جدول (۴- ۲۰) تغییرات شاخصای اول شهری در شهرستان لارستان طی سالای ۹۰- ۵۵ ۱۱۹
جدول (۴- ۲۱) شاخصای تمرکز در شهرستان لارستان طی سالای ۹۰- ۵۵ ۱۱۹
جدول (۴- ۲۲) سطح بندی آبادیای شهرستان لارستان براساس اندازه گاتمن ۱۲۱
جدول (۴- ۲۳ ) یافته های سطح بندی به روش ضریب مکانی و سطوح برخوداری ۱۲۶
جدول (۵- ۱) نقش و جایگاه شبکه شهری شهرستان لارستان در دوره‌های تاریخی و مطالعاتی جور واجور در استان ‌فارس ۱۳۷
جدول شماره (۵- ۲) سطوح خدمات پیشنهادی در شهرهای موجود و آینده شهرستان لارستان ۱۳۹
جدول (۵- ۳) سطح بندی خدماتی سکونتگاه ها در شهرستان لارستان ۱۴۱
فهرست اشکال
عنوان صفحه
شکل (۲-۱) الگوهای سیستمای شهری در کشورای در حال پیشرفته (شکویی، ۱۳۷۳: ۳۴۴-۳۴۵) ۳۰
شکل (۳- ۱) موقعیت جغرافیایی استان فارس، شهرستان لارستان به صورت جدا شده از هم دهستان (نگارنده) ۷۳
شکل (۳-۲) روند افزایش رشد جمعیت در شهرستان لارستان ۷۷
شکل(۳-۳) اندازه رشد جمعیت در شهرستان لارستان ۷۸
شکل (۴- ۱) منحنی لورنز مربوط به پخش جمعیت دهاتی ۱۰۰
شکل (۴- ۲) نمودار رتبه اندازه شهرهای شهرستان لارستان ۱۰۲
شکل(۴- ۳) نمودار رتبه اندازه روستاهای شهرستان لارستان ۱۰۸
شکل (۴- ۴) تغییرات ضریب پاره تو در نظام شهری شهرستان لارستان در سالای ۹۰- ۵۵ ۱۰۹
شکل (۴- ۵) تغییرات اندازه اول شهری شهرهای شهرستان لارستان طی سالای ۹۰- ۱۳۵۵ ۱۱۱
شکل (۴- ۶) تغییرات شاخص دو شهر شهرهای شهرستان لارستان طی سالای ۹۰- ۵۵ ۱۱۲
شکل (۴- ۷) تغییرات اندازه شاخص کینزبرگ شهرای شهرستان لارستان طی سالای ۹۰- ۵۵ ۱۱۲
شکل (۴- ۸)تغییرات اندازه شاخص چهار شهر مهتا شهرهای شهرستان لارستان طی سالای ۹۰- ۵۵ ۱۱۳
شکل (۴- ۹) تغییرات اندازه شاخص موماو و الوصابی شهرهای شهرستان لارستان ۹۰- ۵۵ ۱۱۴
شکل (۴-۱۰) تغییرات اندازه شاخص موسوی شهرهای شهرستان لارستان طی سالای ۹۰- ۵۵ ۱۱۵
شکل (۴- ۱۱) تغییرات اندازه شاخص هرفیندال شهرای شهرستان لارستان طی سالای ۹۰- ۵۵ ۱۱۶
شکل (۴- ۱۲) تغییرات اندازه شاخص هندرسون در شهرهای شهرستان لارستان طی سالهای ۹۰- ۵۵ ۱۱۶
شکل (۴- ۱۳) مقایسه روند تغییرات شاخصای اندازه اول شهری در شهرستان لارستان طی سالای ۹۰- ۵۵ ۱۱۸
شکل (۴- ۱۴ ) پخش فضایی کانونای برتر دهاتی براساس شاخص مرکزیت ۱۳۱
مقدمه
انباشتگی زیادتر از اندازه جمعیت دهاتی در شهرهای کشورای کم رشد، یکی دو شهر رو به شکل شهرهای “ماکروسفال” یا بزرگ می فهمید، طوریکه از دید جمعیتی و اقتصادی نسبت به بقیه شهرهای ناحیه و حتی کل جمعیت کشور رشد عجیب پیدا میکنن و به موازات غلظت تراکم شهری، سرمایه و ثروت کشور هم در این شهرها تمرکز یافته و پخش متوازن و هماهنگ جمعیت و کار در اندازه ناحیه و ملی از بین میره و رشد ناموزون شهری به عنوان مانع عمرانای ناحیه ای و همه جانبه ملی مطرح می شه (فرید، ۱۳۸۶: ۲۳۶).
