۲-۲- ۱-۷ دلایل سازمان برای گردشگری اجتماعی و زیست محیطی

آدامز در سال ۲۰۰۲ تحقیقاتی را از طریق مصاحبه با شرکتهای دارویی و شیمیایی در کشورهای آلمانن و انگلستانف به عمل آورد و از آنها علل اقدام این شرکتها به گزارشگری اجتماعی و زیست محیطی را جویا شد و از مصاحبه شوندگان دلایلی به شرح زیر دریافت کرد:
جامعه خواستار اطلاعاتی در این خصوص است بنابراین در جهت پاسخوگویی به این نیاز، گزارش هایی حاوی اطلاعاتی در رابطه با ضایعات و هم چنین تاثیر عملکرد شرکت بر روی آب و هوا، در قالب اعداد و ارقام ارائه کرده ایم… البته بعد از حادثه ساندوز در سال ۱۹۸۶، فشارهای فزاینده­ای از سوی جامعه، سیاست مداران و قانون گذاران در جهت انتشار این گزارش ها، اعمال شد که واکنش مناسب به موضوع، این بود که شرکت مسئولیت های اجتماعی مطرح شده را بپذیرد… به منظور بهبود شرایط، تصمیم گرفته شد که اطلاعاتی منتشر گردد که جامعه خواستار آنها می باشد.بر طبق مصاحبه انجام گرفته با مدیران ارشد شرکت های دارویی چنین نتیجه ای حاصل شد. دلیل افزایش تعداد شرکت هایی که گزارش هایی که گزارش های زیست محیطی را از اواخر دهه ۱۹۹۰ ارائه می کردند نه فشار اجتماع بوده و نه الزامات قانونی، بلکه هدف اصلی بهبود تصویر مطلوبی از شرکت در ذهن مصرف کنندگان، مراجع دولتی، روزنامه نگاران، جراید و مطبوعات بوده است. در حال حاضر سازمان ها خود به این موضوع معترفند که منافع آنها در صورت مشورت و همفکری با ذی نفعان، تامین خواهد شد و اعمال فشار از سوی جامعه فقط موجب می­گردد که سازمان ها در نحوه ارائه و ابزار های مورد استفاده جهت گزارشگری زیست محیطی تغییراتی را ایجاد کنند.به عنوان نمونه، سازمان ها ممکن است تلاش کنند که انتظارات خارجی موجود را دگرگون سازند و یا هنگامی که دریابند ذی نفعان انتظارات غیر واقعی از عملکرد اجتماعی و زیست محیطی دارند، به جای انعکاس عملکرد واقعی سازمان، عملکردهای مورد انتظار را در گزارش درج کنند. به عنوان نمونه آدامز، اختلاف موجود میان گزارش هایی که شرکت عملکرد خود را در ان به تصویر می کشد با گزارش هایی که از طریق رسانه ­ها، سازمان های غیر دولتی و سایر منابع خارجی در خصوص عملکرد شرکت منتشر می شوند را اینگونه بیان می دارد(سانچز، ۲۰۱۰):
این امکان وجود دارد که سازمان ها در جهت مقابله با انتقادات منفی و گزارش های رسانه های خارجی از سازمان که عملکرد شرکت را ضعیف نشان می دهند، تغییرات مثبت و سازنده ای را در رابطه با نحوه عملکرد خود اعمال کنند.
۲-۲-۱-۸ الزامات قانونی
در اغلب کشورهای در حال توسعه، قوانین و مقززات مورد نیاز و هم چنین مراجع قانون گذاری با صلاحیت، در خصوص حمایت از محیط زیست، نیروی کار و جوامع محلی وجود ندارد. چنین کشورهایی به سختی و توام با مشکلات بسیاری، می توانند تاثیرات مخرب اجتماعی و زیست محیطی شرکتهای چند ملیتی را کنترل کنند. تقویت حسن مسئولیت پذیری سازمان ها در خصوص اجتماع سنتی و زیست محیطی، از اهمیت بسزایی برخوردار است.در جهت به حداقل رساندن ریسک های ناشی از تعهدات مالی زیست محیطی و یا سلامت و ایمنی کارکنان، الزامات قانونی می توانند با اعمال فشار بر روی سازمان مسئولیت پذیری اجتماعی را افزایش دهند. به عنوان نمونه، انفجار تاسیسات شرکت آسو در لانگ فورد در سال ۱۹۹۸ موجب کشته شدن دو کارگر و قطع انتقال گاز مورد نیاز به ویکتوریا به مدت دو هفته شد.
۲-۲-۱-۹ فواید حاصل از گزارشگری و مسئولیت پذیری اجتماعی سازمان­ها
شرکت هایی که مسئولیت های اجتماعی خود را در قالب گزارش هایی ارائه می کنند و هم چنین خود را در قبال تاثیرات فعالیتهای خود بر روی محیط زیست و اجتماع پاسخ گو می دانند، منافع بسیاری را به دست خواهند آورد اگرچه این منافع در قالب ارقام پولی قابل تعریف و تعیین نیست. چند نمونه هایی از این منافع عبارتنداز:

