۰۴-۳۹

۲۳-۴۴

۱۷۸۸

مشخصات منطقه مورد مطالعه، مواد و روش ها ۴۴
۳-۷-۲- اقلیم کلی منطقه مورد مطالعه
به طور کلی حوضه آبریز ارس به دلیل واقع شدن در عرض های جغرافیایی بالای کشور (۳۸ تا ۴۰ درجه شمالی) و وجود ارتفاعات مختلف از حدود ۳۰متر در سواحل ارس تا ۴۵۰۰ متر در ارتفاعات سبلان، دارای ویژگی های مناطق معتدل عرض های میانی کره زمین بوده و سیستم های جوی گوناگون از جمله توده های هوای دریایی قطبی از سمت غرب و شمال غربی (با منبع رطوبتی دریای مدیترانه و اقیانوس اطلس)، قاره ای قطبی از سمت شمال شرق (از طریق سیبری) شمال غرب (از طریق اروپا)، قاره ای شمالی با ویژگی های بسیار سرد و خشک از سمت شمال و توده های هوایی مدیترانه از سمت غرب (از طریق ترکیه، سوریه و عراق) و سودانی از سمت جنوب غربی (از طریق آفریقا) بر آن تأثیر گذار می باشند. بطوریکه منشأ اکثر بارش ها، جریان های هوای کم فشار گرم و مرطوبی است که به منطقه واردشده و بخش عمده ای از ریزش ها را به صورت باران و بخش قابل توجهی را نیز به صورت برف سبب می گردند. تنوع توده های هوایی تفاوت محسوسی را بین رژیم بارندگی و دمایی این حوضه را با سایر حوضه ها فراهم نموده است. به منظور بررسی دقیق ناحیه مطالعاتی از سیستم های طبقه بندی دو مارتین و دو مارتین اصلاح شده، آمبرژه و از دیدگاه اقلیم کشاورزی نیز طبقه بندی سلیانیف استفاده شده است..
در سیستم طبقه بندی آمبرژه ضریب (Q) با توجه به میانگین بارندگی ساده (P) و متوسط حداکثر در گرمترین ماه سال (M) و متوسط حداقل درجه حرارت در سردترین ماه (m) از رابطه (T²-t² / ۲۰۰P= Q بر آورد شده است. حوضه آبریز سد ماکو با توجه به این طبقه بندی از اقلیم نیمه خشک سرد برخوردار می باشد.
مشخصات منطقه مورد مطالعه، مواد و روش ها ۴۵
شکل۳ـ۹ـ نمودار اقلیم نماى آمبرژه در منطقه مورد مطالعه
در اقلیم نمای دو مارتین ضرایب خشکی و نوع اقلیم بر اساس رابطه (T₊10)p/=I تعیین گردیده است. در این رابطه I ضریب خشکی P و T بترتیب متوسط بارندگی و دمای سالانه می باشند. بطوریکه ضرایب خشکی کوچکتر از ۱۰ معرف اقلیم خشک تا فراخشک، بزرگتر از ۳۵ معرف خیلی مرطوب و ضرایب خشکی ۱۰ تا ۳۵ معرف اقلیم نیمه خشک تا مرطوب می باشند.
مشخصات منطقه مورد مطالعه، مواد و روش ها ۴۶
با توجه به اینکه روش دو مارتین برای مناطق مدیترانه ای پیشنهاد شده و از طرفى تغییرات ضرایب خشکی در اغلب نواحی کشور ما بین حدود ۵ تا ۲۰ متغییر می باشد و در این طبقه بندى اقلیم ها تقریبا مشابه هستند، بنابراین با بهره گیری از طبقه بندی دو مارتین اصلاح شده و استفاده از متوسط حداقل دما در سردترین ماه سال، روش دو مارتین به زیر اقلیم های حرارتی تقسیم شده است. بطوریکه درجه حرارت بزرگتر از ۵ معرف نواحی گرم، کوچکتر از ۵ و بزرگتر از صفر معرف نواحی معتدل، کوچکتر از صفر و بزرگتر از ۷- معرف نواحیه فرا سرد می باشند با درنظر گرفتن نتایج حاصل از سیستم دو مارتین اصلاح شده حوضه آبریز سد ماکو دارای اقلیم مدیترانه ای فرا سرد می باشد.