اینجور جریاناتی که در کشورای جور واجور با شدت و ضعف و با تقدم و تاخر رخ داده، توجه سیاستگذاران و محققان رو به خود جلب کرده و با جهت گیری در باز پخش جمعیت و به پیروی از اون کاهش مشکلات اول شهرها، روند فراینده ای به خود گرفته. پس الان یکی از چالشای اساسی دولتا مخصوصا در کشورای در حال پیشرفت سازماندهی ساختار فضایی مطلوب ملیه. اینجور ساختاری به تقسیم کارکردی اقتصادی- اجتماعی متعادلی در سلسله مراتب شهری و منطقه ای امکان میده. (نظریان، ۱۳۸۸: ۲۹۱- ۱۸۴)
در ایران وضعیتی میشه دید. درواقع نظام پخشایش جمعیت و شهرها تصویر مناسبی رو بدست نمی ده. در سطح منطقه ای هم، مناطق و استانای جور واجور کشور انگار از نظر تعادل پخش جمعیت و فعالیتا و هم الگوی نظام شهری دارای مسئله هستن. البته از سال ۱۳۰۰ تا کنون و مخصوصا از دهه ۴۰ به بعد نظام شهری ایران دچار تغییر شده. سیاستای بر اساس صنعتی شدن و قطب رشد رد ده های ۳۰ تا ۵۰ از یه طرف، انگار در جهت دقیق شدن و فوکوس کردن وشدید شدن نبود تعادل نظام شهری بوده. از طرف دیگه تلاشایی که انگار از ده های ۴۰ و ۵۰ به بعد هم جهت با پیشرفت قطبای منطقه ای، تمرکز زدایی از تهران و هم در ده های ۶۰ و ۷۰ به شکل پیشرفت شهرهای کوچیک و میانی؛ اتفاق افتاده. در تحولات نظام شهری و دهاتی کشور اثر داشته. پس بررسی تحولات نظام شهری و دهاتی کشور و مناطق در رابطه با تحولات نامبرده میشه به درد بخور و مؤثر باشه.
به نظر می رسه در شهرستان لارستان هم نابرابری و از دست دادن تعادل در پخش بهینه جمعیت، امکانات و منابع تمرکز امکانات و خدمات در یدونه شهر مسلط شهرستان، واگرایی، و شکاف پیشرفت بین نواحی رو موجب شده. این از دهه ۵۵ تا ۹۰ هم تحولاتی در جهت شدید شدن و هم کاهش نظام شهری و روستای داشته. پس بررسی تحولات و چگونگی نظام شهری و روستای شهرستان درزمان دوره نامبرده واسه رسیدن به سیاستای مناسب چیزی لازمه. براین پایه این تحقیق بر محوریت این سؤال اصلی شکل گرفت: « شهرستان لارستان از یه نظام سکونتگاهی متعادل و مطلوبی برخوداره؟»

جهت بررسی و جواب به سؤال نامبرده، با در نظر گرفتن ابعاد جور واجور پخش و تمرکز نظام شهری، سه سؤال فرعی طرح شد. در کل این پایان نامه در پنج فصل و بشرح زیر تنظیم گردید:
فصل اول: کلیات تحقیق؛ در این فصل به بیان مسأله و تشریح ابعاد اون، ضرورت و اهمیت مطالعه، سؤالا، گذشته تحقیق، فرضیه ها و چارچوب کلی روش تحقیق پرداخته شد.
