۱

 

برنامه ریزی

 

۸

 

 

 

۲

 

سازماندهی

 

۸

 

 

 

۳

 

هدایت

 

۷

 

 

 

۴

 

هماهنگی

 

۷

 

 

 

۵

 

کنترل

 

۴

 

 

 

 

 

مجموع شاخصهای مهارت مدیران فروش

 

۳۴

 

 

 

۳-۶-روائی و پایائی
ابزاری که برای جمع آوری داده ها مورد استفاده قرار میگیرد درمرحله نخست باید از روایی (اعتبار) برخوردار باشند و درمرحله دوم باید پایایی ( اعتماد ) داشته باشند .

روائی بدین معناست که روش یا ابزار به کار رفته تا چه حدی قادر است خصوصیت مورد نظر را درست اندازه گیری کند . در این تحقیق از روایی محتوایی برای سنجش روایی پرسشنامه استفاده می کنیم. بدین منظور پرسشنامه در اختیار اساتید و کارشناسان قرار گرفته و میزان انطباق سوالات پرسشنامه با مفاهیم و متغیرهای اصلی تحقیق مورد تایید واقع شده است.
پایایی قابلیت تکرار روش یا ابزار اندازه گیری است . اگر روشی از پایایی برخوردار نباشد ، داده های گردآوری شده روایی ( اعتبار ) نیز نخواهند داشت. متدوال ترین روش ارزیابی پایایی پرسشنامه استفاده از آماره آلفای کرونباخ است. محاسبه این شاخص با بهره گرفتن از رابطه زیر امکان پذیر خواهد بود. در این رابطه k تعداد پرسش ها و si  انحراف معیار امتیاز پرسش i- ام و سیگما انحراف معیار امتیاز کل پرسش ها است. هرچه این شاخص به ۱ نزدیکتر شود به معنی همبستگی درونی بالاتر و همگن تر بودن پرسش ها خواهد بود.  بدیهی است در صورت پایین بودن مقدار آلفا بایستی بررسی نمود که با حذف کدام پرسش ها مقدار آن افزایش خواهد یافت.
با توجه به یافته های پیش آزمون که به تعداد (۳۰ نفر) در بین نمونه مورد بررسی توزیع شده است مقدار الفای بدست آمده برابر ۹۰.۱ می باشد که در حد بسیار خوبی قابل قبول است.
۳-۷-روش تجزیه و تحلیل داده ها
دو دسته پردازش اصلی به طور عمده در تحقیقات مختلف بر روی داده ها انجام می شود. برای اینکار از آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده می گردد.
در آمار توصیفی که معمولا به توصیف داده ها می پردازد از شاخص های تمایل مرکزی و شاخص های پراکندگی برای بیان داده های جمع آوری شده استفاده می شود. برای نمایش و نشان دادن نتایج کار از جداول توزیع فراوانی - بر اساس تعداد موارد مطلق و نسبی ، درصد - و نیز نمودار های مختلف ستونییا دایره ای استفاده می شود.
در آمار استنباطی به آزمون فرضیه های مورد بررسی در تحقیق پرداخته می شود. در این بخش برایآزمونفرضیاتبااستفادهازنرمافزارSPSSوآزمونهایفردیمنوتیتکگروهیاستفادهمیشود .
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده های تحقیق
۴-۱-مقدمه:
در فصل چهارم تحقیق اطلاعات گرد آوری شده بوسیله پرسشنامه ها پس از تعیین پرسشنامه های معتبر و ورود داده ها در نرم افزار SPSS16 مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. ابتدا مشخصات کلی پاسخگویان (جنسیت، سابقه، سمت و تحصیلات) گزارش می شود. سپس پاسخهای ارائه شده به گویه های اصلی پرسشنامه بر اساس آماره های فراوانی، درصد و میانگین آورده می شود. در ادامه رتبه بندی های شاخص ها در ذیل مهارتهای مرتبط و نیز رتبه بندی مهارتهای اصلی ارائه خواهد شد. نتایج بررسی و آزمون فرضیه های تحقیق نیز بخش آخر این فصل را تشکیل می دهد.
۴-۲-مشخصات کلی پاسخگویان
جنسیت
از بین ۵۰ پاسخگو، ۴۸ درصد (۲۴ نفر) را مردان و ۵۲ درصد (۲۶ نفر) را زنان تشکیل داده اند.
جدول ۴-۱: توصیف جنسیت نمونه مورد بررسی

 

۱۶
۵۶
۲
۲
۲۵

 

۴۲
۳۲
۳/۳
۸/۳
۲۶

 

 

 

۲-۱۰- عبور عابرین پیاده در تهران
برنامه‌ریزی و مدیریت سیستم جابجایی پیاده در مجموعه حمل و نقل شهری، مستلزم شناخت و آگاهی کامل نسبت به تمایلات و گرایش‌ها و همچنین فعالیت‌های تصمیم‌گیری عابرین پیاده به عنوان عناصر تعیین کننده سیستم است. مطالعات رفتاری تلاشی است درجهت کسب این آگاهی‌ها و تدوین راهبردها، سیاستها و ضوابط برنامه‌ریزی، طراحی و مدیریت سیستم پیاده.
از آنجایی که محور این مطالعات شناخت ویژگی‌های رفتاری عابر به عنوان یک انسان است کلیه پیچیدگی‌ها و ظرافت‌های علوم انسانی و اجتماعی بر آن مترتب است. به علاوه به علت سرشت تغییرپذیر رفتارها و تمایلات انسانی اینگونه مطالعات باید در مکانها و زمان‌های مختلف به عنوان جزء تفکیک‌ناپذیر برنامه‌ریزی و مدیریت حمل و نقل شهری تکرار شوند.
با توجه به طیف وسیع جنبه‌ها و خصوصیات رفتاری افراد در مواجه با عوامل محیطی مختلف، امکان ارزیابی همه جانبه آنها حداقل در حد ریزنگری وجود ندارد. با این وجود می‌توان در حد کلان تمایلات و گرایش‌های عابرین را با بهره گرفتن از یک نمونه آماری از طریق مشاهده یا نظرخواهی بدست آورد.با توجه به داده‌های طرح مطالعاتی صورت گرفته توسط سازمان حمل و نقل و ترافیک شهر تهران ظاهراً عوامل بیرونی مانند آلودگی هوا و سر و صدا و کمبود ایمنی و مشکلات فیزیکی پیاده‌روها و شرایط نامساعد جوی و در نهایت کمبود امنیت به ترتیب از عوامل مهم و موثر بر عدم انجام پیاده‌روی و استفاده از وسائط نقلیه است.
برخی از این عوامل، در صورتیکه مسئولین توجه مکفی به برنامه‌ریزی و مدیریت سیستم پیاده‌روی داشته باشند، تا حدودی قابل رفع است، برخی از عوامل را نیز می‌توان در درازمدت برنامه‌ریزی و برطرف کرد (مانند مشکلات فیزیکی پیاده‌روها، آلودگی و سرو صدا) اما به نظر می‌رسد که این گونه عوامل به صورت ناخودآگاه و در نتیجه به طور غیرمستقیم بر تصمیم‌گیری عابر به عدم استفاده از پیاده‌روی تأثیر می‌گذارد.
اما آنچه در عمل شهروند را به سمت استفاده کامل از وسائل نقلیه شخصی یا احیاناً عمومی سوق می‌دهد، عجله بیش از حد و کمبود وقت و در نهایت عادت نداشتن به پیاده‌روی است. در شهری مانند تهران که محل کار از محل سکونت فاصله زیادی دارد و در مواردی فروشگاه ها به فاصله قابل ملاحظه‌ای از مجتمع‌ها قرار دارند. موضوع کمبود وقت موجب عجله و رانده شدن به سمت استفاده از ماشین سواری می‌شود. در حالیکه ترس و نگرانی (برخلاف آمریکا) نقش مهمی در عدم استفاده از پیاده‌روی ندارد.
اما به نظر می‌رسد که از لحاظ اجتماعی و رفتار انفرادی مردم، عوامل مذکور در بعضی موارد به واقع عامل بازدارنده محسوب می‌شود و در موارد دیگر (مثل نزدیکی هدف سفر و محلهایی که مشکلات مذکور را ندارد) عدم عادت و رفتار پیاده‌روی مهم است.
هنگامیکه مسئولین ترافیک، جایگاه خاصی را برای امر پیاده‌روی قائل نباشند و فرد پیاده در نظام ترافیکی هویت خاص و جایگاهی نداشته باشد، مسلماً ایجاد چنین عاداتی در مسافرین شهری امری غیرممکن است، در حالیکه رفتار پسندیده پیاده‌روی را می‌توان به تدریج به صورت یک امر ضروری تبلیغ کرد و به صورت یک عادت درآورد. [۳۶]