شکل۳-۱۰- نمودار اقلیم نماى دومارتین و دومارتین اصلاح شده در منطقه مورد مطالعه
مشخصات منطقه مورد مطالعه، مواد و روش ها ۴۷
در سیستم سلیانینف، نوع اقلیم و ضرایب هیدروترمیکk) ) از رابطه (T)sum/10p=K تعیین شده است. در این رابطه (P) متوسط بارندگی و (T) متوسط درجه حرارت در دوره رشد گیاه و یا هر مقیاس زمانی دیگر می باشد. بر مبنای این طبقه بندى حوضه آبریز سد ماکو دارای اقلیم نیمه خشک نسبتأ شدید می باشد. با بهره گرفتن از سیستم های اقلیمی فوق الذکر می توان به این جمع بندی رسید که حوضه آبریز مورد مطالعه از اقلیم مدیترانه ای فرا سرد برخوردار است.
شکل۳ـ۱۱ـ نمودار اقلیم نماى سیلیانینف منطقه مورد مطالعه
مشخصات منطقه مورد مطالعه، مواد و روش ها ۴۸
۳-۷-۳- بارندگی و دمای منطقه مورد مطالعه
منظور از بارندگی کلیه نزولات جوی است که به سطح زمین می رسد و میزان آن بستگی به مقدار رطوبت موجود در اتمسفر و نیز نحوه سرد شدن هوای مرطوب دارد بارندگی دارای تغییرات زمانی و مکانی است و با توجه به اینکه اندازه گیری آن روی تمام نقاط حوضه امکان پذیر نیست، لذا به اندازه گیری نمونه ای آن در محل ایستگاههای باران سنجی اکتفا و نتایج حاصل از آنها به تمام سطح حوضه تعمیم داده می شود. رژیم بارندگی حوضه بارون مدیترانه ای بوده و به همین سبب همواره جهت حرکت ابرهای باران زای حوضه از سمت غرب (محل بالای حوضه) به شرق حوضه (قسمت خروجی) بوده و همین امر با توجه به وضعیت توپوگرافی و مرفولوژیکی خاص حوضه علاوه بر آنکه سبب تشکیل سریع دبی اوج می گردد در فرسایش حوضه و ایجاد رسوب فرصت کافی داشته و با قدرت تخریبی کافی عمل می نماید. بخصوص این امر در رگبارها و بارندگیهای فصل خشک کاملا” محسوس بوده است. دما از مهمترین کمیتهای هواشناسی است و سایر عوامل هواشناسی در یک منطقه مانند تبخیر، ذوب برف، روزهای یخبندان و غیره تابعی از دما بوده و میزان آن در هر منطقه به عرض جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا، حرکت سیستم های جوی و غیره بستگی داشته و از آن به عنوان شاخص شدت گرما استفاده می شود. میزان متوسط بارندگی سالیانه و هم چنین دمای متوسط سالیانه حوضه های مورد مطالعه در جدول (۳-۳) آورده شده است.
جدول ۳ـ۳ـ مقادیر متوسط بارندگی و دمای سالیانه در حوضه مورد مطالعه

نام حوضه

مساحت
(کیلومتر)

ارتفاع متوسط حوضه(متر)

متوسط بارندگی سالیانه
)میلی متر)

متوسط دمای سالیانه
(درجه سانتی گراد)

قزلارچای

۷۳۷

۲۲۴۳

۳/۳۴۶

۱۱

امامقلی

۳۳۵

۲۰۹۶

۳/۳۷۱

۱۳

مشخصات منطقه مورد مطالعه، مواد و روش ها ۴۹
۳- ۸- زمین شناسی وخاکشناس‍ى محدوده مطالعاتى

برای بررسی مدل های دیگر رشد باید معادلات دیگری پیشنهاد شود که بر اساس تشابه های موجود در مسئله به دست می آید. در ابتدا به سراغ معادله ای می رویم که با کمک آن بتوانیم مدل لایه نشانی تصادفی همراه با نرم سازی را توصیف کنیم. فصل مشترک مورد بررسی یک سطح متعادل است. مفهوم سطح متعادل آن است که با دخالت یک عامل، تغییری دراین سطح ایجاد نمی شود.

به همین منظور یک فصل مشترک با ارتفاع  را در نظر می گیریم. اکنون به تعمیم معادله رشدی که برای ارائه شد می پردازیم و معادله ای برای سطوح وابسته تعریف می کنیم. به این ترتیب یک تابع عمومی همانند را تعریف می کنیم که به ارتفاع، موقعیت و زمان بستگی دارد. به این ترتیب معادله رشد به صورت زیر در خواهد آمد.

در این معادله بخش مربوط به نوفه است و تابع عمومی است که به ارتفاع، موقعیت و زمان بستگی دارد.
برای به دست آوردن معادله رشد به بررسی تشابه های اساسی موجود در مسئله می پردازیم:
الف) ناوردایی تحت تبدیل زمان: معادله رشد باید از جایی که به عنوان مبدا زمان تعریف می شود مستقل باشد. بنابراین معادله رشد باید تحت تبدیل ناوردا باشد.این تقارن موجب می شود که تایع G مستقل از زمان باشد. به این ترتیب تحت تبدیل زمان ثابت است.
ب) ناوردایی انتقال در طول مسیر رشد :
قانون رشد بایستی از جایی که به عنوان تعریف می شود، مستقل باشد. بنابراین معادله رشد بایستی تحت تبدیل ناوردا باشد. این تقارن موجب مستقل شدن تابع G از ارتفاع شده و معادله رشد باید به صورت ترکیبی از تعریف شود.
ج) ناوردایی تبدیل در جهت عمود بر مسیر رشد :
تابع G باید مستقل از مقدار نهایی باشد، بنابراین معادله رشد باید تحت تبدیل ثابت باشد.
د) تشابه دوران و انعکاس در راستای رشد :
این تقارن از فرد شدن مرتبه مشتقات در این مختصات جلوگیری می کند و موجب می شود تا مشتقات نامنظم از قبیل بردارهای از معادله رشد حذف شوند.
ه) تقارن بالا به پایین برای ارتفاع :
نوسانات فصل مشترک به طور مشابه با ارتفاع فصل مشترک میانگین متناسب است. این قوانین توان های زوج یعنی جزء هایی مانند را در معادله ایجاد می کند .]۱۶[
۲-۹ معادله کلی رشد
برای یافتن معادله رشد تمامی اجزائی را که می توانند ترکیبی از توان های باشند را در نظر می گیریم و سپس تمامی جملاتی که قوانین تشابه را نقض می کنند از معادله حذف می کنیم .