فصل دوم: مبانی و چارچوب نظری تحقیق؛ جهت طرح فرضیه و ارائه پاسخای نظری به سؤالای تحقیق لازم بود، تعاریف و مبانی نظری مربوط به موضوع و مسئله تحقیق بررسی شه و براساس اونا و با در نظر گرفتن گذشته تحقیق، چارچوبی واسه جواب به سؤالای تحقیق به شکل فرضیه ها جفت و جور آید. پس ابعاد نظری و معنی مسئله تحقیق در فصل دوم بررسی شد.
فصل سوم: معرفی محدوده و روش شناسی تحقیق؛ در این فصل به معرفی و بررسی خلاصه ویژگیای انسانی- محیطی شهرستان پرداخته شد. در ادامه علاوه بر تعاریف عملیاتی مفاهیم لازم، روش تحقیق، روش جمع آوری اطلاعات و روشای تجزیه تحلیل و ازمون فرضیه ها ارائه گردید.
فصل چهارم: در این فصل یافته های تحقیق، یافته های تحلیل و آزمون فرضیه ها بطور منظم ارائه گردید.
فصل پنجم: به بحث، نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات دادن.
فصل اول
کلیات تحقیق
۱ – ۱ - بیان مسأله و ضرورت تحقیق
یکی از مهم ترین جنبه های پیشرفت اقتصادی بعد از جنگ جهانی دوم، به کار گیری عقاید اقتصاد فضا بود. این عقاید با زیربنای تفکر رشد ناموزون و راه و روش قطب رشد، از راه تجمع زیرساختا و فعالیتای تولید کننده تو یه نقطه، اثر زیادی بر سیاستای نظامی سکونتگاهی در کشورای جهان برجا گذاشت و ً سیاستای پیشرفت رو متوجه پدیده شهرنشینی و صنعتی شدن کرد. بروز وضعیت فوق واسه کشورای جهان مخصوصا کشورای جهان سوم، مسایل و مشکلات بسیار زیاد ای رو از جمله پخش فضایی نامتعادل جمعیت وافزایش تفاوتا و نابرابریای منطقه ای در برداشته س. (نوری و همکاران، ۱۳۸۸: ۶۲)
الگویی قطب رشد یکی از نظریاتی بود که موضوع رشد نامتعادل از راه اولویت دادن و انتخاب بخشی از اقتصاد به عنوان بخش پیشرو و تمرکز سرمایه در مراکز شهری تأکید داشت (روزبهان، ۱۳۷۱: ۲۰۰). این نظریه مورد استقبال بیشتر کشورای جهان درحال پیشرفت از جمله ایران واقع شد. مشکل کلی ای که در به کار گیری این تئوری به عنوان وسیله سیاست گذاری منطقه ای، دست کم درمراحل اولیه پیشرفت ایجاد گردید، شدید شدن نبود تعادل منطقه ای بود. (کلانتری، ۱۳۸۰: ۷۸)
تشکیل و پیشرفت شهرها کوچیک و بزرگ در سیستمای کشورای صنعتی بیشتر هماهنگ با مراحل رشد و پیشرفت صنعتی بوده و دارای الگوی متعادله. اما در کشورای در حال پیشرفت، رشد سریع شهرنشینی و نبود هماهنگی اون با مراحل پیشرفت صنعتی، مشکلات جدیدی در نظام شهری این کشورها به وجود آورده. ( پارتر و ایوانز، ۱۳۸۴: ۲۶- ۲۸) یکی از مشخصه های اصلی شهرنشینی در کشورای در حال پیشرفت از جمله ایران، پخش فضایی ناجور شهرها در سطح این مناطقه. (نظریان، ۱۳۷۳: ۶۶) در مثل این کشورها یه شهر متروپل چند میلیون نفری به عنوان شهر برتر، بی حریف، در سطح خیلی بالایی پیشرفته و همه کشور رو در بخش نفوذ سیاسی، اداری واقتصادی- اجتماعی خود قرار میده.