۲-۱۱- ویژگی های عبور عابرین شهری
در بحث معرفی الگوی عبور از عرض معابر ابتدا اجزاء دخیل و به تفکیک متغیرهایی نظیر سرعت جریان پیاده ، شیب ، چگالی ، مسافت و ….. معرفی میشوند و در صورت وجود تفاوت رفتاری و عملکردی با تغییر شرایط نظیر تغییر شرایط مکانیزه به غیر مکانیزه و یا موارد مشابه این تفاوت‌ها نیز به تفکیک بیان میگردند. آنچه مسلم است ویژگی‌های کمی الگوی پیاده‌روی که به طور عام مورد استفاده برنامه‌ریزان و مهندسان ترافیک قرار می‌گیرد شامل سرعت پیاده‌روی، مسافت پیاده‌روی و روابط جریان ترافیک پیاده است. سرعت پیاده‌روی بویژه در زمانبندی چراغهای راهنمایی و تعیین ضرورت احداث تسهیلاتی از قبیل جزایر ایمنی حائز اهمیت است. مسافت پیاده‌روی علاوه بر اینکه یک شاخص اساسی در شکل‌دهی فضاهای شهری است در تعیین محدوده خدمات موثر سیستم حمل و نقل عمومی، مکانیابی و ارزیابی گذرگاهها ویژه عابر پیاده و همچنین بررسی اقتصادی و مکانیابی خرده‌فروشی‌ها که وابسته به دسترسی پیاده هستند نیز بکار می‌آید. روابط جریان ترافیک پیاده در مطالعه کفایت و راحتی پیاده‌روها، کنج‌های تقاطع و گذرگاههای عرضی در شرایط مختلف بکار می‌روند.
روابط جریان ترافیک پیاده می‌تواند در طراحی سایر تسهیلات از قبیل راهروها، شیبراهه‌ها و راه‌پله‌ها در ترمینال‌های ترابری و سایر ساختمانها و همچنین برنامه‌ریزی و طراحی خروج اضطراری مورداستفاده قرار گیرند از آنجائی که این مشخصه‌ ها بستگی به شرایط خاص هر جامعه و به خصوص شرایط جسمی و رفتاری پیاده‌روی افراد آن دارد استفاده از آئین‌نامه‌ها و استانداردهای معتبر پیاده‌روی مربوط به سایر کشورها نیز پس از کسب آگاهی‌های لازم در رابطه با پارامترهای کمی پیاده‌روی در شرایط بومی، به نحو مؤثرتر و با دید بازتری امکان‌پذیر خواهد بود.پیاده از گروه های آسیب پذیر راه محسوب می گردند. طراحی نیازهای آنها محتاج به ملاحظات دقیق ایمنی، سهولت استفاده و ظرفیت مناسب پیاده راههاست. به طور کلی ظرفیت پیاده راه برابر با ۵۶ عابر پیاده در هر دقیقه و در هر مترعرض پیاده رو است . برای افزایش راحتی عابر پیاده، این مقدار در سطح سرویس c (سرویس دهی متوسط ) برابر با ۲۸ عابر پیاده در دقیقه در هر متر در نظر گرفته می شود. در مواردی که جریان عابر پیاده در دو جهت حرکت نا متعادل باشد, کاهش ۱۵ درصدی نیز در این مقدار اعمال می گردد. علاوه بر اعمال تصحیحات مذکور، عرض موثر پیاده راه به واسطه وجود موانع و فاصله گیری تا لبه ساختمانها نیز کاهش مییابد. فاصله گیری تا لبه ساختمانها معمولا ۳/۰ متر و وجود موانع مانند نرده و نیمکت و مانند اینها به اندازه ۳/۰ متر عرض موثر پیاده راه را کاهش می دهند. [۳۶]
بدیهی است افزایش عرض پیاده راه موجب سطح سرویس بهتری برای عابر پیاده می شود و ضمنا مسافت مورد نیاز برای عبور از عرض خیابان را کاهش می دهد. شایان ذکر است که کاهش عرض سواره رو غالبا بدون آنکه ظرفیت جاده را قربانی کند، قابل دسترسی است ضمن اینکه فوایدی نظیر کاهش سرعت ترافیک را نیز در بر دارد. اگر خیابانها صرفا برای رفت وآمد عابر پیاده طراحی اصلاح شوند، در آن صورت امکان برخورد با وسایط نقلیه کلا از بین می رود . در جاهایی که طرحهای ویژه عابر پیاده مقدور یا مطلوب نباشد، میتوان به انجام کنترلهای فیزیکی برای کاهش سرعت مبادرت ورزید .
چنانچه دریک خیابان سرعتها پایین نگه داشته شود و حجم ترافیک نیز معتدل گردد، در آن صورت اتوبوسها و عابران پیاده به طور موفقیت آمیزی خیابان را بین خود تقسیم می کنند و به تبع این امر ازایجاد حال وهوایی که مانع حرکت آزادانه عابر پیاده شود، جلوگیری به عمل می آید . سایر وسایط نقلیه ما نند وسایل حمل کالا نیز در شبانه روز می توانند سهمی از رفت و آمد در خیابان را به خود اختصاص دهند . در ساخت پیاده راه ها مسایل مربوط به روسازی راه بسیار مهم و قابل توجه است . روسازی پیاده راه باید با مصالح سخت ، پایدار و غیر لغزنده انجام گیرد و در مقابل مواد ضد یخ و محلولهای پاک کننده و مواد شیمیایی مقاوم باشد .
عوامل روسازی پیاده راه باید متناسب با نیازهای عملکردی آن انتخاب و طراحی شود . ملاحظاتی از قبیل فراهم بودن مصالح در محل ، مهارت محلی در اجرای آن ، وضعیت اقلیمی ، زیبایی و شکل ظاهری و بصرفه بودن نیز باید مورد توجه قرار گیرد . نوع و تعداد لایه های روسازی بستگی به موقعیت و کاربرد پیاده راه دارد . در پیاده راه های با عرض بیشتر از ۵/۲ متر روسازی شامل یک لایه اساس و پوشش کف است . در حالی که در پیاده راه های با عرض ۵/۲ متر و کمتر نیازی به اجرای لایه اساس وجود ندارد و می توان پوشش کف را مستقیما روی زیرسازی بستر اجرا کرد . لایه اساس پیاده رو می تواند از جنس شفته آهکی ، مخلوط رودخانه ای ، قلوه سنگ ، آسفالت یا بتن باشد . رویه پیاده راه ممکن است از جنس خاک تثبیت شده ، آسفالت ، بتن ، سنگ ، آجر و موزاییک باشد . پوشش پیاده راه با خاک تثبیت شده معمولا در گردشگاهها ، میدانها و زمینهای بازی کاربرد دارد . آسفالت در واقع رویه ای مناسب و رایج برای معابر پیاده است . حد اقل ضخامت رویه آسفالتی پیاده راه ۲ سانتی متر است .رویه بتنی را می توان به صورت دال بتنی یا فرش بتنی اجرا کرد . فرش موزاییکی یا سیمانی از دو قشر رویه و آستر تشکیل شده است که سطح رویه آن در معرض سایش قرار می گیرد و باید دارای مقاومت کافی باشد . پوشش آجری در معابر کم تردد مورد استفاده قرار می گیرد و به دو روش آجر چینی روی ملات و آجرچینی روی ماسه امکان پذیر است .
آجر چینی روی ملات مستلزم زیر سازی مقاوم و محکم از بتن وهمچنین تعبیه درز انبساط است. در آجرچینی روی ماسه باید خاک بستر مقاومت خوبی داشته باشد ، چرا که در غیر اینصورت ایجاد اساس بتنی ضروری خواهد بود . پوشش سنگی عمدتا برای استفاده از فضاهای عمومی سر پوشیده است . سنگ مصرفی در پیاده سازی باید زبر ، محکم ، بدون رگه و مقاوم در برابر عوامل جوی و یخبندان باشد.
درزهای اجرایی و انبساطی باید حداکثر به عرض ۱۳ میلی متر و مواد پر کننده آن نیز حتی الامکان همسطح پیاده رو باشد .
تعداد درزها باید در حداقل ممکن نگاه داشته شود و حتی المقدور از کاربرد قطعه های پیش ساخته روسازی به صورت مستقل و بدون اتصال با قطعات مجاور پرهیز شود .به هر حال نوع و جنس رویه باید به گونه ای انتخاب شود که دارای سهولت اجرا و همچنین مرمت و نگهداری آتی باشد . پوشش سطح پیاده رو از نظر جذب اشعه خورشید نیز باید متناسب با شرایط اقلیمی منطقه باشد . در مناطق گرمسیری پوشش کف به رنگ روشن است و بخش عمده اشعه را منعکس می کند و در مناطق سرد سیری پوششهای تیره رنگ و جاذب اشعه مفید تر خواهد بود .
گذرگاههای عرضی پیاده باید در نقاطی مکان یابی شوند که مورد نیاز عابر پیاده برای طی عرض خیابان به صورت ایمن باشد .گرچه این نکته مبرهن است،ولی همیشه دست یافتنی نیست . علت این امر آن است که یک حداقل فاصله ایمنی بین گذرگاه های عرضی پیاده تا تقاطع های جانب و خروجی میدان ها باید در نظر گرفته شود, تا رانندگان بتوانند از توقف ایمن مطمئن شوند. گاهی از اوقات می توان این محدودیت را با ممنوعیت انجام حرکت های گردشی از یک راه جانبی یا با یک طرفه کردن آن از سمت تقاطع مربوطه برطرف ساخت. به بیان واضح تر, گذر گاه عرضی پیاده بایستی از یک فاصله مشخصی, قابل رویت رانندگان باشد.
اطلاعات مورد نیاز مکان یابی و طراحی یک گذرگاه عرضی پیاده, بر اساس ارزیابی های مکانی طور نمونه می تواند به شرح زیر است :
- جریان ترافیک عابر پیاده,
- مدت زمان طی عرض خیابان, به علاوه مدت زمان تأخیر پیش از آن,
- جریان ترافیک وسایل نقلیه,
- سرعت های وسایل نقلیه,
- سوابق تصادفات,
- کاربری زمینهای اطراف,
- نقشه فیزیکی راه به انضمام تقاطع های اطراف,
- هرگونه محدودیت قابل رویت برای وسایل نقلیه و عابران پیاده نظیر پارکینگ حاشیه ای،
- سایر ویژگیهای راه نظیر روشنایی، روسازی، ایستگاههای اتوبوس و پارکینگ.
نتیجه ارزیابی مکانی بر مبنای اطلاعات پیش گفته، منجر به طراحی گذرگاههایی خواهد شد که موجب ارتقای ایمنی و در نتیجه ترغیب پیاده روی می شود. پس از آن یک چارچوب ارزیابی می تواند برای تعیین نوع گذرگاه عرضی پیاده مقتضی به کار گرفته شود. در ذیل انواع گوناگون گذرگاههای عرضی عابر پیاده شرح داده می شوند :
۲-۱۱- ۱- گذرگاه به شیوه جزیره جان پناه
جزیره های جان پناه غالبا ارزان ترین راه هستند. جزایر جان پناه وسط خیابان در برخی از موارد به لحاظ محدود کردن عرض جاده موجب ایجاد محدودیت هایی برای ترافیک می گردند. حداقل مطلق عرض جان پناه ۱٫۲ متر تعیین شده است ولی هر کسی که تا به حال کالسکه بچه ای را به جلو برده باشد، می فهمد که واقعا این مقدار کافی نیست.
۲-۱۱-۲- گذرگاه به شیوه طرحهای آرام سازی ترافیک
پیش آمدگی پیاده رو به سمت سواره رو و برجسته کردن محل عبور عرضی پیاده، از شیوه های رایج طرحهای آرم سازی ترافیک است.طرحهای آرم سازی ترافیک به این لحاظ مفیدند که هم سرعتهای وسایط نقلیه را به نفع عابر پیاده پایین نگه می دارند و هم جاده ای را که عابر پیاده عرض آن را طی می کند, باریک میسازند و فاصله پیاده روی را کم می کنند.
۲-۱۱-۳- گذرگاه گورخری