باید توجه داشت که تابع f در این رابطه اسکالر است .

برای سادگی نوشتار، ضرایب هر جزء را در نظر نمی گیریم. برای حل این معادله به سراغ فواصل بزرگ و زمان های طولانی می رویم. در محدوده مشتقات مراتب بالاتر نسبت به مشتقات مراتب پایین تر از اهمیت کمتری برخوردار هستند زیرا این اجزاء بر تغییرات معادله رشد تاثیر چندانی ندارند، یعنی بر نماهای معیار تاثیری ندارند.
با توجه به خواص فیزیکی مشابه رشد از هر طرف، ما می توانیم یک معادله عمومی به شکل زیر برای آن بنویسیم :]۱۶-۲۱[

۲-۹-۱ معادله RD
اکنون به یافتن رابطه ای برای توضیح مدل رشد می پردازیم. در مدل چون ذرات به صورت تصادفی بر روی زیر لایه قرار می گیرند، پارامتر نیروی وجود ندارد و تنها که نشان دهنده متغییر تصادفی است در معادله وجود دارد، به این ترتیب معادله رشد مدل به صورت زیر خواهد بود :

(۱-۴-۴)
≤ (۲-۴-۴)
≤ (۳-۴-۴)
۱≤≤ & 0≤≤
≥۰
=۰,۱
که و مانند قبل، زمان اتمام عملیات قبل از بهبود و در حین بهبود می باشند. برای درک محدودیتهای ۴-۴-۲ و ۴-۴-۳، توضیحاتی مانند مدل ۴-۳ را ارائه می دهیم. با توجه به زمان اتمام عملیات، تابع نیروهای امداد را می توان بدین صورت نوشت.

