١-داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی^[۹۴] (NSAIDs) :
این داروها ضد التهاب، ضد درد و ضد تب هستند. اثرات زیان بار آن ها بر روی دستگاه گوارش هنوز یک نگرانی عمده برای انسان ها و حیوانات است. این داروها از طریق مهار آنزیم های ^[۹۵]COX1و COX2^[96] تولید پروستوگلاندین ها(که در حالت طبیعی ماده اولیه مهم برای بدن هستند ) را متوقف می کنند و از این طریق التهاب را کاهش می دهند.

COX1 در بسیاری از بافت ها و از جمله در دستگاه گوارش نقش عمده آن حفاظت از خونرسانی مخاط معده، ترشح بیکربنات و موکوس، در کلیه ها (تنظیم جریان خون کلیوی) و انعقاد خون است، که مهار آن می تواند باعث ایجاد اروژن^[۹۷] واولسر^[۹۸] در دستگاه گوارش شود.
COX2 بطور طبیعی در بسیاری از بافت های بدن وجود ندارد اما به انتقال درد و تسریع درد کمک می کند و غیبت آن از لحاظ نظری برای بدن ضرر بخش نیست. به همین دلیل اگرچه مهار COX1 و COX2 به کاهش درد کمک می کند، اما مهار COX2 از نظر نظری گزینه بهتری است چون اثرات جانبی کمتری دارد.
از جمله این داروها می توان اتودولاک^[۹۹]، دراکوکسیب^[۱۰۰] ، فیروکوکسیب^[۱۰۱]، کارپروفن^[۱۰۲]، ملوکسیکام^[۱۰۳]، آسپرین و… اشاره کرد. که دو داروی جدید دراکوکسیب و فیروکوکسیب اختصاصا آنزیم COX2 را تحت تاثیر قرار می دهند.
٢-واسطه های محافظت کننده کندروسیت ها:
این واسطه ها سنتز ماکرومولکول های کندروسیت را افزایش داده و باعث افزایش سنتز هیالوران بوسیله سینوویوسیت ها می شود و از این طریق باعث مهار التهاب و حذف و جلوگیری از شکل گیری فیبرین^[۱۰۴] ، ترومبین^[۱۰۵] و پلاک در سینوویوم یا عروق زیر استخوان غضروفی می شود. اما هنوز شناخته نشده است که همه این کارها را در یک زمان انجام می دهد یا خیر.
غضروف بوسیله کندروسیت ها ایجاد می شود که با سنتز ماتریکس، به غضروف قدرت کشش و استحکام می- دهد. که این ماتریکس شامل کلاژن(فراهم کردن قدرت) و پروستوگلاندین ها(عمدتا هیالورونیک اسید وگلیکوامینوگلایکان ها ) (فراهم کردن خاصیت فنری) هستند.
ویژگی بیماری دژنراتیو مفصلی^[۱۰۶] (DJD) این است که باعث کاهش مولکول های ماتریکس غضروفی(که پلی سولفات گلیکوامینوگلایکان ها^[۱۰۷](PSGAGs) نامیده می شود) طی روندی آرام و پیشرونده می شود که بدن در صورت فراهم کردن مجدد این ماکرومولکول ها، می تواند استئوارتریت را کاهش دهد یا برگرداند.
٣-هیالورونیک اسید^[۱۰۸](هیالوران ) :
یک گلیکوامینوگلایکان غیر سولفاته^[۱۰۹](GAG) و یک ترکیب مهم در مایع سینوویال است. هیالورونیک اسید تامین کننده ویسکوزیته بوده و مشخص شده است که دارای اثرات ضدالتهابی نیز می باشد و می تواند بصورت موثر باعث کاهش دردهای ناشی از استئوارتریت شود(۶۵و۶۶). استفاده آن در اسب بصورت داخل مفصلی یا داخل رگی است. این ماده به عملکرد مایع سینوویالی از طریق افزایش ویسکوزیته به کاهش التهاب و مهار رادیکال های آزاد کمک می کند(۶۶).
۴-کندرویتین سولفات^[۱۱۰] و گلوکز آمینو سولفات:
مشخص شده است که گلوکز آمینو سولفات علاوه بر تاثیرات ضد التهابی دارای ویژگی محافظت از غضروف نیز می باشد. کندرویتین سولفات یک گلیکوامینوگلایکان برجسته در غضروف مفصلی است. در سگ ها جذب خوراکی ۷۰% است . گلوکز آمینو سولفات نیز دارای نقش بلاک کننده و محافظتی از GAG در غضروف و هیالورونیک اسید در مایع سینوویالی دارد(۴۴).
۵-استاتین:
در مطالعات انجام شده نشان داده شده است که استاتین توانایی مهار پیری کندروسیت های مفصلی را که توسط عامل کاتابولیک و IL-1β القا می شود را داراست. نتایج نشان می دهد که درمان با استاتین از کسب فنوتیپ مرتبط با پیری سلولی جلوگیری می کند. علاوه بر آن استاتین IL-1β را که باعث کاهش طول عمر کشت کندروسیت ها می شود را مهار می کند(۳۲).
٣-۶-٧-٢(درمان جراحی:
جراحی روش درمانی دیگری است که در حالات بسیار شدید و پیشرفته بیماری انجام می گیرد. برخی از مداخلات جراحی مفصل زانو عبارتند از لاواژ و شستشوی مفصل با نرمال سالین، فیوز کردن مفصل^[۱۱۱] برای جلوگیری از حرکت آن، جایگزین کردن مفصل^[۱۱۲]. کلیه درمان های ذکر شده هیچ یک باعث بهبودی کامل بیماری نمی شوند و تنها منجر به تخفیف درد بیمار شده، ضمن اینکه ناتوانی بیمار را برای حرکت به حداقل می رساند.
٨-٢(پلاسمای غنی از پلاکت(PRP):
خون حدودا از ۹۳% گلبول قرمز، ۱% گلبول سفید، ۶% پلاکت وپلاسما تشکیل شده است.
پلاکت ها سلول های خونی هستندکه در مغز استخوان ساخته می شوند. پلاکت ها حاوی موادی هستند که عامل اصلی در فرایند ترمیم و بازسازی بافت ها هستند و به آنها عوامل رشد growth factors گفته می- شود و این مواد داخل کیسه هایی درون پلاکت ها ذخیره می شوند که به آ نها گرانو لهای آلفا گفته می شود. هنگامی که این مواد آزاد می شوند سبب رشد، تکثیر و تمایز سلو لهای مختلف پوستی، بافتی و چربی می- شوند. نتیجه این امر افزایش کلاژن، الاستین، ماده بین سلولی، عروق و در نهایت ضخیم شدن و ترمیم شدن بافت پوستی است. با فعال سازی توسط ترومبین پلاکت ها تغییر شکل می دهند و در بافت های آسیب دیده تجمع می یابند. تعداد پلاکت های نرمال در انسان حدود /ML200000 می باشد.
گرانول آلفا شامل فاکتورهای رشد می باشد که اصلی ترین آنها شامل:

• • transforming growth factor beta (TGF-b)

• • platelet-derived growth factor (PDGF)

• • insulin-like growth factor (IGF)

• • vascular endothelial growth factors (VEGF)

• • epidermal growth factor (EGF)

• • fibroblast growth factor-2 (FGF-2)

• • Transforming growth factor beta(TGFbeta)

در طی التهاب فعال می شود وتنظیم مهاجرت سلولی وتکثیر را تحت تاثیر قرار می دهد وهمانندسازی سلولی را تحریک می کند. سنتز ماتریکس سلولی (مانند کلاژن نوع I) را افزایش می دهد.

• • Vascular endothelial growth factor(VEGF)

فقط بعد از فاز التهابی در بالاترین سطح تولید می شود ومحرک قوی برای عروق سازی می باشد.

• • platelet-derived growth factor (PDGF)

تولید سایر فاکتورهای رشد ، سنتز کلاژن و تکثیر سلول های بنیادی مزانشیمال را تحریک می کند ودر بازسازی بافت نقش دارد. اولین فاکتور رشدی است که در زخم حاضر می شود و ترمیم بافت پیوندی را از طریق تحریک سنتز کلاژن وپروتئین آغاز می کند.

• • epidermal growth factor (EGF) , fibroblast growth factor-2 (FGF-2):

سبب تحریک تکثیر فاکتورهای استئوبلاستیک می شوند.
پلاسمای غنی از پلاکت(PRP) ^[۱۱۳] قسمتی از پلاسما با غلظت غنی از پلاکت ها می باشد. پلاکت ها می توانند در ترمیم بافتی بسیار مؤثر باشند.
استفاده ازPRP روش درمانی نوینی است که تاثیرات معجزه آسایی در درمان آرتروز مفاصل، پارگی رباط ها، پارگی مینیسک های زانو و آسیب های ناشی از انجام حرکات ورزشی به همراه داشته است، به طوری که این روش انقلابی در درمان بیماران اسکلتی- عضلانی و مفاصل به وجود آورده است. PRPیک فرآورده خونی به معنای پلاسمای غنی از پلاکت خود بیمار است که طی فرایند جداسازی به دنبال خونگیری همانند آنچه در آزمایشات چکاپ انجام می شود از بیمار به دست می آید. فکر استفاده از این روش از آنجا به وجود آمد که در آسیب های وارد شده به بدن انسان حضورخود به خودی پلاکت ها و ترشح پروتئین ها و فاکتورهای رشد باعث بهبود آسیب های وارد شده می شود، همانند آنچه باعث جوش خوردن استخوان های شکسته شده و یا باعث بهبود زخم و جراحت و سوختگی می شود(۱۸).
هم اکنون به پشتوانه مطالعات فراوانی که انجام شده تجارب جدیدی از کاربرد این روش در رشته ارتوپدی در جهت رفع مشکلات و درمان بیماری های اسکلتی، عضلانی و مفاصل کسب شده است.
از مزایای استفاده از این روش می توان از بی عارضه بودن کامل این روش، زمان کوتاه دوره نقاهت، هزینه درمانی مناسب و انجام آن در مطب بدون نیاز به اتاق عمل و جراحی نام برد. تابحال تحقیقات مختلفی در استفاده از PRP در سرعت بخشیدن به ترمیم های بافتی همانند تاندونها و لیگامنت ها انجام گرفته ولی در مورد نقش آن در ترمیم استئوآرتریت مطالعات بسیار اندکی انجام شده است(۴۰،۴۱،۷۶و۷۷).
بنابراین هدف از این بررسی ایجاد استئوآرتریت در حیوان مدل خوکچه هندی بصورت یکنواخت و یکسان و درمان کنترل شده در گروه های درمان و کنترل بوسیله PRP خودی می باشد تا تأثیر این نوع روش درمانی بر روی بهبودی مفاصل مبتلا به استئوآرتریت روشن گردد.
فصل سوم
مواد مصرفی و روش کار
الف – مواد مصرفی :
حیوانات مورد استفاده :

مقدمه :
این فصل را با پیشینه تحقیق و بحث در باره موضوع مورد نظر که شخصیت های مختلف داخلی و خارجی در مورد آن مقالاتی به چاپ رسانده اند آغاز نموده سپس مروری بر نظریات جنبش های اجتماعی داشته و دید گاه های نظریه پردازانی که برنقش اینترنت و تاثیر اجتماعی آن مطالبی ارائه کرده اند را مطرح می نماییم و چارچوب نظری تحقیق را براساس نظریات گفته شده مشخص نموده ومدل نظری ، قضایای نظری و فرضیات تحقیق را از آنها استخراج می نماییم در انتهای فصل به تعاریف اصطلاحات و مفاهیم موجود می پردازیم .
۱-۲- پیشینه تحقیق
با توجه به جدید بودن موضوع و اینکه این انقلاب به ثبات لازم نرسیده است . کار های محدودی در این زمینه صورت گرفته است . می توان آنها را به دو گروه مقالات خارجی و مقالات داخلی تقسیم بندی نمود و با ذکر این موضوع که اکثریت این مقالات در روز نامه ها و و بلاگ های خبر تحلیلی و فیلم های مستند و مصاحبه با اشخاص دانشگاهی و متخصص در مسائل سیاسی مطرح شده است نام برد . بنابراین در ذیل به برخی از آنها اشاره خواهیم کرد .