یک چارچوب نظری و عملی برای استراتژی سیستم های اطلاعاتی باید مسائل زیادی را مورد توجه قرار بدهد و در بر بگیرد. اولاً، هر تحقیق و بررسی باید با مقاصد و روش های سخت افزاری، نرم افزاری و انتقادی انجام گیرد. قصد و روش انتقادی شامل مطالعه و بررسی مجدد فرضیات و شرایط مادی (شرایطی که مطابق آن، فرضیات ساخته شده است) موجود در یک چارچوب آزاد می گردد. این بررسی باید نسبت به جو سازمانی حساس باشد و نیازمند بهرهگیری از روش های مختلف خواهد بود. تمام این کارها باید درون

چرخه ای از عمل و آموزش انجام شود، چرخه ای که در آن به همه کسانی که درگیر در سیستم موردنظر بوده یا از آن متأثرند، توجه شده است. اولین مسئلهای که هنگام استفاده از این چارچوب انتقادی باید مورد توجه قرار داد عبارت از ضرورت تعیین محدوده و مرزی برای هر بررسی است. از آن جا که قرار است سیستم استراتژیک از زاویه مسائل و شرایط اجتماعی مورد بررسی قرار بگیرد، این محدوده باید در ابتدا به آن دسته از افرادی توجه کند که در سیستم مشارکت دارند و درگیرند یا از آن تأثیر می پذیرند. سپس هسته مطالعات استراتژیک با توجه به «چرخه انتقادی آموزش و عمل تعیین می شود»، که به وسیله آن آمیزهای از تجزیه و تحلیل تفسیری و ساختاریافته درون محدوده تعیین شده قابل اجراست. من معتقدم که ما نباید درباره نوع نگرش به این مسئله و روش مورد استفاده، توصیه ای بکنیم، اما مطالعات و تحقیقات انجام شده به تعدادی از روش های مختلف اشاره می کنند. اولاً، شکل هایی از تحقیق عملی^[۶۸]، به ویژه بررسی مشارکتی^[۶۹] (ریزن^[۷۰] و هرون^[۷۱]، ۱۹۹۵)، یک چرخه آموزش عملی پیشنهاد و ارائه می کنند که هدف اصلی آن فراهم کردن مشارکت باز و شفاف است. هدف اولیه، بررسی سیستم است به نحوی خلاقانه و از طریق تجزیه و تحلیل تفسیری آن با قصدی انتقادی. روش های موجود برای تسهیل این کار عبارت اند از: توفان مغزی^[۷۲]، تفکر جانبی^[۷۳]، استفاده از استعاره^[۷۴]، طراحی ایده آل ایکاف^[۷۵]، مراحل یک تا پنج روش شناسی سیستم های نرم افزاری چکلند^[۷۶].
در هر مرحله از یک مداخله، انتخاب روش هایی برای آن مرحله یا مرحله بعدی، ضروری است. تحقیقات جکسون و کیز (۱۹۸۴)، نقطهی عطفی بود در طراحی و توسعه و نگرشی به این مسئله، در قالب چارچوبی انتقادی. جکسون و کیز با بررسی طیفی از بافت های مشکل و بررسی روش شناسی سیستم های موجود با هدف بررسی این بافت ها، روشی بینظیر خلق کردند که به جای پرداختن به این که کدام روش از همه بهتر است، روی نقاط قوت روش شناسی ها و روش های مربوط تمرکز می کرد و این که کدام روش را باید در مورد کدام بافت استفاده کرد. روش ابداعی آنها توسط «سیستم روش شناسی های سیستم»^[۷۷] کنترل
می شد. به دنبال این تحول، تحولات دیگری روی داد، که از میان آنها میدگلی (۱۹۹۵)، روش های کلیدی را که به نظر می رسید از پایه تئوریک قوی و توان عملی کافی برخوردارند خلاصه می کند: مداخله جامع سیستم^[۷۸] به همراه سیستم روش شناسی سیستم ها، طرح خلاق روش ها^[۷۹]، شناسایی انتقادی^[۸۰] و مداخله جامع سیستم های احیا شده^[۸۱].
۲-۱۱طبقه بندی ناکامی سیستم های اطلاعاتی
از هر کس که بپرسید که آیا تا به حال دیده است یک سیستم اطلاعاتی شکست بخورد یا خیر، انواع پاسخ ها را دریافت خواهید کرد، که نشان می دهد هر کس درک متفاوتی از معنای «ناکامی» دارد. به عنوان مثال می توان به سیستم هایی اشاره کرد که نمی توانند یک هدف از پیش تعیین شده را محقق سازند، اصلاً تکمیل نمی شوند، به موقع تکمیل نمی شوند، یا تکمیل می شوند ولی قابل استفاده نیستند.
مثال موردی
سیستم اتوماسیون دفتری استفاده نشده
مسئولان یک سازمان تولیدی بزرگ در جنوب انگلیس نگران کندی فعالیت های سیستم های اداری شان بودند. هر بخشنامه چند روز طول می کشید تا به مقصدش برسد، و گاهی هفته ها طول میکشید تا
پاسخ ها ارسال شود. تأمین سفارش خرید و خود سیستم سفارش در حال توقف بود، ضمن این که اقلام سفارش داده شده برای تولید موجب کند شدن و حتی متوقف شدن فرایند تولید شده بود. مدیر تکنولوژی اطلاعات صحبت از راه حلی جدید می کرد که کاغذبازی را کاهش می داد و سرعت کل فرایند را بالا می برد. سیستم جدید، سفارش داده شد و نصب گردید. هزینه های نصب این سیستم عبارت بود از: ۵۰۰۰۰دلار بابت تجهیزات کامپیوتری و ۲۰۰۰۰دلار بابت خریداری و به کارگیری نرم افزارهای مربوط. اکنون دو سال پس از این اقدام، بخش خرید برای ردیابی سفارشها و سیاهههای فروشاش از کامپیوترها استفاده می کند، اما همچنان منافع موردنظر محقق نشده است، دیگر مشارکت کنندگان موردنظر در شرکت نمی توانند به راحتی از این سیستم استفاده کنند و ترجیح می دهند تا به همان ارتباطات کاغذی تکیه کنند. دلایل بسیاری برای این که چرا چنین شده است وجود دارد. اما مسئله کلیدی این است که تصور می شود سیستم به علت عدم توانایی در برآورده نمودن انتظارات شکست خورده، یا مختصات فنیاش اشتباه است یا این که نمی توان از آن استفاده مفید نمود. در هر صورت سیستم نصب شده و کار می کند. اما بیشتر اوقات بلا استفاده است. پاسخ دهندگان، در عمل، شکست و ناکامی را به شیوه های مختلف ارزیابی و تفسیر می کنند، یعنی وقتی که از آنها سئوال
می شود که آیا یک سیستم شکست خورده است، بر طبق ادراک و برداشت خود از معنای شکست پاسخ
می دهند. اما همه این نمونه ها و موارد شکست به طریقی معتبر و درست هستند و به یک چارچوب
طبقهبندی نیاز دارند که به کمک آن بتوان مفهوم ناکامی سیستم اطلاعاتی را به شکلی روشن تر درک کرد. اولین قدم برداشته شده برای طراحی و تهیه چنین چارچوبی توسط لیتینن و هیرشهایم (۱۹۸۷) انجام شد و تحقیقات انجام شده توسط این دو به عنوان مبنای طبقه بندی قرار می گیرد. از آن جا که مفهوم شکست و ناکامی چیزی است که توسط افراد یا گروه های مختلف به شکل های مختلف تفسیر می شود، موضوع ناکامی سیستم را