با بهره گرفتن از متغیر صفر و یک، رابطه شرعی بالا را می توانیم مدل کنیم. در نتیجه را می توانیم بصورت زیر بنویسیم.
= (۱۳-۴)
که باید در رابطه زیر صدق کند.
=
محدودیتهای ۴-۴-۲ و ۴-۴-۳ این رابطه را برقرار خواهند کرد. تابع هدف با بهره گرفتن از معادلات ۴-۳ و ۴-۱۳ و همچنین محدودیت ۴-۴-۱ با بهره گرفتن از معادلات ۴-۲ و ۴-۱۳ بدست می آید.
فصل پنجم
نتایج و تجزیه تحلیل محاسباتی
۵-۱ مقدمه
در این فصل برای بررسی دقیق تر دو مسئله ارائه شده در پژوهش فوق یعنی مکانیابی ایستگاه های امداد و نجات و مسئله تخصیص صحیح نیروی انسانی در زلزله و با توجه هدف اصلی این پژوهش که کمینه کردن تلفات انسانی و بیشینه کردن نجات جان انسانها و افزایش خدمات رسانی صحیح و دقیق و کاهش زمان انتظار آسیب دیدگان در حوادث طبیعی میباشد و با توجه به الگوریتم های متفاوت پیشنهادی و استفاده از نرم افزارهای متفاوت ( لینگو^[۷۴] و گمس ^[۷۵]) و به منظور حل دقیق مسایل،و برای اعتبار سنجی الگوریتم های پیشنهادی برای هر یک از مسایل ذکر شده ، به صورت مجزا به بررسی و نتایج هر یک از موارد پرداخته و از تعدادی مثال در اندازه های مختلف برای هر دو مسئله مربوط به این پژوهش به صورت مجزا بهره گرفته شده، و در ادامه نتایج حاصل تحلیل و با هم مقایسه خواهند شد .
۵- ۲ نحوه به کارگیری نرم افزار به کار رفته در مسئله مکانیابی ایستگاه های امداد رسان
در این قسمت از این پژوهش برای اعتبارسنجی الگوریتم پیشنهادی در مسئله مکانیابی ایستگاه های امداد ونجات از تعدادی مثال در اندازه های مختلف بهره گرفته شده است. در ادامه نتایج به دست آمده تحلیل و باهم مقایسه شده اند.
به منظور حل دقیق مسئله، مدل ریاضی در نرم افزار ۲۳٫۶ GAMS که نرم افزاری بسیار قوی برای حل مسائل برنامه ریزی ریاضی است، کدنویسی شد و برای حل مدل در محیطGAMS از حل گر^[۷۶]سیمپلکس^[۷۷]نسخه ی ۱۲٫۰٫۲٫۱ استفاده شده است .
برنامه ی روش ابتکاری ارائه شده، با زبان برنامه نویسی C++ کد نویسی شده است. از آنجا که حتی در مسایل کوچک نیز، به دلیل حجم بسیار بالای مدل و کمبود حافظه روش حل دقیق قادر به حل مدل نبود و با پیغام کبود حافظه ^[۷۸]متوقف می شد. به دو دلیل نیاز به اعتبارسنجی مدل و مقایسه ی جواب های الگوریتم پیشنهادی با حل دقیق مسئله می بایست تعدادی از مسایل به صورت دقیق حل می شد. به این دلیل از یک کامپیوتر با حافظه بالا و مشخصات Intel Core i7 CPU 3.2GHz and 12GB RAM استفاده شد.
۵-۳ طراحی مثالهای آزمایشی
برای ارزیابی عملکرد روش حل ارائه شده، در این بخش مثال های متفاوتی در ابعاد مختلف را بررسی کرده ایم. پارامترهای مربوطه، به صورت زیر ساخته شده اند:
مکان های نقاط تقاضا، مراکز خدمات فوریت های پزشکی و بیمارستان ها به صورت تصادفی در شهری فرضی به ابعاد ۳۰×۲۵ کیلومتر به صورت تصادفی تولید می شوند؛ تعداد بیمارستان ها برابر ۲۰ عدد و مکان آنها وظرفیتشان در تمامی آزمایشات یکسان در نظر گرفته شده اند. تعداد آمبولانس های موجود در مراکز پیش ازآغاز دوره برنامه ریزی نیز به صورت تصادفی تعیین می شود.
فواصل میان نقاط به صورت اقلیدسی محاسبه شده است. سرعت تردد در بین نقاط و در بازه های زمانی مختلف به صورت تصادفی بین ۳۰ تا ۷۰ کیلومتر برساعت تولید شده اند .
r1 برابر ۷ دقیقه r2 برابر با ۱۲ دقیقه در نظر گرفته شده است .
s1 برابر با ۱۰ دقیقه و s2 برابر با ۲۰ دقیقه در نظر گرفته شده است .
U تعداد کل آمبولانس های در دسترس ۲۰ عدد در نظر گرفته شده است.
C ظرفیت هر آمبولانس ثابت و برابر یک بیمار در هر ساعت در نظر گرفته شده است.
Hk که به صورت تصادفی بین۰٫۱ تا ۰٫۹ عبارت (عداد دوره*تعداد بیمارستان/مجموع کل تقاضا ) برای هر بیمارستان به دست می آید .
Li به صورت تصادفی در بازه ۰٫۳ تا ۰٫۷ تولید شده است.
Pj این مقدار برای هر مرکز به گونه ای به صورت تصادفی تولید شده است که مجموع ظرفیت های موجود برابربا ۱٫۵ برابر تعداد کل آمبولانس ها باشد.
Dit مجموع تمام تقاضای موجود در سیستم برابر با مجموع ظرفیت آمبولان س های موجود در طول افق برنامه ریزی در نظر گرفته شد و این مجموع تقاضا به صورت تصادفی بین نقاط تقاضا در دور ه های مختلف توزیع شد.
βjj’ از آنجا که تابع هدف مسئله از دو قسمت پوشش دهی و بازآرایی تشکیل شده است و این دو قسمت از یک جنس نیستند لازم است در تعیین پارامترβ دقت شود و این پارامتر به گونه ای تعریف شود که دو قسمت تابع هدف بایکدیگر ارتباط منطقی پیدا کنند. پس اینگونه در نظر می گیریم که در صورتی جابجایی یک آمبولانس بین دو مرکز که دورترین فاصله را از هم دارند برای ما قابل قبول است که باعث پوشش یک تقاضای بیشترشود؛به همین منظور مقدار این پارامتر جریمه را براساس فاصله موجود بین دو مرکزj و j’ محاسبه می کنیم. یعنی پارامتر β هنگامی بیشترین فاصله بین
دو مرکز(j’ و j) وجود دارد برابر یک و به ازای فواصل کمتربه صورت خطی کاهش می یابد.
Ejk برای هر مرکز خدمات فوریت های پزشکی تعداد بیمارستان های مرتبط با آنرا به صورت تصادفی بین ۱ و نصف تعداد بیمارستان های موجود بدست می آوریم. حال برای تعیین اینکه کدام بیمارستانها با این مرکز درارتباط هستند اگر عدد به دست آمده را a درنظر بگیریم، از بین نزدیکتری a2 بیمارستان به مرکز موردنظر، به صورت تصادفی a بیمارستان را انتخاب می کنیم.
۵-۴ تعیین پارامترها در الگوریتم های شبیه سازی تبرید ارائه شده
به منظور اجرای الگوریتم ابتکاری ارائه شده، در مرحله ی اول می بایست پارامترهای مربوط به الگوریتم های SA1 و SA2 را تعیین کرد.از آن جا که تعیین این پارامترها می تواند در زمان حل و جواب نهایی الگوریتم تاثیر به سزایی داشته باشد، لازم است این کار با دقت کافی انجام شود. به منظور یافتن مقدار مناسب برای هر پارامتر ابتدا با بهره گرفتن از سعی و خطا ی کسری مقادیر که نتایج بهتری را برای الگوریتم ایجاد می کنند، به دست می آوریم. این مقادیر در جدول ۵-۱ آورده شده اند .

