در سال ۱۳۴۵ قراردادی با کشور جمهوری رومانی منعقد شد که طی آن تعدادی تراکتور و سایر ادوات کشاورزی از جمله گاوآهن و … از طریق بنگاه توسعه ماشین های کشاورزی در اختیار کشاورزان گذاشته شود. طبق این قرار داد در مراکز عمده فروش اقدامات لازم برای تاسیس نمایندگی های لوازم یدکی تعمیرگاه های ثابت و سیار به عمل آمد. به موازات این قرارداد از سال ۱۳۴۶ شروع به ساخت کارخانه ی تراکتور سازی تبریز شد که از سال ۱۳۴۹ بهره برداری از آن آغاز شد، قطعات تراکتور از رومانی وارد و در آن کارخانه مونتاژ گردید .در حال حاضر مونتاژ تراکتورهای مسی فرگوسن نیز در این کارخانه انجام می گیرد، همچنین کارخانه جاندیر اراک به مونتاژ تراکتور ، کمباین و سایر ادوات کشاورزی جاندیر پرداخت.
در حال حاضر کارخانجات تراکتورسازی ایران ، تراکتورهای یونیورسال مدل ۶۵۰M با توان ۶۵ اسب بخار، تراکتور مسی فرگوسن مدل ۳۹۹ با توان ۱۱۰ اسب بخار و مدل۲۸۵ با توان ۷۵ اسب بخار و مدل ۲۴۰ با توان ۴۷ اسب بخار و تراکتورهای مدل ۷۵۰ ITM با توان ۷۵ اسب بخار را تولید می کند.
۴-۶ اهمیت مکانیزاسیون
افزایش و رشد روز افزون جمعیت در جهان اهمیت کشاورزی را بیش از گذشته برای تمام جوامع بشری مشخص می کند. اولین و مهمترین نیاز هر انسان٬ نیازهای غذایی اوست. حال این نیاز به صورت مستقیم و غیر مستقیم با کشاورزی در ارتباط است. یکی از رشته های موجود در کشاورزی مکانیزاسیون است. مکانیزاسیون در ایران از اهمیت فوق العاده ای بدلیل سطح وسیع زیر کشت ارقام مختلف برخوردار است. (http://www.smh61.blogfa.com/)
بامقدمه ای که دربالا در مورد مکانیزاسیون آمد به بررسی این موضوع در شهردوگنبدان می پردازیم از سال ۱۳۴۹ که تراکتورهای رومانی وبعد از آن تراکتورهای جان دیر وارد ایران شدند به تدریج بعد از سال ها این وسایل هم وارد شهر دوگنبدان وروستاهای اطراف آن شدند و کشاورزی دراین منطقه شروع شد اما در این شهرستان به علت بعضی مشکلات این وسایل ومی توان گفت مکانیزاسیون چندان پیشرفت نکرد . اولا که این وسایل بعد از مدتی مستهلک شده وخراب می شدند ودیگر اینکه در قسمت های از این شهرستان زمین ها هموار نمی باشند وکاشت در این زمین ها فقط توسط گاو وخویش صورت می گیرد ودر زمین های هموار هم مدت ها طول کشید تا مردم توانستند از اعتقادات خرافی خود دست بردارند وگرایش به استفاده از این وسایل پیدا کنند اما با گذشت سالیان زیاد از ورود وسایل مکانیکی به این شهرستان اکنون وضع کشاورزی تغییر پیدا کرده است ومردم هرچه بیشتر به سوی کشاورزی مکانیزه روی آورده اند از زمان پیروزی انقلاب اسلامی به تدریج این منطقه هم رشد کرده است در این سال ها اکثر زمین های این شهرستان تسطیح شده اند ومردم با زدن چاه های عمیق در زمین های خویش از کشاورزی دیم به کشاورزی آبی روی آورده اند و به این ترتیب برداشت محصول آن ها هم بیشتر شده است ودر این سال ها هم با احداث دوسد به نام های کوثر وچم شیر در شرق وغرب دوگنبدان کشاورزی منطقه رونق دوچندان پیدا کرده است.اما رشد مکانیزاسیون در دوگنبدان باعث شده که که تبعات زیادی را به همراه داشته باشداز یک سو با ورود وسایل ومکانیزه شدن کشاورزی درست است که در کاشت محصولات سرعت ایجاد شد وورود این وسایل به نحوی به بیکاری های پنهان درمزارع پایان داد اما باید توجه کرد که اولا خرید این وسایل برای روستایی فقیری که محتاج نان شب می باشد بسیار گران می باشد ووپناه بردن به کشاورزی سنتی برای او بسیار باصرفه تر می باشد واز سوی دیگر ورود این وسایل بعد از راحتی وبالا بردن کیفیت محصولات ،باعث شد که هزینه ومخارج کشت وکار هم بالا برود و خود این هزینه باید از