می توان به عنوان مسئله ای انسان محور یا کثرت گرا^[۸۲] بررسی نمود. این امر به نوبه خود لیتینن و هیرشهایم را ترغیب کرده است که بررسی کنند که آیا ناکامی سیستم ها ریشه در تئوری اجتماعی دارد: ناکامی سیستم ها در وهله اول ناشی از کمبودهای فنی نیست، بلکه ناشی از عدم توجه به آن کسانی است که در سیستم موردنظر درگیرند یا تحت تأثیر آن قرار دارند. افراد درگیر و متأثر از هر سیستمی، انتظاراتی از آن سیستم دارند، و برخی اظهار داشته اند که هدف از طراحی و خاص کردن یک سیستم و توجه به این انتظارات به گونه ای است که طراحی و توسعه آن را تسهیل سازد. این مسئله درست است که در هنگام تعیین ویژگی های یک سیستم،
یا به الزامات کاربر (تأمین نیازهای کاربری که سیستم به دنبال جلب نظر اوست) توجه می شود و یا به طراحی سیستم (معمولاً یک سند فنی تر، شامل بررسی های داده ای و مشخصات فایل و گزارش). متأسفانه، هر ویژگی مکتوبی تنها می تواند شامل زیرمجموعه ای از انتظارات مشارکت کنندگان باشد: همین طور هم باید باشد، زیرا در یک زمان خاص تمام مشارکت کنندگان، همه انتظاراتشان را بیان نکرده اند، یا به خاطر این که به انتظارات خود فکر نکرده اند، یا شاید آنها هنوز انتظارات خود را نشناخته اند. اگر سیستم ها با هدف تأمین یک ویژگی طراحی نشوند، این مسئله مشکلاتی را موجب خواهد شد، زیرا طبق تعریف هیچ مشخصهای نمیتواند تمام الزامات را دربر گیرد: آنچه که واقعاً موردنیاز است این است که طراحی سیستم می باید انتظارات کامل نشده و بالقوه کاربران را تأمین کند. هم زمان با ورود ما به هزاره جدید، تمام این مسائل با آموزش سازمانی پیوند
می خورند، چرا که در هزاره جدید همین که سیستمی طراحی می شود و مورد استفاده قرار می گیرد، انتظارات مشارکت کنندگان افزایش یافته و پالایش می شود. این مسئله لیتینن و هیرشهایم (۱۹۸۷) را بر آن داشت تا ناکامی سیستم های اطلاعاتی را به چهار دسته طبقه بندی کنند: ناکامی انطباق، ناکامی فرایند، ناکامی تعامل،
و ناکامی انتظار. ناکامی انطباق، عبارت است از شکست یک سیستم اطلاعاتی در تأمین الزاماتی که قبلاً بیان شده است و می توان آن را به عنوان دیدگاهی عقلانی و معقول به توسعه سیستم ارزیابی و قلمداد نمود. در این جا فرض می شود مشخصهای که برای یک کاربر تعیین می شود، برای تمام آنهایی که از آن سیستم استفاده
می کنند یکسان خواهد بود، و اگرچه این فرض در برخی موارد صادق است، اما به همین تعداد مواردی وجود دارد که فرض فوق در مورد آنها صدق نمی کند. اغلب عنوان می شود که ناکامی انطباق، شایع ترین نوع شکست سیستم های اطلاعاتی است، اماپرسش های بسیاری دربارهی این نوع شکست بدون پاسخ مانده است ، مثلاً: اگر مشخصات در اولین مورد اشتباه باشد، چه می شود؟ اگر سیستمی که دارد طبق مشخصات تعیین شده کار می کند نتواند آنچه را که می باید، برآورده سازد، آیا سیستمی است با ارزش؟ و غیره.نوع دوم ناکامی، ناکامی فرایند است، و وقتی بروز می کند که یک سیستم را نتوان طبق بودجه مشخص یا در زمان مقرر تولید کرد(کلارک،۱۳۸۸: ۱۰۸-۱۰۳).
مثال موردی
خدمات آمبولانس لندن
سیستم خدمات آمبولانس لندن، به محض دریافت درخواست امداد و با توجه به منابع و امکانات خود، اقدام به اعزام آمبولانس به محل میکند و بر پیشرفت کار تمام آمبولانس های اعزامی در محدوده شهری لندن بزرگ نظارت می کند. در این محدوده که وسعت آن ششصد مایل مربع است، حدود هفت میلیون نفر زندگی می کنند. سیستم هر روز به ۵۰۰،۲ تماس و درخواست امداد رسیدگی می کند. در ۲۶ اکتبر ۱۹۹۲، یک سیستم اعزام کامپیوتری جدید اجرا شد، که پروژه ای بدون سابقه تکنولوژیک و عملیاتی قبلی بود. در چهارم نوامبر همان سال، این سیستم کنار گذاشته شد. دلایل ذکر شده برای ناکامی این سیستم به تمام جنبه های ناکامی آن اشاره دارند. برخی از دلایلی مهم ذکر شده عبارتاند از:
سیستم کد موجود بسیار جاه طلبانه و آزمایش نشده بود و بر اساس یک جدول زمانی ناممکن طراحی و اجرا شده بود. به علاوه مدیریت پروژه ضعیف بود.
کارکنان از این سیستم خوششان نمی آمد و منتظر بودند شکست بخورد، به اضافه این که به خوبی آموزش ندیده بودند.
با کاربران سیستم و کارفرمای آن در فرایند طراحی سیستم، هیچ گونه مشورتی صورت نگرفته بود: به ویژه کارکنان و خدمه آمبولانس ها در این فرایند مشارکتی نداشتند. هم چنین مدیریت این سرویس قصد داشت که روش های کاری را از طریق اجرای این سیستم کامپیوتری تغییر بدهد.
به نظر می رسد اطلاعات ارائه شده مبنی بر این که در روزهای ۲۶و۲۷ اکتبر سال ۱۹۹۲ سیستم از لحاظ فنی عیبی نداشته است، اشاره به این دارد که ناکامی سیستم از نوع ناکامی فرایند یا انطباق نیست، اگرچه از جمله دلایل کنار گذاشتن این سیستم به شمار میروند. در حقیقت، این مورد نمونه ای مشخص از سیستمی است که به دلایل متعدد نتوانسته انتظارات کاربرانش را برآورده سازد(چارت^[۸۳]،۱۹۵۵، رابینسون^[۸۴]، ۱۹۹۶ و هاملین^[۸۵]،۱۹۹۳).
۲-۱۲مشارکت و نقش کاربر در موفقیت سیستم های اطلاعاتی
تحقیقاتی که دربارهی نقش و مشارکت کاربر انجام می شود بر روی دو متغیر تمرکز می کنند: کیفیت سیستم و پذیرش سیستم، اما مسائل پیچیده تر مربوط به عوامل شناختی و انگیزشی که موجب بهبود کیفیت و افزایش پذیرش سیستم می گردند، اساس این دو متغیر را تشکیل می دهند. این تحقیقات با این باور قوی حمایت می شوند که مشارکت کاربر برای موفقیت سیستم ها ضروری است، باوری که بر پایهی شواهد تجربی حاصل از تحقیقات و مطالعات کیفی^[۸۶] (هیرشهایم و کلاین، ۱۹۸۹، لورنس^[۸۷] و لوو^[۸۸]، ۱۹۹۳) استوار می باشد.
لاین^[۸۹] و سیه^[۹۰] (۱۹۹۰)، به اتکای ده سال همکاری با دست اندرکاران سیستم های اطلاعاتی مدیریت، این دیدگاه را پیشنهاد می کنند که «بیشتر این دست اندرکاران می پذیرند و قبول دارند که دیدگاه کاربر، نسبت به توسعه سیستم عاملی مهم در تعیین موفقیت پروژهی توسعه است». چنین دیدگاهی را می توان در تمایل یا عدم تمایل کاربر به مشارکت در توسعه و اجرای سیستم، جست و جو و مشاهده کرد، و عواملی که موجب خودداری کاربر از مشارکت در فرایند توسعه سیستم می شوند نیز باید بررسی شوند. این عوامل عبارت اند از: رفتار مدیریت ارشد، از حمایت کامل گرفته تا بی تمایلی ایشان به حمایت، هزینه ها، فرهنگ شرکت و