خانم فاطمه شیخلووند در جریان مقالهای در سال ۸۶ جایگاه نماز و نیایش را در شعر نو فارسی از نظر گذرانده و شعر نو نیمایی و دیدگاه های نزدیک به شیوهی نیمایی را به بحث گذاشته است و با وجود ریشهیابی علل و عوامل گرایش کم و زیاد شاعران به نماز و نیایش، اذعان کرده که نیایش موجود در ادبیات، نشأت گرفته از ذهن پرسشگری است که بدون تأثیر از عالم خارج در ضمیر آنها به ودیعه نهاده شده است.
۱-۶ اهداف تحقیق
۱- بینش و جهان بینی شاعران معاصر نسبت به مسألهی نماز و نیایش.
۲- ارتباط نماز و نیایش با عرفان در اندیشهی شاعران معاصر.
۳- جریانات تأثیرگذار بر نماز و نیایش شاعران.
۱-۷ فرضیه های تحقیق
۱- احساس عرفانی غالباً در نیایش تجلّی میکند نیایش در نهایت، وضوح یک پدیدهی روحی است و حقیقت نیایش را یک حالت پرگدازی مجسّم میکند که در آن دل به خدا جذب میشود.
۲- فرم یعنی محتوای نگاه داشته شده در روبرو و فرمهای نیایش، فرمولهای حفظیاند که به طور غیرارادی بیان میشود و به صورت فطری و غریزی در سرشتها نهفتهاند و تا حدودی عوامل بیرونی بر آن تأثیر میگذارند.
۳- اثرات نیایش به عواملی مانند کیفیّت، شدّت و تواتر نیایش بستگی دارد. شناختن تواتر و شدّت نیایش آسان است اما کیفیّت آن سرزمین ناشناختهای است؛ زیرا ما وسیلهای برای سنجش ایمان و میزان عشق دیگران در دست نداریم .