۱-۱-۲-مقالات داخلی

1. 1. مقاله مهدی خلفخانی، (۱۳۹۰ ) ، با عنوان « شبکه ای شدن مدنی درفضای سایبری وتاثیر آن برجنبش های نوین اجتماعی درخاورمیانه » ،چاپ شده در فصلنامه مطالعات سیاسی می باشد. ایشان به بررسی نقش گسترده ای که اینترنت و فضای سایبری در تحولات سیاسی و قابلیت های این فضا برای پیشبرد جنبش های اجتماعی در برخی از کشور های خاور میانه داشته است پرداخته ونشان می دهند که فضای سایبری و قابلیت های فن آورانه این فضا به وسیله فعالان اجتماعی برای پیشبرد اهداف اساسی جنبش ها و برای تامین اهدافشان مورد استفاده قرار می گیرند و چگونه ساختار های فرصت ایجاد شده در فضای سایبربه شبکه ای شدن مدنی جنبش های اجتماعی کمک خواهد نمود ؟ همچنین ساختار های فرصت ایجاد شده در نتیجه فرصت های دیجیتالی ، می توانند منجر به ایجاد حوزه عمومی جدیدی برای راهبری جنبش های اجتماعی دیجیتالی گردند . ایشا ن با توجه به مطالبی که در این مقاله مطرح می نمایند به نتایجی که در ذیل آورده می شود می رسند :

اینترنت به عنوان وسیله ای برای طرح گفتمان های ضد حکومتی و هژمونیک گردید .
اینترنت ابزاری نوین برای ارائه بدیل های جدید فرهنگی و اید ئولوژیک شده است .
از طریق اینترنت ، رهبران جنبش ها توانستند کمپینگ گسترده ای را براه اندازند .
از طریق قابلیت های فضای سایبری رهبران جنبش شبکه های ملی و بین المللی را به هم پیوند داده وبرای موفقیت جنبش بکار گرفتند . و…..

2. 2. سید محمد صادق لواسانی، ( ۱۳۹۰) ، مقاله ای تحت عنوان « انقلاب تونس چگونه آغاز شد ؟ » دارند و می نویسد . افزایش روز افزون فساد، تورم و بیکاری باعث احساس سرخوردگی مردم تونس و شروع اعتراضات در جنوب غرب این کشور شده و مردم به این نتیجه رسیدند که دولت تونس دزدی‌های زیادی انجام داده است. این اعتراضات صورت گرفته در پایتخت حقیقتا ناخود آگاه رخ داد اما با وجود این، با اندکی سازمان دهی و خرد شرکت کنندگان در اعتراضات، خود مرحله ای از سازماندهی را به وجود آورد. در این انقلاب، بخش هایی از مردم تشکیل دهنده اعتراضات یا لیدرهای آن ها از طریق اینترنت اطلاع رسانی و تبادل نظر می کردند و اصولا سازماندهی اعتراضات در اینترنت صورت می گرفت.انقلاب تونس هیچ رهبری نداشت، هیچ حزب یا گروهی آن را هدایت نمی کرد و این، خود مردم  بودند که از طریق رسانه های نوین و در رأس آنها اینترنت به سازماندهی و مدیریت جریان اعتراضات اقدام می کردند.

2. 2. سید حسین اطهری ^[۴]، (۱۳۸۵ )، و مقاله ای در خصوص« مدرنیته و جنبش های اجتماعی» دارند.و در بخشی از آن به تاثیر عواملی که باعث پویایی و ایجاد جنبش های جدیداجتماعی می شوند را در سه عامل مهم و تاثیر گذار مورد مطالعه قرار می دهد این سه عامل عبارتنداز:

۱ـ دخالت دولت در حوزه های مختلف اجتماعی ۲ـ توسعه صنعت شناخت ۳ـ گسترش رسانه های جمعی

4. 4. حسن احمدیان ،( ۱۳۹۰ ) ، مقاله ای تحت عنوان« انقلاب تونس زمینه ها و پیامد ها » دارند و معتقد است که در این انقلاب ، پنج یافته عمده مطرح می‌شود: سقوط بن‌علی و پیش رفتن مطالبات مردمی در جهت تغییر، بدان معنا بود که حاکمیت سلب شده مردم تونس به آنها بازگشت و تونسی‌ها قدرت خود را در ایجاد تغییر باور کردند. بدین ترتیب امکان اعاده نظام حزب واحد و رهبری یک دیکتاتور به هیچ وجه وجود ندارد. البته این نکته به معنای حاکم شدن حتمی نظام دموکراتیک نیست بلکه به معنای آن است که اوضاع تونس به هر سمت که پیش برود، به هیچ وجه به عقب و سبک دیکتاتوری بن‌علی باز نخواهد گشت. نکته دوم آنکه حرکت تونس به سمت دموکراسی و حکومت قانون با وقوع انقلاب آغاز شد. با این حال، این کشور همچنان راه درازی تا استقرار یک نظام دموکراتیک در پیش دارد. انقلاب تونس نوعی خود باوری در ملت‌های منطقه به وجود آورد؛ ملت‌هایی که از ترس سرکوب و نه از سر میل به دیکتاتوری‌های منطقه تن داده‌اند. به نظر می‌رسد انقلاب تونس آغاز موجی باشد که به شورش‌های فراگیر در سراسر منطقه خواهد انجامید؛ لذا این دوره را می‌توان آغاز «بهار عربی» نامید؛ دوره‌ای که ملت‌ها برای کنار زدن دیکتاتوری‌ها قیام می‌کنند و نظام‌های دموکراتیک بر پا می‌کنند. آغاز این دوره را در الجزایر، مصر، ‌اردن و یمن شاهد بودیم. به همان نسبت که انقلاب تونس ملت‌های منطقه را مصمم‌تر کرد، نظام‌های حاکم در این منطقه را بیمناک ساخت. در واقع، این انقلاب که یکی از پلیسی‌ترین نظام‌های منطقه را ریشه کن ساخت، به خوبی به دیکتاتوری‌های منطقه این نکته را تفهیم کرد که با زور نمی‌توان حکومت ابدی داشت. انقلاب تونس در نهایت الگویی نوین در منطقه مطرح ساخت. در این الگو شاید برای اولین بار مردم منطقه علت بدبختی‌ها و فلاکت خود را نه دشمن خارجی و دخالت غربی در کشورشان بلکه خودکامگی و فساد نخبگان حاکم بر کشور دانسته و  علیه آن شوریدند. در این معنا تونسی‌ها الگوی بسیار مناسبی برای مبارزه مردم منطقه با دشمن اصلی آزادی‌ها و زندگی عزتمند خود مطرح ساختند؛ الگویی که می‌تواند «نظام نوین منطقه‌ای» را شکل دهد.

4. 4. علیرضا خراسانی ، (۱۳۸۹ ) ، مقاله ای در زمینه اینترنت و شورش در ممالک عربی خاورمیانه و شمال افریقا ، اینفوگراف دارندو می نویسند . جنبش های مدنی در کشورهای عربی خاورمیانه و شمال افریقا فرصت تازه ای را در اختیار محققان قرار داده تا رابطه میان جوانان و استفاده خبری از اینترنت را در این کشورها هنگام بروز شورش بررسی کنند. و معتقد است «در اینکه از روی متوسط سن کشورهای مذکور می توان حدس زد که همگی جوان بوده و شور و نشاط جوانی دارند، شکی نیست. از سوی دیگر تعداد کاربران اینترنت نیز حاکی از وجود نسل جدیدی است که از ابزار مدرن بهره می گیرند. اما رابطه میان تعداد کاربران اینترنت که فقیر بوده و یا بیکار هستند چندان مشخص نیست اما می توان روی فاکتور دومی یعنی کاربران بیکار اینترنتی تاکید گذاشت. بدین معنی که اینترنت برای نسل جوان فارغ التحصیل و جویای کار وسیله مناسبی است که شبکه های اجتماعی در این میان می تواند این نوع کاربران را اغناء اطلاعاتی کرده و یا تشنه بودن مانند سایر کاربران غربی کند. چیزی که برای کاربران کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا تبدیل به رویا شده و فشار دیکتاتوری های سنتی تحت حکومتهایی مانند بن علی و مبارک و … روند تغییرات را در این کشورها شتاب بیشتری می بخشد.»

4. 4. فاطمه الوندی، (۱۳۹۰ ) ، مقاله ای تحت عنوان« غلبه شبکه های اجتماعی بر رسانه های حکومتی درتحولات اخیرجهان عرب» دارندکه معتقد است : شبکه های اجتماعی و اینترنتی غیر رسمی نقش پررنگی در وقوع و هدایت اعتراضات مردمی ایفا کرده اند. استفاده از این ابزار به رغم اقدام های محدود کننده نسبت به دسترسی کاربران از سوی دولت های عربی از اجزاء تاثیر گذار در شکل گیری روند مخالفت های ضد دولتی بوده است. پس از تحولات صورت گرفته در نظام های سیاسی تونس و مصر؛ دیگر نظام های سیاسی منطقه شمال آفریقا و خلیج فارس از جمله کشورهای لیبی، اردن، عربستان، یمن، بحرین، الجزایر و … نیز خواستار اصلاحات در ساختار سیاسی و روند دموکراسی در کشورهایشان شدند. که این خواسته منجر به شکل گیری جنبش های اعتراضی محدود یا گسترده علیه نظام حاکم در آن کشورها شد. آنچه در این تحولات انکار ناپذیر بود تاثیر رسانه های ارتباط جمعی و اینترنت و بخصوص شبکه های اجتماعی از جمله توئیتر و فیس بوک در اطلاع رسانی سریع و گسترده و گسترش سریع این تحولات در کشورهای منطقه بود. با وجود قطعی گسترده یا کندی سرعت اینترنت، تلفن همراه و سامانه ارسال پیام کوتاه، در بعضی از کشورها باز هم تحولات منطقه سریعاً از طریق اینترنت و شبکه های خبری، اطلاع رسانی و برنامه ریزی ها جهت تجمعات اعتراضی و راهپیمایی ها بخصوص توسط کاربران شبکه های اجتماعی در توئیتر و فیس بوک صورت گرفته و این موضوع، نشان دهنده نقش ابزارهای جدید در تحولات سیاسی و حتی اجتماعی میباشد. در واقع این ابزار های تازه به طور همزمان چندین نقش را ایفا می کنند.