سیاست های سازمانی، و شخصیت و زمینه پرورش کاربر.
گفته می شود دو عامل مهم بر موفقیت مشارکت موثرند. اولاً، فردی که در فرایند توسعه سیستم مشارکت خواهد داشت: دیدگاه ها از گروه های ذی نفع، که تحت تأثیر سیستم قرار گرفته، تا مدیران ارشد متفاوت اند. عامل دوم که باید مورد بررسی قرار بگیرد عبارت است از شرایط توسعه، به ویژه این که چه نوع سیستمی قرار است توسعه یابد. برای سیستم های بسیار فنی یا آن جا که سیستم را نمی توان با مشارکت کاربر سیستم بهبود بخشید: «وقتی از مشارکت کاربر حمایت می شود که پذیرش سیستم توسط او ضروری باشد یا وقتی که اطلاعات مورد نیاز برای طراحی سیستم را تنها بتوان از کاربران به دست آورد» (ایوز^[۹۱] و السن^[۹۲]، ۱۹۸۴)
عامل مهم دیگری که در فرایند توسعه باید به آن توجه کرد این است که مشارکت کاربر ممکن است در تمام مراحل لازم نباشد. شاید انتخاب مرحله ای که در آن مشارکت کاربر سیستم ضروری است، لازم باشد (مثلاً مراحل طراحی، اجرا، و غیره). هم چنین باید انواع مشارکت کاربر نیز به دقت انتخاب شوند. انواع مشارکت کاربر از نظر مامفرد و هنشل^[۹۳] (۱۹۷۸) عبارت اند از:
مشاورهای^[۹۴]: وقتی که با گروه های کاربر مرتبط مشورت می شود.
نمایندگی^[۹۵]: وقتی که تمام سطوح گروه های کاربر در قالب تیم طراحی مشارکت می کنند.
اجماعی^[۹۶]: وقتی که تلاش می شود مشارکت تمام کارکنانی که در بخش کاربر کار می کنند از طریق ارتباطات و مشاوره، جلب گردد.
با بررسی میزان مشارکت کاربران، از عدم مشارکت گرفته تا مشارکت به شکل دادن توصیه تا مشارکت به شکل انجام کار، وقتی که کاربر عضوی از تیم تحقیق است، تا مشارکت از طریق اعمال کنترل قوی، زمانی که کاربران مستقیماً و از محل بودجهی خود در امر توسعه سیستم هزینه کنند، می توان بیشتر به این مسئله پرداخت.
ایوز و السن (۱۹۸۴)، مدلی از مشارکت کاربر را پیشنهاد می کنند که مسائل مربوط را نشان می دهد . بر اساس این مدل، موفقیت یک سیستم اطلاعاتی بر اساس کیفیت آن (از نظر کاربران) یا بر اساس سطح پذیرش سیستم توسط کاربر تعیین می شود. عواملی که در موفقیت یک سیستم اطلاعاتی سهیم اند از دو چیز نشأت میگیرند: «مشخصات کاربر»^[۹۷] (که از نظر السن و ایوز، نقش های مشارکت کنندگان است) و
«جو سازمانی»^[۹۸] (که به ساختار و فرهنگ یک سازمان مربوط است). با توجه به این مشخصات می توان طبق نوع و مرحله توسعه سیستم، میزان و نوع مشارکت کاربر را ارزیابی نمود. عوامل شناختی^[۹۹] و انگیزشی^[۱۰۰]، این مدل را کامل می کنند، عواملی که به حدود یا محدودیت های موجود بر سر راه دست یابی به موفقیت سیستم اشاره می کنند. این مدل بر اساس مباحث قبلی مربوط به شکل های سازمانی بنا می گردد و موجب غنای مباحث مربوط به «جو سازمانی می گردد».
۲-۱۳نگرش استراتژیک به سیستم های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات
۲-۱۳-۱تعریف مدیریت استراتژیک
مانند سایر مباحث مدیریت، تاکنون تعاریف و برداشت های متعددی از مفهوم مدیریت استراتژیک ارائه شده است. در اینجا به تعریف فرد آر. دیوید^[۱۰۱] اشاره می شود: مدیریت استراتژیک هنر و علم تدوین، اجرا و ارزیابی تصمیمات وظیفه ای چندگانهای است که سازمان را قادر می سازد به هدف های بلندمدت خود دست یابد(دیوید، ۱۳۸۸، ۲۴).
همانگونه که در تعریف مشخص شده است، مدیریت استراتژیک برای کسب موفقیت سازمانی نیاز به هماهنگ کردن کارکردها و وظایف گوناگون سازمان مانند بازاریابی، تولید و عملیات، مالی و حسابداری، تحقیق و توسعه و دیگر وظایف سازمانی دارد. نگرش استراتژیک را می توان یک نگرش عام دانست زیرا به مقوله ها و موضوعات گوناگون می توان از منظری استراتژیک نگریست. به طور مثال می توان به اقتصاد، پزشکی و یا اداره یک کشور از منظری استراتژیک نگریست و همینطور به فناوری اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی. یکی از نتایج نگرش استراتژیک به مدیریت سیستم های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات را می توان در جدا نمودن آن به دو سطح استراتژیک و عملیاتی دانست (البته این جدایی انتزاعی است). از ویژگی های بارز سطح استراتژیک مدیریت سیستم های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات، آینده نگری، آرمان گرایی و بلندنظری است و از ویژگی های سطح مدیریت عملیاتی سیستم های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات، کوتاه مدت بودن، حال بینی و حال نگری است(اعرابی و دیگران،۱۳۸۹: ۳۱).
اتخاذ نگرشی تکنولوژیکی به سیستم های اطلاعاتی، پیچیدگی سیستم بررسی را کاهش می دهد و تلاش می کند آن را با توجه به قوانین و رویه هایی تعریف کند که به کمک آنها می توان داده ها را به
ستاندههای قابل پیش بینی تبدیل نمود: یک سیستم اصطلاحاً جبری. نگرشی انسانی، کاملاً متفاوت است. سیستم فعالیت انسانی، «پیچیده» و «انطباق پذیر» است و نمی توان آن را تماماً در قالب قوانین و
رویه ها توصیف و تعریف کرد. با بهره گیری از روش علمی میتوان به سیستم های جبری پرداخت. از پایهی بنیادی علم، تقلیل گرایی، می توان برای کاهش (خرد کردن) یک سیستم و تبدیل آن به قطعات و اجزای اصلی، وضع قوانینی برای این اجزا و هم چنین وضع قوانینی استفاده کرد که این قوانین هنگامی که سیستم به طور کلی در نظر گرفته و بررسی می شود، صدق می کند. البته با افزایش پیچیدگی، ممکن است این چنین نگرش و روشی شکست بخورد(کلارک،۱۳۸۸: ۲۲۵).
۲-۱۳-۲برنامه ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات
برنامه ریزی استراتژیک، فرایند پیوسته ای از تصمیمات سیستماتیک و ریسک پذیر و با حداکثر دانش و آگاهی از نتایج آینده است که به طور سیستماتیک تلاشها و کوشش هایی را که برای انجام این تصمیم ها مورد نیاز است را سازماندهی می کند و نتایج این تصمیم گیری ها را در مقابل انتظارات، از طریق بازخورد سیستماتیک و سازمان دهی شده اندازه گیری می کند( استوارت،۱۹۹۸: ۴۱). برنامه ریزی استراتژیک، فرآیندی است که در آن مقاصد، اهداف و برنامه ها تنظیم و اجرا می شوند. البته فرآیندهای تنظیم و اجرا هر دو تدریجی و پیوسته اند. مقیاس زمانی برای برنامه های استراتژیک حدود سه سال است و بیشتر از پنج سال نخواهد بود، گرچه چشم انداز بلند مدت در سطح کلی تری در نظر گرفته می شود اما باید به اندازه کافی انعطاف پذیر باشد تا بتواند به تغییرات پاسخ دهد ( کورال،۱۳۸۰ :۷). برنامه ریزی استراتژیک بصورت برنامه ریزی جامع و در شکل ابتدای اش در دهه ۱۹۶۰ آغاز شد. هدف اولیه و اصلی از اجرای برنامه ریزی استراتژیک کنترل کل سازمان بود(جعرخانی،۱۳۸۸ :۳۶).
اکثر سازمانها در مواجه با فناوری اطلاعات غافلگیر شده و بنا به ضرورت و به صورت بخشی به استقرار سیستمهای اطلاعاتی و فناوری اطلاعات پرداخته اند. اما به تدریج بخشهای مختلف به جزیره های اطلاعاتی که مستقیماً به طراحی، تجهیز، بهره برداری و پشتیبانی سیستمهای اطلاعاتی خود اقدام می نمایند تبدیل شده اند که موجب تعامل نامناسب بین بخشهای سازمان، افزایش دوباره کاری، عدم هماهنگی توسعه فناوری اطلاعات با اهداف کلان و استراتژی سازمان و … شده است، این مضرات سازمانها را به فکر واداشته که این جزایر سرگردان و پراکنده را تحت یک نظام واحد سازماندهی نمایند و برای فناوری اطلاعات در سازمان خود برنامه ریزی نمایند. نخستین تلاشها به منظور برنامه ریزی و کنترل سیستمهای فناوری اطلاعات در
دهه های ۵۰ و ۶۰ صورت گرفت. در این سالها بیشترین بخش منابع مصرفی در توسعه نرم افزارهای کاربردی جدید و یا اصلاح نرم افزارهای موجود به کارگرفته می شد. بنابراین در ابتدا تمرکزاصلی برنامه ریزان حول این دو محور بود. سازمانها روش های مختلفی را برای توسعه سیستمها و کنترل پروژه آنها برقرار نمودند که البته این فعالیتها بیشتر در لایه برنامه ریزی عملیاتی سازمان انجام می پذیرفت. اما هر چه کاربری سازمانها از سیستمهای اطلاعاتی پیچیده تر شد تأکید و تمرکز برنامه ریزی از لایه عملیاتی به سطح برنامه ریزی مدیریتی و کنترل تخصیص منابع انتقال یافت. برنامه ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات^[۱۰۲] برای هر سازمان، سندی است که معماری اطلاعات سازمان را در پرتو ملاحظات استراتژیک مانند ماموریت، اهداف و اولویت های سازمان تعیین کرده و برنامه اجرایی لازم برای دستیابی به سیستم ها و پایگاه های اطلاعاتی را در سطح سازمان تعیین می کند. به عبارت دیگر، برنامه ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات منشور و برنامه کلان سازمان در زمینه سیستم های اطلاعاتی و به طور کلی، فناوری اطلاعات است(وارد و دیگران،۲۰۰۲ :۹).
همراستایی استراتژیک به یکپارچگی و هماهنگی برنامه های کاربردی فناوری اطلاعات و اهداف سازمان اشاره دارد. در این حوزه، نه تنها برنامه ها ی فناور ی اطلاعات بایستی اهداف، رسالت و
استراتژی های کسب و کار را انعکاس دهد، بلکه برنامه ها ی کسب و کار نیز باید به عنوان مرجعی برای برنامه فناوری اطلاعات، برنامه های کاربردی و تکنولوژی های خاص آن باشد. باتوجه به رشد و توسعه همه جانبه فناوری اطلاعات و نفوذ آن در سطوح مختلف سازمان ها، لزوم بکارگیری برنامه های راهبردی در حوزه
فناوری اطلاعات بیش از پیش نمایان می شود. این طرح ها جهت برخوردی نظام مند با مقوله سرمایه گذاری و کسب نتایج بهتر در این حوزه طراحی، تدوین و پیاده سازی می شوند(توربان،۲۰۰۵). از اینرو استفاده استراتژیک از فناوری اطلاعات به عاملی کلیدی برای سازمان ها جهت کسب مزیت رقابتی و همچنینهمراستا نمودن استراتژ ی های فناوری اطلاعات با اهداف سازمانی، تبدیل شده است.. یکی از عوامل کلیدی در این حوزه برنامه ریزی راهبردی است . امروزه برنامه ریزی استراتژیک فناوری اطلاعات به عنوان یکی از
اساسی ترین اجزاء یکپارچه سازی و همراستایی استراتژیک کسب و کار و فناوری اطلاعات مطرح می باشد. اهمیت همراستایی فناور ی اطلاعات و کسب و کار سازمان از دهه ۱۹۷۰ و توسط افردای و سازمان هایی همچون مک لین و سودن ( ۱۹۷۷ )، شرکت آی بی ام^[۱۰۳]( ۱۹۸۱ )، میلز^[۱۰۴] (۱۹۸۶ )، پارکر و بنسون ( ۱۹۸۸ )، برانچو و درب (۱۹۸۷ )، دیکسون و لیتل ( ۱۹۸۹ )، نیدرمن^[۱۰۵] ( ۱۹۹۱ )، چان و هاف ( ۱۹۹۳ )، هندرسون و ونکاترامن^[۱۰۶] ( ۱۹۹۶ )، لوفتمن و بریر^[۱۰۷] ( ۱۹۹۹ ) شناسایی و مورد تحلیل قرار گرفت . درطی این سال ها، موضوع همراستایی همواره یکی از مهمترین دغدغه های مدیران ارشد کسب و کار و فناور ی اطلاعات سازمان محسوب می گردید. اگرچه این موضوع هم اکنون نیز جزء دغدغه ها ی اصل ی بسیار ی از مدیران سازمان ها می باشد. بدیهی است که با توجه به پویاتر شدن استراتژی های تجار ی و همچنین رشد سریع فناوری های اطلاعاتی، اهمیت این مقوله درنظر سازمان ها فزونی خواهد یافت. در چنین شرایطی حفظ همراستایی استراتژیک کسب و کار و فناور ی اطلاعات سازمان نیازمند فرآیندها ی مد یریتی کارآمد و پیچیده خواهد بود . اهمیت همراستایی استراتژیک همزمان با تلاش شرکت های امروزی برای افزایش یِکپارچگی کسب و کار و فناوری اطلاعات، افزایش می یابد. شاید این امر بخاطر این باشد که همراستایی, هر دو سرفصل اثربخشی و کارائی را پوشش می دهد(مانیان و دیگران،۱۳۸۷: ۸۳-۸۵).
در سال های اخیر، گستره وسیعی از تحقیقات و تحلیل ها بر رو ی ترکیب فناوری اطلاعات و کسب و کار سازمان، نقش مشارکت بین فناوری اطلاعات و مدیریت کسب و کار و درک استفاده رقابتی از فناوری اطلاعات که منجر به دگرگونی استراتژی های کسب و کار می شود، انجام شده است. نوآوری ها ی ناشی از فناوری اطلاعات نه تنها مو جب تغییر محدوده سازمان ها می شود، بلکه زیرساخت آنها را دچار دگرگو نی
می کند. اگرچه بسیاری از تحقیقات ، به صورت مطالعات تجربی، تنها در یک حرفه و یا صنعت انجام شده و قابلیت تعمیم برا ی سایر حوزه ها را ندارند لیکن زمینه ساز شناسای ی بسیار ی از عوامل اثرگذار بر همراستایی استراتژیک شدند(مانیان و دیگران، ۱۳۸۷: ۸۷). خلاصه ای از تحقیقات برجسته این حوزه در قالب جدول( ۲-۴) ارائه شده است.
جدول ۲-۴ مدل های مطرح شده در زمینه همراستایی استراتژیک فناوری اطلاعات