۱-۸ تعاریف واژه های کلیدی
نماز:
نماز مهمترین و باشکوهترین جلوهی عبادت محسوب میشود تا حدّی که هیچ عبادتی برای تقّرب و نزدیکی عبد به معبود به پایهی نماز نمیرسد.
در تعریف لغت نماز آمده که : « نماز با همین ریخت در زبان پهلوی به کار میرفته است. ریخت سغدی آن نماچ بوده است. ستاک واژه، نم^[۱] ؛ در اوستایی نمه^[۲] به معنی خم شدن است. » (کزازی، ۱۳۸۵ : ۲۳۵ )
نیایش:
نیایش یعنی اتصّال به مرکز ماورایی و ماورای انسان، نیایش یعنی اینکه انسان بتواند با منبع فرازمینی و فرادنیایی ارتباط برقرار کند.
«در تعریف لغت نیایش آمده که نیایش در پهلوی نیایشن^[۳] بوده است. نیایش در ریخت، اسم مصدر شینی است، اما مصدر آن، که در پارسی «نیاییدن» میتوانست بود کاربرد نیافته است و گردانیده ]= صرف[ نشده است. ریختی دیگر از آن نیغایش میتواند بود. «من» یا «ن» در آن پیشاوند مینماید.» (همان :۲۵۶)
۱-۹ حدود و قلمرو تحقیق
با در نظر گرفتن ویژگیهای نماز و نیایش و ارتباط آن با اشعار شاعران معاصر، در این پایان نامه به بررّسی و تحلیل آداب نماز و نیایش در اندیشهی هشت شاعر برجستهی معاصر از جمله :
محمد حسین شهریار، حمید سبزواری، فریدون مشیری، سهراب سپهری، فروغ فرخزاد، طاهره صفارزاده، سلمان هراتی و قیصر امین پور پرداخته خواهد شد.
فصل دوم
مبانی تحقیق
۲- فصل دوم
نماز و نیایش دو موضوع اصلی پایان نامهی حاضر هستند و در کنار یکدیگر ساختار اصلی این تحقیق را تشکیل میدهند. شایسته است در این فصل، که در آن مباحث نظری پایان نامه مطرح میشود، به این دو مبحث بپردازیم . در ادامه، نخست مبحث نماز و پس از آن نیایش بررّسی خواهد شد.
۲-۱ نماز
نماز ارتباط صمیمانهای است میان انسان و خدا، میان آفریده و آفریدگار. نماز زیباترین جلوهی پرستش، اقرار صادقانه به بندگی خدا و سرآغاز صعود به رفیعترین قلّههای معنویت، معرفت الهی و سعادت جاودانی است.
نماز در لغت به معانی : «خدمت و بندگی، خدمتکاری، اطاعت و فرمانبرداری، سجده و سجود، سر به زمین نهادن، سر فرود آوری برای تعظیم، کرنش و تکریم و تعظیم است.
«در نماز آمدن» نیز به معانی: سجده کردن، تعظیم کردن و «به نماز آمدن» : خم شدن به نشانهی تکریم و تعظیم، پرستش، ادای اطاعت، طاعت و عبادت ایزد تعالی، عبادت و عرض نیاز به سوی خدای عالمیان به طریقی که در شریعت پیامبران وارد شده و نیاز است.» (دهخدا، ج۴۷ : ۷۷۲)
« واژهی فارسی «نماز» از لفظ پهلوی «نماک» گرفته شده است و آن هم به نوبهی خود از ریشهی باستانی «نِم» به معنی «خم شدن» و «تعظیم کردن» مأخوذ است که به تدریج بر معنی «صلات» یا عبادت ویژهی مسلمین اطلاق گردیده است.» (خزائلی،۱۳۵۸ :۳۳۸)
«نماز حضور در برابر آفریدگار و هماهنگی با همهی ذرّات عالم است.» (قرائتی، ۱۳۶۹: ۳۸)
نماز را «صلاه» نامیدهاند زیرا پیوند بین مخلوق و خالق و مشتمل بر کمک خواهی است.
« صلاه در لغت به معنای دعا و خواستن است. قالَ کَثیرَ مِن اَهلِ اللَغه : هی الدُعاءِ و التَبریکِ و التَمجید.» (اصفهانی، ۱۳۸۷: ۲۸۷)
«صلاه حضور ذاتی است که حضور و توجهی قلبی منجر به دریافت تجلیّات میشود. صلاه، مشاهده و رؤیت است و آن شهود روحی و رؤیت عینی در موارد أعیان روحانی و جسمانی موجود.» (میرآخوری و شجاعی، ۱۳۷۶: ۱۱۱)
از این روست که نماز را «معراج المؤمنین» ، «قُره عینُ العارفین » و «تاجُ المُقَربین» خواندهاند.
در واقع میتوان گفت «نماز را به خاطر دعاهایی که در آن وجود دارد، «صلاه» نامیدهاند و صلاتی که از جانب خدا باشد «رحمت»، آنکه از جانب فرشتگان باشد، «آمرزش خواهی» و آنکه از سوی مردم باشد، «دعا» است.» (راشدی، ۱۳۸۰، ج۱: ۷۵)
نماز که زیباترین شکل و هندسهی توجه به خداست، مناسبترین فرصت برای تغذیهی روح و روان است. وقتی بنده به آستان حق رو میکند و فرمان او را با نماز گزاردن اجابت مینماید مشمول عنایتهای الهی و برکات نماز میشود.
به عبارت دیگر «نماز توجه باطن به حق و ملازمت در حضور، و اقبال به سوی حق و إعراض از ماسوی الله و دوام مکاشفه با حق و مقام راز و نیاز است.» ( سجادی، ۱۳۷۰ :۷۷۱)
لذا در نخستین دستورات الهی به موسی (ع) در آغاز وحی آمده است:
« اَقِمِ الصَّلوه لِذِکری.» (قرآن کریم، ۲۰ :۱۴)
«نماز را مخصوصاً برای یاد من به پا دار.»
بدین صورت، چنانکه خداوند فرمود و در آیات بسیاری از قرآن برآن تأکید کرد بهترین راه ارتباطی با او، نماز است.
۲-۱-۱ عبادت و ماهیت آن
« شناخت معبود و آفریدگار، محبّت او را در دل ایجاد میکند و این محبّت، انسان را به پرستش و عبادت و اظهار کوچکی و تواضع در برابر عظمت او وا میدارد. نماز، جلوهای از بندگی انسان در پیشگاه خدا و مظهر عبودّیت و عبادت است.» (قرائتی، ۱۳۶۹ : ۱۰)
«عبادت یا عباده به معانی پرستش کردن، بندگی کردن، طاعت و نهایت تعظیم برای خدای متعال است.» (دهخدا، ج۳۳: ۳۱)
« عبادت خدای تعالی در سه نوع محصور تواند بود:
اول آنچه تعلق به ابدان دارد مانند صلاه و صیام و وقوف به مواقف شریفه از جهت دعا و مناجات،
امداد روح قرب و منادات و ذوق انس و مناجات از هیأت به صلاه با وجود مصلی متصّل و متواتر باشد،
و طبقهی دیگر اهل مناجات که به واسطهی معانی ابیات که در سماع شنوند با حق به دل خطاب کنند.» ( دهخدا، ج ۴۵: ۱۱۶۳)
خداوند علّت آفرینش جهان را «عبادت» میداند و عبادت در اصطلاح قرآن و حدیث تعبیری است از: «اطاعت و تسلیم و انقیاد مطلق در برابر فرمان و قانون و نظامی که از سوی هر مقام و قدرتی به انسان ارائه و بر او تحمیل گردد، خواه این انقیاد و اطاعت با حس تقدیس و نیایش همراه باشد و خواه نباشد.» (خامنه ای، بیتا :۲۵)
علاوه بر آن « عبادت یکی از مسائل مورد بررّسی فلاسفه و متکلمان و عارفان است؛ یعنی بخش عبادیات مذهب و بررّسی فوائد و بهره های مادی و معنوی آن.» ( سجادی، ۱۳۷۵ : ۴۶۸)
عبادت بودن نماز مربوط به آن است که انسان به هیچ وجه هدف غیر خدائی نداشته باشد و این نیّت قربت از لحظهی ورود به نماز تا انتها همچنان باید ادامه یابد و اگر انسان در گذر زرق و برقهای زندگی دنیوی هر روز بتواند دلش را از همهی چیزها خالی کند و ریسمان معنوی وجود خود را با ذات مقدس او گره بزند ارزش بسیار مهمی به دست آورده است.
«عبادت، هدف آفرینش است، آنچه یک امر را عبادت میکند آن است که به انگیزهای مقدّس انجام شود که به تعبیر قرآن رنگ خدایی (صَبغه الله) داشته باشد.» (قرائتی، ۱۳۷۶ : ۹و۱۰)

