سرمایه در گردش خالص = بدهی های جاری - داراییهای جاری
سرمایه در گردش یک ابزار مهم برای رشد و سودآوری شرکت های بزرگ است. اگر میزان سرمایه در گردش به اندازه کافی نباشد، می تواند به کمبود و مشکلات درعملیات روزانه منجر شود. همچنین سرمایه در گردش خالص نیز به عنوان کسر بدهی جاری از دارایی جاری تعریف شده است . هر دو جزء از فرمول سرمایه در گردش فوق را می توان در ترازنامه یافت . دارایی های جاری سمت چپ ترازنامه رامی توانند تشکیل می دهند . دارایی های جاری ان دسته از دارایی های می باشند که در عرض یک سال تولید پول نقد می نماید. دارایی های جاری به طور معمول در مواردی هم چون پول نقد ویا معادل پول نقد، سرمایه گذاری کوتاه مدت ، تجارت و دیگر مطالبات، و همچنین پیش پرداخت هزینه های ، موجودی و  کالای در جریان ساخت تقسیم شده است .) یعنی دارایی های جاری متشکل از موارد فوق است ( بدهی های جاری را می توان در سمت راست ترازنامه یافت و بدهی جاری تعهداتی است که باید ظرف یک سال برآورده شوند. بدهی های جاری در حساب های پرداختنی تجاری، بدهی های کوتاه مدت و بدهی های معوق تقسیم شده است . (Hillier et al , 2010)