 

استراتژی‌های متنوع ساختن

 

• • یکپارچگی عمودی

 

• • ادغام رو به بالا

 

• • ادغام رو به پایین

 

• • متنوع ساختن از طریق انجام فعالیت‌های مرتبط (تنوع همگن)

 

• • متنوع ساختن از طریق انجام فعالیت‌های غیر مرتبط (تنوع ناهمگن)

 

 

استراتژی‌های توسعه بازار

 

• • گسترش و توسعه بازار محصولات موجود

 

• • توسعه جغرافیایی

 

• • بخش‌های هدف جدید

 

 

بازارهای موجود

 

 

توسعه از طریق طراحی و تولید محصولات جدید برای مشتریان موجود

راه دوم برای دستیابی به رشد در آینده، اعمال استراتژی توسعه محصول است با تأکید برافزایش قابلیت‌های خانواده‌های محصول موجود یا معرفی و عرضه کالاها یا خدمات جدید به مشتریان موجود.
توسعه از طریق فروش محصولات موجود به بخش‌ها یا کشورهای جدید
شاید استراتژی رشد یا بالاترین امکان موفقیت برای بسیاری از شرکت‌ها، استراتژی فروشی کالاها یا خدمات موجود به بازارهای جدید باشد. این استراتژی ممکن است شامل خلق و طراحی برنامه‌های بازاریابی برای جذب بخش‌های نا خریدار یا خریدار اتفاقی بازارهای موجود باشد
ورود به بازارهای جغرافیایی جدید، به‌ویژه کشورهای جدید، نیز ازجمله استراتژی‌های اصلی است که توسط بسیاری از شرکت‌ها دنبال و اجرا می‌شود.
درحالی‌که کشورهای درحال‌توسعه، بازارهای رشد جذابی برای کالاها و خدمات صنعتی و زیر ساختاری پایه می‌باشند، افزایش درآمدهای شخصی و رفع موانع تجاری آن‌ها را به بازارهایی بالقوه جذاب برای بسیاری از کالاها یا خدمات مصرفی نیز تبدیل نموده است. حتی کشورهای توسعه‌یافته نیز می‌توانند فرصت‌های رشد خوبی برای کالاها یا خدمات مبتنی بر مدل‌های تجاری یا تکنولوژی نوظهور جدید باشند.
توسعه از طریق متنوع ساختن
شرکت‌ها هم‌چنین از طریق متنوع ساختن عملیات و فعالیت‌های خود، به دنبال رشد هستند. ریسک اجرای این استراتژی بیش‌تر از دیگر استراتژی‌های رشد است زیرا طبق این استراتژی، شرکت می‌باید عملیات جدیدی را بیاموزد و اجرا کند و با گروه‌های جدید و ناآشنایی از مشتریان کار کند. باوجوداین، اکثر شرکت‌های بزرگ آمریکایی، اروپایی و آسیایی کم‌وبیش متنوع شده‌اند.
یکپارچگی عمودی یکی از راه‌های متنوع ساختن فعالیت‌های شرکت‌هاست.
یکپارچگی عمودی رو به بالا وقتی روی می‌دهد که یک شرکت فعالیت‌های موجود در مسیر طراحی و تولید تا عرضه یک محصول را به فعالیت‌های قبلی خود بیفزاید، مثلاً وقتی یک تولیدکننده اقدام به خریداری یا ایجاد یک توزیع‌کننده عمده یا مغازه و فروشگاه یک‌خرده فروشی می‌کند.
یکپارچگی رو به پایین وقتی رخ می‌دهد که یک شرکت فعالیت‌های موجود در مسیر تهیه و خریداری مواد و تجهیزات لازم برای تولید یک محصول را به فعالیت‌های قبلی خود بیفزاید و این کار معمولاً از طریق خریداری شرکت فروشنده مواد اولیه و تجهیزات موردنیاز به شرکت صورت می‌پذیرد.
یکپارچگی یا ادغام شرکت را قادر می‌سازد به منابع عرضه نادر یا فرّار دست یابد یا کنترل خود بر بازاریابی، توزیع یا خدمات‌رسانی محصولات خود را افزایش بدهد؛ اما این کار، ریسک‌های ذاتی موجود در تخصیص منابع بسیار به یک صنعت واحد را افزایش می‌دهد.
ضمن این‌که سرمایه‌گذاری لازم برای ادغام عمودی اغلب سودآوری اضافی ایجادشده به‌وسیله عملیات ادغام‌شده را می‌خورد و درنتیجه موجب ناچیز و کم شدن بازده سرمایه می‌گردد.
تنوع مرتبط (همگن) وقتی رخ می‌دهد که یک شرکت در درون خود شرکتی را که محصولات یا مشتریانی مشابه محصولات و مشتریان فعلی‌اش ندارند، خریداری یا ایجاد می‌کند. این محصولات جدید یا فعالیت‌های جدید از طریق سهیم شدن در تسهیلات تولید، نام‌های تجاری، دانش فنی تحقیق و توسعه، یا مهارت‌های بازاریابی و توزیع موجب هم‌افزایی درونی شرکت می‌گردند.
انگیزه‌های شرکت‌ها از تنوع غیر مرتبط (غیر همگن) اساساً مالی هستند تا عملیاتی. بنا بر تعریف، یک فرایند تنوع غیر همگن شامل ادغام دو شرکتی می‌گردد که هیچ‌گونه وجه اشتراکی از حیث محصولاتی که تولید می‌کنند، از حیث مشتریان، تسهیلات تولیدی یا از حیث تخصص کاری با یکدیگر ندارند.
چنین فرایند متنوع سازی تنها زمانی رخ می‌دهد که تعداد زیادی از فعالیت‌های فعلی یک شرکت به دلیل کاهش تقاضا، افزایش رقابت یا کهنه شدن محصول دچار رکود شوند. این شرکت باید مسیرها و روش‌های جدیدی را برای رشد جست‌وجو کند.
شرکت‌های خوش‌شانس‌تر نیز ممکن است برای توسعه وارد فعالیت‌های غیر مرتبط شوند زیرا می‌توانند با سرمایه نقدی بیش از نیاز فعالیت‌های فعلی‌شان را گسترش بدهند یا این‌که هیئت‌مدیره می‌خواهد مانع تعویض خود توسط مجمع عمومی شرکت گردد.
تنوع نامرتبط معمولاً پر ریسک ترین استراتژی رشد از حیث پیامدهای مالی است. بیش‌تر تحقیقات تجربی انجام‌شده نشان می‌دهند که تأثیر تنوع مرتبط در افزایش کار آیی سرمایه و دیگر ابعاد عملکردی بیش‌تر از تأثیر تنوع نامرتبط است؛ به‌عبارت‌دیگر هدف نهایی استراتژی رشد یک شرکت باید طراحی صورت فعالیت‌های منعطف و سازگار باشد که شرکت بتواند با بهره گرفتن از شایستگی‌های منحصربه‌فرد خود به ارزش و اثربخشی آن فعالیت بیفزاید.
توسعه از طریق متنوع ساختن روابط سازمانی یا شبکه‌های اینترنتی
شرکت‌ها تلاش کرده‌اند تا هم‌زمان با بهره‌گیری و منتفع شدن از استراتژی‌های توسعه بازار یا متنوع ساختن شایستگی‌های اصلی خود تمرکز و تأکید بیش‌تری می‌کنند. آن‌ها سعی می‌کنند تا از طریق برقراری روابط یا شبکه‌های ارتباطی سازمانی با دیگر شرکت‌ها به‌جای تلاش برای تصاحب و تملّک آن‌ها، این مهم را عملی سازند. (سی.واکر و دیگران، ۲۰۰۱، ترجمه اعرابی، ۱۳۸۳)
پیش‌بینی آینده، تجزیه‌وتحلیل محیط دور و محیط نزدیک سازمان و همچنین تجزیه‌وتحلیل و درک چارچوب بازار جنبه‌های اصلی بررسی محیط بیرونی سازمان را تشکیل می‌دهند.
پیش‌بینی^[۴۴]، فرایند ارزیابی و ایجاد دیدگاه‌های متفاوت از آینده شماست و شمارا مجبور می‌کند تا درباره عواملی که محصولات جدید طراحی ‌شده توسط شرکت را تحت تأثیر قرار می‌دهند، فکر کنید. از این طریق می‌تواند تغییرات مهم محیط را شناسایی کرده و تغییرات لازم را برای انطباق با این تغییرات انجام داد. برون‌یابی^[۴۵] یا گسترش روندهای جاری، تحلیل شاخص‌ها و عوامل اصلی^[۴۶] و بررسی روند تغییر آن‌ها، مدل‌سازی^[۴۷] (مدل‌هایی که دربرگیرنده عوامل اثرگذار بر فعالیت‌های توسعه محصول جدید شرکت باشند) سناریوها^[۴۸]، نظر خبرگان^[۴۹] و شهود^[۵۰] یا درک عمیق ازجمله روش‌هایی هستند که برای پیش‌گویی روندها آینده کاربرد گسترده دارند.
در محیط دور یا کلان سازمان عوامل زیادی قابل‌بررسی‌اند، اما اکثراً چهار عامل اصلی زیر موردبررسی قرار می‌گیرند که این رویکرد، رویکرد STEP نیز نامیده می‌شود.