جایی تامین شود که ناچارا در بعضی مواقع به ضرر کشاورز بوده است از سال های گذشته کشاورزان شهرستان شاهد این موضوع می باشند که مدام بر هزینه کاشت محصولات افزوده می شود مثلا از کشاورز گندم را باقیمت پایینی خریداری شده وبعد همان بذر گندم را رابا قیمت بیشتر به کشاورز می فروشند واز جای دیگر خریداری کود برای کشاورز بسیار گران شده است ووبرای کشت اکثر محصولات دیگر نمی توان از روش آبیاری سنتی استفاده کرد وکشاورز ناچار است که با گرفتن وام های ۳۰ الی ۴۰ میلیونی به بارانی کردن زمین خویش بپردازد وسالانه باید اقساط وام خود رابپردازد که در این سال ها هم خشکسالی ها باعث شده که سطح آب های زیرزمینی پایین برود واین عامل باعث نابودی محصولات کشاورزان شده است وما در شهرستان شاهد خشک شدن حلقه های زیادی از چاه ها می باشیم که باعث شده دولت تابستان ها به مردم اجازه کشت محصولاتی مثل برنج ،که نیاز به آب زیاد دارند راندهد واین عامل و عواملی مثل گرانی هزینه های کشت وکار باعث هجوم آوردن مردم روستاها به شهرها می شودو وازسوی دیگرورود وسایل مکانیکی مثل تراکتور باعث شد که افراد زیادی در این شهرستان بیکار شوند واین بیکاری باعث شد که مردم در فکر منبع دیگری برای کسب درآمد خود باشند در زمان های زودتر در این شهرستان برای کشت چند هکتار زمین باید ۴الی۵نفر شبانه روز به سختی کار می کردند تا کار کشت به پایان می رسید اما همین کار را ماشین به راحتی ظرف مدت کمی انجام می دهد با آزاد شدن نیروی کار ونبودن ضمینه کار درروستا فقط یک راه روبروی کشاورز وجود داشت وآن هم مهاجرت به شهرها می باشد پس می بینیم که مکانیزاسیون از یک سو باعث کمبود نیروی فعال در بخش کشاورزی شد واز سوی دیگر باعث تشویق مهاجرت به شهرها شد ودر شهرستان گچساران هم بهترین ونزدیکترین شهر دوگنبدان می باشد که این مهاجرت ها باعث انباشته شدن حاشیه نشین در این شهر شد .درشهرستان گچساران پنجاه هزار هکتار زمین برای کشاورزی وجود دارد که از این مقدارزمین ده هزار هکتار آن را باغ تشکیل داده است و مابقی آن را زمین های قابل کشت تشکیل داده است که درسرتاسر شهرستان گسترده شده است اما این زمین های حاصلخیز بیشتر در شرق وغرب وجنوب این شهر واقع شده اند وبیشتر چاه های نفت شرکت نفت هم درقسمت های جنوب وغرب دوگنبدان واقع شده اند ودر مورد تاثیر شرکت نفت بر کشاورزی منطقه باید اعلام کرد که در هرزمینی که چاه نفتی حفر می شود حداقل ۲هکتار از آن زمین باید دراختیار شرکت نفت قرار گیرد واین عامل باعث شده که نزدیک به ۴هزار هکتار از زمین های کشاورزی منطقه در اختیار شرکت نفت قرار گیرد واین خود عاملی برای کم شدن کشاورزی در منطقه شده است از میان این زمین ها بیشترین زمین های تخریبی در منطقه لیشتر در غرب دوگنبدان واقع شده است که شعله های آتش در هر گوشه آن به چشم می خورد این شعله ها ولوله های نفت که اززمین های اطراف می گذرد وخود باعث چند تکه شدن زمین های کشاورزی شده است این وضعیت در جنوب دوگنبدان هم مشاهده می شود از دیگر مشکلات ایجاد شده توسط شرکت نفت آلودگی های ایجاد شده نفتی وگازی است که هم باعث گرم شدن هوای منطقه شده است وهمینطور باعث آسیب های جدی به محصولات کشاورزی می شود وهمینطور این تاسیسات نفتی باعث می شود که نیروی فعال در بخش کشاورزی کاهش بیابد چون نیروی فعال ودر صدر آن ها جوانان منطقه به هوای بدست آوردن کاری در شرکت نفت به شهر دوگنبدان مهاجرت می کنند که نتیجه آن کاهش نیروی فعال در بخش کشاورزی وانباشته شدن شهر از مهاجرین تازه وارد می باشد که برای بدست آوردن یک لقمه نان دست به هرکاری می زنند که نتیجه آن افزایش فساد در شهر می باشد.
نمودار۴-۱ قیمت زمین در محلات دوگنبدان
ماخذ:تحقیقات نگارنده
همانطور که از نمودار بالا معلوم است بیشترین قیمت زمین در محله نفت دیده می شود جایی که کارکنان شرکت نفت درآن زندگی می کنند ودر ادامه آن هم محلات کارکنان دولت وسه راهی وپانصددستگاه وفرهنگیان ورزمندگان و۱۰۸دستگاه وسادات ورادک ولبنان قرار دارند.
۴-۷ اثرات اجتماعی صنعت نفت بر گچساران
۴-۸ مجتمع های مسکونی-صنعتی
در مورد مجتمع های مسکونی صنعتی باید گفت که در هر مکانی که صنعتی وارد می شود به ناچار افرادی هم ،خواه بومی یا غیر بومی جذب آن صنعت می شوند که نیاز به مکانی دارند که بتوانند درآن ساکن شوند ومحلی برای استراحت ایشان باشد تا بتوانند با انرژی مضاعف به کار خود ادامه دهند این واقعیت را در مورد اکثر صنایع مستقر در مکان های مختلف می توان مشاهده کرد.در شهری مثل دوگنبدان هم که خود را به عنوان تولید کننده نفت درکشور معرفی کرده است وضع به همین منوال می باشد در این شهر از زمانی که گمانه زنی ها برای کشف نفت در این شهر شروع شد انگلیسی ها هم به فکر ساختن مجتمع های مسکونی برای کارکنان خود ودیگر کارکنان شرکت نفت افتادند وقسمت شمال دوگنبدان را که امروزه به شرکتی ها معروف است را برای زندگی برگزیدند زمین های این قسمت از بهترین وگرانترین زمین های شهر می باشند و از لحاظ وسعت و موقعیت در بهترین جای شهر استقرار یافته اند ساخت این مجتمع ها با طرح ونقشه قبلی همانند طرح باغشهرهای هاوارد اجرا شده است این قسمت یعنی محله نفت(شرکتی ها)دارای سه قسمت می باشد واز بالا به پایین تقسیم می شود وهر قسمت متعلق به قشری از این کارکنان شرکت می باشد.بهترین قسمت این مجتمع ها قسمت رنگی ها می باشد که متعلق به افراد رده بالای شرکت نفت ومیهمانان خارجی وداخلی آن ها می باشدکه درشمال محله شرکتی ها واقع شده است این قسمت را اگر از یک قسمت بالا به آن نگاه کنیم یک حالت یکدست دارد چون سقف خانه ها به صورت یکدست آبی می باشد ودیوارهای خانه ها سفید می باشد وبا درختچه های مورد تزیین شده است که فضای سبزآن باعث شده که به ابن منطقه حال وهوای خاصی داده است واین درختچه ها خوددرفصل تابستان باعث خنک شدن هوای این منطقه می شود ازنظررفاه وآسایش کارمندان رده بالا ومیهمانان خارجی آن ها از آسایش خوبی برخوردارند وتمام وسایل رفاهی برای ااین افراد مهیا شده است این خانه ها دارای اتاق های خواب مجهز وپذیرایی مرفه بوده ودرحیاط خانه ها هم وسایل بازی برای کودکان تعبیه شده است وپارکینگ هم برای ماشین ها آماده می باشد که ورود وخروج به این قسمت برای همه افراد امکان پذیر نمی باشد دیوارهای این قسمت با درختچه های زیبا تزیین شده است وفضای خانه ها باز وسقف این خانه ها به صورت یکدست آبی می باشد وزندگی در این خانه ها بسیار راحت می باشد .