(برحسب واحد  )

—–
—–

یا رس آلی
یا رس سخت

استفاده از روابط تجربی فقط در شرایطی قابل قبول است که تجربیات محلی در تأیید روابط تجربی مورد استفاده وجود داشته باشد. در غیر این صورت برای بکارگیری روابط جدول (۲-۲) در عمل توصیه نمی‌شود.

ضمناً توجه شود اساساً SPT و CPT قادر به تعیین مستقیم E نیستند و دقت روابط بالا در درجه اول به دقت آزمایشی برمی‌گردد که E حاصل از آن برای ارائه همبستگی با نتایج SPT یا CPT به کار رفته است.
علاوه بر خطاهای روابط تجربی، باید خطاهای انجام آزمونهای محلی مخصوصاً SPT مورد توجه باشد. هرگز E حاصل از روابط تجربی فوق برای تصمیم‌گیری‌های مهم در پروژه بکار نمی رود.
تعیین E از نتایج پرسیومتر
امروزه آزمایش پرسیومتری توسعه بسیاری یافته است و یکی از دقیق‌ترین و اجرایی‌ترین روش‌های تعیین سختی خاک محسوب می‌شود. اساس کار شامل قرار دادن غشاء لاستیکی در زمین و انبساط آن جهت فشرده کردن زمین در جهت افقی است. با افزایش فشار و تغییر شکل، منحنی مشابه شکل (۳-۷) بدست می‌آید. برای تشریح کامل‌تر پرسیومتر به مراجع مربوط به شناسایی‌های ژئوتکنیکی زمین مراجعه کنید.
شکل ‏۳‑۷: نتایج حاصل از آزمایش پرسیومتر]۱ [
شیب اولیه منحنی P در مقابل  که با  در شکل ۳-۷ نشان داده شده است، با افزایش P کاهش می‌یابد. این شیب همواره دو برابر سختی برشی (G) است.
معمولاً وقتی که تغییر شکل‌های پلاستیک در آزمایش بدست آمد، آزمایش با باربرداری و بارگذاری مجدد ادامه می‌یابد. شیب متوسط مرحله باربرداری- بارگذاری را مطابق شکل  می‌نامند. آنگاه با بهره گرفتن از  مقدار E خاک تخمین زده می‌شود. به این صورت که از روی  مقدار  تعیین می‌گردد و سپس با فرض مقدار مناسبی برای ضریب پواسون (  ) مقدار مدول الاستیسیته خاک حاصل از مرحله باربرداری- بارگذاری محاسبه می‌شود.
«منارد» که اختراع پرسیومتر به او نسبت داده می‌شود، روشی تجربی را برای تعیین E از روی نتایج دستگاه منارد پیشنهاد کرده که به E منارد مشهور است و در کتابهای مفصل پرسیومتر آمده است.]۱[
تعیین E از آزمایش بارگذاری صفحه
آزمایش بارگذاری صفحه با اعمال بار بر یک صفحه معمولاً دایره‌ای انجام می‌شود و منحنی بار- نشست بدست می‌آید. آنگاه مقدار E با بهره گرفتن از رابطه محاسبه نشست آنی بصورت معکوس محاسبه می‌گردد.
(۳-۱۰)
ضریب تأثیر برای صفحه دایره‌ایر و برابر با  فرض می‌گردد.
تعیین E از اندازه‌گیری‌های ژئوفیزیکی لرزه‌ای (سایزمیک)
تعیین سرعت موج برشی (  ) با دو روش درون گمانه‌ای و بین‌گمانه‌ای انجام می‌شود و سپس تخمین  صورت می‌گیرد.
شکل ‏۳‑۸: تعیین E از آزمایشهای ژئوفیزیکی لرزه‌ای]۱ [
الف) درون گمانه‌ای ب) بین گمانه‌ای ج) سطحی
همچنین برای تعیین سختی و سرعت موج می‌توان از امواج سطحی هم استفاده کرد. این روش نسبتاً جدید را SASW می‌نامند. مقدار کرنش در روش‌های ژئوفیزیکی خیلی کوچک است لذا مقادیر خیلی بزرگ برای سختی زمین بدست می‌آید.
مقادیر تقریبی
اگر نتایج آزمایش مناسبی در دسترس نباشد، در این صورت برای تخمین مقدار E از اندازه‌گیری‌های انجام شده در خاک‌های مشابه استفاده می‌گردد. معمولاً مقادیر متعارف E در کتب و مقالات قابل یافت است. برای مثال جدول (۳-۳) که از (Das , 1995) گرفته شده است، ملاحظه گردد.
جدول ‏۳‑۳: مقادیر تقریبی مدول الاستیسیته و ضریب پواسون

نوع خاک

E برحسب MN / m²

ضریب پواسون 

ماسه سست
ماسه متراکم

۱۰ الی ۲۵
۳۵ الی ۵۵

۲/۰ الی ۴/۰
۳/۰ الی ۴۵/۰