 

 

• عوامل اجتماعی (Sociological) عوامل مانند ارزش‌ها، سبک زندگی، عوامل جمعیت شناختی و…

 

 

 

• عوامل تکنولوژیکی (Technological) تحقیق و توسعه، فرآیندها، محصولات جدید و…

 

 

 

• عوامل اقتصادی (Economical) نرخ رشد اقتصادی، نرخ تورم، نرخ بهر، درآمد سرانه و…

 

 

 

• عوامل سیاسی (Political) قانون و شرایط قانون‌گذاری، سیاست‌ها و خط‌مشی‌های دولت و…

 

 

تغییرات هر یک از عوامل فوق می‌تواند موضع رقابتی^[۵۱] شرکت‌ها و کسب‌وکارها را قوی‌تر یا ضعیف‌تر نماید. درواقع استراتژی‌های توسعه محصول جدید در دو گروه عمده استراتژی‌ای فعال^[۵۲] توسعه محصول جدید و استراتژی‌های انفعالی^[۵۳] توسعه محصول جدید تقسیم‌بندی می‌روند.
استراتژی‌های انفعالی توسعه محصول جدید عبارت‌اند از:

MSE

NMSE

RMSE

NRMSE

 

تحلیل خطا و ترکیب شبکه عصبی المان-NARX

اردلانی‌فرسا،۲۰۱۰، ]۱۷[

۴.۸۴e-4

—

۲.۲e-2

—

 

الگوریتم ترکیبی با شبکه عصبی المان

زین، ۲۰۱۰،]۲۲[

۲.۵۶e-4

—

۰.۰۱۶۰

—

 

ترکیب شبکه عصبی BPN با الگوریتم وراثتی

ونگ و هانگ، ۲۰۰۷، ]۲۵[

۲.۴۲e-4

—

۰.۰۱۵۵۳۹

—

 

تجزیه مسئله با شبکه‌های عصبی بازگشتی

ژانگ و چاندرا، ۲۰۱۲، ]۲۴[

۳.۹۷e-5

—

۶.۳e-3

—

 

روش پیشنهاد شده

—–

۱.۵۳e-6

۳.۶e-4

۱.۲e-3

۱.۹e-3

 

 

۶-۲ سری‌زمانی آشوبی لورنز
در فصول گذشته در مورد معادله دیفرانسیل ایجاد کننده سری‌زمانی لورنز توضیح داده شد. برای آزمودن مدل پیشنهادی، یک مجموعه نمونه سری‌زمانی آشوبی با طول ۲۵۰۰ داده تولید شده توسط معادله مذکور استفاده شده است،۱۵۰۰ نمونه اول برای آموزش و ۱۰۰۰ نمونه بعدی برای تست در بازه [۰,۱] نرمال شده‌اند. داده در محدوده زمان در شکل ۶-۴ نشان داده شده است. سری‌زمانی با بُعد جاسازی D=3 و زمان تاخیر T=3 در فضای حالت جاسازی شده است. نقاط جاسازی شده سری در شکل ۶-۵ قابل مشاهده هستند. نقاط بدست آمده به لایه عصبی خطی با D واحد ورودی داده شده است. مقادیر پیش‌بینی شده با مقدار داده واقعی مقایسه شده و خطا‌ها محاسبه شده اند. ۹۹۳ نمونه خطا با بُعد جاسازی D₁=3 و زمان تاخیر T₁=1 در فضای حالت جاسازی شده اند. نقاط فضای حالت از سری‌زمانی خطاها به یک شبکه عصبی بازگشتی المان با ۱۰ نرون در لایه پنهان و الگوریتم آموزشی بهینه‌سازی جمعیت ذرات با مشخصاتی که در بالا گذشت، داده شده و پس از کامل شدن آموزش، خروجی حاصل با مقادیر پیش‌بینی بدست آمده از مرحله قبل جمع می‌شوند. به منظور ارزیابی این مجموع با مقادیر واقعی داده لورنز، مقایسه شده است. شکل ۶-۶ این مقایسه را نشان می‌دهد.

در جدول ۶-۴ محاسبه خطای برای هر یک از پیش‌بینی کننده‌ها، براساس شاخص‌های خطای مجذور میانگین، خطای مجذور میانگین ریشه و خطای مجذور میانگین ریشه نرمال، قابل مشاهده هستند.
همچنین مقایسه نتایج از بررسی مدل‌های پیش‌بینی مشابه روش مذکور، برای داده‌ی سری‌زمانی آشوبی لورنز در جدول ۶-۵ بیان شده است. ساختار مدل‌ها همانند آنچه که در مورد سری‌زمانی مکی‌گلاس بیان شده می‌باشد. همچنین مقایسه کارایی روش پیشنهادی را با نتایج گزارش شده در ادبیات در جدول ۶-۶ ارائه شده است. آزمایشات انجام شده و مقایسه با روش‌های دیگر کارایی مدل ارائه شده برای پیش‌بینی سری‌زمانی آشوبی لورنز را اثبات می‌کند.
شکل ۶-۴. سری‌زمانی آشوبی لورنز
شکل ۶-۵. سری‌زمانی آشوبی لورنز در فضای حالت جاسازی شده با D=3 و T=3