قسمت بعدی این مجتمع ها به مجتمع های کارمندی مشهور می باشد که زیبایی خانه های رنگی نمی باشد ولی از خانه های کارگری بسیار زیباتر می باشد این خانه هااز نظر وسعت به پای خانه های رنگی نمی رسد ولی ساختی کاملا انگلیسی دارد وامکانات راحتی در آن فراهم می باشد وسومین قسمت از این مجتمع های مسکونی خانه های کارگری می باشند که دارای سه اتاق کوچک می باشند که برای زوج های جوان وخانواده های کم جمعیت مکان مناسبی می باشد .در کل همه این قسمت ها با طرح قبلی وبا برنامه ساخته شده اند وامکانات رفاهی مثل آب ،برق ،گاز،تلفن واینترنت برای ایشان رایگان می باشد.
۴-۹ وضع اشتغال در حوزه شهری دوگنبدان
براساس سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۴۵ ازجمعیت شاغل شهر دوگنبدان ۸/۲۸% دربخش کشاورزی و۲/۲۹ درصد دربخش صنعت و۴۲ % دربخش خدمات مشغول بوده اند . دردوره بعدی یعنی سال ۱۳۵۵ ازجمعیت شاغل شهر دوگنبدان ۸/۱ درصد دربخش کشاورزی و۹ /۵۱ درصد دربخش صنعت و ۴/۴۳ درصد دربخش خدمات مشغول بوده اند . دردوره بعدی درسال ۱۳۶۵ براساس سرشماری نفوس ومسکن همین سال توزیع شاغلین شهردوگنبدان درگروههای عمده فعالیت بدین شکل بوده است : از مجموع شاغلین شهرکه حدود ۹۷۹۲ نفربوده است ۱% درصد دربخش کشاورزی و۱۴ درصد دربخش صنعت و۸۵ درصد در بخش خدمات توزیع شده اند . برمبنای سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۷۵ از مجموع شاغلین شهر ۵۹/۱ درصد در بخش کشاورزی مشغول فعالیت بوده است . بخش صنعت که عمدتا وابسته به فعالیت صنعت نفت منطقه دوگنبدان می باشد ، ۴۴/۴۴ درصد یعنی ۶/۵۵۱۷ نفر شاغلان شهر را به خود اختصاص داده است . سهم گروه عمده فعالیت ‹‹استخراج ومعدن ›› بیشتر از سایرگروههای فعالیت بخش صنعت بوده است . حدود ۴۴/۵۲ درصد از مجموع افراد شاغل شهر دوگنبدان مشغول فعالیت در بخش خدمات بوده به عبارتی از مجموع شاغلین شهر دوگنبدان حدود ۳۶/۶۵ درصددراین بخش جذب شده اند.
جدول شماره( ۴-۱ )وضعیت اشتغال درشهر دوگنبدان
| سال | بخش کشاورزی | صنعت | خدمات |
| ۱۳۵۵ | ۸/۱% | ۹/۵۱% | ۴/۴۳% |
| ۱۳۶۵ | ۱% | ۲/۱۵% | ۸/۸۳% |
| ۱۳۷۵ | ۵۹/۱% | ۴۴/۴۴% | ۶۴/۵۲% |
| ۱۳۸۵ | ۲۴٫۴۱ | ۱۰٫۹ | ۵۷٫۳۹ |
مأخذ : سرشماریهای نفوس ومسکن شهرستان کهگیلویه سال ۱۳۵۵ وگچساران سالهای ۱۳۶۵ ، ۱۳۷۵،۱۳۸۵
نمودار ۴-۲ : وضعیت اشتغال در شهر دوگنبدان در سال ۱۳۸۵
|
[پنجشنبه 1400-08-13] [ 07:28:00 ب.ظ ]
|