سرمایه ، در گردش یک شرکت مجموعه مبالغی است که در داراییهای جاری سرمایه گذاری میشود . طبق نظر اسکیلینگ^[۱۳] نیز عموماً واژه سرمایه در گردش به سرمایه گذاری سازمان در داراییهای جاری، بدهیهای جاری، وجوه نقد، اوراق بهادار کوتاه مدت، حسابهای دریافتنی و موجودی کالا مربوط میشود و مدیریت سرمایه در گردش نیز عوارت است از تعیین حجم و ترکیب منابع و مصارف سرمایه درگردش به نحوی که ثروت سهامداران افزایش یابد . سیاستهای سرمایه در گردش شامل برخی اصول و برنامه هایی است که شامل اقداماتی در خصوص داراییها و بدهیهای جاری میشود.(انصاری و همکاران ،۱۳۹۲ (
سرمایه در گردش از اقلام مهم دارایی های شرکت ها تلقی شده و نقش مهمی در تصمیمات مالی دارد. با وجود اهمیت فراوان سرمایه در گردش برای شرکت ها، ادبیات سازمانی به طور سنتی بر روی مطالعه تصمیمات مالی بلندمدت متمرکز است و پژوهشگران نیز بیشتر اوقات به بررسی و تجزیه و تحلیل ساختار سرمایه، تقسیم سود و موارد مشابه پرداخته اند. باید به این نکته توجه شود که تداوم فعالیت های شرکت ها تا میزان زیادی به مدیریت منابع کوتاه مدت آن بستگی دارد. همچنین باید به این نکته توجه نمود که سرمایه گذاری که شرکت ها بر روی دارایی های کوتاه مدت انجام می دهند و منابعی که یا سررسید کمتر از یک سال به کار برده می شود، بخش قابل توجهی از ترازنامه را تشکیل داده و منبع مهمی برای بهبود عملکرد مالی به شمار می آید. ( شاکری ،۱۳۹۲)
سرمایه در گردش خالص ،معرف ان بخش از دارایی های جاری است که بر بدهی های جاری فزونی دارد و از طریق استقراض بلند مدت و حقوق صاحبان سرمایه پشتیبانی شده است.(شباهنگ ،۱۳۸۷)
میتوان ادعا کرد که همه فعالیت های تجاری نیازمند سرمایه اند. سرمایه عبارت است از تمام منابع مالی که مورد مصرف شرکت قرار میگیرد .در این میان سرمایه در گردش به طور کلی در همه سازمان ها با اندازه های کوچکتر ،بخش عظیمی از سرمایه سازمان را به خود اختصاص میدهد و مدیریت ان نیز از اهمیت به سزایی برخوردار است .
سرمایه در گردش یک شرکت مجموعه بالغی است که در دارایی های جاری سرمایه گذاری میشود و مدیریت سرمایه در گردش نیز عبارتند از تعیین حجم و ترکیب منابع و مصارف سرمایه در گردش به نحوی که ثروت سهامداران افزایش یابد .مدیریت سرمایه در گردش فعال ،یک نیاز اساسی سازمان برای سازگاری در یک اقتصاد پر چالش است و هدف ان بر قراری یک تعادل حساس بین حفظ نقدینگی برای پشتیبانی از عملیات روزانه و حداکثر سازی فرصت های سرمایه گذاری کوتاه مدت میباشد . معمولا هر تصمیمی که در خصوص هر یک از اجزای تشکیل دهنده مجموعه سرمایه در گردش اتخاذ شود بر سایر اجزا اثر گذار خواهد بود .( عربصالحی و دیگران ،۱۳۹۰)
سرمایه در گردش شامل وجوهی است که در داراییهای جاری سرمایه گذاری شده است، یعنی وجوهی که در یک چرخه عادی تجاری طی یک دوره کوتاه به وجه نقد تبدیل میشوند، بدون این که ارزش آنها کاهش یابد یا شرکت ورشکسته شود و بدهیهای جاری به بدهیهایی گفته میشود که در یک چرخه عادی تجاری طی یک دوره کوتاه پرداخت میشود. (ستایش،۱۳۸۹)
۲-۱-۳ ماهیت سرمایه در گردش
هر واحد انتفاعی که نسبت جاری بیش از یک دارد سرمایه در گردش مثبت دارد.برای سطح معینی از بدهی های جاری،هر چه سرمایه در گردش واحد انتفاعی بیشتر باشد نسبت جاری آن بالاتر خواهد بود قراردادهای وامهای بلندمدت غالبا شامل مواردی ناظر بر نگهداری مبلغ معینی از سرمایه در گردش می باشد.مقصود از در نظر گرفتن این موارد،تامین حاشیه ایمنی مناسبی برای وام دهندگان است زیرا فرض براین است که دارائی های جاری در مقایسه با سایر دارائی های واحد انتفاعی نقدینگی بشتری را تامین می کنند.(شباهنگ ،۱۳۸۷)
سرمایه در گردش یک واحد انتفاعی مجموعه منابعی است که در دارایی های جاری سرمایه گذاری میشود که مشتمل بر وجوه نقد ،اوراق بهادار ،حساب ها و اسناد در یافتنی ،پیش پرداخت ها و سفارشات ،موجودی مواد و کالای ساخته شده و نیمه ساخته است .تفاوت بدهی های جاری از دارایی های جاری ، خالص سرمایه در گردش تعریف میشود .بدهی های جاری مشتمل بر حساب ها و اسناد پرداختنی ،پیش دریافت ها ،اعتبارات کوتاه مدت و هزینه های معوق است. در پاره ای از
مواقع منابع سرمایه در گردش از طریق وام های بلند مدت تامین میشود بررسی ان در ساختار مالی حائز اهمیت است . ( رهنمای رود پشتی و نیکو مرام ،۱۳۸۵)
سرمایه در گردش الزامات مالی کوتاه مدت یک شرکت اقتصادی است .سرمایه در گردش یک سرمایه تجاری است که در یک تجارت خاص برای مدت بیش از یک سال باقی نمی ماند . در این حالت ، پول سرمایه گذاری شده در جریان فعالیت های معمول تجاری از نظر شکل و محتوا تغییر حالت می دهد . نیاز به حفظ سرمایه در گردش مناسب را به سختی می توان مورد پرسش قرار گیرد . همان طور که گردش خون در بدن انسان برای حفظ حیات بسیار ضروری است، جریان منابع مالی برای حفظ کسب و کار بسیار ضروری است. اگر جریان مالی ضعیف شود ، تجارت نیز به سختی می تواند شکوفا شود و رونق بگیرد و یا حتی به زنگی خود ادامه دهد . سرمایه در گردش بیمار و گرسنه بطور کلی به عنوان یکی از چند عامل اصلی دخیل در شکست تجارت های کوچک در کشور های توسعه یافته و یا در حال توسعه معتبر شناخته می شود . در نهایت موفقیت یک شرکت در گروی توانایی آن شرکت به تولید وجه نقد دریافتی مازاد بر هزینه است . مشکلات جریان نقدینگی در بسیاری از کسب و کارهای کوچک به دلیل مدیریت مالی ضعیف و به ویژه عدم برنامه ریزی وجوه نقد مورد نیاز تشدید می یابد . (Padachi ,2006)
۲-۱-۴ اهمیت سرمایه در گردش
در مورد اهمیت موضوع سرمایه در گردش ،برخی از مطالعات نشان میدهد که حجم زیادی از دارایی شرکت ها در سرمایه در گردش شرمایه گذاری شده است . موضوع دیگر در مقوله سرمایه در گردش و وجه نقد در خلق ارزش و مازاد بازده سهام این است که اگرچه سرمایه در گردش معمولا به احتلاف بین دارایی جاری و بدهی جاری اطلاق میشود،اما وجه نقد موجود در سرمایه در گردش ،وجه نقد محدود شده تلقی میگردد و نمی تواند برای بازده سرمایه گذاری ها به کار گرفته شود .(فخاری،۱۳۹۲)
اهمیت روز افزون سرمایه در گردش در تداوم فعالیت واحد های انتفاعی و نقش ان بر ثروت سهامداران موجب شده است که در واحد های انتفاعی بزرگ ،مدیریت مستقل برای کنترل و هدایت سرمایه در گردش ایجاد شود . از جمله دلایل اهمیت سرمایه در گردش عبارتند از :

