۲-۲- سیاست مالیاتی شاه طهماسب

با روی کار آمدن شاه طهماسب وی وارث حکومتی شد که از ثبات نسبی سیاسی بر خوردار بود و آرامش تا حدودی در نقاط مختلف ایران برقرار بود. بدیهی است این ثبات در نحوه وصول و میزان مالیات نیز تاثیرگذار بود. زیرا زمانیکه یک حکومت از نظم و ثبات برخوردار باشد، قادر به انجام برنامه ریزی در امور مملکت از جمله امور مالی است و با توجه به اینکه داشتن یک نظام مالیاتی مطلوب مستلزم داشتن یک حکومت مرکزی مقتدر است، پس میتوان گفت در دوره شاه طهماسب زمینه داشتن یک نظام مالیاتی مطلوب محیا بود. اگرچه شاه طهماسب نتوانست به خوبی از این شرایط ایجاد شده استفاده کند.
در زمان شاه طهماسب دستور العملى برای اخذ مالیات هر محل تدوین شد. به این دستورالعمل تا سال ۱۰۲۶ه . ق عمل می­شد. مسلّم است که تدوین این دستور العمل مبتنى بر سوابق و قوانین قبلى بوده است. (رهربرن،۱۳۴۹ :۸۸-۸۷ ) اقداماتی که شاه طهماسب در امر مالیات انجام داد به شرح زیر می باشد:

۲-۲-۱-((شاه طهماسب مال و حقوق دیوانى را موافق قانون شریعت نبوى درممالک محروسه بازیافت مى‏نمود.))( حسینی قمی ،۱۳۸۳ :۵۹۶(
۲-۲-۲- همچنین وی مقدارى از مالیاتهایی که مبناى شرعى نداشت مانند مالیات بازار، مالیات دواب و مالیات مراتع را در اکثر مناطق ‏لغو کرد.( همان :۵۹۷ (
۲-۲-۳- شاه طهاسب گرفتن مالیات تمغا را به جز قندهار به دلیل اینکه بیشتر عواید مالیاتی را تشکیل می داد، ممنوع ساخت‏.)حسینى،۱۳۷۹ :۲۰۱) تمغا در اصطلاح دیوانیان و مستوفیان قدیم عنوان مالیات راهدارى و عوارضى بودکه در معابر دروازه‏ها و بنادر از کالاهاى بازرگانى مى‏گرفتند. نظیر گمرک و عوارض شهرى. این عنوان از دوره ایلخانان مغول رایج بود. در بین اصطلاحاتى که غازان خان در امر مالیات به عمل آورد، مقرّر داشت که در هر ولایت تمغا را به قرار معیّن بر لوح نویسند. در عهد شاه طهماسب اوّل صفوى، از این بابت مبلغ بسیاری عاید خزانه‏دارى دولت مى‏شد. شاه طهماسب تحت تأثیر خوابى که دید رسم تمغا را برانداخت. ولی این رسم باز همچنان متداول شد، و تمغاچى‏ها که کارشان اخذ این عوارض بود، در دوره فترت بعد از صفویه، به نام راهدار، این مالیات را از مال و کالاى تجّار متموّل مى‏گرفتند. (گنابادی،۱۳۸۷ : ۳۶۵(
۴- در دوره شاه اسماعیل اول در ادارات مرکزى از میزان درآمد مالیاتى ایالات چندان آگاهى نداشتند. (رهربرن،۱۳۴۹ :۸۶)در زمان شاه طهماسب برای نخستین بار((دفتر معروضه‏اى طرح شد که مال و خرج ممالک محروسه را نوشته بودند.))( قزوینى‏،۱۳۸۷ :۱۹(
۵- در زمان شاه طهماسب اول گرفتن مالیات‏هاى غیرقانونى از رعایا به کلى ممنوع بود.((توجیهات و مطالبات از رعایا به نوعى مسدود بودند که عمال ولایات را قدرت و یاراى آن نبود که یک دینار به خودسر توجیه توانند کرد و در اطراف و اکناف مملکت حکم اشرف صادر گشته بود که عمال اگر یک دینار بر احدى از رعایا به خلاف حکم حواله نمایند پنجاه تومان از او جریمه طلب شود.))(حسینس قمی،۱۳۸۳ : ۱/۵۹۷(
اما دوران حکومت طولانی شاه طهماسب طبقه قزلباش را بیش از پیش بر مردم مسلط ساخت و در آمد کلی کشور به این طبقه منتقل شد. در این زمان حمایت قزلباشان از سلطنت به درجه‏اى بود که کشور ایران را در آن دوره مملکت قزلباش مى‏خواندند، و غالبا حکّام و امراى ولایات از میان آنها انتخاب مى‏شد. طوایف قزلباش رفته‏ رفته تعدادشان زیاد شد. از آغاز سلطنت شاه طهماسب، به تدریج حرص و آز و علاقه به قدرت دنیوى ارادت سران قزلباش را نسبت به شاه تضعیف کرد، و با وفات شاه طهماسب اختلاف آنان شدّت یافت.(گنابادی،۱۳۸۷ :۴۷) همچنین در این زمان بدعتهای تازه در مالیات اراضی و ضبط املاک مردم صورت گرفت. انحصار و امتیاز بیشتر حرفه ها به دست وابستگان دولت و سلطنت افتاد و انحصار تجاری عرصه را بر مردم تنگ کرد. (باستانی پاریزی،۱۳۵۷ : ۳۰(

۲-۳- سیاست مالیاتی شاه اسماعیل دوم

در دوران کوتاه شاه اسماعیل دوم، وی تا حدودی خواست رعایت طبقه عامه مردم را بکند، اما برای او ممکن نشد. اصلاحات او در این زمان ابتدا از تصفیه اطرافیان خود و نویسندگان دربار و منشیان شروع شد. وی برای اینکه اختلافات مذهبی را کم کند، دست به اقدامات تازه ای زد. اما اقدامات او موجب خشم قزلباشان شد و آنان بیشتر قدرت خود را تحکیم کردند و ثروت و در آمد عامه در دسترس آنان قرار گرفت. شاه اسماعیل دوم نتوانست بر مشکلات سیاسی و اقتصادی پیروز شود.(باستانی پاریزی،۱۳۵۷ : ۳۳-۳۰) با توجه به منابع تاریخی شاه اسماعیل دوم نتوانست اقدام مالیاتی مهمی انجام دهد.

۲-۴- سیاست مالیاتی سلطان محمد خدابنده

سلطان محمد خدابنده چهارمین پادشاه صفوی بعد از شاه اسماعیل دوم برادرش به سلطنت رسید. وی با بذل و بخشش های بی رویه می کوشید محبت زیر دستان را جلب کند.کلیه سران قزلباش که در ولایات مختلف به شغلی گمارده می شدند، حقوق و مزایای یک سال و گاهی دو سال را از پیش دریافت می کردند. انبوه خلعت هایی که در خزانه گرد آمده بود بین امرا و صاحب منصبان تقسیم شد. قراولان سلطنتی که مواجب ده سال را در یافت نکرده بودند، تمامی طلب عقب افتاده را دریافت کردند. این گشاده دستی باعث شد خزانه به سرعت خالی گردد.(سیوری ،۱۳۶۶ : ۶۲ )میتوان گفت ضعف سلطان محمد خدابنده در میزان وصول مالیات و نحوه وصول آن موثر بود. بنابراین میتوان اینطور استنباط کرد به دلیل ضعف حکومت مرکزی تا حدودی از میزان مالیاتها در این دوره کاسته شده باشد.

