۵-۱-۱۳- خط
خط یعنی آنچه گرد لب معشوق بر می آید و نیز دنباله ی زلف محبوب و گرد عارض او است. چون هر دو به رنگ و جنس موی است، بنابراین، قسمتی از تشبیهات و اوصافی که برای موی به کار رفته، برای آن دو نیز استعمال شده است؛ جز آن که برای ترکیب و شکل خط، اوصاف و تشبیهات خاص برگزیده اند. خط را سبز می گویند، چون روی به سبزی دارد و مانند ریاحین بر گرد لب که به قول شاعران پارسی چشمه آب حیات است، می روید.( دانشور، ۳۰۹:۱۳۸۹ )

رست برگرد لبت خطَ سیاه عجبی بر لب چشمه جان رست گیاه عجبی
(ریاضی یزدی، ۱۷۹:۱۳۷۵)
شاعر معتقد است: خطَ سیاهی دور لب معشوق روئیده و به جهت این که لب آبدار ست مانند چشمه ی حیات از آن خط، گیاه سبز می شود.
۵-۱-۱۴- اشک
اشک گوهر؛ وجه شبه: درخشانی
دل خون شد و خون اشک شد و اشک گهر شد با قلب من این معجزه ی عشق چه ها کرد
(ریاضی یزدی، ۱۵۸:۱۳۷۵)
شاعر علت تشکیل اشک را معجزه ی عشق می داند و معتقد است که عشق است که باعث خون شدن دل و در نهایت اشک تبدیل به گوهر می شود.
۵-۲- بخش دوم: توصیف اندام ها به صورت تلفیقی(دوتایی)
گاهی شاعر بیش از یک عضو را در شعرش آورده و با تشبیهاتی زیبا سخن خود را آراسته و یا با استعاره ای دلنشین و جذاب تأثیر سخن خود را دو چندان کرده است.
در این بخش به اشعاری پرداخته می شود که شاعر دو عضو معشوق را با استعارات و صور خیال زیبا مطرح کرده است.
۵-۲-۱- زلف و روی
تعالی اللَه چه ماهی ماه نخشب اطال اللَه چه مویی شام یلدا
(همان ،۱۸۹)
تعالی اللَه: جمله ی دعایی است، بالاست خداوند، برتر است خداوند. (معین، ۱۳۶۴: ذیل واژه) اطال اللَه: جمله ی فعلی دعایی، خداوند دراز کناد. (معین،۱۳۶۴: ذیل واژه) نخشب: شهری بوده است در ماوراء النهر. (معین،۱۳۶۴: ذیل واژه) شاعر روی معشوق را به جهت زیبایی به ماه نخشب و موی یار را از جهت بلندی شب یلدا تشبیه کرده است.
دیده کی دیده به گرد رخ ماه هاله ی خرمنی از زلف سیاه؟
(ریاضی یزدی، ۳۵۲:۱۳۷۵)
شاعر در این جا از استفهام انکاری استفاده کرده یعنی هیچ کس ندیده، بین دیده ی اول و دیده ی دوم جناس تام وجود دارد، دیده ی اول به معنی چشم و دیده ی دوم به معنی دیدن است، زلف سیاه ترکیب وصفی است. جناس تام، آن اتحاد در واک و اختلاف در معنی است. یعنی الفاظ یکی باشند اما معنی آن ها متفاوت باشد. (شمیسا،۱۱:۱۳۸۹)
این هم از دولت زلف و رخ اوست که ترا بوی خوش و روی نکوست
(ریاضی یزدی، ۳۶۶:۱۳۷۵)
شاعر چنان مرتبه ی معشوق را بالا می برد، که حتی بوی خوب و چهره ی زیبای گل را به برکت شکوه و فرَ یار می داند. دولت: گردش نیکبختی و مال و پیروزی از شخصی به دیگری. اقبال، نیکبختی. (معین، ۱۳۶۴: ذیل واژه )
خیز ای زلف کجت سنبل من تا بریمت بر گل ای گل من
(ریاضی یزدی، ۳۷۰:۱۳۷۵)
زلف کج موصوف و صفت است. یعنی زلف تابدار.شاعر زلف معشوق را به سنبل تشبیه کرده است.
روی ماهش گونه گونه، برگ گل تاب زلفش، حلقه حلقه، مشک ناب
(همان، ۱۴۶)
شاعر با به کار بردن تشبیه بلیغ روی ماه معشوق را به برگ گل مانند کرده است.
مبادا از مهر گردون، روی ماهش آفتی بیند ز موج گیسوان خورشید رویش سایبان دارد
(همان،۱۵۵)
مهر گردون کنایه ازتوجه روزگارو روی ماه، موصوف وصفت است. موج گیسوان وخورشید رویش هر دو اضافه ی تشبیهی هستند.