1. 1. سطوح واقعی و مطلوب دارایی های جاری (با توجه به تغییراتی که در فروش واقعی و پیش بینی شده ، رخ میدهد) دستخوش تغییرات دائمی است .این وضع باعث میشود که درباره سطح مطلوب یا مورد انتظار دارایی های جاری ، به صورت مستمر(روزانه) تصمیماتی گرفته شده است .

1. 1. شاید با توجه به تغییراتی که در میزان دارایی های جاری رخ داده است مدیران مجبورشوند در تصمیماتی که قبلا برای تامین مالی گرفته اند ، تجدید نظر کنند .مثلا اگر برای تامین مالی دارایی های جاری از مبالغ سنگینی وام کوتاه مدت استفاده شده باشد .گرفتن وام های اضافی و تمدید وام های که سر رسید شده ، مستلزم صرف وقت و انرزی بیشتر مدیریت شرکت خواهد بود .

1. 1. اغلب میزان منابع ومصارف وجوهی که به سرمایه در گردش تخصیص داده میشود در حال افزایش است به نحوی که دارایی های جاری حدود ۷۵ درصد کل دارایی های شرکت و بدهی های جاری حدود ۶۰ درصد ساختار مالی شرکت ها را تشکیل میدهد .در این حالت ، میزان سرمایه در گردش در ساختار مالی شرکت ها بسیار بالاست.

1. 1. اگر مدیریت سرمایه در گردش صحیح نباشد احتمال دارد فروش شرکت کاهش یابد چه بسا شرکت در پرداخت به موقع دیون و تعهدات خود ناتوان شود

1. 1. نقش سرمایه در گردش بر افزایش ثروت سهامداران به دلیل ارتباط با فعالیت های عملیاتی توجه خاصی را طلب میکند.

1. 1. تداوم فعالیت ،موفقیت و شکست واحد های انتفاعی به مدیریت سرمایه در گردش بستگی دارد .زیرا با مدیریت صحیح سرمایه در گردش ، بازده افزایش و خطر کاهش می یابد .(رهنمای رود پشتی و نیکو مرام ،۱۳۸۵)

1. 1. به دلیل نبود برنامه ریزی مناسب برای میزان سرمایه در گردش مورد نیاز ، بیشتر شرکتها دارای مازاد یا کسری سرمایه در گردش هستند. برای یک شرکت میزان بهینه ی سرمایه در گردشی که باید نگهداری کند تا به بیشترین سودآوری برسد ، از اهمیت زیادی برخوردار است . اگر سرمایه در گردش بیش از حد نیاز نگهداری شود ؛ آنگاه شرکت بیش از حد در داراییهای جاری سرمایه گذاری کرده است و در نتیجه یک نوع هزینه فرصت از دست رفته به وجود میآید.