۲-۵- سیاست مالیاتی شاه عباس اول

در زمان شاه عباس اقتصاد صفویان به اوج شکوفایی خود رسید. شاه عباس اول کوشش کرد، اولا منابع اصلی در آمد ملی را کشف کند و ثانیا از آن منابع حداکثر استفاده را ببرد. (باستانی پاریزی،۱۳۵۷ : ۵۷) وی در اوایل سلطنت خود از جهت تامین امنیت عمومی و ایجاد مرکزیت و همچنین تقویت بنیه اقتصادی کشور و تمرکز در آمدها کوشش کرد که قدرتهای محلی را سرکوب و مضمحل کند و توفیق هم یافت و در نتیجه ثروت و مایملک این حکام متنفذ محلی به او منتقل شد و این ثروت عظیم خود سرمایه بزرگی برای انجام طرح های عمرانی او بود.( سیوری ، ۱۳۶۶ :۲۸۷) بدیهی است اقداماتی که شاه عباس انجام داد در ایجاد ثبات و همچنین افزایش قدرت حکومت مرکزی موثر بود و در نتیجه نظام مالیاتی صفویان نیز تا حدودی از ثبات برخوردار شد.
اقداماتی که شاه عباس اول در امر مالیات انجام داد به شرح زیر می باشد:
- در دوره شاه عباس اول به این امر توجه شد که گرفتن مالیات در سراسر کشور طبق قواعد و ضوابط واحدى انجام گیرد. وى حکام، تیول‏داران و غیره را از گرفتن مالیات‏هایی که قبلا توسط حکام محلى اخذ مى‏شد منع کرد.(رهربرن،۱۳۴۹ :۹۱) ((جناب آصف صفات اعتماد الدوله را با مستوفیان و ارباب قلم و بسطام آقا داروغه دفتر خانه همایون بگیلان فرستادند که مال و حقوق دیوانى آن ولایت را موافق قانون عدالت قرار داده اگر وجه بیحسابى در زمان خان احمد و حکام سابق معمول شده باشد رقم بطلان بر آن کشند و مهمات آن ولایت را موافق صلاح دولت قاهره و ترقیه حال رعایا و عجزه نظام و نسق دهند.))(ترکمان، ۱۳۸۲: ۲/۴۵۹(
- همچنین در این زمان طرح تازه‏اى براى جدول نمودارى از درآمد و مخارج مملکت تدوین شد. این طرح تا مدتى دراز قانون دفترخانه همایون بود.( همان: ۳/ ۱۰۹۲(
- به فرمان شاه عباس تمام اراضى مزروعى کشور را مساحى و ممیزى نمودند و او به تناسب استعداد خاک و میزان بارورى زمین مالیات معین کرد. براى رسیدگى به شکایات مردم و اقامه عدل و داد اساسى متین بنیاد نهاد و به هر جا مأمورى براى بسط عدالت و زیر نظر او فردى به عنوان قاضى تحقیق فرستاد.(نوایی،۱۳۵۳: ۳۱۹(
- مرشد قلى خان که نماینده شاه عباس اول بود کمى پس از جلوس این پادشاه بر تخت سلطنت تغییراتى کلى و عمومى درقانونی که در زمان شاه طهماسب تدوین شده بود، داد. ((در بازیافت یکدینار مالوجهات چهار دنیار و پنج‏ دینار بر آن افزود.))( حسینی قمی ،۱۳۸۳: ۲/۸۷۵)در صورتی که در زمان شاه طهماسب یک دینار دریافت می­شد.
- همچنین در زمان شاه عباس مالیاتهای جدیدی به نام «مدد خرج تفنگچى» و « قیمت اسب به جهت قورچیان» وضع شد. و نصف مال مقرر بر تمامى ممالک محروسه به علت زرمدد خرج تفنگچى مقرر کرده به تحصیل داد و بر ارباب سیور غالات خصوصا سرکار مشاهد مقدسات و آستانهاى متبرکات و سادات عاجز بى‏چیز نصف جمع بلکه یک‏ برابر سیورغال حواله و اطلاق فرمود و آن را قیمت اسب به جهت قورچیان نام نهاد.))( همان: ۲/۸۷۵(
این بدعت بزودى در همه کشور رواج یافت و حکام دستور اخذ این مالیات جدید را از رعایا به بهانه مدد خرج لشکر صادر کردند و این امر باعث خانه خرابى مردم گردید.گویا به علت، فقر و فلاکت مردم بوده که بعدها شاه عباس اول ناگزیر شد، بار دیگر قوانین مالیاتى را به دقت تمام رعایت کند.(رهربرن،۱۳۴۹ :۹۰(
با توجه به اینکه شاه عباس اول قوانین مالیاتی را وضع کرد و همچنین اصلاحاتی را در مبنای مالیات انجام داد، بدیهی است تا حدودی تشخیص و وصول مالیات در این زمان تا حدودی نظام مند شده باشد. البته با توجه به اینکه شاه عباس مالیاتهای جدیدی را وضع کرد زمینه را برای ایجاد بی نظمی و فساد در امر تشخیص و وصول مالیات محیا کرد.

۲-۵-۱-سیاست مالیاتی شاه عباس و املاک خاصه

از دیگر اقدامات شاه عباس این بود که، قوای جدیدی از عناصر گرجی و ارمنی به وجود آورد که او را با مشکل پرداخت مواجب این ارتش روبرو کرد.(لمبتون ،۱۳۳۹ : ۲۱۶ )راه حلی که شاه عباس برای این مشکل پیش گرفت، تبدیل املاک ممالک به خاصه بود. (سیوری ،۱۳۶۶: ۶۹ )اراضی ممالک نوعی املاک دولتی بودند که در اختیار حکام محلی قرار داشت و آنها این املاک را یا به تیول کارگذران خود واگذار می کردند و یا عایدی آن هزینه ولایات خود و به خصوص سپاهیان را تامین می کردند.(باستانی پاریزی،۱۳۵۷ :۶۹(
املاک خاصه به وسیله یک ممیز یا ناظر شاه اداره می شد و این مقامات اغلب از میان غلامان انتخاب می شدند. اگرچه این سیاست در کوتاه مدت مشکلات شاه عباس را کاهش داد ولی در دراز مدت مشکلات جدی به وجود آورد. از جمله اینکه، در گذشته اگر حکام قزلباش می کوشیدند تا مبالغ ناحقی را به عنوان مالیات وصول کنند اقتصاد آن ولایت آسیب می دید و در نتیجه بازده کاهش می یافت. از سوی دیگر در ولایات خاصه، ناظر شاه تنها یک دلبستگی داشت و آن اینکه با تحویل مالیات بیشترشغل خود را حفظ کند و از آنجه که خود هیچ منافعی را در ایالت نداشت اهمیت نمی­داد که فشار مالیاتی موجب کاهش سطح زندگی در آن ولایت شود. (سیوری ،۱۳۶۶ : ۶۹(

۲-۶- سیاست مالیاتی جانشینان شاه عباس اول

اقدامات اولیّه شاه صفى در تخفیف مالیّات و پرداخت حقوق عقب افتاده سپاه، رفع تعدّى محصّلان، آزاد کردن تجارت ابریشم، منع استعمال تنباکو که حیات بسیارى از مردم آن روزگار را به باد فنا داده بود، چندان اثرى در بهبود وضع اقتصادى و اجتماعى مردم آن روزگار نگذاشت. به زودى خشونت، فساد، توطئه، قحطى، نا امنى چهره کریه خود را نمایان ساخت. وضع اقتصادی ایران آشفته شد. اگر شاه صفى در ملک دارى صاحب کفایت و درایت بود، بى‏شک مى‏توانست از بسترهاى آماده ای که شاه عباس ایجاد کرده بود براى حکومت سود جوید و ایرانى آباد و مقتدر از خود به یادگار گذارد، امّا چنین نشد. شاه صفى تربیت یافته حرم شاهى بود و مى‏توان گفت که نالایق‏ترین و نامناسب‏ترین فرد براى جانشینى شاه عبّاس محسوب مى‏شد و به دلیل عدم آگاهى از امور مملکت دارى و استغراق در شب زنده‏دارى‏ها و میگسارى‏ها وضع مملکت از آشفته شد، ایرانى که روزگارى از امنیّت و آسایش کامل برخوردار بود باز عرصه تاخت و تاز دشمنان خارجى قرار گرفت. به عبارت دیگر عصر شاه صفى، عصر نسل کشى و حکومت ترور و وحشت، توطئه، نا امنى و بى‏اعتمادى توده مردم به دستگاه حاکمه بود. شاه صفى پس از چهارده سال سلطنت در دوازدهم صفر ۱۰۵۲ ه. ق در مراجعت از مشهد، در کاشان درگذشت و شاه عبّاس دوم در حالى که بیش از نه سال نداشت بر تخت سلطنت تکیه زد. (قزوینی اصفهانی ،۱۳۸۲ :۲۲(
با روی کار آمدن شاه عباس دوم، وی رقم قابل توجهى از مالیات را به مردم بخشید. (مستوفی ،۱۳۷۵ :۲۰۵) زمانى که شاه عبّاس دوم قدرت را در دست گرفت، اوضاع سیاسى، اجتماعى و اقتصادى ایران سخت دگرگون شده و وضع ایران از هر لحاظ با دوران شاه عبّاس اول متفاوت بود. تهیدستی مردم، نبود امنیّت، تهاجم ترکان و ازبکان، خودسرى حکّام و ستمگرى‏هاى مأموران دولت و عصیان‏هاى پى در پى، عرصه را بر مردم تنگ کرده بود، شاه عباس با تخفیف مالیات بارى از دوش توده مردم برداشت. در آبادانى مملکت کوشید و با گردش‏هاى شبانه و بار عام‏ها با توده مردم ارتباط برقرار کرد .(همان :۲۳ (
در زمان شاه سلیمان، وی کوشید در امر تیولها اصلاحاتی انجام دهد. وی می خواست به هریک از ماموران و کارگزاران به نسبت به حقوقش تیول واگذار کند و در نتیجه درآمد خزانه را افزایش دهد. اما با کارشکنی اطرافیانش موفق به این امر نشد.(شاردن،۱۳۷۲: ۳/۱۲۶۰ (
همانطور که دیدیم علی رغم زمینه مناسبی که شاه عباس اول به وجود آورد، اما جانشینان وی نتوانستند تا پایان دوره صفوی اقدامات مهمی در بهبود نظام مالیاتی صفویان به وجود آورند. بدیهی است کاهش اقتدار جانشینان شاه عباس تاثیر منفی در میزان در آمدهای مالیاتی داشته است.