براساس هدف پژوهش­های علمی را می­توان به سه گروه بنیادی، کاربردی و علمی تقسیم کرد.
این پژوهش از نظر طبقه ­بندی به لحاظ هدف، پژوهشی کاربردی^[۲۸] است و از نظر روش، شبه آزمایشی و از نوع پس­رویدادی می­باشد. این نوع پژوهش­های بیشتر بر مؤثرترین اقدام تأکید دارند و علت­ها را کمتر مورد توجه قرار می­ دهند.
پژوهش­های کاربردی، با بهره گرفتن از زمینه و بستر شناختی و معلوماتی که از طریق پژوهش­های بنیادی فراهم شده برای رفع نیاز­مندی­های بشر و بهبود و بهینه­سازی ابزارها، روش­ها، اشیاء و الگوها در جهت توسعه رفاه و آسایش و ارتقای سطح زندگی انسان مورد استفاده قرار می­گیرند(حافظ­نیا، ۱۳۸۲).

همچنین از نظر طبقه ­بندی پژوهش برحسب روش و نحوه­ گردآوری داده ­ها، این پژوهش
توصیفی– همبستگی است و از روش­شناسی مبتنی بر بازار استفاده شده است. پژوهش­های توصیفی به بررسی شرایط موجود جهت شناخت بیشتر به منظور کمک به فرایند تصمیم ­گیری مورد استفاده قرار می­گیرند(سکاران، ۱۹۹۲).

جامعه­ آماری

جامعه­ آماری عبارت است از افراد یا واحد­هایی که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند. معمولاً در هر پژوهش، جامعه­ مورد بررسی، یک جامعه­ آماری است که پژوهش­گر مایل است درباره صفت (صفت­ها) متغیر واحدهای آن به مطالعه بپردازد(سرمد و سایرین، ۱۳۸۳).
جامعه­ مورد نظر این پژوهش، کلیه­ شرکت­های خودروسازی پذیرفته­شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی سال­های ۸۷ تا ۹۲ است و فرضیه ­های موردنظر در رابطه با این جامعه­ آماری مورد مطالعه و آزمون قرار خواهد گرفت.

تعیین حجم نمونه و نمونه گیری

هدف محقق شناسایی جامعه و تعیین پارامترهای مربوط به آن است. برای این کار یا باید به کلیه­ افراد جامعه مراجعه کند و صفت و ویژگی مورد نظر پژوهش خود را در آن­ها جویا شود، یا باید تعدادی از افراد جامعه را مورد مطالعه قرار دهد و از طریق جمع کوچک­تری و روش معینی، پی به صفات و ویژ­گی­های جامعه ببرد. بدیهی است اگر جامعه­ مورد نظر کوچک و حجم و تعداد افراد آن کم باشد، می ­تواند آن را به طور کامل مطالعه نماید. ولی اگر جامعه بزرگ باشد و امکانات و مقدورات وی اجازه ندهد، ناچار است از بین افراد جامعه تعداد مشخصی را به عنوان نمونه برگزیند و با مطالعه این جمع محدود، ویژگی­ها و صفات جامعه را مطالعه کرده، شاخص ­ها و اندازه­ های آماری آن را محاسبه کند.
بنابراین از آن­جا که جوامع آماری معمولاً از حجم و وسعت جغرافیایی زیادی برخوردارند و محققان نمی ­توانند به تمام آن­ها مراجعه کنند، بنابراین ناگزیرند به انتخاب جمعی از آن­ها به عنوان نمونه و تعمیم نتایج آن به جامعه مورد مطالعه اکتفا کنند(حافظ­­نیا، ۱۳۸۲).
به طور کلی در پژوهش­های علوم انسانی متداول­ترین روش­های نمونه گیری به شرح ذیل است:
الف) نمونه گیری تصادفی ساده
ب) نمونه گیری تصادفی سیستماتیک
ج) نمونه گیری طبقه ­بندی­شده
د) نمونه گیری خوشه­ای
ه) نمونه گیری چندمرحله­ای
در این تحقیق از آنجا که یک صنعت خاص مورد تحقیق می‌باشد کلیه شرکت‌های این صنعت به عنوان نمونه مورد تحقیق قرار خواهند گرفت..