1. 1. مدیریت کارای نقدینگی شامل برنامه ریزی و کنترل داراییها و بدهی های جاری به گونه ای است که خطر عدم توانایی برآوردن تعهدات کوتاه مدت را از بین برده و از سرمایه گذاری اضافی در این داراییها جلوگیری به عمل آورد .(ستایش،۱۳۸۹)

1. 1. اهمیت روزافزون سرمایه در گردش در تداوم فعالیت واحدهای انتقاعی موجب گردید، راهبردهای مختلفی برای مدیریت سرمایه در گردش مدنظر قرار گیرد .واحدهای انتقاعی با بکارگیری راهبردهای گوناگون در ارتباط با مدیریت سرمایه در گردش میتوانند میزان نقدینگی شرکت را تحت تاثیر قرار دهند. این راهبردها میتواند بر میزان خطر و بازده آن ها اثر گذار باشد.( زهدی، ۱۳۸۹)

1. 1. مدیریت سرمایه در گردش بویژه برای شرکت های کوچک پراهمیت است .یک موسسه کوچک میتواند با اجاره کارخانه و تجهیزات میزان دارائیهای ثابت خود را به حداقل برساند اما راهی برای اجتناب از سرمایه گذاری در صندوق ،حسابهای دریافتنی و یا موجودیها ندارد .

1. 1. بنابراین دارائیهای جاری برای مدیر مالی شرکت های کوچک از اهمیت بیشتری برخوردار است. بعلاوه بعلت عدم دسترسی مدیر مالی شرکت های کوچک به بازارهای سرمایه و اعتبارات طوی
      ل المدت ،شرکت باید بطور جدی بر اعتبارات تجاری و وامهای کوتاه مدت بانکی تکیه کند. این هر دو بر خالص سرمایه در گردش اثر میکنند چه باعث بالا رفتن بدهیهای جاری میشوند.(بریگام ،۱۳۷۶)

1. 1. نگهداری سطح مطلوب وجه نقد برای پرداخت بدهی ها ی سررسید شده و استفاده از فرصت های ناگهانی مناسب جهت سرمایه گذاری که نشانه ای از انعطاف پذیری واحد تجاری میباشد و دسترسی به مواد اولیه برای تولید به طوری که شرکت بتواند به موقع جوابگوی تقاضای مشتریان باشد دال بر اهمیت سرمایه در گردش است . هر گونه تصمیمی در این بخش توسط مدیران واحد تجاری میگذرد که باعث تغییر ارزش شرکت و نهایتا ثروت سهامداران خواهد شد .

1. 1. مدیریت سرمایه در گردش ار جمله مهم ترین مسائل ساختار مدیریتی است . اهمیت این موضوع بدلیل عوامل زیر بیشتر میشود :

• • بیشتر شرکت های ایرانی بدلیل موقعیت تورمی و کاهش قدرت خرید پول ترجیح میدهند تا وجه نقد را به دارایی های دیگر تبدیل کنند و این امر موجب میشود که شرکت ها در سررسید بدهی ها دچار کمبود نقدینگی شوند و به اعتبار سازمان لطمه وارد شود .