۳- سیاستهای مالیاتی فوق العاده

صفویان با توجه به اهداف، و سیاستهایی که داشتند میزان مالیاتها را افزایش یا کاهش می­دادند ویا حتی برخی مالیات ها را حذف می­کردند. میزان وچگونگی این افزایش بسته به اراده پادشاه بود. مثلا در زمان شاه سلطان حسین برای خرید چهار فروند کشتی جنگی وی مالیات تنباکو را افزایش داد.(فیدالگو،۲۵۳۷ ،۳۲ )همچنین در زمان شاه طهماسب مالیات های گمرکی برای تمام ایالات در نظر گرفته شد، که بعدا شاه عباس و شاه صفی به مقدار آن اضافه کردند.((چه اهالی بومی و چه ساکنان خارجی، نه تنها در مرزها، بلکه درون مملکت ودر محل های اصلی معاملات، و در بسیاری از جاهای دیگر مانند گذرگاه ها و پل ها، مالیات گمرکی می پردازند. کالاها به خصوص ابریشم، حق الامتیاز زیادی دارد.))(اولئاریوس،۱۳۶۳: ۳۲۰(

۴- معافیت مالیاتی در عصر صفوی

صفویان در برخی موارد اقدام به معافیتهای مالیاتی می کردند. البته این معافیت ها تابع قانون خاصی نبود و بسته به اراده و سیاست پادشاه داشت. برای مثال شاه اسماعیل برای جلب علاقه کشاورزان و تشویق آنان به تولید بیشتر مالیات محصول را تا یک ششم کاهش داد. این امر موجب رونق کشاورزی گردید. همچنین شاه اسماعیل در فرمانی که در محرم ۹۱۷ ه ق درباره خواجه جلال الدین ابوالقاسم از نوادگان شیخ احمد حاجی، صوفی بلند آوازه صادر کرد، مقرر داشت مبلغ ده تومان هر ساله به عنوان سیورغال به او داده شود. (پارسا دوست ،۱۳۷۵ :۶۲۲-۶۲۰(
همچنین گاهی شاهان صفوی مردم را به دلیل تنگدستی از پرداخت مالیات معاف می کردند.((شاه طهماسب اول مردم طالقان را به دلیل عدم استطاعت آنها از پرداخت مالیات معاف کرد و به حکام و تیول داران و داروغه ها و کلانتران و کدخدایان فرمان داد که از این بابت چیزی از احدی نگیرند. به مستوفیان دیوان نیز حکم شد که معاف بودن مردم طالقان را از مالیات در دفاتر خود ثبت کنند.))(لمبتون ،۱۳۳۹ :۲۴۰-۲۴۱(
همچنین شاه عباس به خاطر رفاه مردم شروع به بخشیدن بعضی مالیات ها و باز گرداندن املاکی که مصادره شده بود، کرد. ((ملک محمد ملک قباد و ملک ولد که در قلعه‏دارى داد مردانگى داده بودند، بغایت معزز شدند و املاک خرماباد میراثى ایشان که در زمان قزلباش خالصه شده بود، ملک به ایشان گذاشت‏.))(سیستانی ،۱۳۸۳ : ۳۱۸(
معافیتهای مالیاتی که شاه عباس اعمال کرد ، به شرح زیر می باشند:
شاه عباس مردم عراق را از پرداخت مالیات چوپان بیگی و مردم اصفهان را از برخی مالیاتها معاف کرد.
))اول وجوه چوپان بیکى است که از شماره گوسفند بازیافت میشود و قریب بیست هزار تومان عراقى هر ساله از آن وجه بوصول مى‏پیوست چون از ابتداى فترت خراسان الى یومنا هذا اهل خراسان بمال و جان امداد عساکر نصرت نشان و خراسانیان و هر طبقه مهمانان کرده تعب و تشویش بسیار کشیده بودند حضرت اعلى در ازاء آن نیکو خدمتیها وجوه چوپان را بتخفیف مقرر داشته تصدق فرمودند که من بعد یکدینار بدین علت از احدى بازیافت نشود. دیگرى تخفیف دینارى پنج دینار عمل کرد حکام است که بمرور ایام در عراق معمول شده بود که اصل مال نقدى را با منافع تیولدارى و داروغگى یکى را پنج از رعایا میگرفتند چون خلاف قانون قدیم و دستور العمل زمان شاه جنت مکان بازیافت نموده رسم محدث که معمول ساخته بودند منظور ندارند و آن وجه زیاده از پنجاه شصت هزار تومان میشد. دیگرى تخفیف مال و منال یکساله کل اصفهان بود که قریب بیست هزار تومان میشد در ازاء خدمات عظمى و نیکو بندگیها که از اهل اصفاهان بظهور آمده بود بارباب و رعایا بخشیدند و الحق عطایاى بود که از کمال رأفت و رعیت پرورى و نهایت شفقت و مرحمت گسترى بظهور آمد امید که ذات خجسته صفات این پادشاه والا جاه و تأیید یافته درگاه اله از آفات و عاهات مصون بوده پرتو انوار معدلتش بر مفارق عجزه و زیردستان تابنده و پاینده باد.))(ترکمان، ۱۳۸۲: ۲/۵۸۷(
همچنین شاه عباس در فرمانی، بخشی دیگر از مالیات مردم اصفهان را نیز بخشید:((حضرت اعلى شاهى ظل اللهى در روز جمعه بیست و نهم که خروج الشعاع شده سه روز از نوروز گذشته بود که از بلده طیبه فرح آباد بسعادت و اقبال بجانب دارالسلطنه اصفهان در حرکت آمد در ساعت سعد وارد آن خطه جنت نشان شدند و اکابر و اهالى بسعادت رکاب بوسى سرافراز گشته دیده امیدشانرا از مشاهده فر طلعت همایون روشنى افزود اهل حرفت و ارباب صناعت و تجار بازار و قیصریه و چهار سوق را آذین بستند و جشن نوروزى بآئین مقرر در نقش جهان وقوع یافته چند روز کافه خلایق بعشرت و شادکامى گذرانیدند و حضرت اعلى در ازاء خدمات اهل صفاهان که مستحسن طبع همایون شده بود مال سه ساله اربابى و رعیتى کل آن ولایت و ده یک کل محصولات رقبات دیوانى آنجا را که تخمینا زیاده از پانزده هزار تومان شاهى عراقى میشد بارباب و رعایا و زارعان املاک دیوانى انعام فرمودند و این عطیه والا علاوه سایر عطایا گشته موجب دعاء خیر کافه خلق آن دیار گردید.)) (همان: ۲/۸۶۱(
از دیگر معافیتهای مالیاتی در این دوره این بود که شاه عباس دوم در سال ۱۰۶۰ ه . ق سیصد هزار تو مان باقیمانده مالیات نواحی مختلف را بخشید.(باستانی پاریزی،۱۳۵۷ :۱۶۲(

۵- پرداخت کنندگان مالیات

همواره در طول تاریخ با توجه به سیاستهای حاکمان بار مالیاتی بر عهده بخشی از جامعه بوده است و همه اقشار جامعه به طور یکسان در پرداخت مالیات سهیم نبودند. در دوره صفوی بیشتر بار مالیاتی برعهده کشاورزان و روستاییان بود و مورد ظلم و ستم ممیزین مالیاتی قرار می گرفتند. این فشار مالیاتی موجب کاهش سطح زندگی مردم و فقر و فلاکت آنان می­شد. ((بیگلربیگى شوشتر مالیات بسیار سنگینى از کشاورزان و زمین‏کاران این منطقه با خشونت دریافت مى‏نماید با این ترتیب سکنه بدبخت خوزستان گاهى چشمان خسته خود را به غل و زنجیرحاکم مى‏دوزند، زمانى هم نگاههاى فرسوده خود را متوجه کیسه‏هاى خالى و دهات متروکه خود مى‏نمایند.))(کروسینسکی ،۱۳۶۹ :۳۲۸ )البته این سخت گیری برمردم برای وصول مالیات باعث فرار مالیاتی می­شد. و سبب می­شد، مردم شهر و دیار خود را ترک کنند و در راه ها به راه زنی بپردازند.(کارری،۱۳۴۸ :۴۱(
در دوره صفوی میزان مالیاتی که به خزانه واریز می­شد، با میزان وصولی آن تفاوت فاحشی داشت. زیرا ماموران مالیاتی به راحتی می توانستند با گرفتن رشوه میزان مالیات واقعی را کتمان کنند.((چنان‏که در مالیات، صرفه و غبطه ولى‏نعمت خود را منظور ندارند و به جهت اندک نفع جزئى، که به ایشان رسد، نقصان‏هاى کلّى به خزانه عامره روا داشته به تغافل واگذارند و سخنانى که در خلوت، پادشاه با ایشان گوید، از تنگ‏حوصلگى یا سبب تفاخر به آن، یا به تأخیردار کردن بعضى جهت تدارک و احتراز از شرّ آن، در خلوت‏ها با دوستان و یاران خویش اظهار کنند و به این خود را از درجه متانت اعتماد و اعتبار محرمیّت داشتن رازهاى نهان افکنند و در تزیّنات و تجمّلات از عمارات و ابنیه و ثیاب و البسه و کیفیت خدمت خدم و وضع سوارى و نمودن خیل و حشم از وضعى که پادشاه دارد.))(فندرسکی،۱۳۸۸ :۱۱۴(
در تاریخ جهان آرا در این خصوص آمده: ((صفى قلى بیگ ناظر بیوتات که از زمره باریافتگان بساط قرب و عزّت انتظام داشت در عرض ایّام داخل‏ که راتق و فاتق امور جمهور بود پیوسته به مقتضاى حرص و آز و دلبستگى مشتهیات سراى مجاز با متغلبه‏ دست یکى داشت در ضبط مالیات دیوانى و صرفه‏ و غیظ که لازم مباشرین این امر جلیل الشأن بوده باشد، مبالاتى که لازم باشد نمى‏نمود و این معنى به کرّات بر مرآت ضمیر منیر بیضا نضیر پرتو وضوح افکنده، به دست مروت عنان دارى توسن مؤاخذه و بازخواست مى‏نمود.))(وحید قزوینی،۱۳۸۳ :۷۵۲ )البته گاهی با این متخلفین برخورد جدی میشد.((به موجب فرمان واجب الاذعان جناب ایران مدارى مستوفیان عظام‏ اعلى‏ را جمع فرموده‏ به حقیقت گفت و شنید طرفین رسیده، مشخص گردید که هر ساله از وزیر مزبور و والد او تقلبات‏ و تصرفات در مالیات دیوان واقع شده، بنابراین مشارالیه را از آن شغل معزول‏ فرموده مقرر داشتند که اموال و اسباب و املاک او را در عوض باقى دیوان‏ ضبط نمایند و خدمت مزبور منقسم به پنج قسم شده، بلده فارس‏ و حومه به بابونه بیگ گرجى‏ غلام خاصّه شریفه و یک حصّه از حصص مزبور به محمّد اسماعیل برادر وزیر مزبور و سایر حصص در وجه سایر عمال آن حدود مقرر شد.))( همان :۶۱۰ (

۶- هزینه ها و مخارج صفویان

پول و ثروتی که در اوایل دوران صفویه تا کمی بعد از شاه عباس صرف جنگهای خارجی و یا ایجاد سدها و پل ها و انجام کارهای عمرانی می­شد، کم کم متعلق به خانواده های معدودی گشت یا صرف خرید جواهرات و اشیا گرانبها شد.(باستانی پاریزی،۱۳۵۷ :۲۰۶)همچنین بخشی از این در آمدها ی مالیاتی صرف مخارج خواربار و غذاى سفیران بیگانه، و هزینه وسایل حمل و نقل آنان، و مخارج چراغانى‏هایى که به مناسبت جشنهاى رسمى در شهرها یا مناطق مختلف بر پا بود ،مى‏شد. (شاردن،۱۳۷۲ :‏۳/ ۱۲۵۲ (همچنین بخشی از این وصولیها صرف هزینه های سپاهیان و بخشی نیز صرف هزینه های دربارشاهی می­شد. بخشی نیزصرف هنرمندانی که نزد شاه بودند و هزینه های لباس شاه می­شد.(کمپفر،۱۳۵۰ :۱۱۹) و از این وصولیها چیزی عاید مردم عادی و در جهت رفاه آنان نمی گردید.

فصل سوم

نظام مالیاتی صفویان

در عمده کشورهای جهان مالیات مهمترین منبع درامد دولت راتشکیل می­دهد. مالیات تنها به عنوان یک منبع مهم و گاهی منحصر درآمد دولت نیست که قابل بررسی هستند، بلکه از جنبه های دیگری نیز اهمیت آن آشکار و روشن می باشد. از دیدگاه های کلان اقتصادی مالیاتها یکی از عمده ترین ابزارهای سیاست های اقتصادی دولت محسوب می­شوند و از نظر تحلیل های خرده اقتصادی، مالیاتها دو اثر عمده تخصیص و توزیع را دارند. یکی از عمده مسائلی که دولت با آن روبرو است مسئله عدالت در توزیع در آمد می­باشد. همه اعتقاد دارند که میبایست بار مالیاتی به صورتی منصفانه توزیع شود. اما همیشه این مسئله مورد بحث بوده است که نظام مالیاتی که بار مالیاتی را منصفانه توزیع کند، کدام است. همانطور که می­دانیم تاریخ پیدایش مالیاتها به قبل از پیدایش علم اقتصاد و شاید بسیاری از علوم دیگر می رود. از زمان ایجاد کوچکترین اجتماع ها و حکومتها برای رفع نیاز اجتماعی و یا جهت جبران هزینه دربار حکومت ها و قشون حکومتی، جمع آوری مالیات ضروری به نظر رسیده است و همیشه این سوال مطرح است که آیا مالیات بر اساس عدالت است یا خیر. (پژویان،۱۳۸۳ :۸۴-۷۹ )اما ذکر این نکته حائز اهمیت است که تعیین مالیات و همچنین دریافت آن توسط دولت صورت می­گیرد، که در دوره های مختلف، متفاوت می باشد. چرا که درهر دوره حکام و یا همان دولتمردان قوانین خاص خود را مبنی بر وضع و وصول مالیات داشته اند. با نگاهی گذرا بر دوره های متفاوت به این نتیجه می­رسیم که در هر صورت پرداخت مالیات از سوی عامه مردم به دولت مردان وجود داشته است. در دوره صفوی نیز مالیات یکی از عمده ترین منابع در آمد حکومت بود و تشخیص و وصول مالیات بر طبق قوانینی بود که پادشاهان وضع می کردند.

۱- انواع مالیات در دوره صفویه

از مهمترین مالیات های در دوره صفویه می­توان به موارد زیر اشاره کرد:

بازاریابی الکترونیکی
فروش تلویزیونی
فروش با کمک نمابر
فروش با پست الکترونیکی
فروش با پست آوایی (درگی، ۱۳۸۶).
روابط عمومی
عبارت است از تلاش‌های سنجیده، برنامه‌ریزی و تقویت شده برای ایجاد و حفظ درک کامل دوطرفه سازمان و جامعه مقابلش (تعریف سازمان روابط عمومی) که این بخش مستقیماً به آگهی مرتبط است (بنگز، ۱۳۸۷). در واقع روابط عمومی^[۷۱] و آوازه‌جویی^[۷۲]، به دلیل این‌که مشتریان آن‌ها را عینی و عاری از اهداف تجاری می‌بینند، می‌توانند ابزارهای ارتباطی اثربخشی باشند.

نمایشگاه‌ها و نحوه نمایش محصولات
نمایشگاه، مهم‌ترین ابزار ارتباط بازاریابی در بازارهای تجاری است. وجود تعداد نسبتاً کم مشتریان صنعتی و امکان جمع‌ آوری آسان اطلاعات در مورد آن‌ها، فرصت‌های مناسبی برای شرکت‌ها، در راستای برآورده ساختن نیازهای مشتریان و نمایش محصولات جدید با هزینه اندک، فراهم می‌آورد (هتن، ۱۳۸۷).
پیشبرد فروش
پیشبرد فروش^[۷۳] توانایی جذب مشتریان جدید و نگداری مشتریان وفادار را دارد و اگر شما به عنوان یک سازمان علاقمند به نگهداری مشتریان فعلی خود هستید باید در برنامه بازاریابی خود، جایی برای پیشبرد فروش در نظر بگیرید. پیشبرد فروش یک روش عالی برای نگهداری مشتریان فعلی و دادن پاداش به آن‌ها برای تداوم و استمرار رابطه‌شان با سازمان شماست (وایت^[۷۴]، ۲۰۰۳). یا به گفته ولز پیشبرد فروش، شاخه‌ای از بازاریابی است که در دوره‌ی زمانی محدود، از تکنیک‌های گوناگون انگیزشی برای ساختاردهی به برنامه‌های مربوط به فروش معطوف به مصرف‌کنندگان، تجارت یا سطوح فروش، بهره می‌جوید تا عمل یا واکنشی مشخص و قابل اندازه‌گیری را نسبت به یک کالا یا خدمت ایجاد کند (ولز^[۷۵] و دیگران، ۱۳۸۳). یک تقسیم‌بندی از پیشبرد فروش آن را به دو دسته مصرف‌کننده و تجاری تقسیم می‌کند (های بینگ و کوپر، ۲۰۰۳).
اهداف پیشبرد فروش
هدف‌های گسترده‌تر اقدامات پیشبردی، منشأ هدف‌های پیشبرد (برای فروش) می‌باشند و منشأ هدف‌ها نیز هدف‌های اصلی بازاریابی هستند که در رابطه با محصول تعیین می‌شوند. با توجه به بازار مورد هدف، هدف‌های خاص «ترویج برای فروش» متفاوت‌اند (رضایی و دیگران، ۱۳۸۷).
اهدافی که برای پیشبرد فروش در نظر گرفته می‌شوند باید القاکننده رفتار تدریجی فزاینده، مشخص، قابل اندازه‌گیری، مرتبط با زمان خاص، سمت‌گیری به محدوده جغرافیایی، شامل بودجه‌بندی مشخص یا پارامترهای سودآوری و متمرکز بر رفتار ویژه بازار هدف باشد.
استراتژی‌های پیشبرد فروش
ابزار پیشبرد: ابزارهای پیشبرد فروش نظیر برگه‌های تخفیف، جوایز، کالاهای تبلیغاتی و … بسیار متنوع هستند و متناسب با اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت سازمان انتخاب می‌شوند.
محرک‌ها: برانگیزاننده‌ها یا محرک‌های پیشبرد شامل یک پاداش اساسی برای مصرف‌کننده است. نکته‌ی کلیدی ایجاد مشوق‌هایی است که از نظر مشتریان با ارزش تلقی شده، فروش پیش‌بینی شده را محقق و سودآوری را حفظ کند.
پیشبردهای بسته یا باز: پیشبرد بسته (مانند ارائه کوپن) هنگامی مورد استفاده قرار می‌گیرد که بازاریاب به دنبال گروه مشخص بازار هدف می‌باشد و یا بودجه پیشبرد محدود باشد و پیشبرد باز (مانند تخفیف فروش) که حداکثر مشارکت مصرف‌کنندگان را در بر می‌گیرد.
نحوه اجرای پیشبرد: رسانه‌ها، کارکنان فروش و (رو، داخل و نزدیک) بسته‌بندی محصول برای تولیدکنندگان و خرده‌فروشان (های بینگ و کوپر، ۲۰۰۳).
تبلیغات اینترنتی، ارسال پیشنهادات ترویجی از طریق دورنگار و استفاده از تلویزیون‌های تعاملی همه مثال‌هایی از ابزارهای ارتباطی پیش روی شرکت‌ها هستند. وظیفه شما به عنوان یک بازاریاب، داشتن اطلاعات کامل درباره گزینه‌های در دسترس و توانایی ارزیابی نقاط قوت و ضعف هر یک از آن‌ها، از لحاظ به وجود آوردن آگاهی، علاقه، حفظ توجه، تغییر نگرش و فروش نهایی محصولات شرکت است.
۲-۴-۶-۲- برنامه ترویجی
پس از اینکه همه اجزای برنامه را مورد توجه قرار دادید، حال نوبت به ترکیب آن‌ها در داخل یک برنامه هماهنگ و زمان‌بندی شده است. برنامه ترویج به عنوان یک سند مکتوب، از ساختار دقیقاً مشابهی با برنامه‌های کسب و کار و بازاریابی، برخوردار است.

مرحله سوم: در این مرحله جوامع پیشرفته در دهه های اخیر وارد مرحله جدیدی از مسیر توسعه و پیشرفت شدند که معمولا با عناوینی چون جوامع فراصنعتی، جامعه اطلاعاتی و اخیرا پسامدرن نامیده میشوند. ویژگی مهم این مرحله مبادله گسترده اطلاعات و تحول تکنولوژی متکی به نیروی کار و سرمایه به سمت آینده میباشد. در این مرحله اطلاعات از انحصار دانشگاهها خارج شده و به صورت عمومی در آمده است(صفوی،۱۳۷۲ : ۴۷، نقل از خراسانی،۱۳۸۸).
۲-۴- روند تحولات آموزش عالی در ایران
دانشگاهها چه در جوامعی که اطلاعاتی میشوند و چه در جوامع نیمه صنعتی و صنعتی دارای گذشتهای دور و نزدیک، دارای کارکردها و عملکردهایی هستند. دانشگاه سازمان است و مانند هر سازمان دارای ساختار و فرهنگ خاصی است. در عین حال سیستمی است که با پیرامون خود ارتباطاتی دارد(یمنی،۱۳۸۲ : ۱۱).
برای بررسی ساختارها و فرهنگ نظام آموزشعالی بهتر است نظری هر چند خلاصه به روند تحولات در داخل کشور داشته باشیم تا با شناخت فرهنگ بومی آموزشعالی در گذشته ایران به درک بهتر نظام آموزشعالی در حال حاضر دست یابیم، مروری کوتاه بر تغییرات آموزشعالی جهان به ما کمک خواهد کرد تا تغییرات روزافزون نظام آموزشعالی را درک کنیم. تغییر و انطباق برای آموزشعالی ایران امری ضروری است تا بتوان با پرورش شایستگیها و رفع نواقص سمت و سوی روشها و آموزشها را بهتر ساخت. روند تحولات آموزشعالی ایران از ابتدا تا به حال را می توان در مراحل زیر بررسی کرد:

۲-۵- آموزشعالی در دوره اخیر
پیآمدهای جهانی مربوط به انقلاب علمی و صنعتی در اروپا را میتوان بهعنوان یکی از عوامل موثر و تعیینکننده در آموزشعالی ایران در دوره های اخیر محسوب کرد. در قرن نوزده برخی از کشورهای اروپایی بر پیشرفتهای علمی و صنعتی، بصورت یک قدرتجهانی در آمدند بهطوری که بسیاری از ممالک آسیایی و آفریقایی در سیاستگذاریها و برنامه ریزیهای خود نمیتوانستند از تاثیر قدرتجهانی اروپا به دور باشند.
توجه به آموزشعالی کشورهای اروپایی و الگوبرداری از این کشورها از دوره صفویه با نظر به قدرتهای انگلیس و فرانسه شروع شد. در ادامه در زمان محمدقاجار با برنامهریزیهای قائم مقام فراهانی تعداد محدودی از محصلین ایران به اروپا اعزام شدند و پس از آن امیرکبیر با کسب تجارب از طریق مسافرت به کشورهای اروپایی، اعزام دانشجو به خارج و دعوت از اساتید خارجی مدرسه عالی را به سبک دانشگاههای اروپایی افتتاح کرد. تاسیس دارالفنون از جانب امیرکبیر نقطه عطف سیر تحولات مربوط به آموزشعالی در ایران تلقی میشود.(بیانی،۱۳۷۷)
بالاخره قانون تشکیل دانشگاهتهران در سال ۱۳۱۳ با توجه به نیازهای کشور و ضرورت تحولات اقتصادی و اجتماعی تصویب و اجازه برپایی آن در قالب شش دانشکده به وزارت معارف داده شد. و سپس ما شاهد افتتاح مراکز دانشگاهی در مناطق دیگر کشور بودیم، با ایجاد دانشگاه در مناطق مختلف و افزایش تعداد موسسات آموزشعالی کشور در سال ۱۳۴۴ شورای مرکزی دانشگاهها در بطن آموزش و پرورش تشکیل و وظیفه هماهنگی بین دانشگاهها و رسیدگی به امور آنها به این شورا محول شد. و سرانجام در سال۱۳۴۶ قانون تاسیس وزارت علوم و آموزشعالی تصویب و این وزارت به منظور انجام وظایف خاص شکل گرفت.
از ویژگیهای آموزشعالی ایران در دوره قبل از انقلاباسلامی ایران می توان به موارد زیر اشاره کرد:
رویکرد بیشتر و منسجمتر به الگوهای غربی را می توان از مشخصه های بارز آموزشعالی در این دوره تلقی کرد.
۲- آموزشعالی بر اساس نیازها و سیاستهای حاکمیت ایجاد میشد و فعالیت میکرد.
۳- سعی در برآوردهکردن نیازهای جامعه داشت.
۴- سعی در همگام شدن آموزشعالی با پژوهش از ویژگیهای آموزشعالی در این دوره بود(بیانی، ۱۳۷۷).
۲-۶- آموزشعالی بعد از انقلاباسلامی:
در پی انقلاباسلامی در سال ۱۳۵۷، برنامه ریزی بخشهایآموزشی کشور در چارچوب برنامه پنج ساله اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوریاسلامیایران مورد توجه قرار گرفت، اهداف این برنامه عبارت بود از:
۱-بررسی عملکرد وضعموجود
۲- عوامل محیطی و پیشفرضهای مهم برنامه آموزشعالی
۳- تعیین اهدافبخشی
۴- تعیین استراتژی یا استراتژی های بخشی
۵- تعیین سیاستهای کلی بخشی
۶- تدوین برنامههای اجرایی بخشی
۷- منابع موجود بخشی به تفکیک زیربخشها در طی سالهای برنامهتوسعه
۸- پیشنهاد سیاستهای مشخص در زمینه تجهیز منابع بخشدولتی(یمنی،۱۳۸۰)
در عملکرد سالهای اول برنامه پنج ساله اول بخش آموزشعالی ویژگیهای زیر ملاحظه میشود:
۱-اهداف کمی و کیفی بخشی در جهت بررسی عملکرد آموزشعالی و وضعیتموجود بصورت منسجم و علمی انجام نگرفته بود بطوریکه هنگام ارائه برنامه آموزشعالی الگوی مشخص و صریح از سیستم آموزشعالی وجود نداشته است.
۲- اهداف کمی آموزشعالی تنها در بخشی از ابعاد آن(افزایش دانشجو) تحقق یافت. و تحقق اهداف کمی نمیتواند معیار ارزیابی تحقق اهداف کیفی مطرح در برنامه باشد.
۳- برنامه ریزی آموزشعالی کلیت دارد و نظر بر درون سیستم آموزشعالی، آن هم از بعد کمی، متمرکز بوده است.
۴- ناهماهنگی در سازماندهی علمی دانشگاهها و موسسات آموزشعالی دولتی و غیردولتی، افت کیفی آموزشعالی، انعطافکمتر محتواهای آموزشی و مشخص نبودن وضعیت آموزشعالی، آخرین ویژگی آموزشعالی برنامه اول توسعه است.
به نظر می رسد که یکی از اقدامات اولیه در پیشبرد اهداف برنامههای توسعه کشور از بعد آموزش عالی داشتن دید پویا در خصوص توسعه دانشگاهها و موسسات آموزشعالی است. بررسیها نشان میدهند که آموزشعالی در طی برنامه اولتوسعه از اهداف خود فاصله گرفت. این امر میتواند برای توسعه کشور زیانآور باشد. تنزل کیفیت آموزشعالی همراه با افزایش تعداد دانشجویان، در توانایی علمی و تخصصی جامعه تاثیر منفی میگذارد و فاصلهگیری آموزش دانشگاهها از تفکرعلمی اساسی به توان نسل جوان در جامعه لطمه میزند(یمنی،۱۳۸۲).
۲-۷- آموزش عالی در عصر حاضر:
با توجه به ورود جهان و سازمانهای آن به عصر اطلاعات و ارتباطات، دانشگاه بخصوص دانشگاههای کشورهای پیشرفته به ویژگیهایی دست یافتهاند که عملکرد و وظایف آنها را نسبت به دانشگاههای سنتی تغییر داده است.
این ویژگیها عبارتند از:
۱- پویایی این سازمانها هم از نظر ساختاری و هم از نظر کارکردن
۲- رقابتیشدن دانشگاهها با توجه به کیفیت عناصر انسانی آن(کارکنان، هیات علمی و دانشجویان)
۳- خارجشدن رقابت از عرصه ملی و حضور در عرصه بین المللی
۴- تمرکزگرایی در مدیریتدانشگاهی با رویکرد و دیدیجدید
۵- ایجاد دانشگاههای میانرشتهای و چندرشتهای به منظور رفعنیازهای شغلی و حرفهای جامعه
۶- ایجاد آموزشهای مستمر بعد از پایان تحصیل به صورت بیشتر عملی و کمتر نظری (یمنی،۱۳۸۰)
۲-۸-اهداف آموزش عالی
نظام آموزشعالی نقش حساس و مهمی در توسعه ابعاد مختلف فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و…بر عهده دارد. در واقع این نظام که غالبا به عنوان دانشگاه از آن یاد میشود، از طریق آموزش و ارائه اطلاعات علمی، ایجاد دانش نو و جستجو و تحقیق و نیز ارتباط دادن بین این دو مقوله با مشکلات و مسائلاجتماعی در جهت توسعه حرکت میکند. اگر به هدفهایی که نظام آموزشعالی وظیفه تحقق آنها را برعهده دارد توجه کنیم، به تربیت نیروی انسانی متخصص و نقش مهم آن در رفع تنگناهها و کمک به پیشبرد امور اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و نظامی در فرایند توسعه بیش از پیش واقف میشویم(رئوفی،۱۳۷۹).
بطور کلی اهداف عمده نظام آموزشعالی در هر کشور را می توان در چهار محور زیر خلاصه کرد:
۱- کمک به تحقق هدفهای اجتماعی از طریق فراهم آوردن برابری در استفاده از فرصتهای آموزشعالی
۲- برآوردن تقاضای اجتماعی برای آموزشعالی متناسب با ویژگیها، انگیزهها، انتظارات و تحصیلات افراد، پرورش توانائیهای بالقوه شهروندان و تسهیل فرایند یادگیری مستمر
۳- پرورش نیرویانسانیمتخصص و مورد نیازتوسعه کشور و کمک به حل مسائل جامعه
۴- پیشبرد مرزهای دانش و تولید دانشنو(بازرگان،۱۳۷۴).

مسلم در صحیح اش در باب فضائل اهل بیت از عایشه نقل می کند که گفت: روزی پیامبر عبایی از موی سیاه بر خود انداخته بود که ناگهان حسن بن علی وارد شد و او را در عبای خود داخل کرد و سپس حسین آمد و همراه بردارش زیر عبای حضرت رفت آنگاه فاطمه وارد شد پس حضرت او را هم داخل عبای خود جا داد پس علی آمد و درون عبا رفت سپس فرمود: احزاب ۳۳ هان! من در میان شما دو چیز سنگین و گرانبها باقی می گذارم یکی کتاب خدای عزوجل است، آن ریسمان اللهی است که هر که آن را پیروی کند هدایت شده است و هرکه از آن جدا شود گمراه است و اهل بیتم!
من شما را نسبت به اهل بیتم سفارش می کنم و سه بار این جلمه را تکرار فرمود ما گفتیم اهل بیت چه کسانی هستند: زنانش؟! گفت نه خدا قسم چرا که زن ممکن است مدت زمانی با شوهرش باشد سپس او را طلاق دهد و به سوی پدر و قومش بازگردد ولی اهل بیت اش. اصل و ریشۀ خانواده اش هستند که پس از او صدقه بر آنان حرام شده است.^[۳۷]
تمامی اهل سنت برای این همسر پیامبر احترام ویژه ای قائل هستند و قائل هستند که نیمی از دین خود را از پیامبر گرفته و پس دانشمند و فقیه بوده است و پیامبر اکرم او را بیش از بقیه همسرانش دوست می داشت و بسیاری از حرف های دیگر که در بالا بردن شأن او می زنند.

فصل سوم
طلاق به درخواست زن در اقوال رفتاری فقهای
مذاهب اسلامی
۳-۱- طلاق به درخواست در اقوال رفتاری فقهای مذاهب اسلامی
زن و مرد در ایجاد عقد نکاح در برابر یکدیگر و حقوق و مسئولیت هایی دارند در تبصرۀ شش ماده واحده یکی از شرایط پرداخت اجرت المثل ویا نحله به زن ، عدم سوء اخلاق و رفتار و عدم تخلف از وظایف همسری داشته شده است اگرچه از مصادیق آن مشخص شده است اما با توجه به عرف و موازین فقهی و حقوقی می توان به برخی از مصادیق آن اشاره نمود.
سرقت از اموال شوهر
فحاشی و هتاکی نسبت به شوهر
داشتن رابطۀ غیر مشروع
خروج از منزل بدون اجازه
مصرف موادمخدر و مشروبات الکلی
اشتغال له مشاغل خلاف قانون
اشتغال به مشاغلی که منافی حق شوهر باشد
اشتغال به مشاغلی که منافی حیثیت خانوادگش و اجتماعی شوهر باشد
می توان محکومیت های جزایی به هر شکل را به عنوان سوء اخلاق محسوب داشت
ضرب و جرح توسط زوجه
اما از وظایف همسری برای زوجه عبارتند از:
تمکین، حسن معاشرت که وظیفۀ طرفین می باشد، همکاری در تشدید مبانی خانوادگی، این وظایف نوعاً در مواد قانونی مطرح میباشد.
گرچه رویکرد قانون گذار به بحث ایام زناشویی از دو منظر، یکی کاهش آمار طلاق در جامعه و دیگری ارتقاء حقوق در خانواده می باشد. اما به نظر می رسد به علت عدم استفاده از ظرفیت های فقهی و مسألۀ استیفاء این قانون به اهداف مورد نظر است نیاورده است.
رجوع به مبانی فقهی و حقوقی راجع به مسألۀ اجرت المثل و استیفاء است که می تواند به عنوان راهکار صیانت از حقوق زناند خصوصاً زنان مطلقه باشد پس می توان گفت که با برداشتن جامع و منطبق با شرایط جامعه از منابع فقهی و حقوقی به ساختار مناسب از قوانین رسید که در سایۀ آن روابط عادلانه و افراد جامعه تنظیم و از امنی های اجتماعی جلوگیری شود.^[۳۸]
الطلاق۵
«اسکنو هن من حیث سکنتم من وجدکم ولا تَضَارو هن لِتٌضیقوا علیهن وان کن اولات حملِ فانتقوا علیهن حتی یضعن حملهن فان ارضعن لکم فاتوهن اجورهن واتمووا بینکم بمعروفٍ وان تعاسرتم فسترِضع له اخری.»
الطلاق۶
خــداوند متعال وقتی که احکامی در رابطه با جــدایی زن از مرد فـــرمود در این آیه یک تـــذکر می دهد که «ذلک امراله انزله الیکم» که این دستورالهی امر خداوند است که برشما نازل گردانده است این امر بسیار پر دامنه است که انسان در رابطه با طلاق خود به خود مورد نزاع واقع می شود وخداوند با این آیه متذکر می شود که امر طلاق مربوط به خداوند است. و لذا از امور دیگر و خود رائب بر حذر باشید چون در امور خارجی وقتی نگاه می کنیم با تهمت به طلاق ختم می شود در حالیکه در هنگام طلاق باید محترمانه و
بدون تهمت طلاق بگیرند که دستور خداوند این است : «و من یتق الله یکفر عنه سیاته و یعظم له اجرا و اتقوا الله ربکم ….. لعّل الله یحدث بعد ذلک امرا» (الطلاق۱)
«ومن یتق الله یجعل له مخرجا» (الطلاق۲)
«و یرزقه من حیث لا یحتسب» (الطلاق۳)
«و من یتق الله یجعل له من امره یسوا» (الطلاق۴)
در این سوره چندین اثر برای تقوا ذکر شده است که اشاره نمودیم. ایجاد برون رفت از مشکلات، آسانی کارها و امور بخشش گناهان این آثار تقوی است مخصوصا برای زن و مردی که با هم توافق ندارند و زندگی شان راه خروج ندارد و نی توانند از این گروه خودشان را نجات دهند این زن ومرد سختی برایشان و برای پدر و مادرشان ایجاد شده روز به روز گناهانشان بیشتر می شود گاهی اتفاق می افتد مثلا دختر و پسری از هم جدا باشند که نوعا با تهمت هم آلوده می شوند که در این موارد طلاق نعمت است و راه خروجی است و این حلال معضوب گاهی راهی برای خروج از ادامه گنانهن است گاهی زندگی بر هم مقدور نیست تا بگوییم زندگی بعد از طلاق خوب و بهتر است و لذا خداوند متعال طلاق را مشروع کرده است و اینکه زمینه هایش چیست .
در تفسیر نمونه ۴ سبب اصلی یرای زمینه های طلاق ذکر شده است.
۱-توقعات بیجا – سختیگیری بیجا – عدم توازن فرهنگی بین دختر و پسر، دخالت های خانواده در زندگی زوجین لذا اینکه در روایات مطرح می شود که زوجـین هم کفو باشند مــراد این است که سبب طلاق ایجاد نشود هم کفو خیلی چیز ها را شامل می شود اما اینکه چه تمهیداتی را باید در نظر گرفت برخی را باید محکوم، برخی را پدر و مادر، برخی را خود افراد باید انجام دهند تا زمینه طلاق از بین برود.
در تهران در باغی که ازدواج های مجللی در آن صورت می گرفته حدود ۲۰۰ نفر آن در آن باغ طی ۴ سال
ازدواج نمودند فردی به دنبال افراد برای همایشی از بین این افراد بود اما در هر خانواده ای که گشته اکثـر این افــراد طلاق گرفته اند که حداقل هزینه ازدواج شان ۶۰ میلیون بوده است. حــالا گاهی عدم تناسب اخلاقی و گاهی عدم تناسب مذهبی و اجتماعی و تحصیلی …. می تواند زمینه طلاق را ایجاد کند که همه نشانی از عدم هم کفو بودن ایجاد می شود.
خداوند بعد از طلاق دستور نیز دهد: «اسکنوهن مِن حیثُ سکنتم من وجُدکم»
زندگی را برایش سخت نگیرید که مسکنشان سخت باشد که جایگاهشان سخت باشد. زنی که در حال طلاق است بعد طلاق عده دارد رجعی است زن حساب می شود مطلقه رجعیه زوجه این قاعده در فقه مقارن بسیار زیاد است مانند حکــم زن چهارم را دارد و مرد با وجود این زن مطلقه رجعی حق گرفتن زن دیــگر را ندارد . المطلقه رجعیه زوجه حق مسکن و نفقه بر زن بار می شود و شوهر موظف است به تضمین آنهاست عدم حق ازدواج این زن حکم بعد در این زمان خیلی از کارهایی که زن بون شوهر آزاد است نمی تواند انجام دهد مانند خطوه النساء و منع خروج بدون اجازه و… نمی تواند انجام دهد.
«اسکنوهن» :
اگر این زوجــۀ مطلقه حامله بود یک حکم با لاتری دارد . «و انِ کن اولاتِ حمل فـانفقوا علیهن حتی لضعین حملهنّ» .
که تا زمان وضع حمل همه کارهایش با مرد است قبلا گفتیم عده زن حامله وضع حمل است ممکن ۸ و ۹ ماه طول بکشد و در تمام این مدت وظیفه مرد انفاق بر اوست .فقهای اهل سنت احناف مدعی هستند که مطلقه بائن نفقه و سکنی دارد مثل زمخشری و ابوحنیفه و…. ابوسیف و محمد بن احسن شیبانی و ابوبکر سرخسی، صاحب المسبوط که مفصل ترین کتاب احناف است .بخاری و فقیه (غیراز بخاری مشهور است) صاحب کتاب المحیط البرهانی فی الفقه النعمانی ،فقهای حنفی دیگر مثل ابوبکر کاشانی صاحب بدایع الصنایع، نظام و دو ستانشان الفتوای الهندیه که در همه این کتاب ها در باب مطلقه می گویند که مطلقه بائن حق سکنی و نفقه داردو کنز العرفان صاحب فاضل مقداد این را ذکر کرده اند که ادله ای هم دارند.
محمد بن ادریس شافعی که متوفی ۲۰۴ و تابعانش مثل: نبوی در المجموع، ماوردی در کتاب خـودش معتقدند کـــه بین سکنی و نفقه فــرق است سکنی دارد چون «اَسکِنوهُـــنَّ من حیث سَکَنتُم» بیان نکــرده است که زن مطلقه بــائن باشد یا رجعی، چون این آیــه شریفه مطلق است چرا سکنی را گفته اند چـــون می گویند تنها از سکنی صحبت شده است.
حنفی ها می گویند که وقتی قرآن سکنی را می گوید به طریق اولی نفقه ثابت است چون آیه مطلق است و فرق بین اینها نگذاشته است.
اما امامیه معتقدند که رجعی در هر دو مورد (سکنی و نفقه) را دارد امـــا مطلقه بائن هیچ کدام را نــدارد این اطلاق را مختص رجعی ها قرار دادند روایات اهل بیت (ع) در ایـن زمینه وارد شده است و روایــاتی که سکنی و نفقه را برای بائن ثابت نمایند موجود نمی باشد . در طلاق بائن هیچ ارتباطی بین او و شوهرش نیست.
اما اگــر حامل باشند مطلقه حــامل از اطلاق آیه «فانفقوا علیهن» می فهمیم که بــرای زن حامله چه بائن و چه رجعی باشد نفقه لازم است و فرق بین بائن و رجعی نیست.
در مذاهب اربعه نیز مراجعه زوجه به محکمه یک حق برای زوجه می تواند در موارد که ما تحت عنوان «اسباب حـــکم محاکم در جدایی بین زن و شوهر» برسی خواهیم کرد کــه در حقوق و شریعت نهادینه شده است به محکمه مراجعه و تقاضای طلاق نماید علاوه بر آن مواردی که دین اسلام موضوعات ایلاء، لعان، ظهار، نیز حــق جدایی را برای زنان می دهد که از طــریق در خواست در محکمه اجــرا خواهد شد اما حنیفه ها در مورد تامین نفقه نظر دارد مبنی بر اینکه در عــدم تامین نفقه از طرف شوهر نباید بین
زوجین جدایی افکند زیــرا شوهر یا مستمند است یا ثزوتمند.
اگر شوهر مستمند است برای پرداختن نفقه ظلم و ستمی را مر تکب نشده است زیرا خداوند متعال می فرماید: هر کس که دارایی ثروت دارد (برای اهل خانه و خانواده اش) از آن خرج و هزینه نماید. اما کسی که روزی بر او تنگ شده واو مال و ثروت و در آمد کافــی ندارد از همان که خداوند نصیب او نموده (در حـــد توان) مخــارج از زندگی خانواده گی اش تامین نماید. الطلاق اما اگر شوهر ثروتمند باشد به دلیل نپرداختن نفقه گناه کــار می شود ولی جلوگیر ی از ستم او از طریق طلاق درست نیست بلکه او با گرفتن تعهد برای تامین مخارج زندگی اش همسرش مجبور کرد هرگونه حبس او و فروش اموالش در حد تامین نفقه مشکل را حل می کند
۳-۱-۱- اقوال فقها
۳-۱-۱-۱- مفهوم طلاق خلع و اجبار و اختیار زوج در پذیرش آن
خلع اسم مصدر است به معنای کندن و بیرون آوردن و جدا کردن گرفته شده است وبه جهت آنکه در قرآن کریم هریک از زوجین مادام که رابطۀ زوجیت برقرار است لباس دیگر قمداد شده اند^[۳۹]و جدایی آنها از یکدیگر به منزلۀ در آوردن لباس و کندن آن است که در بیان روایات و کلام فقهیان و مسلمانان این جدایی با شرایط خاصی خلع نامیده می شود.
البته در قرآن از این جدایی با شرایط خاصی به افتراء تعبیر شده است لکن مفاد آیه ای که مستند جواز این نوع جدایی است در روایات و به تبع آن در کلام فقهیان خلع نامیده شده است.
در اصطلاح حقوقی خلع آن است که زوجه به دلیل کراهتی که نسبت به زوج خویش دارد و بیم مخالفت و

در آمیزش تک نقطه‏ای, یک موقعیت تصادفی بین دو ژن در نظر گرفته می‏شود. سپس تمامی ژن‏های طرف راست یا طرف چپ این موقعیت در کروموزوم‏های والد با یکدیگر جابجا می‏شوند تا کروموزوم‏های جدید بدست آیند.
در آمیزش دو نقطه‏ای، دو موقعیت به صورت تصادفی انتخاب می‏شود و تمامی ژن‏های بین این دو موقعیت در کروموزوم‏های والد با یکدیگر جابجا می‏شوند.
لازم به ذکر است که آمیزش معمولاً بر روی همه زوج کروموزوم‏های انتخاب شده برای جفت‏گیری به کار برده نمی‏شود. معمولاً احتمال آمیزش برای هر زوج کروموزوم بین ۶/۰ تا ۹۵/۰ در نظر گرفته می‏شود که به این عدد نرخ آمیزش(Crossover Rate) یا احتمال آمیزش(Crossover Probability) گفته می‏شود و با Pc نمایش داده می‏شود. در صورتی که بر روی یک زوج کروموزوم عمل آمیزش صورت نگیرد, فرزندان با تکرار نمودن والدین تولید می‏شوند

جهش: پس از اتمام عمل آمیزش، عملگر جهش بر روی کروموزوم‏ها اثر داده می‏شود. این عملگر یک ژن از یک کروموزوم را به طور تصادفی انتخاب نموده و سپس محتوای آن ژن را تغییر می‏دهد. اگر ژن از جنس اعداد دودویی باشد، آن را به وارونش تبدیل می‏کند و چنانچه متعلق به یک مجموعه باشد، مقدار یا عنصر دیگری از آن مجموعه را به جای آن ژن قرار می‏دهد. در شکل۲-۹ چگونگی جهش یافتن پنجمین ژن یک کروموزوم نشان داده شده است.
شکل ‏۲‑۹ نمونه ای از انجام جهش بر روی یک کروموزوم
پایان: تولید نسل در الگوریتم ژنتیک تا رسیدن یه شرط پایان ادامه می یابد. از شروط پایان الگوریتم ژنتیک میتوان یه رسیدن به تعداد تولید نسل های معین و یا رسیدن یه بالاترین مقدار تابع شایستگی اشاره کرد.
طبقه بندی تصاویر
در پردازش تصویر جهت طبقه بندی تصاویر دو دسته کلی الگوریتم های طبقه بندی نظارت نشده و الگوریتم های طبقه بندی نظارت شده وجود دارند.
در طبقه بندی نظارت نشده، پیکسل ها با توجه به مقدار عددی آن ها DN)) گروه بندی می شوند. این گروه ها اصطلاحا خوشه نامیده می شوند. تعیین تعداد خوشه های طبقه بندی با انتخاب کاربر انجام می شود.الگوریتم های متنوعی برا ی طبقه بندی نظارت نشده از قبیل K-means و ISODATA وجود دارند.
در طبقه بندی نظارت شده ابتدا قسمت هایی از تصویر به عنوان نمونه های آموزشی^[۲۸] انتخاب می شوند و الگوریتم طبقه بندی نظارت شده با بهره گرفتن از این نمونه های آموزشی تصویر را در تعدادی کلاس برابر با تعداد نمونه های آموزشی طبقه بندی می کند. از جمله الگوریتم های طبقه بندی نظارت شده می توان به الگوریتم های بیشترین شباهت، کمترین فاصله و الگوریتم ماشین بردار پشتیبان اشاره کرد.
از جمله مهمترین الگوریتم های طبقه بندی نظارت شده می توان به الگوریتم SVM اشاره کرد الگوریتم SVM، که جزء الگوریتم های تشخیص الگو دسته بندی می شود. از الگوریتم SVM، در هر جایی که نیاز به تشخیص الگو یا دسته بندی اشیا در کلاس های خاص باشد می توان استفاده کرد.
طبقه بندی الگوریتم ماشین بردار پشتیبان (SVM)
الگوریتم SVM اولیه در ۱۹۶۳ توسط Vladimir Vapnik ابداع شد و در سال ۱۹۹۵ توسط Vapnik وCorinna Cortes برای حالت غیرخطی تعمیم داده شد[۲۸].
این روش از جمله روش‌های نسبتاً جدیدی است که در سال‌های اخیر کارایی خوبی نسبت به روش‌های قدیمی‌تر برای طبقه‌بندی از جمله شبکه‌های عصبی نشان داده است. مبنای کاری دسته‌بندی کننده SVM دسته‌بندی خطی داده‌ها است و در تقسیم خطی داده‌ها سعی می‌کند خطی را انتخاب کند که حاشیه اطمینان بیشتری داشته باشد. حل معادله پیدا کردن خط بهینه برای داده‌ها به وسیله روش‌های QP (Quadratic Programming) که روش‌های شناخته شده‌ای در حل مسائل محدودیت‌دار هستند صورت می‌گیرد.
SVM از یک تکنیک که kernel trick نامیده می شود، برای تبدیل داده ها استفاده می کند و سپس بر اساس این تبدیل، مرز بهینه بین خروجی های ممکن را پیدا می کند. به عبارت ساده تبدیلات بسیار پیچیده را انجام می دهد، سپس مشخص می کند چگونه داده ها را بر اساس برچسب ها یا خروجی هایی که تعریف شده، جدا کند.
ایده اصلی در SVM اینست که با فرض اینکه دسته ها بصورت خطی جداپذیر باشند، ابرصفحه هایی با حداکثر حاشیه (maximum margin) را بدست می آورد که دسته ها را جدا کنند[۲۹]. در مسایلی که داده ها بصورت خطی جداپذیر نباشند، داده ها به فضای با ابعاد بیشتر نگاشت پیدا می کنند تا بتوان آنها را در این فضای جدید بصورت خطی جدا نمود.
یک فرایند یادگیری که شامل دو کلاس می باشد، هدف SVM پیدا کردن بهترین تابع برای طبقه بندی می باشد به نحوی که بتوان اعضای دو کلاس را در مجموعه داده ها از هم تشخیص داد. معیار بهترین طبقه بندی به صورت هندسی مشخص می شود، برای مجموعه داده هایی که به صورت خطی قابل تجزیه هستند. به طور حسی آن مرزی که به صورت بخشی از فضا تعریف می شود یا همان تفکیک بین دو کلاس بوسیله Hyperplane تعریف می شود. همین تعریف هندسی به ما اجازه می دهد تا کشف کنیم که چگونه مرزها را بیشینه کنیم ولو اینکه تعداد بیشماریHyperplane داشته باشیم و فقط تعداد کمی، شایستگی راه حل برای SVM دارند.
روش طبقه بندی SVM، یک روش آماری غیرپارامتریک نظارت شده است و بر اساس این فرض عمل می کند که هیچ گونه اطلاعی از چگونگی توزیع مجموعه ها موجود نیست. ویژگی اصلی این روش توانایی بالا در استفاده از نمونه های تعلیمی کمتر و رسیدن به دقت بالاتر در مقایسه با سایر روش های طبقه بندی است.
ماشین بردار پشتیبان در واقع یک طبقه بندی کننده دودویی است که دو کلاس را با بهره گرفتن از یک مرز خطی از هم جدا میکند. و وابسته به خانواده طبقه بندی کننده های تعمیم یافته است[۳۰]. ماشین بردار پشتیبان، داده ها را با عبور یک صفحه (مرز خطی) و با بهره گرفتن از تمامی باندها و به کارگیری الگوریتم بهینه سازی طبقه بندی می کند. بدین ترتیب که ابتدا نمونه هایی که مرز کلاس ها را تشکیل می دهند، به دست می آیند. نقاطی که کمترین فاصله را تا مرز تصمیم گیری دارند به عنوان بردار پشتیبان در نظر گرفته می شوند. در این روش با افزایش بعد داده ها نتیجه بهتری بدست می آید. در واقع در صورتی که در فضای طیفی، کلاس ها تداخل داشته باشند، داده ها به فضایی با ابعاد بالاتر برده می شوند به گونه ای که تمایز آنها امکان پذیر گردد. هدف این الگوریتم یافتن بیشترین فاصله بین دو کلاس و در نتیجه افزایش دقت طبقه بندی است بگونه ای که خطای تعمیم تا حدامکان کاهش یابد.[۳۱] مولفه اساسی که SVM را از سایر الگوریتم های طبقه بندی نظارت شده متمایز می سازد، پیروی روند پردازش الگوریتم از قاعده ایست که به عنوان کاهش ریسک ساختاری (^[۲۹]SRM) شناخته می شود. در واقع الگوریتم SVM خطاهای کلاس بندی را در داده های مشاهده نشده بدون فرضیه قبلی از احتمال تخریب داده را به حداقل می رساند.[۳۲] برای محاسبه مرز تصمیم گیری دو کلاس کاملا مجزا از هم ، از روش حاشیه بهینه استفاده می شود [۳۳]. مرز خطی بین دو کلاس به گونه ای محاسبه می شود که: اولا تمام نمونه های کلاس ۱+ در یک طرف مرز و تمام نمونه های کلاس ۱- در طرف دیگر مرز مطابق شکل واقع شوند(شکل ۲-۱۰). و ثانیا مرز تصمیم گیری به گونه ای باشد که فاصله نزدیک ترین نمونه های آموزشی هر دو کلاس از یکدیگر ، در راستای عمود بر مرز تصمیم گیری تا جایی که ممکن است حداکثر شود.
شکل ‏۲‑۱۰ طبقه بندی به روش SVM در دوکلاس با بهره گرفتن از کرنل خطی
به عبارت دیگر، در این روش ابتدا فاصله نزدیکترین نمونه های تعلیمی دو کلاس در راستای عمود بر مرزها محاسبه شده و با حل مسئله بهینه سازی، مرز بهینه مشخص می شود. مرز بهینه مرزی است که بیشترین حاشیه را دارا باشد. دو صفحه موازی در دو طرف مرز تصمیم گیری تعریف می شوند، به گونه ای که صفحه مرز بیشترین فاصله مساوی بین دو صفحه موازی را ایجاد کند. هر چه فاصله بین دو صفحه موازی بیشتر باشد دقت کلاس بندی بیشتر خواهد شد.
همانطور که در شکل ۲-۱۱ مشاهده می شود هر دو ابرصفحه به درستی داده ها را از هم جدا کرده است اما ابر صفحه موجود در سمت راست شکل مرزهای بیشتری دارد و میتواند نتایج بهتری تولید کند.
شکل ‏۲‑۱۱ طبقه بندی بهینه دو کلاس با کرنل خطی بصورت بهینه
در حقیقت این الگوریتم در پی یافتن یک ابر صفحه است که بتواند به نحوی عمل کند تا ضمن سازگاری با داده های تعلیمی، توانایی تفکیک و جداسازی مجموعه داده از یکدیگر را نیز داشته باشند [۳۲]. یک ابر صفحه مناسب، صفحه یا جداکننده ای است که بتوان با آن یک همسایگی در اطراف آن ایجاد کرد که علیرغم بیشینه بودن پهنا، پیکسلی داخل آن قرار نگیرد (قاسمیان, ۱۳۸۴). منظور از اصطلاح ابرصفحه جداکننده بهینه، محدوده ای است که بتواند با بهره گرفتن از داده های تعلیمی، پیکسل هایی که به نادرستی طبقه بندی می شوند را به حداقل رساند[۳۲].
برای تعریف این ابرصفحه های جداکننده از کرنل های مختلفی در الگوریتم می توان استفاده کرد. در صورتی که داده ها دارای تداخل زیادی باشند، می توان از کرنل های چند جمله ای و یا از کرنل شعاعی RBF استفاده کرد. روابط مورد استفاد برای کرنل های خطی،چندجمله ای و شعاعی به شرح زیر است.

در روابط فوق T ماتریس ترانهاده ، g بیانگر گاما، d درجه چندجمله ای و و نشان دهنده برداز مولفه i ام و j ام است.
از مزایای اصلی الگوریتم طبقه بندی SVM نسبت به سایر الگوریتم ها طبقه بندی این است که برای داده های با ابعاد بالا طبقه بندی بهتری انجام میدهد و از طرفی نسبت به الگوریتم های دیگر نیاز با داده های آموزشی کمتر نتایج بهتری تولید می نماید.
در تحقیق حاضر نیز به دلیل مزایایی که برای الگوریتم SVM ذکر شد، از این الگوریتم برای طبقه بندی تصاویر استفاده میشود. بدین منظور دو دسته داده به عنوان داده های آموزشی^[۳۰] و داده های آزمایشی^[۳۱]، در محدوده تصویر مورد مطالعه انتخاب شده و به الگوریتم معرفی میشوند.
الگوریتم طبقه بندی SVM نیز برمبنای داده های آموزشی، محدوده داده های آزمایشی را طبقه بندی کرده و با مقادیر واقعی داده های آزمایشی مقایسه می نماید. در نهایت با تشکیل ماتریس خطا، دقت کلی و ضریب کاپا را محاسبه می نماید.
مروری بر مدل نقشه تخریب