روش و ابزار گردآوری داده ­ها

گردآوری اطلاعات مورد نیاز پژوهش یکی از مراحل اساسی آن است و به لحاظ اهمیت آن، گاه به اشتباه روش­های گردآوری اطلاعات را روش­های پژوهش می­نامند. مرحله­ گردآوری اطلاعات آغاز فرآیندی است که طی آن محقق یافته های میدانی و کتابخانه­ای را گردآوری می­ کند و به روش استقرایی به فشرده­سازی آن­ها از طریق طبقه ­بندی و سپس تجزیه­ و ­تحلیل می ­پردازد و فرضیه ­های تدوین شده خود را مورد ارزیابی قرار می­دهد و در نهایت حکم صادر می­ کند و پاسخ مسأله پژوهش را به اتکای آن­ها می­یابد. روش­های گردآوری اطلاعات را به طور کلی به دو طبقه می­توان تقسیم کرد: روش­های کتابخانه­ای و روش­های میدانی(حافظ­نیا، ۱۳۸۲).
در این پژوهش برای جمع­آوری اطلاعات نظری مورد­نیاز و هم­چنین پیشینه­ی پژوهش از روش کتابخانه­ای، یعنی مطالعه و بررسی متون، پایان نامه­ ها، مقالات و کتب تخصصی فارسی و انگلیسی و همچنین اطلاعات دریافتی از پایگاه­های اینترنتی استفاده شده است.

تدوین فرضیه ­ها

فرضیه عبارت است از حدس یا گمان اندیشمندانه درباره ماهیت، چگونگی و روابط بین پدیده ­ها، اشیاء و متغیرها، که محقق را در تشخیص نزدیک­ترین و محتمل­ترین راه برای کشف مجهول کمک می­نماید. بنابراین، فرضیه گمانی است موقتی که درست ­بودن یا نبودنش باید مورد آزمایش قرار گیرد(حافظ­نیا، ۱۳۸۲).
فرضیه اصلی:
بین استراتژی تقسیم سود و کارایی شرکتهای قلمرو تحقیق رابطه وجود دارد
فرضیات فرعی:
۱٫بین بازده دارایی و استراتژی تقسیم سود رابطه وجود دارد
۲٫بین بازده سهام و استراتژی تقسیم سود رابطه وجود دارد
۳٫بین نسبت کیو توبین و استراتژی تقسیم سود رابطه وجود دارد
۴٫بین کارایی تحلیل پوششی داده ها و استراتژی تقسیم سود رابطه وجود دارد

روش تجزیه و تحلیل داده‌ها

۱.روش های توصیفی:
در این تحقیق برای اینکه بتوانیم نمونه آماری راتوصیف نماییم با بهره گرفتن از شاخص های توصیف داده ها به سه گروه شاخص هاس مرکزی( مانند میانگین و میانه)، شاخص های پراکتدگی(مانند واریانس و انحراف معیار) و شاخص های شکل توزیع (مانند شاخص چولگی و شاخص کشیدگی) به توصیف نمونه آماری پرداخته خواهد شد.
۲٫روش های تحلیل پیش فرض ها:
الف)نرمال بودن متغیرهای مستقل و وابسته: آزمون کولموگرووف – اسمیرنوف(K-S )
برای اینکه بتوانیم نرمال بودن توزیع متغیرهای تحقیق را مورد بررسی قرار دهیم از این آزمون ناپارامتریک استفاده شده است. در این آزمون اگر سطح معنی داری متغیرها بزرگتر از ۵صدم باشد در این صورت توزیع متغیرها نرمال می باشد. این آزمون برای گرفتن مجوز لازم جهت استفاده از رگرسیون و ضریب همبستگی پیرسون بر متغیرهای مستقل و وابسته اعمال می گردد تا نرمال بودن اطلاعات اثبات گردد.
ب)نرمال بودن باقی مانده ها: آزمون دوربین – واتسون(DW)
برای اینکه بررسی نماییم که بین متفیرهای تحقیق خود همبستگی وجود نداشته باشد از این آزمون استفاده خواهیم نمود. در صورتیکه این آماره بین ۱٫۵ تا ۲٫۵ باشد نشان دهنده این است که متغیرهای فرضیه دارای خود همبستگی نیستند.
۴٫روش های استنباطی:
الف) تعیین کارایی
در این مرحله برای بدست آوردن کارایی از چهارمدل BCC ستانده گرا و نهاده گرا و CCR ستانده گرا و نهاده گرا کارایی ها را محاسبه کرده و از بین آنها کارا ترین مدل را جهت مقایسه با جریان نقدی آزاد انتخاب می کنیم.
ب) نسبت های تقسیم سود: یکی دیگر از ارکان این تحقیق استراتژی تقسیم سود است که جهت تحلیل و مقایسه با کارایی از نسبت های مربوط به آن استفاده خواهیم نمود
۵)نرم افزارها:
از نرم افزار GAMS و SPSS جهت تجزیه و تحلیل داده ها و محاسبات آماری و از نرم افزار Excel جهت پردازش اولیه داده ها و مرتب سازی آنها استفاده خواهد شد. به علاوه از نرم افزار ره آورد نوین و بانک اطلاعاتی تدبیر پرداز نیز برای استفاده از اطلاعات و داده های بورس مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
به‌طور خلاصه جهت آزمون فرضیه¬های پژوهش، مراحل زیر انجام‌شده است: