارها، خود را در سود و زیان سازمان سهیم می سازند و همه تلاش خود را با کمک مدیران جهت افزایش کارآیی و اثربخشی سازمانی به کار می گیرند. در نظام مشارکت سازمانی، مدیران برای رسیدن به هدفهایشان با راه حلهای پیشنهادی بسیاری از سوی کارکنان مواجه می شوند که پس از ارزیابی آنها می توانند بهترین راه حل ممکن را انتخاب کنند. باید توجه داشت که در شیوه های مشارکتی، را ه حلهای پیشنهادی کارکنان اجرا شود و تشویق مالی و معنوی مناسب از پیشنهاد دهندگان به عمل آید. نکته مهم در بکارگیری شیوه های مشارکتی توجه به موانع و دشواریهای فراروی مدیران در سازمانهاست زیرا با کسب آگاهی در زمینه های اجرایی و درک صحیح موانع، بهتر می توان به رویارویی با آنها پرداخت. ضمناً باید زمینه های لازم اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، ساختاری و…… را برای اجرای موفقیت آمیز این نظام فراهم کرد تا اجرای آن با وقفه و بحران مواجه نشود.
جباری(۱۳۹۲) در پژوهشی به این نتایج دست یافت که با مشارکت دادن کارکنان در امر سازمانی می توان نتایج و پیامدهای همه جانبه ای را برای سازمان و کارکنان آن فراهم آورد. در نظام مشارکت سازمانی، مدیران و کارکنان به تبادل نظر با یکدیگر می پردازند و همین امر منجر به ایجاد محیطی دوستانه و توام با اعتماد اطمینان متقابل در سازمان می و شود.کارکنان با مشارکت در کارها، خود را در سود و زیان سازمان سهیم می سازند و همه تلاش خود را با کمک مدیران جهت افزایش کارآیی و اثربخشی سازمانی به کار می گیرند. در نظام مشارکت سازمانی، مدیران برای رسیدن به هدفهایشان با راه حلهای پیشنهادی بسیاری از سوی کارکنان مواجه می شوند که پس از ارزیابی آنها می توانند بهترین راه حل ممکن را انتخاب کنند.
تسلیمی (۱۳۹۰) در پژوهشی بیان نمود، در سازمان های امروزی نیاز بیشتری به مشارکت کارکنان در مدیریت سازمان می باشد. در حقیقت تغییر سبک مدیریت از حالت مدیریت سنتی به سمت نظام مدیریتی منجر به موفقیت هر چه بیشتر سازمان می گردد. سبک رهبری که منجر به مشارکت گروهی کارکنان و تشکیل گروه های کاری گردد، موجب انجام اثربخش، کارآمد، منظم و هماهنگ کارها می گردد. علاوه بر این به کارگیری سبک رهبری حمایتی و مشارکت منجر به افزایش لذت انجام کار در کارکنان می گردد.
پایبان (۱۳۸۹) پژوهشی را در مورد تأثیر مشارکت در تصمیم گیری و در کاهش تنیدگی شغلی انجام داد که با بهره گرفتن از طرح چهار گروه سالمون و با بهره گرفتن از دو پس آزمون، تأثیر مشارکت را بر روی کارمندان دفتری و پرستاران مورد بررسی قرار داد و نتیجه بررسی وی پس از ۶ ماه نشان داد که مشارکت، تأثیر منفی بر تضاد نقض و دوگانگی نقش داشته و مشارکت در تصمیم گیری عامل تعیین کننده مهمی در کاهش تنیدگی شغلی می باشد.
بزازجزایری(۱۳۹۰) مطالعه ای در زمینه تأثیر نظام مدیریتی و مدیریت سنتی بر میزان رضایت شغلی پرستاران ، رضایت بیماران و میزان علاقه و تعهد پرستاران در ادامه حرفه پرستاری انجام داده است. در این مطالعه ۵ بیمارستان در شهر شیراز انتخاب شدند و در هر بیمارستان تسهیلاتی فراهم شد تا هر دو نوع نظام مدیریتی و سنتی اجرا شود. نتایج نشان داد که در بخش هایی که نظام مدیریتی در آن اجرا می شد، میزان رضایت شغلی پرستاران و رضایت بیماران و میزان علاقه و تعهد پرستاران به ادامه حرفه پرستاری و عدم ترک خدمت بیشتر بوده است. نتایج نشان داد که اجرای نظام مدیریتی سبب کاهش هزینه ها و ارائه کار بهتر با کیفیت بالاتر و افزایش انگیزه در پرسنل شده و به دنبال آن رضایت شغلی ایجاد می شود و به همین ترتیب پرستاران مراقبت های بهتری ارائه می دهند و در نهایت رضایتمندی در بیماران حاصل می شود. بنابراین با همین معیار می توان بخش های بیمارستان را از نظر ارائه مراقبت های پرستاری مورد ارزیابی قرار داد.

فصل سوم

روش ‌شناسی پژوهش

۳-۱ مقدمه

در فرایند انجام پژوهش، این روش‌شناسی پژوهش است که مبنای علمی دانش را به طور منطقی توضیح می‌دهد و در تجزیه و تحلیل و کشف روابط علت و معلولی، منطقی را رعایت می‌کند که قواعد آن مربوط به تعاریف، طبقه‌بندی و استنباط، تئوری احتمالات و نحوه اندازه‌گیری و سنجش مفاهیم می‌باشد.
در این راستا، در این فصل به روش‌شناسی پژوهش حاضر پرداخته شده که شامل نوع روش پژوهش، جامعه آماری، حجم نمونه و شیوه نمونه‌گیری، روش جمع‌ آوری داده‌ها، ابزار جمع‌ آوری داده‌ها، روایی و پایایی ابزار پژوهش، قلمرو پژوهش و شیوه تحلیل داده‌ها است.

۳-۲ نوع روش پژوهش

انتخاب روش تحقیق با توجه به هدف و ماهیت موضوع و همچنین اتفاقاتی که در حین اجرا رخ می‌دهد صورت می‌پذیرد. پژوهشگر پس از تعیین و تنظیم موضوع تحقیق باید در فکر انتخاب روش تحقیق باشد. مراد از انتخاب روش تحقیق این است که مشخص گردد چه روشی برای بررسی موضوع لازم است. روش تحقیق به شیوه‌های طراحی مطالعات پژوهشی و رویه‌های تجزیه و تحلیل داده‌ها اشاره دارد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از لحاظ ماهیت و روش توصیفی از نوع پیمایشی است. در واقع، پژوهش حاضر کاربردی است.
همچنین پژوهش حاضر از این جهت توصیفی است که شامل مجموعه روش‌هایی است که هدف آن توصیف شرایط و یا پدیده‌های مورد بررسی است که مربوط به وضعیت فعلی موضوع مورد مطالعه می‌شود و همین طور از آنجایی که پژوهش حاضر مبتنی بر تعمیم اطلاعات حاصل از بخش کوچکی از جامعه تحت عنوان نمونه به کل جامعه آماری می‌باشد و بیشتر مبتنی بر نظرسنجی خواهد بود از نوع پژوهشهای پیمایشی است. و نیز پژوهش همبستگی است چرا که به بررسی روابط بین متغیرها می پردازد.

۳-۳جامعه آماری

جامعه آماری پژوهش، مجموعه حقیقی یا فرضی است که نتایج تحقیق به آن انتقال داده می‌شود. به عبارت دیگر مجموعه‌ای از افراد یا اشیایی که دارای ویژگیهای همگون، مشترک و قابل اندازه‌گیری باشند و مبنای پژوهش محقق هستند را جامعه آماری می‌گویند.
جامعه آماری پژوهش حاضر را مدیران ستادی و مدیران عملیاتی و کارکنان شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی منطقه کرمانشاه تشکیل می‌دهند که تعداد آنها ۱۸۸ نفر است.
N= 188

۳-۴حجم نمونه و شیوه نمونه‌گیری

نمونه آماری بخشی (زیر مجموعه‌ای) از جامعه (یا مجموع مرجع) آماری است. و تعریف آن به این صورت است که نمونه تعدادی از عناصر جامعه است که به دلایل مختلف جهت آزمون انتخاب می‌شود و باید معرف جامعه باشد. یعنی محقق باید با توجه به مقتضیات روش تحقیق، ماهیت داده‌ها، نوع ابزارگردآوری داده‌ها و ساختار جامعه آماری، نمونه‌ای را که معرف کیفیت و کمیت جامعه باشد انتخاب کند. در این پژوهش به دلیل محدود بودن تعداد جامعه آماری و مبتنی بر فرمول کوکران تعداد ۱۲۶ نفر به عنوان نمونه انتخاب گردید. روش نمونه گیری تصادفی ساده است.

n= 126

۳-۵ روش جمع‌ آوری داده‌ها

در این پژوهش اطلاعات به دو روش کتابخانه‌ای و میدانی جمع‌ آوری شده است. در واقع، در روش کتابخانه‌ای، از اطلاعات به منظور تدوین ادبیات موضوع و تنظیم چارچوب نظری پژوهش استفاده شده است. در روش میدانی نیز، محقق با بهره گرفتن از پرسشنامه به عنوان یکی از متداولترین طریق جمع‌ آوری اطلاعات اقدام به گردآوری داده‌ها نموده است.

۳-۶ تعاریف عملیاتی متغیرها

نظام پیشنهادات: نمره ای است که بر اساس پاسخگویی به سئوالات پرسش نامه نظام پیشنهادات بردبار (۱۳۹۱) به دست می آید.
نظام مدیریتی: نمره ای است که بر اساس پاسخگویی به سئوالات پرسش نامه نظام پیشنهادات مدیریتی چین(۲۰۱۳) به دست می آید.
سیستم بازخورد مناسب نمره ای است که بر اساس پاسخگویی به سئوالات ۱تا ۵پرسش نامه نظام پیشنهادات بردبار (۱۳۹۱) به دست می آید.
نیروی انسانی خبره نمره ای است که بر اساس پاسخگویی به سئوالات ۶ تا ۱۰پرسش نامه نظام پیشنهادات بردبار (۱۳۹۱) به دست می آید.
امکانات و تکنولوژی مناسب نمره ای است که بر اساس پاسخگویی به سئوالات ۱۱ تا ۱۵ پرسش نامه نظام پیشنهادات بردبار (۱۳۹۱) به دست می آید.
آموزش کارکنان نمره ای است که بر اساس پاسخگویی به سئوالات ۱۶ تا ۲۰ پرسش نامه نظام پیشنهادات بردبار (۱۳۹۱) به دست می آید.
پایگاه اطلاع رسانی نمره ای است که بر اساس پاسخگویی به سئوالات ۲۱ تا ۲۵ پرسش نامه نظام پیشنهادات بردبار (۱۳۹۱) به دست می آید.

تولید کننده
تبلیغات پاسخ مستقیم
رسانه های الکترونیک
شکل ۲-۶ زنجیره عرضه ( منبع: جونز، ۲۰۰۰، ص۵۵)
بدلیل ماهیت تفکیک ناپذیری خدمات از ارائه دهندگان آن، عامل توزیع در استراتژی بازاریابی خدمات اهمیت بسیاری دارد. با توجه به افزایش و شدت رقابت، ارائه خدمات در مکان مناسب و نحل های مورد نظر مشتریان عاملی تعیین کننده در جذب و نگهداری مشتریان است؛ به همین دلیل امروزه هتلهای بزرگ، موسسات بیمه، سازمان های آموزشی و پرورشی، بانکها و شرکتهای حمل و نقل به ایجاد شعبات در مناطق مختلف پرداخته اند تا ضمن ارائه خدمات بهتر، حوزه وسیع تری را تحت پوشش قرار دهند (روستا و همکاران، ۱۳۷۵، ص۴۲۶).
۲-۷-۴ ترفیع^[۳۳]
ارزش و اهمیت ترفیع برای سازمان های خدماتی در منافعی است که از خرید خدمات آنان حاصل می شود. در بسیاری از موارد روش های ترفیعی محصولات و خدمات مشابه اند، اما روابط عمومی یکی از روش های مهم در خدمات محسوب می شود. با توجه به رایگان بودن یا بی هزینه و شاید کم هزینه بودن روابط عمومی، گروه ها و سازمان های غیر انتفاعی آن را اساس طرحهای ترفیعی خود به حساب می آورند. باید توجه داشت که در مورد اعلان عمومی، محل و زمان ارائه آن را رسانه های گروهی تعیین می کنند (همان منبع، ص ۴۲۶).

برنامه های ترفیع و تشویق که در سالهای جدید از آن با عنوان ارتباطات بازاریابی یکپارچه نامبرده می شود، مجموعه ای از برنامه های تبلیغات، پیشبرد فروش(فروش افزایی)، فروشندگی شخصی، روابط عمومی و بازاریابی مستقیم است. که با هدف مشخص و به طور هماهنگ مورد استفاده قرار می گیرد. به طور کلی هدف این مجموعه فعالیتها، تغییر شکل و محل منحنی های تقاضا و درآمد است. برخی صاحبنطران برنامه های حمایتگرانه را نیز از درون روابط عمومی خارج کرده و به عنوان یکی از اجزای ارتباطات بازاریابی یکپارچه به حساب می آورند (افلاکی، ۱۳۸۴، ص۲۱۷).
۲-۸ چهار C
اخیرا تفکرات نوینی در مورد بازاریابی شکل گرفته است که منجر به شکل گیری نمونه دیگری از چهار p شده و عبارت است از c4 که در نمودار پایین نشان داده شده است. اینها در واقع مفهوم واحدی دارند، منتها از دید مشتری. این برای ما چالش محسوب می شود، چون ما را وادار می کند که روی اصل ارزش گذاری به مشتری بیشتر تمرکز کنیم (راسل جونز و همکاران، ۱۹۹۴، ص۵۹).

شکل۲-۷ C4 ( منبع: جونز، ۲۰۰۰، ص۵۹)
۲-۹ کانالهای اصلی توزیع
انواع کانالهای توزیع را می توان به کانالهای توزیع محصولات مصرفی، محصولات صنعتی و خدمات تقسیم کرد (روستا و همکاران، ۱۳۷۵، ص ۳۳۵).
۲-۹-۱ توزیع محصولات مصرفی
برای محصولات ملموس و مصرف کنندگان نهایی ۵ کانال توزیع وجود دارد که عبارت اند از:
الف: تولید کننده مصرف کننده
کوتاه ترین و ساده ترین کانال توزیع برای محصولات مصرفی روش از تولید به مصرف است که در آن هیچ نوع واسطه ای وجود ندارد. فروش خانه به خانه، فروش از طریق سفارش پستی، فروش میوه در کنار جالیز و در داخل باغها و فروش محصولات در محل تولید نمونه هایی از این روش هستند.
ب: تولید کننده خرده فروش مصرف کننده
تعدادی از خرده فروشهای بزرگ به طور مستقیم از تولیدکنندگان و کشاورزان خرید می کنند. فروش شیر خوراکی، نوشابه و بسیاری از مواد غذایی و بهداشتی از این طریق صورت می گیرد.
ج: تولید کننده عمده فروش خرده فروش مصرف کننده
این کانال، کانال سنتی توزیع محصولات مصرفی است.
د: تولید کننده کارگزار خرده فروش مصرف کننده

۲-۷-۲- ۱-۱- نیاز به تهویه
اگرچه حضور توده­ی عظیم خاک پیرامون ساختمان آن را به­طرز موثری هوابندی می­ کند اما کم بودن تهویه دراینگونه بناها باعث انباشتگی رطوبت و فقدان هوای تازه و سالم می­گردد. بنابراین باید تمهیدی اندیشیده شود تا به مسئله­ تامین هوای تازه و سالم پاسخ داده شود. این موضوع در بسیاری از اقلیم­ها حالت بحرانی به خود می­گیرد. Carmody & et al.,1994)) .

اگرچه ایزوله بودن ساختمان­های زیرزمینی در کل خصوصیتی مثبت است، اما این مساله می ­تواند از نظر حرارتی، مضراتی برای برخی از کاربری ها داشته باشد. برای مثال، دفع حرارت مازاد در ساختمان زیرزمینی تولید شده بجز از طریق تهویه ی مطبوع و یا هواکش های قوی، کاری سخت بوده است. در هوای گرم و مرطوب، ساختمان­­­­های فاقد سیستم تهویه ممکن است با رطوبت بسیار بالا و پدیده ی تقطیر بخار آب مواجه شوند. لذا در بسیاری از اقلیم­هایی که رطوبت خاصی دارند، بدون تهویه ای که توامان رطوبت را از ساختمان دور کند، احداث بنای فرو رفته در دل خاک غیر منطقی به نظر می­رسد.
۲-۷-۲- ۱-۲- پاسخگویی آهسته­ی حرارتی
پاسخگویی بسیار آهسته محیط خاکی پیرامون این ساختار نقشی دوپهلو را بازی می­ کند. از طرفی بخاطر متفاوت بودن اوج نقطه دمایی خاک و هوای بیرون، در زمان­های تغییر فصل سرد و گرم این ویژگی در معتدل نگه داشتن هوای فضای داخلی کمک می­نماید. از طرف دیگر در مواقعی که نیاز به پاسخ سریع جداره­ها برای تخلیه حرارت ذخیره شده است، این نیاز به سرعت برطرف نمی­گردد و ساختمان را دچار مشکل می­ کند. به طور مثال در مناطق گرم و خشک شبها که ترکیب تهویه شبانه و استفاده از اینرسی حرارتی جداره ها مورد نیاز است تا گرمای ذخیره شده جدارها سرمای شب را جبران کند، این پاسخگویی از سوی ساختمان خاک پناه به دلیل توده­ی بسیار عظیم گرم شده ممکن است به آهستگی صورت گیرد .(van Dronkelaar,2013) همچنین در بناهایی که تعداد کاربران بسیار زیادی در آن واحد در خود جای می­دهد مانند تئاترها و سالن­های گردهمایی، به دلیل افزایش یکباره­ی تولید گرمای داخلی، نیاز به تخلیه این گرما پس از ترک کاربران می­باشد که این روند به دلیل نوع ساختار بنا بسیار آهسته صورت می­گیرد.
۲-۷-۲- ۱-۳- دسترسی به نور طبیعی
یک بنای بدون پنجره و یا نورگذر برای اغلب کاربریها نکته­ی منفی محسوب می­گردد و ساکنان آن را آزار می­دهد. بنابر این اگر این ساختمان را فقط به شکل جعبه ای فرو رفته در دل خاک بدانیم نمی­ توان به آن امید سکونت داشت. از طرف دیگر حضور بازشو­ها، یک عامل انتقال حرارت قوی و بالا بردن نرخ تهویه، به ارمغان می ­آورد. لذا مکان­ یابی حضور نورگذرها باتوجه به اقلیم و شرایط کاربری باید با حساسیت انتخاب و طراحی گردد.
۲-۷-۲- ۱-۴- فقدان اطلاعات حرارتی
مسئله ای که برای خیلی از محققان ناشناخته مانده است، عدم دستیابی به عملکرد حرارتی ساختار نیمه مدفون به طور دقیق است (Al-Temeemi & et al,2004). فقدان برخی از اطلاعات حرارتی برای محاسبه­ی دقیق انتقال حرارت کار پیش بینی دقیق رفتار ساختمان را با مشکل مواجه می­ کند. اگرچه تعداد تحقیقات بر روی عملکرد حرارتی این ساختمان­ها رو به افزون است، اما هنوز منبع جامع و معتبری برای تبیین عملکرد صحیح این بناها در اقلیم­های مختلف در دسترس نیست.
۲-۷-۲-۲- معایب از حیث استفاده از زمین و موقعیت
۲-۷-۲-۲-۱- مشکل آب­های روان و زیر زمینی
وقوع سیل یکی از نگرانی­ها در ایجاد ساختمان­های زیرزمینی است و در این بنا­ها باید اقدامات حفاظتی در مقابل آب های جاری، سیل و نفوذ آب از سطح زمین به داخل بنا پیش بینی گردد Carmody & et al.,1994)). لذا طراحی بنا برای دفع آب­های سطحی و زیر زمینی بسیار با اهمیت است و از آن مهمتر اجرای جزییات دقیق آن است.
۲-۷-۲-۲-۲- ارتباطات
ارتباطات در درون شبکه ­های زیرزمینی و بین فضای روی سطح و زیر سطح زمین با مشکلاتی همراه است. تلویزیون، رادیو و ارتباطات تلفن همراه در نقاط کور زیرزمینی با مشکل مواجه می گردند و در اینگونه فضاها نیاز به نصب آنتن­های تقویتی، کابل­های ارتباطی و یا سیستم­های تقویت و تکرار سیگنال می باشد Carmody & et al.,1994)).
۲-۷-۲-۳- معایب از حیث زیست محیطی
ساختمان­های زیرزمینی بستری که در آن واقع می گردند را به هم می ریزند. برخی مواقع این به هم ریختگی موجب آسیب به خاک و سطح روی زمین می شود. خاکبرداری و کانال سازی ابتدایی ترین آسیب­هایی هستند که به خاک موجود و گیاهان منطقه وارد می شود. همچنین معادن و تونل ها ممکن است در سطح زمین نشست ایجاد کنند و در نظام آب­های زیرزمینی تغییر ایجاد کنند. نشت آب به داخل سازه­ی زیرزمینی ممکن است خاک اطراف را سست نماید که دراز مدت می تواند در خاک­های حساس نشست ایجاد کند و بر گیاهان سطح زمین اثر بگذارد Carmody & et al.,1994)) .
۲-۷-۲-۴- معایب از حیث اقامت طولانی مدت
احتمالا فراگیر ترین نقص استفاده از ساختمان­های خاک پناه برای عملکرد­های غیر خدماتی این است که اکثر مردم از کار زیر سطح زمین و فضاهای بدون پنجره بیزار هستند. علاوه براین مقاومت روانی ، نگرانی­هایی در مورد اینکه آیا فضاهای زیرزمینی برای مدت زیاد قابل سکونت بوده سلامت ساکنان را به خطر نمی اندازد نیز وجود دارد. طراحی این فضاها برای ایجاد محیطی سالم و مطبوع در زیر سطح زمین محور اصلی کار معماران در این الگوی ساختمانی است.
۲-۷-۲-۴-۱- مسائل روانی / فیزیولوژیکی
برای بسیاری از افراد فکر کردن به زندگی و یا کار در زیر سطح زمین واکنش منفی به همراه دارد. تفکرات منفی همراه با فضای زیرزمینی معمولا شامل تاریکی همراه با رطوبت و هوای نامناسب است. ترس از مرگ و حس مدفون شدن، یا ترس از محبوس شدن و فروریزی و خرابی بنا ممکن است ساکنان را آزار دهد. از دیگر ذهنیات منفی تداعی شونده، احساس گم شدن یا گم کردن مکان به­علت عدم وجود علائم قابل رویت است که بوجود می آید. همچنین به­علت عدم دید مستقیم به بیرون در برخی گونه ها، امکان قطع ارتباط با فضای بیرون و فضای طبیعی و پدیده ­های آن نظیر تغییرات آب و هوا و روشنایی وجود دارد. بنابراین ممکن است بدلیل دید محدود ارتباط کافی با بیرون برقرار نشود و به­ دلیل عدم حضور خورشید ، عبور زمان در آن کمتر احساس شود و ارتباط کمتری با جهان بیرون را ایجاب نماید Carmody & et al.,1994)).
مسائل فیزیولوژیکی مرتبط با فضای زیرزمینی عمدتا متمرکز بر کمبود نور طبیعی و تهویه ی نامناسب می باشد. اگرچه تکنولوژی نوین بر بسیاری از این نگرانی ها غلبه نموده است اما، ادامه ی نگرانی­های افراد در مورد اسکان در زیر سطح زمین به این دلیل است که تصاویر تاریخی شامل محیط های تاریک، مرطوب در اذهان ما باقی مانده است. واکنش منفی عامه­ی مردم به فضای زیرزمینی محققان و طراحان را وادار به تحقیق برای رفع این تصورات منفی و آزار دهنده نموده است .(Al-Temeemi & et al,2004)
۲-۷-۲-۴-۲- ایمنی
مسائل مربوط به ایمنی نیز معایبی برای ساختمان­های زیرزمینی به همراه می آورند. در کاربری-های گسترده و عمیق زیرزمینی، خروج از یک ساختمان عمیق زیرزمینی در مواقع آتش سوزی یا انفجار درونی، به علت تعداد محدود نقاط ارتباط با سطح زمین با اختلال همراه است و احتیاج به انتقال فوری انسان­ها از طریق خروجی­های اضطراری و همچنین خارج کردن گاز­های سمی ناشی از آتش سوزی، مشکلاتی به همراه می آورد. در نقاطی که گازها و مواد شیمیایی خطرناک وجود دارد، نفوذ احتمالی این مواد به داخل فضای زیرزمینی مشکلاتی برای سلامتی افراد به همراه دارد (Al-Temeemi & et al,2004). اندیشیدن راه حل برای این مساله در این بناها از اهمیت بسزایی برخوردار است و باید در درجه اول تمهیدات این کونه­ی ساختمانی قرار گیرد.
حل مشکلات مربوط به ایمنی نیازمند طراحی دقیق و عملکرد مطلوب ساختمان می باشد که به معنای هزینه کردن بیشتر منابع مالی است. اما رفع تمامی اثرات روانی بناهای زیرزمینی با وجود این­که بهبود­های اساسی در زمینه ی طراحی انجام گرفته به طور کامل قابل حصول نخواهد بود Carmody & et al.,1994)) و (Boyer,1982) , (Fletcher,2002).
۲-۷-۳- هزینه­ های احداث و بهره برداری
هزینه­ های مالی در ارتباط با ایده­هایی که هنوز به تولید انبوه نرسیده­اند و آزمایش­های دوام اثرات خود را پس نداده اند، از طریق اثرات مثبتی که فراهم می کنند نسبت به اثرگذاری بر هزینه­ های مربوط به چرخه زندگی پدیده، تخمین زده می شود. در میان تحقیقاتی که بر روی عملکرد ساختمان­های خاک پناه انجام شده است، تعداد معدودی از محققان میزان هزینه­ احداث و بهره­بردای این نوع ساختار معماری را بحث کرده اند. برخی از آنها حتی ادعا کردندکه هزینه­ برپایی ساختمان خاک­پناه در حدود ساختمان­های متعارف روی سطح زمین است و تفاوت چندانی ندارد (Baggs&et al,1991). برخی دیگر با محاسبه­ی هزینه­ها ادعا کردند که احداث ساختمان­های خاک پناه کمتر از ساختمان­های متعارف بر روی زمین هزینه بر هستند (Boyer,1982) . آنچه مشخص است، احداث ساختمان­های خاک پناه پاره­ای خصیصه­ها را ایجاب می­ کند که ممکن است مثبت و یا منفی تلقی گردد و برآیند این موضوع در شرایط بستر و اقلیم طرح قابل قضاوت است. لذا عمده مسائلی که در این مورد مطرح می­ شود را در موارد زیر می­توان بحث کرد.
۲-۷-۳- ۱- هزینه­ های تحمیل شده در احداث و بهره برداری ساختمان خاک پناه
عدم امکان بلند مرتبه سازی رایج، اولین گزینه ای است که احداث گونه­ معماری خاک پناه را از میان ایده­های مطرح برای بسیاری از معماران و ساختمان سازان حذف می­ کند. اما در موارد بسیاری که تصمیم به ساخت این ساختمان­ها گرفته می­ شود موارد دیگری چون هزینه­ های خاکبرداری و دفع آب از اطراف ساختمان، رطوبت زدایی ، تهویه موثر و نورپردازی مطرح می­شوند که باید به بهترین نحو برای آن تمهیدی اندیشیده شود. اگرچه بسیاری از این کاستی­ها شامل تمام گونه­ های خاک پناه نمی­شوند و حتی این موضوع در برخی از بسترها و زمینه ای اقلیمی مطرح نیست، اما به عنوان موضوعی جدی برای این ساختمان­ها نیازمند تدبیر است.
۲-۷-۳-۲- هزینه­ های صرفه جویی شده در احداث و بهره برداری ساختمان خاک پناه
ازمزایای بسیار بارز ساختمان­های خاک پناه معمولا کاهش نیاز انرژی مطرح می گردد. سایر مزایای فیزیکی این ساختمان­ها نیز در مقایسه با ساختمان­های متداول ساخته شده بر روی سطح زمین، می تواند دارای امتیازات مستقیم در کاهش هزینه باشد. عایق بودن در مقابل تغییرات حرارتی، تقاضا برای نصب سیستم­های تهویه مطبوع را کاهش می دهد و امکان نصب تاسیساتی کوچک تر و ارزان تر فراهم می نماید. همچنین این خاصیت نیاز به عایق­های حرارتی اضافی را در بسیاری از موارد می­کاهد . (STANIEC & NOWAK ,2011)
به عقیده متخصصان در این زمینه اگرچه عمدتا هزینه­ های تهویه و نورپردازی در این بنا­ها افزایش می یابد، اما مزایای حرارتی بر هزینه­ های آن، بویژه در اقلیم­های سخت و خاص غلبه می کند Carmody & et al.,1994)). صرفه جویی در هزینه­ های انرژی گاه تا حدی مهم می­ شود که تنها عامل انتخاب، برای ساخت اینگونه بنا­هابه­شمار می­رود. اگرچه روش­های نوین صرفه جویی در مصرف انرژی، امکان کاهش مصرف را در ساختمان­های متعارف به­نحو مطلوبی فراهم نموده است اما ثبات شرایط دما در مواقع قطع انرژی در ساختمان­های خاک پناه از مواردی است که در هنگام کاهش منابع انرژی و افزایشش قیمت آن از اهمیت خاصی برخوردار می­گردد.
علاوه بر تمام نکات موجود برای هزینه­ این گونه­ ساختمانی از حیث انرژی، نکات دیگری نیز از حیث معماری مطرح می­گردد. در مقایسه با بناهایی که ورودی­ ها و نمای جانبی عیان دارند، هزینه­ نماسازی و نازک کاری به­ دلیل کاهش سطوح نمایان، تا حد بسیار زیادی کاهش می­یابد Carmody & et al.,1994)). همچنین جدایی فیزیکی سازه­های زیرزمینی از اثرات زیست محیطی که منجر به فرسایش ساختمان می­شوند، هزینه ی نگهداری این بنا­ها را کاهش می دهد. حفاظت بنا در برابر عوامل طبیعی، علاوه بر افزایش طول عمر ساختمان، هزینه­ نگهداری، بازسازی و مرمت آن را به شدت کاهش می­دهد. (STANIEC & NOWAK ,2011)
۲-۸- مرور ادبیات:
بحث علمی و بررسی جدی بر روی ساختمان­های خاک پناه قدمت چندانی ندارد. تحقیق بر روی عملی بودن تخصصی این ایده و مشکلات عمده همراه با ساختمان­های خاک پناه در سال ۱۹۷۷ توسط هیات مقننه ایالت مینه سوتا بررسی شد(Al-temeemi & Harris, 2003). این پژوهش با هدف بررسی موانع تکنیکی در برابر ساخت این نوع معماری انجام گرفت. دستاورد مهم این پژوهش کشف دو مشکل عمده از دیدگاه کاربران و مردم برای ساخت این گونه­ معماری بود. مهمترین علت عدم پذیرش عموم مردم و در کنار آن نبودن اطلاعاتی جامع و علمی پیرامون مزیت­های صرفه­جویی در مصرف ­انرژی و سایر مزایای آن بود .
از اولین اقدامات جهت تدوین ویژگی­های­ کلی ساختمان­های خاک پناه بخصوص در حوزه­ معماری، تحقیقات کارمودی و استرلینگ بود که این گونه­ ساختمانی را از ابعاد متفاوت مورد بحث قرار دادند (Harris, 2004) (Carmody & Sterling, 1993).
درسال­های بعد محققان دیگر راهنمایی برای ارزیابی امکان ساخت خانه­های خاک پناه در اقلیم گرم و خشک تدوین کردند. آنها به بحث درمورد ضروریات و محاسن و معایب این نمونه ساختمان­ها با ارائه راهبردهای کلی بناهای مسکونی نموده ­اند ( Al-Temeemi&Harris, 2001) و Golany, 1995 )). عملکرد حرارتی خاک مهمترین و بزرگترین جنبه استفاده از فضاهای زیرزمینی است. اولین توجیه استفاده از آن، بنابر تجربه­ عموم این است که این گونه­­ی ساختمانی میزان انرژی کمی مصرف­­­­­­ می­ کند و اتلاف­ حرارت کمی نیز دارد (تصویر ۶).
تصویر ۶- ترسیم شماتیک نوسان دریافت گرما از طریق خاک در عمق­های مختلف
Golany, 1993))
۲-۸-۱- بررسی ساختمان­های خاک­ پناه از دیدگاه عملکرد حرارتی
برطبق تحقیقات کارمودی و استرلینگ (۱۹۹۳) این موضوع حاصل پاسخ حرارتی آهسته توده­ی خاک است که مزیت­هایی نیز دارد; اتلاف حرارت را­ از طریق هدایت پوسته­ها در اقلیم ­سرد کم می­ کند. دریافت حرارت را از طریق پوسته­ها می­کاهد و بوسیله­ی هدایت حرارتی دراقلیم­ گرم، از سرمایش زمین­استفاده می­ کند. در نتیجه، اوج بار گرمایشی و سرمایشی بنا را کاهش می­دهد (Carmody & Sterling, 1993). همچنین خیرالدین در سال ۱۹۹۱ نشان داد که فضاهای خاک پناه صرفه جویی بیشتری در مقایسه با ساختمان­های بنا شده بر روی سطح زمین دارند. او این موضوع را بوسیله­­­ی اتلاف حرارت از طریق هوای نفوذی^[۱۷], در مقایسه با ساختمان­های گونه­ دیگر پی می­گیرد.ا­­­ین موضوع توسط محققان دیگر نیز تایید شده است (Al-Mumin, 2001)
و Jacovides & Santamouris& Lewis, 1996)).
علاوه بر تمام موارد ذکر شده انتقال حرارت به­خاطر اینرسی حرارتی بالای خاک با تاخیر به درون ساختمان­های خاک پناه نفوذ می­ کند. این موضوع یکی از مهمترین ­ویژگی­های این گونه­ ساختمانی است که در اقلیم­های متفاوت ممکن است رفتار متفاوتی نشان دهد.
تصویر ۷ حاصل کار روف^[۱۸] است که با اندازه گیری محیطی زمان تاخیر را در یک ساختمان مسکونی تخمین زده است. همانطور که در تصویر می­بینیم زمان تاخیر در فضای زیرزمین ۲۳ روز تخمین زده شده است.
تصویر ۷- تاخیر زمانی در عمق ساختمان (Roaf & Crichton & Nicol, 2005)
۲-۸-۲- پیش بینی عملکرد حرارتی ساختمان­های خاک پناه به وسیله­ شبیه سازی حرارتی
النعمه در سال ۲۰۱۱ بر روی مصرف انرژی ساختمان­های خاک پناه در شهر دبی امارات متحده کار کرده است. هدف او در این پژوهش مقایسه مصرف انرژی ساختمان­های خاک پناه به صورت کاملا مدفون و نیمه مدفون و مقایسه­ آن با نمونه مشابه روی سطح زمین بوده است. او برای اثبات اینکه ساختمان­های مدفون و نیمه مدفون عملکرد حرارتی بهتری دارند، نمونه مورد نظر خود را به ­وسیله شبیه سازی رایانه­ای ارزیابی کرد. نتیجه تحقیقات او نشان می­دهد که در منطقه شهر دبی ارتفاع مناسب برای فرو رفتن ساختمان ۳-۳.۵ متر و ۳- ۶ متر است. این میزان صرفه جویی قابل ملاحظه ای را برای مصرف انرژی نشان می­دهد. همچنین با بررسی های او بر روی استفاده از عایق حرارتی در این گونه ساختمان­ها، اینطور بیان می­ شود که ضخامت ۵ سانتی متر بهینه ترین حالت استفاده از عایق حرارتی استAl-Neama, 2011) (.
پژوهشگران در یک تحقیق بر روی ۵ نوع مدل مختلف ساختمان کاملا مدفون و نیمه مدفون در شهر نیو دلهی New Delhi را شبیه سازی حرارتی کردند Kumara & Sachdevab, 2007)). نتایج شبیه­سازی این­طور نشان داد که عملکرد حرارتی با ارتفاع تدفین رابطه مستقیم دارد و ساختمان­های مدفون شده در عمق بیشتر عملکرد بهتری دارند. نکته دیگر در این مطالعه نشان می­داد که بیشترین مسیر اتلاف حرارتی گوشه­­­های ساختمان است که بهتراست عایق گردد. نمودار۴ میزان تفاوت مصرف انرژی مدل­ ساختمان­های خاک پناه و دمای هوای بیرون بر اساس کار کومار و همکارانش را نشان می­دهد.
نمودار ۴- مصرف انرژی مدلهای مختلف ساختمان خاک پناه Kumara & Sachdevab, 2007))
آنسلم نیز در سال ۲۰۰۸ جستجویی درمورد عملکرد ذخیره حرارت در خانه­های خاک پناه انجام داد. او با الگوگیری از نمونه­های سنتی خانه­های خاک پناه در چین و شانگهای یک مدل ساختمان را در اعماق مختف خاک شبیه سازی کرد. در نتیجه­ تلاش­ های او با قرارگیری ساختمان در سطح خاکی شیبدار ۷ درجه، و با قرار گیری ساختمان در عمق ۵ متر حدود ۱۱ درجه از دمای هوا در فصل تابستان کاسته می­ شود(Anselm, 2008).

اتصال

۳۰ ثانیه

به آغازگر مورداستفاده بستگی دارد

گسترش

۳۰ ثانیه

۷۲

۱

گسترش نهایی

۱۰ دقیقه

۷۲

پس از اتمام کار دستگاه ترموسایکلر، محصول واکنش تا زمان انجام الکتروفورز در دمای ۲۰- درجه سانتی‌گراد نگهداری شد.
۳-۴-۲-۳ الکتروفورز ژل افقی محصول واکنش زنجیره‌ای پلی‌مراز
جهت کسب اطمینان از تکثیر قطعات دی.ان.ا توسط آغازگر‌ها محصول واکنش روی ژل آگارز یک در‌صد برده شد. بدین منظور ۵ میکرولیتر از محصول واکنش را به همراه ۱ میکرولیتر از بافر بارگذاری x^[82]6 مخلوط شد و در چاهک ژل بارگذاری شد. به‌منظور تخمین اندازه‌ی قطعه‌ی تکثیرشده از سایز مارکر bp 100 سینا کلون به میزان ۸/۰ میکرولیتر در کنار نمونه‌های موردبررسی بارگذاری شد و مولد برق الکتروفورز روی ولتاژ ۹۰ و شدت‌جریان ۱۰۰ میلی‌آمپر و قدرت ۵۰ وات به مدت ۵۰ دقیقه تنظیم شد. ولی جهت تفکیک و نمره دهی به باندهای تکثیری از ژل آکریلامید ۸ درصد استفاده شد.
۱-۳-۴-۲-۳ تهیه‌ی ژل آگارز یک درصد
جهت تهیه‌ی ژل آگارز ۱%، ۴/۰ گرم از پودر آگارز را در ظرف ریخته و ۴۰ میلی‌لیتر بافر TBE (تریس بورات) X 5/0به آن اضافه و حرارت داده شد تا آگارز ذوب‌شده و محلولی شفاف به دست بیاید. سپس به‌منظور رنگ‌آمیزی ژل از ۵/۱ میکرولیتر DNA safe stain استفاده شد، به دلیل حساسیت بالای این ماده به حرارت هنگام اضافه کردن آن به محلول ژل تا خنک شدن نسبی آن تأمل گردید. پس از اضافه کردن رنگ، ژل در قالب مخصوص ریخته و پس از بستن ژل، درون تانک الکتروفورز قرار داده شد.
۲-۳-۴-۲-۳ مشاهده‌ی قطعات تکثیرشده
پس از پایان الکتروفورز ژل از تانک خارج و درون دستگاه ژل داک^[۸۳] شرکت UVI TEC Cambridge قرار داده شد و قطعات DNA به‌واسطه‌ی تابش نور فرابنفش مشاهده شد و عکس ژل ثبت گردید.
۵-۲-۳ الکتروفورز ژل عمودی
در این تحقیق از دستگاه الکتروفورز دو‌‌قلوی عمودی PEQ lab ساخت آلمان استفاده شد.
۱-۵-۲-۳ تهیه ژل اکریل‌آمید
کل حجم موردنیاز برای یک ژل، ۴۰ میلی‌لیتر و شامل مواد زیر بود:

آب مقطر به میزان ۲۴ سی‌سی،
حجم ۸ میلی‌لیتر از محلول TBE 5X (8/107 گرم تریس^[۸۴]، ۴۴/۷ گرم Na2EDTA، ۵۵ گرم بوریک‌اسید^[۸۵] در یک لیتر آب و ۳/۸= pHبرای TBE 10X)،
میزان ۸ سی‌سی محلول آکریل‌آمید ۴۰ درصد به نسبت ۱۹ به ۱ آکریل‌آمید به بیس آکریل‌آمید^[۸۶](در حجم ۵۰ سی سی)،
بیس آکریل‌آمید اتصالات عرضی را در آکریل‌آمید پلی‌مریزه شده ایجاد می‌کند،
میزان ۵۰۰ میکرولیتر آمونیوم پرسولفات^[۸۷] ۱۰ درصد (۱/۰ گرم از آن در یک میلی‌لیتر آب دوبار تقطیر)
درست قبل از ریختن ژل، به محلول اضافه شد، این ماده رادیکال‌های آزاد موردنیاز برای پلی‌مریزاسیون ایجاد می‌کند،
میزان ۳۰ تا ۳۵ میکرولیتر TEMED^[88] بلافاصله قبل از ریختن ژل برای سریع‌تر بسته شدن ژل به‌عنوان کاتالیزور استفاده شد، هرچه مقدار مورداستفاده بیشتر باشد، ژل سریع‌تر بسته می‌شود اما شکننده‌تر نیز خواهد بود.
تمام مواد اشاره‌شده به‌جز TEMED و APS درون بشر ریخته می‌شوند و پس از اضافه کردن TEMED و APS کمی هم زده‌شده و به کمک سرنگ مخصوص در قالب مخصوص ژل تزریق شد. سپس یک ساعت زمان داده شد تا ژل بسته شود پس‌ازآن شانه‌ها را به‌آرامی خارج نموده و چاهک‌های تشکیل‌شده توسط بافر TBE با سرنگ شستشو داده شد تا قسمت‌های اضافی ژل و بخشی از ژل که پلی‌مریزه نشده باقی می‌ماند کاملاً شسته شوند. در صورت عدم شستشوی کافی درروند حرکت قطعات DNA در ژل خلل ایجاد خواهد شد.
در مرحله‌ی بعد محصول واکنش زنجیره‌ای پلی‌مراز به میزان ۷ میکرولیتر همراه با ۵/۱ میکرولیتر بافر بارگذاری مخلوط و درون چاهک ژل عمودی بارگذاری شد. به‌منظور تعیین اندازه‌ی قطعات DNA از سایز مارکر^[۸۹] bp100 به میزان ۸/۰ میکرولیتر استفاده شد.
پس از بارگذاری تمام نمونه‌ها، درپوش دستگاه وصل و مولد با ولتاژ ۱۶۰ و توان ۲۵۰۰ به مدت ۵/۲ الی ۳ ساعت تنظیم شد. پس از اتمام زمان داده‌شده به‌منظور مشاهده‌ی قطعات DNA درون ژل، رنگ‌آمیزی ژل صورت گرفت.
۲-۵-۲-۳ رنگ‌آمیزی ژل اکریل‌آمید
در کلیه‌ی مراحل با بهره گرفتن از آب دوبار تقطیر حجم محلول‌ها به ۶۰۰ سی‌سی رسانده شد و رنگ‌‌آمیزی به‌صورت زیر انجام گرفت:
برای جداسازی ژل آکریل‌آمید، ژل به همراه هر دو شیشه‌ درون محلول تثبیت‌کننده^[۹۰] قرار گرفت و به مدت ۲ دقیقه تکان^[۹۱] داده شد.
ترکیبات محلول تثبیت‌کننده:
- حجم۶۰ سی‌سی اتانول ۱۰%،
- حجم ۳ سی‌سی اسید‌استیک ۵/۰%،

نقش۸. هنگام رفتن زن از سینما، مجید درمییابد که او از یک پا معلول است.
نقش صفر صفر: بر اثر این ماجرا، وضعیت آشفتگی روحی مجید عود میکند.
پاره ی پنج: نقش صفر: حال روحی مجید وخیم شده است.
نقش۱. حبیب برای بهتر شدن حال مجید چاره میجوید.

نقش۲. یکی از دوستان حبیب، راه حل مشکل مجید را زن میداند.
نقش۳. حبیب زنی معروفه را استخدام میکند تا روزهای جمعه که زنان منزل به روضه میروند و مجید تنها است، به بهانهی پائیدن خانه به انجا برود.
نقش۴. اقدس روزهای جمعه به منزل مجید میرود.
نقش۵. مجید و اقدس رفته رفته به یکدیگر علاقمند میشوند.
نقش۶. اقدس از مشغولیتها و کسب و کار قبلیاش که حشر و نشر با مردان بوده است، کناره میگیرد.
نقش۷. دکتر، دلّالی که اقدس را به حبیب آقا معرفی کرده بود، سعی میکند به هر طریقی اقدس را به زندگی قبلیاش پایبند نگه دارد.
نقش۸. اقدس در برابر وسوسهها و تهدیدهای دکتر مقاومت میکند.
نقش صفر صفر: علاقهی مجید و اقدس به یکدیگر شدیدتر میشود.
پارهی شش: نقش صفر: عشق مجید و اقدس، آنها را به یکدیگر متعهد میکند و تصمیم به ازدواج میگیرند.
نقش۱. اقدس النگوها و داراییاش را بابت بدهکاری دکتر به او میدهد تا دینی به گردن نداشته باشد و آزادانه با کسی که دوست میدارد، زندگی کند.
نقش۲. اقدس از زندگی سابقش جدا شده و نزد مجید میرود.
نقش۳. مجید کارت عروسی خود و اقدس را برای حبیب میبرد.
نقش۴. حبیب با خواستهی مجید مخالفت میکند و او را سرزنش و توبیخ میکند.
نقش۵. مجید دل آزرده و دل شکسته میشود.
نقش۶. مجید و اقدس به امامزاده میروند و عقد میکنند.
نقش صفر صفر: مجید خانهی محقری در جنب گاوداری اجاره میکند و به همراه اقدس، در آن زندگی مشترک خود را دور از چشم خانواده آغاز میکنند.
پارهی هفت: نقش صفر: زینت قفس کرک را زیر دیگ بزرگی میگذارد؛ کرک خفه میشود.
نقش۱. مرگ کرک به گردن مجید میافتد.
نقش۲. کریم شبانه با تفنگ شکاری به بالین مجید میرود و به آن شلیک میکند، ولی پس از کنار زدن لحاف میفهمد که تخت خالی است.
نقش۴. مجید به دلیل اینکه با اقدس ازدواج کرده بود و شب را در نزد او بود، از مرگ نجات مییابد.
نقش۵. حبیب از مجید بیخبر است و دلنگران او است و به دنبال او میگردد.
نقش۶. مجید پیدایش میشود.
نقش صفر صفر: کریم از کردهی خود پشیمان میشود، از مجید حلالیت میطلبد و راه صحرا را در پیش میگیرد.
پارهی هشت: نقش صفر: فروغالزمان از وصال حبیب ناامید شده و تصمیم میگیرد به مشهد عزیمت کند و باقی عمر را در آنجا مجاور شود.
نقش۱. مجید از قصد فروغالزمان آگاه میشود و به دنبال او میرود.
نقش۲. مجید برای راضی کردن فروغالزمان به بازگشت، خبر ازدواج خود را به او میدهد و به او اطمینان میدهد که دیگر سدّ راه وصال آنها نیست.
نقش۳. فروغالزمان درخواست مجید را قبول میکند.
نقش۴. مجید فروغالزمان را به منزلش میبرد و اقدس را به او نشان میدهد.
نقش۵. فروغالزمان گمان میکند که اقدس دختر سرایدار گاوداری است.
نقش۶. فروغالزمان خبر ازدواج مجید را به حبیب میدهد و گمان اشتباه خود را نیز به او میگوید.
نقش۷. حبیب از این خبر خوشحال میشود و مجید را به خاطر انتخاب شایستهاش تحسین میکند.
نقش۸. حبیب برای توجیه مخالفتش با انتخاب قبلی مجید، گذشتهی ناپسند اقدس را نزد او فاش میکند.
نقش۹. مجید با شنیدن واقعیات تلخ در مورد همسرش، دچار آشفتگی روحی میشود و از حبیب میخواهد برای بهبود یافتن، او را شبانه به امامزاده داوود ببرد.
نقش صفر صفر(وضعیت نهایی): مجید در راه امامزاده داوود می میرد.
چنانکه مشاهده کردیم، داستان سوته دلان از هشت پارهی اساسی تشکیل شده است که در هر کدام تعدادی نقش وجود دارد. همهی این نقشها در پیرنگ اصلی داستان و روند علی و معلولی آن مفید هستند. داستان با صحنهی مغازهی کرایه ظروف «حبیب آقا»(زمینه)، آغاز میشود. در این صحنه حبیب آقا مشغول رسیدگی به دو مشتری است که یکی برای کرایهی ظروف مجلس عروسی آمده است و دیگری برای کرایهی اسباب مجلس ختم. این زمینه علاوه بر این که خواننده را با شغل حبیب آقا آشنا میکند، زمینهای است برای ورود شخصیت اصلی داستان یعنی «مجید» به متن فیلمنامه؛ زیرا در همین صحنه حبیب آقا ازمشتری اول که مراسم عروسی در پیش دارد کارت دعوت طلب میکند، با این توضیح:
* «حبیب: ولله من که گرفتارم، واسه مجیده، تو هر مجلسی که ظرف میدیم، باید بره، خواه عزا، خواه عروسی.
جورابچی: خدا شفاش بده، شمام بدجوری دستتون بند این برادر شده.»
و اینچنین زمینهی آشنایی مخاطب با شخصیتی به نام مجید که بیمار نیز هست، فراهم میشود.
در پارهی دوم، نویسنده به معرفی افراد خانواده، به شیوهی غیرمستقیم میپردازد؛ این معرفی به خاطر کشف علت رفتارهایی که از این افراددر آینده سر میزند و تأثیرگذاری آن رفتارها در پیرنگ اصلی، داستان مجید، حائز اهمیت است. برای مثال:
علت عزم سفر کردن «فروغ الزمان» در پارهی هشتم(نقش صفر) ناامیدی و دلخوری از حبیب به خاطر عدم وصال است که نهایتاً به آشکار شدن راز «اقدس» در نزد «مجید»
(نقش۹) و مرگ مجید(وضعیت پایانی داستان) میشود.
همچنین «زینت» به خاطر توجه بیش از حد شوهرش به کرک حس رقابت و حسادتش برنگیخته میشود و کرک را میکشد؛ مرگ کرک به گردن مجید میافتد و کریم از شدت غضب شبانه به اتاق مجید رفته و به رختخواب او شلیک میکند، اما مجید که شب را نزد اقدس بوده ات از مرگ رهایی مییابد. این پاره علاوه بر توصیف حالات درونیکریم و اقدس و کمک ه شناخت شخصیتی آنها، درفرخنده جلوه دادن پیوند مجید و اقدس نقش مؤثر دارد، زیرا اگر این ازدواج صورت نمیگرفت، مجید در رختخواب خود میب.د و کشته میشد.
هرچند موضوع اصلی فیلمنامه، داستان مجید است، اما موضوعات دیگر یعنی داستان شخیتهای دیگر هم در فیلمنامه وجود دارد که به موازات داستان مجید پیش میروند. هرکدام از این داستانها در عین حال که به تنهایی جذابند، در داستان اصلی تأثیر مستقیم دارند.
«پیرنگ»
«حبیب آقا ظروفچی» پس از مرگ پدر، به دلیل آنکه فرزند نخستین خانواده است، مسئولیت خانواده و اعضای آن را بر عهده میگیرد و همواره به خاطر مصلحت و آسایش آنان، از خواسته های خود چشمپوشی میکند؛ بیشتر از همه، دلواپس زندگی و آینده «مجید»، برادر ناقص عقل خود است و این دلنگرانی او را پایبندِ تیمارداری از برادرش نگه داشته است. «حبیب» برای بهبود وضعیت «مجید» به هر دری میزند و هر راهی را امتحان میکند، تا جایی که به توصیهی دوست دوافروشش، مصلحت وقت را در این میبیند که «مجید» را به حشر و نشر با یک زن مشغول کند تا نیاز روحی و جسمی او به زن برطرف شود، باشد که بهبود یابد. «حبیب» زنی معروفه را استخدام میکند تا روزهای جمعه که زنان منزل به روضه میروند و «مجید» تنها میماند، به بهانهی پاییدن منزل، به آنجا برود. بدین ترتیب، «اقدس» وارد زندگی «مجید» میشود. «مجید» که همواره فقدان و گرایش شدید به زن را در خود احساس میکند، رفته رفته دلبستهی «اقدس» میشود. «اقدس» نیز با مقایسهی عشق پاک و بیدریغ «مجید» با مردان زیادی که تا پیش از این با او سر و کار داشتهاند، پذیرای آن میشود.
«مجید» و «اقدس» تصمیم به ازدواج میگیرند، ولی «حبیب»به دلیل سابقهی ناپسند «اقدس»، با این وصلت مخالفت میکند. «مجید» بدون اطلاع و اجازهی «حبیب»، «اقدس» را به عقد خود درمیآورد و مخفیانه، به زندگی مشترک خود مشغول میشوند.
در این میان، «فروغالزمان» که سالیان دراز عاشق و دلباختهی «حبیب آقا» بوده است، به ناچار، تصمیم به رضا به داده میگیرد و قصد میکند «تهران» را ترک و به «مشهد» عزیمت کند. «مجید» از قصد او آگاه میشود و به دنبال او میرود و با دادن خبر ازدواج خود و اینکه دیگر مانع وصال او و «حبیب»نیست، او را برمیگرداند. او را به منزل خود میبرد و «اقدس» را نشانش میدهد. «فروغالزمان» هم به گمان اینکه همسر «مجید» دختر سرایدار گاوداری است، خبر ازدواج «مجید» را به «حبیب» میدهد. «حبیب» از این خبر خوشحال میشود ، بیخبر از اینکه همسر «مجید» ، «اقدس» است، او را به خاطر این انتخاب شایسته و عاقلانه مورد تحسین خود قرار میدهد و این انتخاب را با «اقدس» مقایسه میکند و برای توجیه دلیل مخالفتش با آن، گذشتهی ناپسند او را برای «مجید» فاش می کند.
«مجید» با شنیدن حقایق تلخ در مورد همسر محبوبش، دچار آشفتگی شدید روحی میشود و در پایان، جان خود را از دست میدهد.
در متن حوادث بودنِ «مجید» و تأثیر خواسته و ناخواستهی او در پیدایش حوادث، نشان دهندهی ارتباط میان پیرنگ و شخصیت اصلی است.