4. 4. عبد الامیر نبوی^[۵]،(۱۳۹۰ ) ، مقاله ای تحت عنوان « گسترش اینترنت از عوامل تحولات کشور های عربی » ارائه دادند که معتقد است : تحولات خاورمیانه عربی بیشتر یک پدیده سیاسی و اقتصادی است که به لحاظ سیاسی عمده این کشورها، کشورهای سرکوبگری هستند و با وجود ظواهر دموکراتیک، ماهیت قدرت در آنجا استبدادی است. همچنین وضعیت وخیمی به لحاظ اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در این کشور ها وجود داشته و تنها چیزی که در این بین مثبت بود گسترش ارتباطات و دسترسی به اینترنت و ماهواره بود که به ضرر حکام تمام شد و پدیده‌ای که در خاورمیانه عربی راه افتاد و همچنان ادامه خواهد داشت و آثار آن تا دهه ‌ها بعد نقشه منطقه را حتی به لحاظ سیاسی دچار دگرگونی می‌کند یک پدیده اقتصادی، سیاسی و اجتماعی محسوب می شود.

4. 4. هومن دور اندیش^[۶]، ( ۱۳۸۹ ) ، مصاحبه ای تحت عنوان «تحولات کشورهای مصر و تونس » دارند و معتقد است که : دسترسی‌، گسترش و امکان استفاده از اینترنت می‌تواند دمکراسی را در مصر و سایر کشورهای عربی‌ به مرور زمان جایگزین دیکتاتوری کند و آن را نهادینه سازد. نقش رسانه‌‌ها در پیشبرد دمکراسی در جهان، امری ضروری، امیدوار کننده و غیر قابل اجتناب است.و رسانه‌‌ها ابزاری بیش نیستند. مهم این است که چه کسی‌، با چه هدفی و چگونه از آنها استفاده می‌کند. از طریق رسانه‌‌ها می‌توان جنگ افروزی کرد (کشور یوگسلاوی)، مردم را به کشتن یکدیگر تشویق کرد (کشور رواندا)، مغز شویی کرد، خرافات را توجیه کرد یا آموزش داد و نیز می توان صلح را ترویج کرد، مماشات را نهادینه کرد، تعامل را آموخت، انسان دوستی‌ را ارج گذاشت و در راه منفعت عمومی‌ تلاش کرد. رسانه‌‌های جدید موجب گردش سریع‌تر اخبار و اطلاعات در سراسر دنیا‌ شده اند و دیگر هیچ حکومتی توان مهار و منحصر کردن اطلاعات را ندارد. آنچه دیکتاتورها را به وحشت می‌اندازد و حکومت‌ها را به لرزه در می‌‌آورد، آگاه شدن مردم است و آنچه میلیون‌ها نفر را به خیابان‌ها و میادین می‌برد، پی بردن به ندانسته‌هایی است که از طریق رسانه‌‌ها آموخته اند. دیگر نمی‌توان امواج الکترونیکی را مانند رسانه‌های قابل لمس سانسور کرد، سوزاند یا به راحتی‌ کنترل کرد. بدون شک رسانه‌‌های نوین، به خصوص اینترنت که بر عکس رسانه‌‌های سنتی‌ صاحب یا مالکی‌ ندارد، روند دمکراسی را در سراسر جهان از جمله مصر تسریع کرده اند و این یکی‌ از فواید این شبکه‌ها است.

4. 4. مینا رسولی^[۷]، ( ۱۳۹۰ ) ، مقاله ای در خصوص« کالبد شکافی جنبش مصر » دارند وایشان دراین مقاله معتقد است: سه عامل و متغییر اصلی در موفقیت جنبش نقش داشته اند ۱٫ نابسامانی اقتصادی ۲٫ تنگناهای سیاسی ۳٫ نقش ارتباطات و افزایش دسترسی مردم به شبکه های ارتباطی جدید .

۱۰ . حسن توان ، ( ۱۳۹۰) ، مقاله ای با عنوان «تاملی بر انقلاب های عربی »دارند که ایشان معتقد است :
در طول ۱۵۰ سال اخیر در منطقه خاورمیانه و میان مسلمانان جنبش های فکری سیاسی مهمی به وقوع پیوسته که هریک از آنها خواسته هایی راوارد ذهنیت شهروندان کرد . از نگاه نگارنده مجموعه مولفه هایی که جنبش های تاریخ معاصر منطقه به حیات عمومی مردم خاور میانه وارد نمود در ایجاد حرکت های دموکراسی خواهانه اخیر نقش ایفاء کرده است . اگر چه اینک تب خیزش های منطقه مقداری فروکش کرده است و دیگر آن توان سابق را ندارد اما به نظر می آید که دیگر حتی حاکمان بسته ترین کشور های خاورمیانه هم برای بقاء ناچارند دست به اصلاحاتی بزنند و این همان چیزی است که می تواند زیستن در زمانه حاضر را به تجربه ای جذاب همانند رویای « آلیس در سرزمین عجایب » تبدیل کند .

11. 11. محمدصادق الحسینی ، ( ۱۳۸۹) ، مقاله ای تحت عنوان « در تونس چه می گذرد ؟ » دارد که در آن معتقد است :

زین العابدین بن علی، رییس جمهور دیکتاتور تونس، با پیروی از سیاست های آزاد اقتصادی که توسط بانک جهانی و صندوق بین المللی پول ترویج می شوند توانست تونس را از کشوری فقیر به کشوری قابل اعتنا در عرصه اقتصاد منطقه ای تبدیل سازد و تولید ناخالص داخلی این کشور را به حدود ۴ برابر دوران قبل از خود برساند.او توانست تونس را به عضویت سازمان جهانی تجارت درآورد، قراردادهای سودآور با اتحادیه اروپا ببندد، سیاست های اصلاحات اقتصادی را در تونس به اجرا درآورد و نیز سرمایه گذاران خارجی را به تونس سرازیر سازد. همچنین کارنامه بن علی در زمینه های کاهش فقر، کاهش تورم، کاهش فساد و کاهش فاصله درآمدی میان فقیر وغنی کارنامه ای مثبت و موفقیت آمیز بوده است.
اما به نظر می رسد یک بار دیگر تجربه پیگیری سیاست های اقتصادی آزاد در کنار سیاست های بسته سیاسی تنها برای چند دهه دوام آورد و نشان داد که پیش بینی میلتون فریدمن درست است. فریدمن در سخنرانی در دانشگاه ملی شیلی در دوران دیکتاتوری پینوشه به دانشجویانی که علیه او شعار می دادند گفته بود(نقل به مضمون) «بگذارید اقتصاد آزاد شود، بگذارید کسب و کارتان در دستان خودتان باشد و نه در اختیار دولت، آنگاه خواهید دید که نظام سیاسی، خود به خود به سمت آزادی های سیاسی پیش خواهد رفت. این راهی است که تاریخ درستی اش را نشان داده است.»
قضاوت در مورد عملکرد بن علی و آینده تونس، هنوز زود است. چرا که آتش دگرگونی ها هنوز خاموش نشده و مردم به خانه هایشان باز نگشته اند، چه بسا این دگرگونی عظیم در تونس، موجبات تخریب روند روبه رشد اقتصاد این کشور را فراهم آورد و مردمی را که برای کسب آزادی های بیشتر و به بهانه افزایش هزینه های غذایی و بیکاری به خیابان ها آمده بودند را ناخشنودتر از قبل سازد. البته هنوز جای امیدواری هست که مخالفت با بن علی، به مخالفت با سیاست های اقتصادی صحیح وی تبدیل نشود.

12. 12. سید سلمان صفوی ، ( ۱۳۸۹ ) ، مقاله ای تحت عنوان « تحلیل عوامل سقوط مبارک » دارند و معتقد است :

عوامل داخلی، خارجی و تمدنی سقوط فرعون مصر عبارتند از .الف: عوامل داخلی شامل دو بخش: ۱- کُنش مردم ۲- ساختار قدرت حاکمیت. ب: عوامل خارجی شامل دو بخش: ۱- نیازهای جدید غرب به سرکردگی آمریکا ۲- جنبش بیداری و آزادی خواهی ملت های منطقه خاورمیانه بزرگ و آسیای مرکزی. ج: ظهور تمدن دیجیتالی و تأثیر شگرف آن بر روابط سیاسی – اجتماعی.
امروز جهان پس از گذار از تمدن کشاورزی و صنعتی، وارد تمدن نوع سوم شده که این فقیر آن را “تمدن دیجیتالـی” و آلوین تافلـر “موج سوم تمدن” خوانده است. “تمدن دیجیتالی” مقتضیات و پی آمدهای جدیدی دارد که هنوز از فهم همه ابعاد آن غافلیـم، به خصوص رژیم های مستبد از هر نوع نسبت به مشخصات و مقتضیات تمدن دیجیتالی از همه جاهل ترند. در پی تحولات مناسبات تولیدی و تمدنی؛ این جهل و غفلت، اسباب کنش موفقیت آمیز جامعه به عنوان بازیگر اصلی تحولات اجتماعی شده و می شود. در “تمدن دیجیتالی” اطلاعات و دانش در حکم قدرت است و به طور متمرکز در اختیار مطلق یک گروه نیست. “انقلاب دیجیتالی و رسانه ای” مناسبات سیاسی، اجتماعی – افتصادی و فرهنگی جهان را دگرگون کرده است. امروز هر دستگاه موبایل به مدد دوربین و ارسال پیام، تبدیل به رسانه ای چند کارکردی شده است. اینترنت و دوربین های تلویریون و شبکه های ماهواره ای همه جهان را در لحظه به هم متصل کرده است. حضور مردم در میدان تحریر قاهره برای سرنگونی دیکتاتور مصر، ۲۴ ساعته به صورت زنده به وسیله شبکه الجزیره برای ملت مصر و جهان پخش می شد و همین امر اسباب همراهی، همدردی، مشارکت و حمایت جهانی از اعتراضات ملت مصر شد. به اعتقاد دکتر شهابی از کارشناسان ارشد رسانه و مسائل سیاسی منطقه خاورمیانه؛ شصت در صد پیروزی ملت مصر برای سرنگونی دیکتاتور، مدیون رسانه و دوربین الجزیره است. پلیس مصر خبرنگاران خارجی و داخلی را مجروح و بازداشت کرد و از خبر رسانی آنها ممانعت نمود؛ اما شهروندان مصری و موبایل ها تبدیل به خبرنگار شدند و تصاویر زخمی ها و شهدای جنبش مصر به سرعت در صفحه تویتر و فیس بوک قرار گرفت و موجبات اعتراض جهانی و تصاعد اعتراض اجتماعی را فراهم آورد. رژیم های منطقه باید دریابند که در دوره “تمـدن دیجیتالـی” با بگیر و ببند، بستن مطبوعات منتقد، خانه نشین کردن چهرهای منتقد و تبلیغات یک جانبۀ رسانه های دولتی نمی توانند از آگاهی اجتماعی مردم و اعتراضات اجتماعی – سیاسی ممانعت کنند. بهترین راه بازگشت به آغوش مردم و فرهنگ والای اسلام رحمانی است.
حکومت پلیسی، اختناق سیاسی، زندان، شکنجه و تبلیغات دولتی به حفظ هیچ رژیمی کمک نمی کند. بهتر است تا وقت باقی است حکومت ها با اصلاحات اساسی اجتماعی – سیاسی – اقتصادی، آزادی زندانیان سیاسی، توقف شکنجه، پایان بخشیدن به دستگیری های سیاسی، آزادی رسانه های منتقد و اجتناب از مهندسی انتخابات؛ انتخابات دمکراتیک برگزار کنند وَ با پذیرش چرخش قدرت، به پست های مادام العمر پایان بخشند؛ قبل از آن که توسط ملت هایشان سرنگون گردند. تأخیر در اصلاحات اساسی، اسباب سرنگونی رژیم ها می شود. در این قانون هیچ تخلفی وجود ندارد، تنها دیر و زود دارد که: (إنَّ الله لایُخلِفُ المیعاد). بدون شک اسلام رحمانی بهترین دارو برای درمان دردهای جوامع اسلامی و برقراری دولت های مدرن اسلامی است.

13. 13. اردشیر پشنگ ، ( ۱۳۹۰ ) ، مقاله ای تحت عنوان « تونس همچنان پرچم دار بهار عربی » می باشد که در آن مطالب زیر را مورد بررسی قرار داده است .

یکسال پس از وقوع قیام مردمی تونسی ها که آغازگر تحولات گسترده ای که بهار عربی نامیده شد با توجه به اشتراکات گسترده کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا از منظر تاریخی، فرهنگی (مذهبی –زبانی و …) و سیاسی که با هم دارند همچنان تونس پرچمدار تحولات منطقه خواهد بود و جهت گیریها و تصمیمات رهبران آنها بخصوص راشد الغنوشی و حزب اسلامگرای النهضه همچنان ابعاد و اثراتی فراملی خواهد داشت. تحولات رخ داده در مصر و مراکش که نشان دهنده تداوم راه تونسی ها در مراحل اول و دوم است بیانگر این واقعیت است که مرحله سوم در این کشورها نیز با شباهت نزدیک و البته با در نظر گرفتن برخی تمایزات داخلی بوقوع خواهد پیوست و باید در انتظار بود در سایر کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا که در آنجا قیامها در مرحله اول قرار دارد پس از به بار نشستن اهداف مردم از طریق سرنگونی دولت یا وادار شدن آن به اجرای اصلاحات اساسی و مرحله ای، سایر مراحل نیز بوقوع بپیوندد. بدین ترتیب باید گفت تحولات وو جهت گیریهای تونسی ها همچنان بر سایر نقاط این منطقه تاثیرگذار خواهد بود و در حقیقت اینان همچنان پرچمدار بهار عربی خواهند ماند.

14. 14. معصومه طالبی ، ( ۱۳۸۹ ) ، مقاله ای تحت عنوان « ظهور تا سقوط اقتدارگرایی؛ تحلیلی کوتاه بر تحولات اخیر تونس » دارند و معتقد است که :

امروزه با تاثیر تلفن همراه، رایانه، ماهواره و امثال آن در زندگی روزمره، نسلی پدیدار شده است که دیگر با شیوه های سنتی قابل کنترل نیست. جوانان تونسی در جریان اعتراضات خود تصاویری از سرکوب تظاهرات مردمی تونس را از طریق تلفن های همراه خود به رسانه های گروهی جهان ارسال کردند و بدین ترتیب مبارزه با اقتدار گرایی در تونس را جهانی – رسانه‌ای نمودند. اکنون این رویداد مهم در تونس که توانست دیکتاتوری را سرنگون نماید، جدا از این مساله که چه آینده‌ای را برای کشور تونس رقم خواهد زد، تبدیل به شبحی ترسناک برای دیکتاتوران خاورمیانه عربی و الگویی برای ملت‌های تحت استبداد این دیکتاتورها شده است. الجزایر، مراکش، موریتانی و اخیرا اردن صحنه اعتراضات مشابه تونس بود. در این میان، مصر شکننده‌ترین کشور شمال آفریقا از این منظر است. مصر کشوری است که ۵۰‌درصد از مواد غذایی جمعیت ۸۰‌ میلیونی خود را از راه واردات تأمین می‌کند. حسنی مبارک رئیس‌جمهوری ۸۲‌ساله این کشور مجبور می‌شود با نگاه احترام آمیزتری به اعتراضات مردم بنگرد و به آنها گوش فرا دهد. بی شک آنچه در تونس روی داد، ترس از حکومت اقتدارگرا را از بین برده و ملت‌های عرب بیش از پیش به شکنندگی و پوسیدگی نظام حاکم بر آنان پی برده‌اند. سناریوی تونس را می‌توان آغاز بازی بزرگی دانست که دیر یا زود درباره بسیاری از کشورهای عربی مصداق خواهد یافت. می‌توان گفت در منطقه خاورمیانه عربی تحولاتی در حال رخ دادن است که طبعا سرمنشا آنها به تحولات واقع شده در تونس برمی‌گردد. مردم تونس با اقدام به سرنگونی حکومت بن علی گام بزرگی را در تضعیف اقتدارگرایی در منطقه خاورمیانه عربی برداشته‌اند که سوای از تحولات سریع داخلی بعد از سرنگونی دولت بن علی، به نظر می‌رسد که اولین گام را در آگاه‌سازی و هشیاری اجتماعی در منطقه برداشته‌اند و پیشران بزرگی را برای تحولات آتی در منطقه ایجاد نموده‌اند.

بابلی ها : شش نفرند . هدایای آنها شامل : شتر کوهان دار است .
لودیه ای ها : شش نفرند . هدایای آنها شامل : گلدان های منقش و … است .
رخجی ها : چهار نفرند . هدایای آنها شامل : کاسه جام ، شتر دو کوهانه زنگوله دار ، پوست جانوران وحشی است .
آشوریان بین النهرین : هفت نفرند . هدایای آنها شامل : کاسه های بزرگ پیاله مانند ، پوست بره کوچک و قوچ های زیبا است .
کاپادوکیه ای ها : پنج نفرند . هدایای آنها شامل : جبه مادی و شلواری که جوراب آن سر خود است و … می باشد .
مصریان : شش نفر بوده اند . هدیه آنها شامل : شال و …
سکائیان تیزخود : شش نفرند . هدایای آنها شامل : دستبندهایی با سر حیوانات ، جبه های مادی ، شلوار مادی جوراب دار و … است .
ایونیه ای ها : به تعداد زیاد . هدایای آنها شامل : کاسه های جام مانند و پیاله دار و … است .
بلخی ها : چهار نفرند . هدایای آنها : کاسه های پر قیمت ، شتر دو کوهانه زنگوله دار و … است .
گنداریان دره کابل : که شش نفرند . هدایای آنها شامل : گاو نر کوهان دار ، سپر بزرگ و گرد و نیزه می باشد .
پارشوی ها ( خراسانیان کهن ) : چهار نفرند . هدایای آنها شامل : کاسه های جام مانند با شیارهای افقی ، پیاله های آراسته به خطوط افقی و با لبه مزین به گلبرگ های عمودی و یک شتر دو کوهانه زنگوله دار است .
ساگارنیان کناره ماد : پنج نفرند . هدیه شان هم شبیه هدیه مادها است .
سکاهای هوم پرست : پنج نفرند . هدایای آنها شامل : تیغ مادی با نیام و یراق و … است .
هندوان : پنج نفرند . هدایای آنها شامل : کیسه هایی که حاوی ادویه گرانبها و یا خاک زر می باشد و توسط ترازویی که یکی از هندوان بر دوش گرفته ، آورده می شود .^[۲۲۴]
سکاهای اروپایی ( تراکیه ای ) : این گروه چهار نفرند . هدایای آنها شامل : سپر گرد ، نیزه و … است .
تازیان ناحیه اردن و فلسطین : سه نفرند . هدایای آنها شامل : عبایی تاکرد با حاشیه قلابدوزی و چهار گوشه منگوله دار و یک شتر است .
زرنگیان : چهار نفرند . هدایای آنها شامل : سپر گرد و حاشیه دار ، نیزه و گاو نر پیچیده شاخی می باشد .
لیبی ها : سه نفر . هدایای آنها نیزه ، غزال آفریقایی و گردونه ای دو اسبی می باشد .
حبشیان : که سه نفرند . هدایای آنها شامل : یک قوطی احتمالاً عطر یا روغن خوشبو ، عاج فیل و یک نوع زرافه است .^[۲۲۵]
۵-۳-۱ نظریات مطرح شده در مورد ماهیت چارپا
ماهیت چارپای همراه آخرین هیئت نمایندگان بر نمای پلکان های شمالی و شرقی تالار آپادانا در تخت جمشید همواره با ابهام همراه بوده و زرافه ، اکاپی ، چارپای منقرض شده ای از خانواده زرافه ، نیلگای هندی و گاو حبشی فرض شده است .
دقت حجاری افراد هیئت بیست و سوم تا آنجاست که نقش پرداز آنها را آگاهانه با پوست تیره ، اندام کوتاه ، پیکر خرد و زمخت ، موهای مجعد و بینی پهن تصویر کرده ، به طوری که آشکارا صفات ظاهری سیاه پوستان را نشان می دهند . این افراد را ، که نماینده آنان در نقوش آرامگاه ها و در حجاری اورنگ های کوچک نیز تصویر شده است ، اهل کوش ، نوبه و حبشه می دانند .
نوبه یا نوبیه به سرزمینی در شمال شرقی آفریقا گفته می شود که از آسوان در مصر علیا تا محل اتصال نیل سفید و نیل آبی در نزدیکی خارطوم امتداد دارد .
الف- هیئت نوبیایی بر نمای شمالی و شرقی پلکان های آپادانا :
اعضای هیئت بیست و سوم بر هر دو نما از سه نفر تشکیل شده است . یک رئیس در پیشاپیش که یک راهنمای مادی او را هدایت می کند و دو نفر به دنبال وی که نفر اول ظرف دربسته ای در دست گرفته و نفر آخر عاجی بر دوش و افسار چارپایی را در دست دارد . اگرچه ترکیب کلی کار در هر دو نما مشابه است ، تفاوت های مشهودی نیز از نظر فضای حجاری و جای گیری افراد در دو نما دیده می شود . در نمای شمالی راهنما و رئیس هیئت بر روی یک پله قرار گرفته اند . در حالی که در نمای شرقی راهنما بر روی پله و رئیس به همراه دو نفر دیگر در یک سطح قرار گرفته اند .
بررسی نمای شرقی ، که چارپا در آن به شکل بسیار خوبی حفظ شده ، نشان دهنده گردن و بازوان بسیار بلندی است که در قیاس با تنه و پاهای چارپا نامعمول به نظر می رسد . جزئیات ریخت شناسی دیگر نشان دهنده یال کوتاه بر روی گردن ، یک جفت شاخ کوچک ، که از رو به رو نشان داده شده و دم بالا آمده با انتهای پهن است چارپا با افساری ، که به پوزه بسته شده ، هدایت می شود .
برعکس چارپای نمای شرقی که به خوبی محفوظ مانده چارپای نمای شمالی به شدت آسیب دیده و فقط دست و پاها و قسمتی از پشت آن باقی مانده است . از بالاتنه چارپا تنها یک قطعه سنگی کوچک به دست آمده که نشان می دهد چارپا در مقایسه با نقش پلکان شرقی از مهتر بلندتر بوده است . این قطعه سنگ در بازسازی چارپای نمای شمالی بسیار اهمیت دارد.
در زمینه گونه چارپای مورد بحث تا به حال نظریاتی چند مطرح شده است :

1. 1. 1. اکاپی (Okapi) :اول بار برایان پترسن مشاور جانورشناس اریک اشمیت ، چارپای نمای آپادانا را به اکاپی شبیه دانست . به گفته پترسن : « حیوانی که در اینجا نشان داده شده از نوع زرافه است و به اکاپی شباهت دارد ، مگر از نظر شکل سر و اندازه پای عقب و دم و بیضه ها … این اختلافات بر اثر آشنا نبودن حجار با چارپا حاصل شده باشد.»

   

اکاپی یکی از بزرگترین پستانداران شناخته شده است و با راه یافتن اروپاییان به قلب جنگل های پر باران و استوایی مرکز آفریقا و شمال شرق زئیر و کنگو کشف شد . به جهت آنکه چارپا از نظر ریخت شناسی به اسب شباهت دارد بومیانی که تا آن زمان اسب ندیده بودند از دیدن اسبان کاشفان اروپایی شگفت زده نشده و حتی ادعا کردند که حیواناتی مشابه را به نام اکاپی در تله های خود اسیر کرده اند . حتی اروپاییان نیز تا مدتی اکاپی جدید از اسب و حتی به جهت خطوطی بر روی پاهایش گورخر دانسته و بر آن نام علمی اسب جانستون نهاده بودند ، تا اینکه بررسی های بیشتر مشخص کرد که چارپای مزبور در واقع دومین عضو خانواده زرافه است و به آن نام علمی «اکاپی جانستون» دادند .^[۲۲۶]
گردن اکاپی از گردن دیگر نشخوارکنندگان بلندتر به نظر می رسد اما به هیچ وجه از لحاظ بلندی و زاویه آن نسبت به تنه به گردن زرافه شباهت ندارد . گوش های اکاپی نیز بسیار بزرگ است و بر روی گردن آن یالی دیده نمی شود . اکاپی نر یک جفت شاخ با انحنای رو به عقب دارد . شاید مهمترین مشخصه زرافه ، مانند اکاپی ، زبان دراز و سیاه رنگ آن است که برای کندن برگ ها و جوانه ها از آن استفاده می کند .

2. 2. نیلگای هندی :شباهت بین نیلگای هندی – که آهویی درشت جثه و در حد و اندازه های گاوست – با چارپای هیئت سودانی در یال کوتاه ، شاخ های کوچک و بدنی تا حدی شیب دار و انگشت های کوچک بالای سمهاست که در زرافه و اکاپی دیده نمی شود . اگرچه شکل کلی این چارپای گاوسان ، وجود موهای انبوه در زیر گردن آن که در نقش برجسته دیده نمی شود و مهمتر از همه موقعیت جغرافیایی هیئت کوشی در آفریقا و محل زیست نیلگا یعنی سرزمین هند ، این انتساب را با مشکل مواجه کند . این فرض نیز که طراحان به همراه هیئت آفرقایی حیوانی هندی را به نمایش گذارده باشند با توجه با وضع دیگر هیئت ها بعید به نظر می رسد .

2. 2. زرافه (Giraffe) :در بسیاری از منابع این چارپا زرافه معرفی شده است . ویژگی زرافه دست و پا و گردن بلند و کشیده آن با بدنی شیب دار است که باعث می شود تا با اندام غیر معمول و قدی تا حدود ۶ متر بلند قدترین چارپای روی زمین قلمداد شود . گردن بلند زرافه ، که حاصل کشیدگی مهره های گردن اوست ، در انتها به سری نسبتاً کوچک ختم می شود . زرافه گوشه های کوچک و پوزه ای باریک و کشیده دارد . برحسب نژاد ۲ تا ۵ شاخ کوچک پوشیده از مو بر روی سر هر دو جنس نر و ماده دیده می شود . بر روی گردن زرافه یالی کوتاه و افراشته وجود دارد که به برجستگی شانه چارپا ختم می شود .

بر اساس طرح های روی بدن چارپا تاکنون نژادهای گوناگونی از آن شناسایی شده است که زرافه ساکن صحراهای نوبه به نام زرافه نوبیایی یکی از آنهاست .
گرولد والزر در تعیین گونه چارپای آخرین هیئت نمای پلکان آپادانا چنین می گوید : « جانوری که در صف آخر این گروه می بینیم با توجه به همه مشخصاتش می بایست به خانواده زرافه تعلق داشته باشد . البته این نقش نه با زرافه های باغ وحش های امروز مطابق است و نه با زرافه آفریقایی و اکاپی ، ولی در این مورد احتمال یک طرح اشتباهی به وسیله نقش پرداز بسیار بوده است .»
اما در اینجا نیز چارپا با مقیاس کوچکتر از واقعیت و فقط قدری بزرگتر از انسان نشان داده شده است .
برخی چنین احتمال داده اند که چارپای نمایش داده شده گونه ای از خانواده زرافه است که امروزه منقرض شده است ، اما باید توجه کرد که مدارک کافی و مستند تاریخی و جانورشناختی در این زمینه وجود ندارد .
اکاپی حیوانی نبوده است که بتواند مسافت چند هزار کیلومتری آفریقا تا تخت جمشید را بپیماید . بنابراین ، به احتمال قوی این چارپا از طریق دریا و با کشتی به تخت جمشید آورده شده است .
ب - شناسایی نهایی :
به احتمال زیاد منظور از چارپا همراه هیئت نوبه ای زرافه بوده است ؛ حیوانی که همیشه بخشی از پیشکش مردمان سودان به حاکمان مصری را تشکیل می داده است . اکاپی دانستن این چارپا مشکلات فراوانی ایجاد می کند ، از جمله اسب سان بودن آن ، وجود گردن با شیب کم و پشت مسطح تر ، گوش های بسیار بزرگ تر ، نداشتن یال بر روی گردن و دم کوتاه ، افزون بر آن ناشناس ماندن اکاپی برای جانورشناسان تا حدود ۱۹۰۰ م ، بی سابقه بودن نمایش آن به عنوان پیشکش اهالی نوبه برای فراعنه ، محیط زیست بسیار متفاوت و فاصله جغرافیایی فراوان موطن اکاپی با نوبه و ظرافت و آسیب پذیر بودن چارپا هنگام انتقال در مسافت های طولانی از جمله عوامل تاریخی و زیستی است که نمایش آن را در تخت جمشید بسیار بعید می سازد .
منظور طراح و حجاری هخامنشی از چارپای همراه با هیئت نوبیایی چیزی جز زرافه گردن دراز نوبیایی نبوده است . اگرچه فضای بسیار محدود حجاری ، اندام نامعمول چارپا از لحاظ تناسب اندام ها ، به ویژه بدن شیب دار و گردن بلند آن و معیارهای جا افتاده طراحی و حجاری هخامنشی موجب شده که نتیجه رضایت بخش از کار در نیاید ، از جمله طول چارپا بر کف حجاری که نسبت به بلندی چارپا با تناسبی نزدیک به دیگر حیوانات اجرا و باعث کشیده تر و کوتاه تر شدن چارپا نسبت به نمونه واقعی شده است . مورد عمده دیگر نمایش سبک کار کاملاً متفاوت و کوتاهی بیش از حد و کاملاً غیر معمول پاها نسبت به دستهاست ، که باید آن را ضعیف ترین بخش کار طراح به حساب آورد . تناقضی که در طراحی چارپا با آن روبه رو هستیم از یک سو نمایش جزئیاتی است که بیانگر آشنایی دقیق با چارپاست ، از جمله تعداد و اندازه شاخ ها ، یال و شکل و حالت دم و از سوی دیگر حالت و تناسب اندام ها به ویژه وضعیت پاها که اگرچه به تنهایی ممکن است حاصل ناآشنایی با چارپا باشد ، به اعتقاد ما حاصل فضای محدود ، سبک طراح و ناآشنایی با طراحی چارپای غیرمعمولی چون زرافه (نه ناآشنایی با خود چارپا است .)^[۲۲۷]
۵-۳-۲ انواع اسب های تخت جمشید :
هشت گروه از هیئت های منقوش بر پلکان شرقی آپادانا ، به شاه بزرگ اسب هدیه می کنند .
ارمنیان ( هیئت سوم ) و کاپادوکیه ای ها (گروه نهم) باره های نیرومند و خوش اندامی می آورند که بلندیشان تا شانه ، ۱۲۰ تا ۱۳۰ سانتیمتر می رسد . همین نوع را در نقش صفوف میهمانان بر پلکان آپادانا مجسم کرده اند و احتمالاً مقصودشان نمایش ستوران طویله شاهی بوده است . موی سر این اسپان را به صورت تاجی بسته اند و یالشان را در قسمت بالای گردن ، کوتاه کرده اند و چنانکه رشته های یال به مانند دندانه های شانه ، راست ایستاده است . این اسپان را میتوان از نژاد مادی –آسیای کوچک دانست .
اسب سکاها (گروه یازدهم) در برابر نوعی که توصیف کردیم ، کوتاه تر پر عضله تر و نیرومندتر می نماید . موی سر و دم آن گره خورده است و یالش روی گردن میاویزد . می توان با نژاد معروف تورانی مطابقش دانست .
هیئت های ساگارتی ( شانزدهم ) و اسکودرائی (نوزدهم) یک نوع اسب می آورند که از اسپ سکاها کمی سبکتر و کشیده اندام تر می باشد . به مانند اسپان مادی آراسته اند .

بهشتی ، سعید ، آیین خردپروری ، مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر ، ۱۳۸۶.
تحقیقی در نظام تربیت عقلانی بر مبنای سخنان امام علی ( ع) است . اثر ارزشمند و دقیق در حوزه تربیت اسلامی و به ویژه تربیت عقلانی است . این کتاب به بررسی تمام تعاریف اعم از لغوی و اصطلاحی عقل پرداخته و بر مبنای آموزه های دین و سخنان امام علی (ع) به تدوین یک نظام تربیت عقلانی جامع و دقیق مبادرت ورزیده است . کتاب در سه بخش تنظیم شده و بخش سوم آن خود سه فصل اساسی را داراست . این فصول به اهداف تربیت عقلانب بر مبنای سخنان امام علی (ع) و روش های تربیت عقلانی بر مبنای سخنان امام علی (ع) پرداخته است . مطالب موجود در این کتاب ، محقق را درمباحث مفهوم شناسی تربیت ، عقل ، نحوه استخراج مطالب و رهیافتن به پاسخ سئوالات تحقیق ، خود بسیار یاری رسانیده است .
بهشتی ، سعید ، تأملات فلسفی در تعلیم و تربیت ، سازمان تبلیغات اسلامی ، ۱۳۸۹.
این کتاب شامل دو بخش : تأملاتی در فلسفه تربیت دینی از دیدگاه اسلام ، و تأملات فلسفی در تعلیم وتربیت غرب می باشد . محقق از فصل دوم این کتاب تحت عنوان در آمدی بر قلمرو شناسی عقلانیت در تربیت اسلامی در سیر مطالعاتی خود استفاده نموده است .
دهشیری ، افضل السادات ، تربیت اخلاق از دیدگاه اسلام با تأکید بر سنین نوجوانی ، ۱۳۷۰.
بخش نخست کتاب به بررسی نظام اخلاقی اندیشمندان غربی پرداخته است و مفهوم تربیت اخلاقی را که شامل تعریف و اهمیت آن از ابعاد مختلف می باشد ، بررسی شده است . فصل سوم اختصاص به اصول و روش های تربیت اخلاقی داشته است . که محقق از مباحث این فصول در قسمت مبانی نظری خود استفاده نموده است .
شریعتمداری ، علی ، اصول و فلسفه تعلیم وتربیت ، تهران ، امیر کبیر ، ۱۳۸۳.
کتاب حاضر مشتمل بر سیزده فصل می باشد که به بیان اصول تعلیم وتربیت از نظر دکتر علی شریعتمداری و جان دیویی و بیان مفهوم فلسفه و تعلیم وتربیت است . مطالب مطرح شده در این کتاب در مبانی نظری تحقیق حاضر مؤثر واقع شده است .
فایضی ، آشتیانی ، تربیت و اخلاق اسلامی ، انتشارات روحانی ، ۱۳۷۶.
این کتاب شامل سه بخش مبانی تربیت اسلامی ( شامل شش فصل ) و مبانی اخلاق اسلامی ( شامل چهار فصل ) و برخی از روش های تعلیم وتربیت اسلامی ( شامل دوازده فصل ) می باشد که محقق در فرایند تدوین تحقیق حاضر ازمطالب آن استفاده نموده است .
قمی، عیون اخبار الرضا ، اصفهانی ، انتشارات علمیه اسلامیه ، ۱۳۳۷.
این کتاب در ۶۹ باب توسط محمد بن علی بن بابویه قمی ( شیخ صدوق ) تهیه و تدوین شده است .وی از نظر روایت حدیث بسیار ثقه می باشد . بخشی وسیعی از مستندات پژوهش حاضر از این کتاب می باشد .
۲ -۱۰- جمع بندی مبانی نظری وپیشینه تحقیق
الف ) مبانی نظری
در این بخش به جمع بندی مباحث مطرح شده در این فصل می پردازیم . همانطور که مشاهده شد با توجه به اصل موضوع پایان نامه به تعریف و بیان ماهیت مفاهیم مورد بحث پرداخته شد و موضوعاتی همچون مفهوم عقل ، واژه های مترادف و متضاد آن ، و اهمّیّت آن در قرآن و اقسام آن ، مفهوم عاطفه و کاربرد آن در قرآن و تقسیم بندی عواطف و تقابل عقل و احساس ، و نقش عواطف در زندگی انسان و دیدگاه های متفکّران و فلاسفه در دو سطح عقل گرایان و عاطفه گرایان پرداخته شد و در پایان جایگاه عقل و عاطفه از دیدگاه اندیشمندان مختلف مورد بررسی قرار گرفت .

ب ) پیشینه تحقیق

مجموع پایان نامه ها و مقاله ها و کتاب هایی که در این فصل گزارش شده است ، تنها بخشی از پیشینه تحقیق است و آثار دیگری وجود دارد که برخی از آنها تکرار همین مطالب است و برخی نیز مشتمل بر نکات تازه ای است که به خاطر طولانی شدن فصل از گزارش آن خودداری می گردد و فهرست کامل آن ها در فهرست منابع خواهد آمد ؛ نتیجه بررسی پیشینه تحقیق در قسمت پایان نامه ها نشان می دهد که در کارهای صورت گرفته از نظریات و آراء اندیشمندان در باب عواطف و نقش آن در شخصیت سازی و تربیت افراد ، آثار تربیتی به کارگیری عقل در ابعاد مختلف عقلانی ، عاطفی و اخلاقی سخن به میان آمده است و پژوهش های خوبی صورت گرفته است و در قسمت مقاله ها نیز در زمینه تفکّر و تعقل و نقش آن در تربیت انسان ، جایگاه عقل و عاطفه در تربیت اخلاقی و جایگاه عقل در اخلاق نیز تحقیقاتی انجام پذیرفته و در قسمت پایانی نیز می توان به کتابهایی که در زمینه تربیتی و اخلاقی به تحریر در آمده است ، اشاره کرد که از هر یک از آنها در تدوین مبانی نظری استفاده شده است .
فصل سوم
روش شناسی تحقیق
۳ - ۱ - مقدّمه
هدف از آفرینش انسان عبادت و پرستش است و یکی از راه های عبادت واقعی تفکّر است که از عقل ورزی نشأت می گیرد . از نظر صاحب نظران تعلیم و تربیت پیشرفته ، تفکّر محور آموزش و پرورش است و روش ها و برنامه های آموزشی باید مبتنی به جریان تفکّر باشد و هر روش و برنامه ای که بهتر از روش های دیگر کودک را به تفکّر وادار کند با ارزش تر است . یکی از ابعاد اساسی و مهم وجود انسان که در برنامه ریزی های تربیتی به نحوی مورد نظر قرار می گیرد ، بعد عقلانی اوست « انسان به عنوان موجودی که می تواند از رفتار خود آگاه باشد و از نیروی تفکّر نیز برخوردار است ، در حدّ وسیع تحت نفوذ جنبه ی عقلانی شخصیت خود قرار دارد » ( شریعتمداری ، ۱۳۸۰، ص ۴۹) .
بزرگ ترین منبع سعادت آدمی در پرورش فعالانه قوای عقلی او نهفته است که موجب خود شکوفایی ، خود پروری و استکمال انسان است . شخصی که به راستی رفتاری انسان وار دارد ، از عالی ترین قوه و فصل ممیز خویش ، یعنی عقل ، فرمانبرداری می کند . اگر چه عواطف برای درک لذّت ، و اراده برای نیل به غایات وسیله اند ، ولی هم عاطفه و هم اراده به شایستگی تحت فرمان عقل قابل اداره اند . ( گوتک ، ۱۳۸۰، ص ۵۶) . نخستین فیلسوفی که انسان را حیوان ناطق توصیف کرد ، ارسطو بود .« از نظر او در انسان سه عامل سرشت ، خو ( عادت ) و عقل وجود دارد و نیکبختی انسان در هماهنگی این سه جنبه است و از آن جا که میان این سه، عقل برترین است ( و برتری انسان به دیگر حیوانات به عقل اوست ) کمال انسان در آن است که عقل ، رهبر خو و سرشت وی گردد » ( نقیب زاده ، ۱۳۷۶، ص۶۱) .عقل در تفکّر اسلامی از جایگاه رفیع و شایسته ای برخوردار است . اسلام به همان پایه و درجه که به تربیت عقل توجه دارد به تربیت قلب و عواطف نیز اهتمام کافی نشان داده است . همان طور که عقل را میزان سنجش میان حق و باطل شناخته ، قلب را نیز وسیله ایجاد عواطف عالی می داند . عقلی تابع و تحت تأثیر عواطف باشد ، ناگزیر است کوشش کند تا عواطف را در رسیدن به اهدافی که دارد ، یاری دهد . اگر عواطف تربیت نشده و تحت فرمان عقل نباشد ، غضب بر انسان چیره می شود و انسان از تدبیر و سیاست و عقل و شرع به یک سو می افتد و برای آدمی در چنین وضعی بینش و بصیرت ، فکر واندیشه و اراده و اختیاری باقی نمی ماند و بصورت یک فرد

مقهور و درمانده در می آید که محکوم به غضب خود ، و نابود می شود .در آیات و روایات با تعابیر مختلفی از دو بعد عقل و عاطفه انسان سخن گفته و به جایگاه آنها پرداخته شده است .
در این فصل ما قصد داریم ، نوع تحقیق ، روش تحقیق ، روش و ابزار جمع آوری اطلاعات را شرح دهیم . تا خواننده با فرایند روش شناسی تحقیق حاضر بیشتر آشنا شود .
۳- ۲- نوع تحقیق
به طور کلی تحقیقات علمی را می توان بر اساس هدف به دو گروه بنیادی و کاربردی تقسیم کرد . ضمناً تحقیقات بنیادی نیز بر اساس روش تحلیل به دو دسته تحقیقات بنیادی تجربی و تحقیقات بنیادی نظری تقسیم می شوند .
تحقیقات کاربردی را می توان به دو دسته تحقیقات توسعه ای و عملی تقسیم بندی نمود ( حافظ نیا ، ۱۳۸۹ ، صص ۶۳ – ۵۸ ). در پژوهش کاربردی هدف اصلی ، آزمون و بررسی امکان کاربرد دانش است در حال که هدف اصلی پژوهش بنیادی ، افزایش حیطه فهم و دانش می باشد ( دلاور ، ۱۳۹۱، ص ۳۱) .
هدف تحقیقات کاربردی ، توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است ، به عبارت دیگر ، به سمت کاربرد عملی دانش هدایت می شود .از نظر هدف ، تحقیق کاربردی در جستجوی دستیابی به یک هدف عملی است و تأکید آن بر تأمین سعادت و رفاه مردم و مطلوب بودن فعالیت است ( دلاور ، ۱۳۹۰، ص ۴۹ ) . در تحقیق حاضر با توجه به موضوع و هدف خود از نوع تحقیقات کاربردی به شمار رفته که از آن جمله آن افزودن دانش موجود و سبک شناختی کلی در یک زمینه خاص است ، که هدفش بهبود محصول یا فرایند و به دست دادن نتایج عملی و قابل استفاده و ابداع و اختراع وسایل و روش ها برای کارهای عملی است . دلیل دیگر بر لزوم کاربردی بودن تحقیق حاضر این است که ما در این تحقیق ، قصد بررسی جایگاه عقل و عاطفه در تربیت اخلاقی از دیدگاه استاد مطهری را داریم .
۳- ۳ - روش تحقیق
در این تحقیق از روش تحقیق توصیفی – تحلیلی ( تحلیل محتوا ) استفاده شده است . تعاریف زیادی از تحلیل محتوا صورت گرفته است . والیزر و واینر ( ۱۹۷۸) تحلیل محتوا را به عنوان روشی منظم که برای
بررسی محتوای اطلاعات ثبت شده استفاده می شود تعریف کرده اند . کرلینجر ( ۱۹۸۶) آن را روش مطالعه و تجزیه و تحلیل ارتباط به شکلی نظام مند ، عینی و کمّی به منظور سنجش متغیرها می داند ( بیابانگرد ، ۱۳۹۰، ص ۳۰۹) . تحلیل محتوا ، مطالعه ارتباطات است ، یک روش پژوهشی است که به صورت منظم و عینی برای توصیف مقداری محتوای آشکار ارتباطات به کار برده می شود . دراین روش ، پیام ها یا اطلاعات به صورت منظم کدگذاری و به نحوی طبقه بندی می شوند . هدف غالب تحلیل محتوا ها ، پاسخ گویی به سؤالاتی است که با مواد مورد تجزیه و تحلیل ارتباط مستقیم دارند . غالباً تحلیل محتوا به منظور توصیف به کار برده می شود ، این روش برای هر شکلی از ارتباطات انسانی به کار برده می شود ( دلاور ، ۱۳۹۰، صص ۲۷۸ – ۲۷۵ ) . به طور کلی بر اساس روش ، تحقیقات علمی را می توان به پنج گروه تقسیم کرد که عبارتند از : تحقیقات تاریخی ، توصیفی ، همبستگی ، علّی و تجربی ( حافظ نیا ، ۱۳۸۹ ، صص ۶۳ – ۵۸ ). در تحقیقات توصیفی محقق به دنبال چیستی و چگونه بودن موضوع است و وضع موجود را بررسی کرده و در صورت لزوم ارتباط بین متغیرها را بررسی می نماید . در تحقیقات توصیفی – تحلیلی محقق علاوه بر تصویر سازی آنچه هست به تشریح و تبیین دلایل چگونه بودن و چرایی وضعیت مسئله و ابعاد آن می پردازد . در تحقیق توصیفی تحلیل محتوا به منظور توصیف عینی و کیفی محتوای مفاهیم ، متن ها ، پدیده ها و فضاها به صورت نظام دار انجام می شود . محقق در چنین تحقیقی به دنبال تجزیه و تحلیل و توصیف مطالب است ( حافظ نیا ، ۱۳۸۹ ، صص ۷۶ – ۶۹ ) . روش تحلیل محتوا ، روشی است که در راه استنتاج منظم و عینی ویژگی های خاص یک متن به کار می رود ودر بردارنده شناخت و برجسته سازی محورها و خطوط اصلی یک متن با هدف فراهم آوردن تحلیلی توصیفی و ارائه واقعیت در سطح یا عمق یا تحلیل علّی و مانند آن است ( بهشتی ، ۱۳۸۶، ص ۴۲) . سه روش تجزیه و تحلیل داده ها عبارتند از : کیفی ، کمّی و فضایی . روش تجزیه و تحلیل کیفی : چون داده های بسیاری از تحقیقات علمی کمّی نبوده ، جنبه آماری ندارند ، معیار و مبنای دیگری غیر از روش های آماری باید برای تجزیه و تحلیل آنها به کار رود . این مبنا و معیار در تجزیه وتحلیل های کیفی مشخصاً عقل ، منطق و تفکّر و استدلال است ؛ یعنی محقق با بهره گرفتن از عقل و منطق و اندیشه باید اسناد ، مدارک و اطلاعات را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد و حقیقت و واقعیت
را کشف و درباره ی فرضیه ها اظهار نظر نماید . البتّه استدلال عقلانی ، منطق و تفکّر معیار هایی نیستند که تنها به کار تحقیقات کیفی بیایند ، بلکه در هر نوع تحقیق عملی به کار می روند و محقق ناگزیر است روش هاو نتایج به دست آمده را با آنهامحک بزند و اگر احساس کند روش آماری نتیجه ای داده که با عقل و منطق جور در نمی آید ، باید نتایج روش آماری را کنار گذارد و به عقل و منطق بها بدهد ؛ زیرا تجزیه و تحلیل ، ترکیب و تجرید و تعمیم کار عقل است ( حافظ نیا ، ۱۳۸۹ ، ص ۲۶۸ ) . در تحقیق حاضر با روش توصیفی- تحلیلی داده ها تجزیه و تحلیل می شوند .
۳ – ۴- روش و ابزار گرد آوری اطلاعات
روش های گرد آوری اطلاعات به طور کلی به دو دسته کتابخانه ای و میدانی تقسیم می شوند . این روش ها در دو فضای واقعی و مجازی قابل انجام و کاربرد می باشند . روش های فضای واقعی ، همان روش های سنتی است که محقق با بهره گرفتن از روش های کتابخانه ای و یا میدانی به جمع آوری اطلاعات می پردازد . روش های مجازی روش جدیدی است که با توسعه شبکه های اینترنت و فناوری اطلاعات در اختیار پژوهشگران قرار دارد و آنها می توانند روش های کتابخانه ای و میدانی سنتی را برای گرد آوری اطلاعات در فضای مجازی و اینترنت مورد استفاده قرار دهند ( حافظ نیا ، ۱۳۸۹، ص ۱۹۳ ).
در تحقیق حاضر ، پس از انجام مطالعات کتابخانه ای و استخراج مطالب مورد نظر ، کار مهم و اساسی مقوله بندی و طبقه بندی آنها در چهار چوب فصول پیش بینی شده در تحقیق انجام شد که این خود دقّت نظر و توجه ویژه ای را می طلبد . سپس توصیف و تحلیل آنها انجام خواهد گرفت . همان گونه که ملاحظه می شود به دلیل ماهیت موضوع مورد بررسی و منابع مورد استفاده برای جمع آوری اطلاعات در این تحقیق پای مباحثی چون جامعه آماری ، حجم نمونه ، شیوه نمونه گیری و شیوه های آماری جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات در میان نخواهد بود .
گرد آوری اطلاعات در تحقیق حاضر از طریق منابع کتابخانه ای بوده ، که اطلاعات را جمع آوری و تحلیل و تبیین کرده و مراحل انجام آن به شرح زیر است :
۱ – جمع آوری اطلاعات
۲- دسته بندی اطلاعات
۳ – شرح و تفسیر اطلاعات
۴ – تجزیه و تحلیل اطلاعات
۵ – استنتاج و نتیجه گیری
فصل چهارم
یافته های تحقیق
۴-۱- مقدمه
یکی از خصوصیات عام انسانی خرد ورزی است . به کار گیری و شکوفا کردن نیرویی که نخستین آفریده جهان هستی است ، شناخت کنه و حقیقت این مخلوق اول ، برای انسان امکان پذیر نیست . امّا از طریق ویژگی ها و علائم آن می توان این پدیده را تعریف کرد . عقل همان فهم و شعوری است که انسان را در سختی ها و تاریکی ها راهنمایی می کند و راه درست را از نادرست به او می شناساند . آفریدگار دانای حکیم پیش از آن که سرشت آدمی را به هم آمیزد ، بهترین هدیه خویش را با ارزانی داشت . این هدیه بسان چراغی فروزان در فرا روی آدمی ، تابناک است و اگر انسان بخواهد به راه راست رهنمون شود ، بایسته است که لحظه ای از روشنایی خرد غافل نباشد .
خرد ، ارزشمندترین سرمایه پنهانی بشر است که بنیان های زندگی را نیرومند می سازد و به گاه زور آزمایی ، به شمشیری برّنده می ماند که هیچ گاه طعم تلخ شکست را نچشیده است .اگر انسان از این موهبت الهی به شایستگی استفاده کند ، ارزش و مقام خویش را برتری داده است و در دنیا و آخرت سر بلند است ؛ چرا که ارزش اعمال در روز واپسین به رتبه و درجه عقل هر کس بستگی دارد . هر قدر بهره بیشتری از این نعمت ، عاید انسان شود ، سر فرازی و سربلندی بیشتری نیز در آخرت نصیب او می گردد .
عواطف و هیجانات یکی از مهم ترین ساحت های وجودی انسان است که چیستی و کار کرد آن ، به میزان اهمّیتش دچار ابهام و پیچیدگی است . رقیب اصلی ساحت عاطفی در انسان ، بعد شناختی و عقلانی اوست . عواطف و هیجانات هم به لحاظ توصیفی و هم به لحاظ هنجاری ، از جایگاهی فروتر نسبت به حوزه عقلانیت برخورداردند . از همین رو ، خصلت عاطفی بودن از جمله ویژگی های مشترک انسان و حیوان دانسته شده است .
هر یک از دو حوزه عواطف و عقلانیت کارکردهای ویژه خود را دارند ، امّا ساحت عقلانیت در انسان به دلیل قابلیت های ویژه آن ، از تأثیر فراتر و ارجمند تر نسبت به عرصه عواطف و هیجانات برخوردار است .
باید توجه داشت که حوزه مفهومی و مصداقی عواطف و هیجانات در تاریخ علم ، فراز و نشیب های فراوانی را گذرانده است که نمی توان بدون تحدیر دقیق آن ، حکمی واحد را برای این حوزه روا دانست . برای مثال ،
امروزه برخی از ادراکات متعالی و معنوی مختص انسان و نیز برخی از خصلت های اخلاقی ویژه آدمی را از زمره عواطف و هیجانات می دانند که طبیعتاً این دست طبقه بندی ها و تحلیل ها ، در شناخت درباره جایگاه عواطف و احساسات در میان ساحت های وجودی انسان ، تأثیر گذار است .پیچیدگی وجودی وکارکردی عواطف و احساسات سبب گردید تا برای شناخت دقیق آنها به تبیین حدود و ثغور این ساحت خاص در مقایسه با دیگر ابعاد وجودی آدمی پرداخته شود. . با توجّه به اهمّیّت و جایگاهی که عقل و عاطفه می توانند در تربیت اخلاقی داشته باشند لذا محقق نیز این مسأله را به عنوان سئوالات پژوهش خود در این فصل مورد بررسی قرار داده است که در قسمت زیر به آن می پردازیم.

رگرسیون شبکه عصبی مربوط به جعبه های الگوریتم پیشنهادی

شکل ۴- ۷: رگرسیون شبکه عصبی مربوط به جعبه داده های ۱ سال گذشته
شکل ۴- ۸: رگرسیون شبکه عصبی مربوط به جعبه داده های ۱ ماه گذشته
شکل ۴- ۹: رگرسیون شبکه عصبی مربوط به جعبه داده های ۱ هفته گذشته
شکل ۴- ۱۰: رگرسیون شبکه عصبی مربوط به جعبه داده های بارهای مصرفی نزدیک به داده مورد نظر

اعتبارسنجی نتایج در بازار واقعی برق ایران
همان طور که در ابتدای پایان نامه و در قسمت چکیده این پژوهش آورده شده است، در اقدامی داوطلبانه و با بهره گرفتن از جلب اطمینان و همکاری یکی از نیروگاه های سیکل ترکیبی کشور، نتایج خروجی از نرم افزار نوشته شده، در بازار واقعی فروردین و اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۲ ، مورد آزمایش قرار گرفت و نتایجی فراتر از انتظار پروژه ثبت و ضبط گردید که اسناد مربوط به این مهم، در این بخش آورده شده است.
بازیگران بازار برق در طرف فروشنده، قیمت های پیشنهادی خود را برای سه روز آینده در فرمی به شکل فرم زیر ثبت می نمایند:

شکل ۴- ۱۱: فرم ثبت قیمت برای فروشندگان برق و مالکان نیروگاه ها
منظور از Power 1 ، همان پله اول و Price 1 همان قیمت برای پله اول می باشد و الی آخر.
شکل ۴- ۱۲: فرم مخصوص خریداران برق جهت مشخص شدن نیاز بار مصرفی در روزهای آتی
در شکل ۴-۱۲ نیز قسمتی از سامانه قیمت دهی بازار برق را مشاهده می فرمایید که مربوط به خریداران برق است.
یکی از مهمترین گزارشاتی که از مدیریت بازار برق منتشر می شود، گزارش آرایش تولید می باشد که در شکل ۴-۱۳ یک نمونه از این گزارشات آورده شده است. در واقع این گزارش که بعد از ظهر هر روز در اختیار نیروگاه ها قرار می گیرد، خروجی عملکرد آنها در روز قبل را نشان می دهد.
شکل ۴- ۱۳: گزارش آرایش تولید فروشنده
ستون Dispatchable مربوط به مقدار کل ظزفیتی را که فروشنده جهت شرکت در بازار، ابراز می دارد نشان می دهد. ستون Economic شرایط فروشنده را با توجه به شکل های ۱-۱ و همچنین ۴-۱ به تصویر می کشد که در واقع در نقاطی که ۰(صفر) درج شده، اولین پله قیمت فروشنده بعد از نقطه تسویه بازار قرار داشته است. همچنین ستون Required همین شرایط را با عنایت به رعایت قیود فنی موجود در شبکه برق سراسری اعمال می کند، یعنی نگاهی به موقعیت جغرافیایی نیروگاه، ظرفیت نیروگاه، نوع نیروگاه(گازی، بخاری، سیکل ترکیبی، اتمی و …) و بسیاری از فاکتورهای گفته شده در فصل های قبل، دارد.
نتایج خروجی نرم افزار در یک روز مشخص(قیمت بهینه پیش بینی شده)
شکل ۴- ۱۴: قیمت های بهینه استخراج شده از نرم افزار در روز ۲۷/۰۱/۱۳۹۲ و ثبت آنها در بازار واقعی
خطی که در شکل ۴-۱۴ از همه خطوط پایین تر قرار دارد، میانگین قیمت های ثبت شده در کشور در روز ۲۷/۰۱/۱۳۹۲ می باشد. ده خط بالایی این خط در واقع پله های قیمتی ثبت شده برای یک واحد گازی نیروگاهی مشخص می باشد که از خروجی های نرم افزار نوشته شده در این پایان نامه استفاده کرده است. اینکه پله قیمتی اول حاوی چند مگاوات از ظرفیت این واحد می باشد در این شکل مشخص نیست و این موضوع نیز جزو استراتژی های قیمت دهی برای فروشنده قلمداد می گردد. پاسخ این سوال در شکل ۴-۱۵ داده شده است و ظرفیت هر پله مشخص گردیده است. تمام فرم های نشان داده شده در این بخش فرم های واقعی بازار برق ایران می باشند.
شکل ۴- ۱۵: مقدار ظرفیت مگاواتی پیشنهادی در هر پله فروش برق در روز ۲۷/۰۱/۱۳۹۲
تفسیر و تبیین شکل ۴-۱۶ مهمترین دستاورد این پایان نامه را به روشنی بیان می دارد. این شکل ۱۲ ساعت ابتدایی از آرایش تولید نیروگاه تست شده در روز ۲۷/۰۱/۱۳۹۲ را نشان می دهد.
اگر به خوبی دقت شود، مشاهده می گردد که در ساعات ۵ و ۶ صبح روز تست شده مقادیر برنده شده نیروگاه اعداد ۶.۸ و ۱۳.۶ می باشد در حالی که در شکل ۴-۱۵ نشان داده شده است که نیروگاه مورد نظر بسته های پیشنهادی خود را در مقادیر ۵۵ در پله اول، ۵۷ در پله دوم(بدین معنی که پله دوم، بسته ای ۲ مگاواتی است)، ۶۰ در پله سوم(بدین معنی که پله سوم، بسته ای ۳ مگاواتی است) و الی آخر اعلام کرده است. این موضوع به وضوح نشان می دهد که شما نزدیکترین فروشنده به نقطه تسویه بازار بوده اید و بازار جهت تامین نیاز مصرف اعلام شده خود تنها به ۶.۸ مگاوات در ساعت ۵ بامداد احتیاج داشته است و نوبت نفر بعدی فروشنده به شما رسیده است در غیر اینصورت بازار حق ندارد بسته های پیشنهادی فروشنده را خرد و به میزان دلخواه خود خریداری کند.
نیازی نیست که این اتفاق در ساعات متوالی زیادی رخ دهد و یا حتماً در هر روز، صرف اتفاق افتادن این موضوع در هر بازه مثلاً یک هفته الی ۱۰ روزه نشان خواهد داد که فروشنده در نزدیکی نقطه تسویه بازار اقدام به فروش برق خود کرده است و این یعنی سود حداکثری نیروگاه های تولید کننده و فروشنده برق!
شکل ۴- ۱۶: آرایش تولید نیروگاه تست شده در روز ۲۷/۰۱/۱۳۹۲
همچنین تعدادی از روزهای دیگر نیز که مشابه همین اتفاق برای نیروگاه تست شده مورد نظر، رخ داده است در شکل های ۴-۱۷ و ۴-۱۸ نیز به عنوان سند اعتبار نرم افزار نوشته شده آورده شده است.
در روز ۲۸/۰۱/۱۳۹۲ ، نتایج خروجی از نرم افزار در ساعات ۳، ۴، ۵ و ۶ آخرین قیمت تمام کننده بازار و تعیین کننده نقطه تسویه بازار بوده است. همچنین در شکل ۴-۱۸ که برای روز ۲۹/۰۱/۱۳۹۲ می باشد این موضوع در ساعت ۵ بامداد رخ داده است.
شکل ۴- ۱۷: آرایش تولید نیروگاه تست شده در روز ۲۸/۰۱/۱۳۹۲
شکل ۴- ۱۸: آرایش تولید نیروگاه تست شده در روز ۲۹/۰۱/۱۳۹۲
فصل پنجم
نتایج کلی و ارائه پیشنهادات

نتیجه گیری
در سال های اخیر با توجه به گرایش شدید نسبت به خصوصی سازی در صنعت برق و رویکردهای مثبت همراه با اعمال مصوبات منظم در این خصوص، میل به مشارکت در بازار هایی با سود بیشتر در تولیدکنندگان برق کشور مضاعف گردیده است. با عنایت به ساختار و ساز و کار این بازار ها باید به دنبال شناخت و ارائه طرح های نو به منظور ارضای بخش خصوصی جهت سرمایه گذاری این بخش ها بود لذا پژوهش و ارائه راهکارهای جدید توجیه می شود.
در موضوع خاص بازار برق ایران با توجه به پیچیدگی های ذاتی این بازار و همچنین تلاطم و تغییر و تحول دائمی شبکه برق سراسری، انجام چنین پروژه هایی می تواند بسیار حائز اهمیت باشد.
در این پژوهش سعی بر آن شد تا پس از شناخت زوایای مختلف بازار برق ایران، روح قوانین مبتنی بر علوم مهندسی و منطق این بازار، نرم افزاری نوشته شود تا قیمت بهینه فروش برق را محاسبه کند تا علاوه بر هدف تامین سود حداکثری از شکست و جریمه های احتمالی جلوگیری به عمل بیاورد.
بدین منظور با بهره گیری از ۸۷۶۰ داده مناسب، شبکه عصبی مصنوعی طرح آموزش داده شد. در طرح جدیدی که در این پایان نامه ارائه گردید از چهار جعبه تصمیم گیری و مدل سازی جداگانه که به ترتیب داده های مربوط به یک سال گذشته سیستم، یک ماه گذشته سیستم، یک هفته گذشته سیستم و همچنین داده های مربوط به نزدیکترین بار مصرفی مشابه داده مورد نظر، استفاده شد. همچنین از الگوریتم ژنتیک در دو قسمت مختلف از این مدل سازی و بهینه سازی بهره برده شد. یکی زمان ایجاد معماری شبکه عصبی(با متغیر فرض کردن یک سری از پارامترهای موثر در ساختار از جمله تعداد لایه ها در کل شبکه و تعداد نرون ها در هر لایه و …) و دیگری پس از گرفتن خروجی از چهار جعبه حاوی شبکه عصبی(به طوری که با دادن یک ضریب به نام λ وزن خروجی هر جعبه را مشخص می کند و مجدداً در یک روند بهینه سازی این ضرایب را معین می سازد). علت انجام چندین بار بهینه سازی(حتی طی روند مدل سازی) میزان تاثیر بسیار زیاد خطاهای به ظاهر اندک در خروجی مالی نرم افزار است و این موضوع به مرور زمان(با توجه به ظرفیت تولید و فروش) و مثلاً طی مدت یک هفته یا یک ماه خود را نشان می دهد.
درنهایت نیز خروجی های نرم افزار نوشته شده در بازار واقعی برق ایران و توسط یک نیروگاه سیکل ترکیبی آزمایش گردید که نتایجی فراتر از انتظار پژوهش انجام شده در پی داشت.

پیشنهادات
با عنایت به نتایج بدست آمده پیشنهاد می گردد بازیگران بازار برق در سمت فروشنده از مدل سازی به وسیله شبکه عصبی و از الگوریتم ژنتیک به منظور بهینه سازی مدل های خود استفاده کنند
همچنین پیشنهاد می گردد بازیگران از داده های واقعی آزمایش شده در بازار به منظور آموزش شبکه عصبی خود استفاده نمایند.
نتایج خروجی از این نوع نرم افزار ها و یا نرم افزار های مشابه با هر منطق و الگوریتم دیگر باید خروجی های خود را در بازار واقعی تست کنند و از شرایط واقعی اعمال شده از سوی مدیریت بازار غافل نگردند.
مراجع
[۱] S. C. Anderson, “Analyzing Strategic Interaction in Multi Settlement Electricity Markets: A Closed-Loop Supply Function Equilibrium Model”, PHD Thesis, May 2004.
[۲] B. Williams, ”Electricity Networks and Generation Market Power”, PHD Thesis, January 2004.
[۳] Jodi Cabero, Alvaro Baillo, Santiago Cerisola, “A Medium Term Integrated Risk Management Model for A Hydrothermal Generation Company”. IEEE 2005
[۴] Karl Fraundorfer, Jens Gussow, Georg Ostermaier, “Stochastic Optimization In Dispatching of Complex Power Systems”, Ifu-sg, University Of St.Gallen, Switzerland.