• • استخدام و ابقای کارکنان

عمل کردن به گونه ای مسئولیت پذیرانه و پاسخ گو بودن نسبت به تاثیرات اجتماعی و ریست محیطی، سازمان را در جهت انتخاب راحت تر و ابقای کارکنان مستعد و لایق کمک می کند.در این زمینه مطالعاتی توسط هیل و نولتون در خصوص ارزیابی اعتبار و خوش نامی شرکت های اروپایی، انگلیس و امریکایی انجام پذیرفته است.نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که ۸۸ درصد موسسات تجاری انگلیسی عقیده دارند که پذیرسش مسئولیتهای اجتماعی توسط سازمان، در آینده آن تاثیر بسزایی دارد و موجب می شود که استخدام کارکنان و ابقای آنها بهتر و راحتر انجام پذیرد. در مقابل، پرداخت حقوق و دستمزد بالا، پاداش و مبالغی بابت پایان کار به مدیران شرکت های بزرگ واچ ای اچ علاوه بر اینکه تاثیرات منفی بر روی انگیزش نیروی کار می گذارد، احتمالا هیچ گونه کمکی نیز در جهت جذب و ابقای بهترین و لایق ترین کارکنان توسط سازمان نمی کند.

• • بهبود تصمیم گیری های داخلی و صرفه جویی در هزینه ها

با ارائه گزارش های زیست محیطی و اجتماعی توسط سازمان، سیستم های کنترل داخلی در سازمان به طور موثرتر و کارامدتر عمل می کنند؛ و در نتیجه فرایند تصمیم گیری نیز بهبود می یابد و در نهایت، اتخاذ تصمیمات بهینه و موثر منجر به صرفه جویی در هزینه ها می گردد. از سوی دیگر، بهبود فرایندهای عملیاتی به گونه ای موثر و کارا، سبب کاهش ریسک های موجود در شرکت می شود و ایمنی و امنیت را در حین کار بهبود می بخشد.

• • بهبود تصویر ذهنی از شرکت و بهبود روابط آن با ذینفعان

از طریق افشای اطلاعات مرتبط با موضوعات اجتماعی و زیست محیطی، سازمان ها می توانند ریسک های ناشی از تحریم مصرف کنندگان اصلی و عمده خود را کاه دهند. درک بهتر عملیات و فعالیت های سازمان توسط ذی نفعان، باعث می شود که انتقاد گروه های داخلی و خارجی از ان کاهش یابد و در نتیجه باعث حسن شهرت و خوش نامی سازمان گردد. به طور کل یمی توان نتیجه گیری کرد که گزارش گری اجتماعی منجر به بهبود روابط سازمان با جامعه می شود.در سال ۲۰۰۰ یک موسسه بخت ازمایی در آمریکا، تحقیقاتی را بر روی هشت گروه از ذی نفعان شامل ۶۰۰۰ نفر، انجام داد بر اساس یافته های حاصل از این تحقیق، یکی از مدیران این موسسه بیان کرد در اغلب موارد ذینفعان تمایلی به تقسیم منافع مشترک ندارند. در برخی از موارد واکنش درست برای مدیران می توان به صورت رد کردن خواسته های ذی نفعان باشد. اما گزارش های اجتماعی همچنان ارزشمند باقی می مانند چون در جهت بهبود تصویر ذهنی شرکت در جامعه از طریق تشریح فعالیتهای آنها می باشد. فواید حاصل از اجرای رویه های گزارشگری اجتماعی و مسئولیت پذیری سازمان در تحقیقات انجام شده از ۱۰ نفر از موسسان موفق فعالیتهای اقتصادی نوین مشهود می باشد.طبق یافته های این تحقیق، کلیه ۱۰ سازمان و موسسان آنها، فراتر از قوانین موجود در خصوص مسئولیت پذیری اجتماعی عمل کنند و از این طریق روابط متقابلی را با ذی نفعان خود به وجود آورده اند. در واقع موفقیت این سازمان بر پایه منافع کل اجتماع می باشد.

• • بهبود بازدهی مالی

سرمایه گذاری با توجه به مسئولیت پذیری اجتماعی به این معناست که سرمایه گذارانباید منافع شخصی و منافع اجتماعی را توامان مورد توجه قراردهند. صندوق های سرمایه گذاران را همراه با نیازهای مالی و تاثیرات سرمایه گذاری بر روی جامعه، مورد ارزیابی قرار می دهند. از زمان تاسیس اولین صندوق اخلاقی در انگلستان در سال ۱۹۸۴ تا کنون، تعدادچنین صندوق هایی به ۵۵ رسیده و همچنان تعدادآنها روبه افزایش است . محققان در سال ۲۰۰۲ به وجود رابطه مثبت میان ارزش واحد تجاری، مسئولیت اجتماعی ، سرمیاه گذاری می کنندو منافعی را به می آورند که مطابق با ارزش های درونی شان می­باشد(پنی و جوینر، ۲۰۰۲).در سال ۲۰۰۳ نیز دو تن از محققان، روابط میان عملکرد اجتماعی سازمان و عملکرد مالی سازمان را در طی سال های ۱۹۷۲ الی ۲۰۰۲، مورد آزمون قرار دادند.

• • 1. 1. پیشینه پژوهش

     

     

۲-۳-۱ پیشینه داخلی پژوهش

• • بزرگ اصل و احمدی ،(۱۳۹۲)، در پزوهشی با عنوان عکس العمل سرمایه گذاران نسبت به انواع افشاهای اجتماعی شرکت ها به بررسی عکس العمل سرمایه گذاران به افشای اطلاعات مسئولیت اجتماعی شرکت ها پرداختند. به این منظور، عکس العمل ۲۴۰ سرمایه گذار در دو گروه حرفه ای و کمتر حرفه ای به انواع افشاهای اطلاعات اجتماعی از طریق پرسشنامه تحلیل شد. سرمایه گذاران حرفه ای شامل تحلیلگران بازار سرمایه و سرمایه گذاران کمتر حرفه­ای شامل دانشجویان کارشناسی ارشد رشته مدیریت مالی بوده اند.عکس العمل این دو گروه به چهار نوع افشاهای اجتماعی آزمون شده است.برای ازمون فرضیات، از تحلیل وایانس یک عامله و دو عامله استفاده شد. نتایج پژوهش نشان می­دهد که سرمایه گذازان به انواع افشاهای اجتماعی عکس العمل نشان می دهند، اما بین عکس العمل سرمایه گذاران حرفه ای و کمتر حرفه ای به چهار نوع افشاهای اجتماعی تفاوت معنی داری وجود ندارد.

• • بنی مهد و شریفی (۱۳۸۹) در پژوهشی با عنوان بررسی عوامل موثر بر رتبه بندی شرکتهای بورس اوراق بهادار تهران از لحاظ کیفیت افشاء و به موقع بودن اطلاعات به بررسی رابطه بین برخی از عوامل تاثیر گذار بر رتبه بندی شرکتهای موجود در بورس اوراق بهادار نظیر اندازه شرکت، بازده داراییها، اهرم مالی، نوع حسابرس، نوع گزارش حسابرس، درصد مالکیت سهامدار عمده ، نوع واحد تجاری و نوع صنعت پرداخته شد. در این پژوهش با توجه به اینکه ارائه به موقع اطلاعات به سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان عامل اساسی رتبه بندی شرکتها از سوی این سازمان مدنظر قرارگرفته بود، از اینرو متغییر وابسته، فاصله زمانی بین تاریخ تهیه صورتهای مالی و تاریخ انجام حسابرسی در نظر گرفته شده است.نتایج تحقیق حاکی از این است که رتبه افشاء با اندازه شرکت و نوع صنعت ارتباط معنی داری دارد. اما با نوع گرازش حسابرس و درصد مالکیت سهام رابطه معنی دار منفی دارد. هم چنین رابطه ای میان بازده داراییها، اهرم مالی، نوع حسابرس و نوع واحدهای تجاری با رتبه افشاء مشاهده نشد.

• • عرب صالحی و همکاران (۱۳۹۲) در پزوهشی با عنوان رابطه مسئولیت اجتماعی با عملکرد مالی شرکت های پإیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به بررسی رابطه بین مسئولیت اجتماعی و عملکرد مالی شرکت های پإیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. مسئولیت اجتماعی شرکت ها، از طریق پرسش نامه ای که حاوی ۵۳ سوال در زمینه مسئولیت اجتماعی آن ها نسبت به مشتریان، کارکنان، محیط زیست و نهادهای موجود در جامعه(نهادهای آموزشی، نهادهای فرهنگی، نهادهای ورزشی، سازمان های بهداشت، بیمارستان ها، نهادهای خیریه، مراکز توان بخشی و غیره )، است، اندازه گیری شد. از اطلاعات ۵۹ شرکت در طول سال های ۱۳۸۵- ۱۳۸۹ استفاده شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز روش رگرسیون به کار گرفته شده است. نتایج پزوهش نشان می­دهد که عملکرد مالی با مسئولیت اجتماعی شرکت نسبت به مشتریان و نهادهای موجود در جامعه ارتباط دارد. ولی عملکرد مالی با مسئولیت اجتماعی شرکت نسبت به کارکنان و محیط زیست رابطه معناداری ندارد.

• • راعی (۱۳۸۳)، در پژوهشی در پی پاسخ به این سوال بود که آیا وجود اطلاعات حسابداری اجتماعی در کنار اطلاعات حسابداری سنتی، تاثیری در تصمیم گیری سرمایه گذاران دارد یا خیر و میزان این تاثیر چقدر است.وی دریافت که سرمایه گذاران برای توجیه ۲۶تا ۲۸ درصد از دلایل پشتوانه تصمیم گیری خود به افشاهای اجتماعی شرکتی استناد کردند و اطلاعات حسابداری اجتماعی در تصمیمات سرمایه گذاری افراد اثر گذار است. اما میزان این تاثیر را نمی توان قابل توجه دانست.

۲-۳-۲ پیشینه خارجی پژوهش

• • اسکات و همکاران^[۲۵](۲۰۱۰)نیز در پژوهشی تحت عنوان مسئولیت اجتماعی شرکت و عملکرد مالی شرکت به بررسی رابطه بین عملکرد مالی و عملکرد اجتماعی شرکت پرداخته که نتایج پژوهش آنها حاکی از وجود رابطه مثبت بین عملکرد مالی و عملکرد اجتماعی شرکت بود.

• • چویی و همکاران^[۲۶](۲۰۱۰) پژوهشی بین ۱۲۲۲ شرکت از کشور کره انجام دادند که نتایج حاکی از وجود ارتباط مثبت و معنادار بین عملکرد مالی و مسئولیت اجتماعی بوده است.

• • بچتی ^[۲۷]و همکاران (۲۰۰۹) به بررسی اثرات پذیرش یا کنارگذاری رویه های عملکرد اجتماعی بر بازار سرمایه از طریق بررسی واکنش های بازار به ورود / به خروج از شاخص اجتماعی ۴۰۰ دومینی بین سال های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۴ پرداختند.پژوهش آنها دو یافته اصلی را در پی داشت:۱) صرف نظر از نوع رویداد (خروج از شاخص یا ورود به آن)، روند رو به رشدی در ارزش های ناشی از بازده غیر نرمال مشاهده شد، و ۲)ذبعد از اطلاع رسانی رویداد توسط شاخص دومینی، اثر منفی قابل توجهی بر بازده غیر نرمال مشاهده شد که حتی بعد از کنترل عواملی از قبیل شوک های ناشی از بحران های مالی و اثرات فصلی بر بازار سرمایه نیز این اثر ادامه داشت.

• • کورمیر^[۲۸] و همکاران (۲۰۰۹) در پژوهش خود بررسی کردند که آیا اطلاعات اجتماعی و افشای اطلاعات زیست محیطی در کاهش عدم تقارن اطلاعاتی بین مدیران و سرمایه گذاران جایگزین یکدیگرند یا مکمل یکدیگر.طبق نتایج پژوهش افشای اطلاعات اجتماعی و افشای اطلاعات زیست محیطی در کاهش عدم تقارن اطلاعاتی بازار سرمایه جایگزین یکدیگر هستند.

• • نلینگ و وب^[۲۹] (۲۰۰۸)، به بررسی ارتباط بین عملکرد مالی و مسئولیت اجتماعی پرداختند. نتایج پزوهش حاکی از وجود یک ارتباط منفی و ضعیف بین عملکرد مالی و عملکرد اجتماعی شرکت بوده است.

• • واندرلان و همکاران(۲۰۰۸ ) نیز در یک پزوهشی تحت عنوان عملکرد مالی و عملکرد اجتماعی شرکت به بررسی رابطه عملکرد مالی و عملکرد اجتماعی شرکت پرداختند که نتایج پزوهش حاکی از وجود ارتباط منفی بین عملکرد مالی و عملکرد اجتماعی شرکت بوده است.

• • شولتنز^[۳۰](۲۰۰۸) به بررسی تعامل بین عملکرد مالی و اجتماعی شرکت ها پرداخت.وی در پی بررسی موضوعات اجتماعی مورد توجه شرکت­ها بود و به این نتیجه رسید که انگیزه ی لازم برای عملکرد مناسب اجتماعی شرکت ها از عملکرد مالی آنها نشات می گیرد و عملکرد مالی مقدم است و عملکرد اجتماعی در پی آن تغییر می کند.البته به نظر وی تعامل بین عملکرد اجتماعی و مالی در بین شرکت های مختلف متفاوت است.

• • آئرتس^[۳۱] و همکاران(۲۰۰۶) به تحلیل ارتباط بین مسئولیت اجتماعی شرکت­ها، بازار مالی(به عنوان جانشین پیش بینی های تحلیلگران) و فشارهای اجتماعی (به عنوان میزان مطبوعاتی بودن شرکت) پرداختند. آنها نشان دادند که افشای گسترده تر موضوعات اجتماعی، دقت پیش بینی های تحلیلگران بازار سرمایه را افزایش می­دهد.

• • تی سوت سورا(۲۰۰۴)، به بررسی ارتباط بین مسئولیت اجتماعی شرکت ها و عملکرد مالی آنها پرداخت، نتایج پزوهش یک ارتباط مثبت و معناداری را بین عملکرد مالی و عملکرد اجتماعی شرکت نشان داد.

• • سیسمون و کوهر^[۳۲] (۲۰۰۲)، در پزوهشی تحت عنوان ارتباط بین عملکرد مالی و عملکرد اجتماعی شرکت به بررسی رابطه بین عملکرد مالی و عملکرد اجتماعی شرکت در صنعت بانک داری کشور هلند پرداختند که نتایج پژوهش آنها حامی از آن است که بین عملکرد مالی و عملکرد اجتماعی شرکت رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

فصل سوم