• • از طرف کمبود سرمایه در گردش در اغلب شرکت هایی که با پریشانی مالی مواجه شده و در نهایت سرنوشت برخی از انها به ورشکستگی کشیده می شود یکی از دلایل عمده اهمیت سرمایه در گردش است

• • سرمایه گذاران به دنبال سرمایه گذاری هایی هستند که بیشترین بازده سهام را داشته باشند و در این موارد سرمایه گذاران باید از وضعیت موجود مطمئن باشند و این اطمینان با مشاوره و برنامه ریزی حاصل میشود تا زوایای تاریک مسیر سرمایه گذاری روشن شود .در این مورد سرمایه گذار دو مسئله پیش رو دارد ، اول این که چه مقدار سرمایه و در چه حوزه هایی وارد کند ، دوم این که سرمایه را چگونه در یک افق بلند مدت هدایت کند . برای این موارد نیاز به تدوین استراتژی دارد که اینده بازار را امروز تشخیص دهد.(حسن پور،۱۳۸۸)

۲-۱- ۵ چرخه سرمایه در گردش
عناصر مختلفی سرمایه در گردش به هم مرتبط اند، و می تواند به عنوان بخشی از یک چرخه نمایش داده شود.
شکل ۲-۱-۱ : چرخه سرمایه در گردش ( Khan and Jain ,2007)
چرخه سرمایه در گردش نیز به عنوان چرخه های عملیاتی شناخته شده است، با اصلاح اخیر در پول نقد ، چرخه تبدیل مدت زمان خالص بین هزینه های نقدی واقعی شرکت در قبال خرید منابع تولید و بازیابی نهایی و رسید پول نقد حاصل از فروش محصول را نمایش می دهد
چرخه عملیاتی را می توان مرکز نیاز به سرمایه در گردش نامید. جریان مستمر از پول نقد برای تامین کنندگان، به موجودی حساب های دریافتنی و بازگشت به پول نقد چیزی است که چرخه عامل نامیده می شود این موضوع بیشتر تاکیید دارد که چرخه عامل شامل سه فازاست.

1. 1. در فاز اول، پول نقد به فهرست موجودی که شامل خرید مواد اولیه، تبدیل مواد خام به کار در حال پیشرفت، کالاهای تمام شده و در نهایت انتقال کالاها به سهام در پایان فرایند تولید تبدیل می شود. در مورد سازمان های تجاری، این مرحله کوتاه تر است زیرا هیچ فعالیت تولیدی وجود ندارد و پول نقد به طور مستقیم به فهرست موجودی تبدیل می شود. البته،این فاز کاملا در مورد سازمان های خدماتی وجود ندارد

1. 1. از سویی، موجودی به مطالبات از جمله فروش اعتباری به مشتریان تبدیل شده که فاز دوم از سیکل را می سازد. شرکت های که به صورت اعتباری دست به فروش نمی زنند بدیهی است که فاز دوم چرخه عامل را ندارند

آخرین مرحله، فاز سه، نشان دهنده مرحله زمانی که مطالبات جمع آوری می شوند. این مرحله چرخه عامل را تکمیل مینماید از این رو شرکت باید از پول نقد به موجودی،و مطالبات و دوباره به پول نقد حرکت کنند.( Khan and Jain ,2007)

1. چرخه عامل شرکت های به طور معمول شامل سه فعالیت اصلی است که، خرید منابع، تولید محصول و توزیع فروش محصول را شامل می شود. این فعالیت ها گردش منابع مالی که هم غیر سنکرون وهم نامعین است. را ایجاد میکند . آنها غیر همزمان هستند به دلیل هزینه نقدی )به عنوان مثال، پرداخت برای خرید منابع( که معمولا قبل از دریافت نقدی رخ می دهند (به عنوان مثال، مجموعه ای از مطالبات).و نامعین هستند به دلیل فروش و هزینه های اتی که به سبب رسیدهای مربوطه و پرداخت به وجود می ایند و از سویی با دقت کامل قابل پیش بینی نیستند . اگر شرکت برای حفظ نقدینگی و عملکرد مناسب، اقدام به سرمایه گذاری(سرمایه در گردش) در دارایی های مختلف کوتاه مدت نماید در طول این چرخه می بایست تعادل پول نقد برای پرداخت صورت حساب هایی که موعد ان فرارسیده حفظ شود. علاوه بر این، شرکت باید بی درنگ اقدام به سرمایه گذاری درموجودی انبار برای پاسخگویی به سفارشات مشتریان نماید