پس بیشتر کشورای در حال پیشرفت از روند پیشرفت فضایی سکونتگاه ها ونحوه پخش منطقه ای جمعیت و فعالیتای اقتصادی خود ناراضی ان. (زبردست، ۱۳۸۳: ۳) مهاجرت کلی از روستاها و شهرهای کوچیک به سمت شهرهای بزرگ و در نتیجه تمرکز در حال افزایش تو یک یا چند شهر کلی و به رقابت کشید شدن پیشرفت پایدار در مناطق خشک، موجب پارگی نظام سلسله مراتب شهری در بیشتر کشورها شده. این وسط رشد سریع شهرنشینی دنیا در همه شهرها به صورت متعادل انجام نشده. تمرکز جمعیت در شهرها بزرگ گویایی این واقعیته. (نوربخش، ۱۳۸۱: ۱۹)
با به هم خوردن نظام منطقی سلسله مراتبی سکونتگاه های انسانی به خصوص شهرها موجب پیدایش مشکلات بسیاری در کلیه مقیاسای سکونتگاهی از داهات گرفته تا اندازه ملی شده. در نتیجه این روند رابطه منطقی و مکمل موجود شهر با سکونتگاه های دهاتی دور و بر گسیخته شده بدنبال اون شهر که رشد موزون و هماهنگ با تحولات نواحی دور و بر داشت به شکل جداگونه از این نواحی، پیشرفت خود رو با استفاده ناعادلانه از منابع و امکانات ملی و انتقالی مازاد و سرمایه نواحی پیرامونی و تمرکز اونا در شهر، ادامه داده و روابطی با وجود نابرابر و یه سویه رو با نقاط دور و بر برقرار می سازه که پیامده اون ضعف، پریشونی و واپسگرائی نواحی دور و بر و قطبی شدن جمعیت، فعالیت و امکانات در شهر بوده. (وزارت جهادسازندگی، ۱۳۷۷: ۳۷) بر این اساسه که امروزه موضوع نابرابری و نبود تعادلای فضایی میان سکونتگاه های شهری و دهاتی از مباحث مهم اقتصاددانان و برنامه ریزان منطقه ایه. وجود اختلاف اقتصادی، قطب رشد و پراکندگی نقاط دهاتی از آثار این پدیده س. (نوری، ۱۳۸۸: ۶)
در ایران هم در شروع، سیاست گذاریای پیشرفت طی ده های گذشته، به رشد ناموزون و نبود تعادلای شدید در پیشرفت چه از نظر بخشی (میان بخشای کشاورزی، صنعت و خدمات یا بخشای سنتی و مدرن) و چه از نظر فضایی- مکانی میان شهرها و روستاها و حتی در سطوح جور واجور جوامع شهری منجر شده. جهت گیری این سیاستا از دیده گاه پیشرفت فضایی همیشه به سود مرکز و فعالیتای شهری عمل کرد و روستاها به بیشتر از بیش در حاشیه قرار گرفتن. نتیجه مستقیم این تحولات، حرکت جمعیت از روستاها به طرف شهرهاه. (علی اکبری، ۱۳۸۳: ۵۵) از طرفی هم تسلط یه سویه شهر بر داهات در دهه گذشته و در ایران مخصوصاً بعد از اصلاحات ارضی و به هم خوردن روابط دوطرفه شهر و داهات دست به دست هم داده و الان به ضعیف کردن هر چی بیشتر داهات- شهری رو جفت و جور، بلکه شدید شدن کرده. (مزیدی و زارع شاه عباسی، ۱۳۸۵: ۱۵۱)
پس، یکی از مشکلات اساسی پیشرفت فضایی و ناحیه ای در ایران، پارگی سازمان فضایی و نبود سلسل مراتب بر اساس رابطه تعاملی میان سکونتگاه هاست. (حکمت نیا و موسوی، ۱۳۸۵: ۲۰۹)