ز موج گیسوان خورشید رویش سایبان دارد که نور ماه هم بس نازک است آن گل زیان دارد
(ریاضی یزدی،۱۵۷:۱۳۷۵)
زلفش به نیمی از رخ ماهش حجاب یک نیمه ابرو نیم دگر آفتاب شد
(همان،۱۶۰)
ماه من چون طرَه مشکین به رخ افشان کند در پس ابری سیه خورشید را پنهان کند
(همان،۱۶۴)
در پس هاله ای از ماه نهان شد خورشید یا مه روی تو از زلف نقابی دارد
(همان، ۱۵۵)
به بو، خوشبوتر است آن طرَه مشکین زمشک چین به رنگ آن روی گلگون، رنگ خون ارغوان دارد
(همان،۱۵۷)
همچو پرگاری به گرد آفتاب روی دوست ما و دل در حلقه زلفی مداری داشتیم
(همان،۱۷۳)
زلف بر روی میفشان که ریاضی گوید زیرا بر عجبی رفت کلاه عجبی
(همان، ۱۷۹)
مشک از او نافه آهوی ختن ماه از او چهره ترکان ختاست
(همان، ۲۰۲)

پیوست شماره ۶- ۷: ادامه جدول نتایج در موسسه مالی و اعتباری ب ۱۳۱
پیوست شماره ۶- ۸: ادامه جدول نتایج در موسسه مالی و اعتباری ب ۱۳۲
فهرست اشکال
شکل شماره ۱- ۱: نمودار مربوط به سود مؤسسات مالی و اعتباری، تورم و نرخ سود واقعی ۱۱
شکل شماره ۱- ۲: چارت ساختار پژوهش ۱۳
شکل شماره ۲- ۱: عملکرد واقعی-هدف‌گذاری روش معمولی(روش جاری) –هدف‌گذاری بر اساس۱۵۰% پیش‌بینی–مثال۱٫ ۳۳
شکل شماره ۲- ۲: عملکرد واقعی-هدف‌گذاری روش معمولی(روش جاری) – هدف‌گذاری بر اساس۱۵۰% پیش‌بینی–مثال۲٫ ۳۴
شکل شماره ۲- ۳: سیستم پیش‌بینی) جعفر نژاد-۱۳۸۵ ( ۳۹
شکل شماره ۲- ۴: ساختار یک نرون (ویکی پدیا) ۴۷
شکل شماره ۲- ۵: تابع ریاضی نرون عصبی(مبانی شبکه‌های عصبی،محمدباقر منهاج،دانشگاه صنعنی امیرکبیر،چاپ چهارم،تهران،۱۳۹۱، صفحه ۴۳) ۴۸
شکل شماره ۲- ۶: ساختار یک شبکه بازگشتی ۴۹
شکل شماره ۲- ۷: نمودارتوابع فعال‌سازی مورداستفاده درشبکه‌های عصبی ۵۱
شکل شماره ۲- ۸: شبکه عصبی چندلایه پیش‌خور( اس وی کارتالوپس، منطق فازی و شبکه‌های عصبی ، صفحه ۸۶٫) ۵۵
شکل شماره ۵- ۱ : نمودار خطای بین پیش بینی مانده منابع آتی و مانده منابع محقق شده واقعی در هر دو موسسه مالی و اعتباری ۱۰۸
شکل شماره ۵- ۲ : نمودار خطای بین هدف گذاری بر اساس روش جاری و منابع جذب شده واقعی در هر دو موسسه مالی و اعتباری ۱۰۹
شکل شماره ۵- ۳ : نمودار خطای هدف گذاری بر اساس ۱۵۰ درصد پیش بینی و منابع جذب شده واقعی در هر دو موسسه مالی و اعتباری ۱۱۰
فصل اول-طرح تحقیق
مقدمه
بانکداری، صنعت بزرگ هر کشور است و بانک‌ها و موسی‌ات مالی و اعتباری محل نگهداری انبوه سپرده‌های افراد جامعه می‌باشند، بین بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری بر سر جذب سپرده‌ها رقابت وجود دارد و تلاش‌های همه‌جانبه از قبیل تبلیغات، ارائه نرخ‌های بالاتر پرداخت سود سپرده‌ها و… در جهت افزایش سهم منابع بازار نشانگر اصل و واقعیت رقابت می‌باشد.
بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری اهداف کل جذب منابع را تعیین و به زیرمجموعه خود ابلاغ می‌نمایند، اطلاع از آینده در خصوص منابع آتی، می‌تواند موسسه مالی و اعتباری را در هدف‌گذاری توانمند سازد، اطلاع از آینده از طریق پیش‌بینی صورت می‌پذیرد. از نگاهی دیگر دنیای امروز دنیای تغییرات است و اطلاع و آگاهی از آینده و شرایط و موقعیت‌های پیش رو عاملی مهم در حفظ حیات سازمان‌های مالی است. همواره هدف‌گذاری در اغلب سازمان‌ها با نگرش رسیدن به رشد و تعالی صورت می‌پذیرد و زمانی می‌توان هدف‌گذاری مؤثر و کارایی داشت که بتوان برآورد و پیش‌بینی نسبتاً دقیقی از آینده داشت. پیش‌بینی دارای ساختارهای متفاوتی می‌باشد و از روش‌های متفاوتی استفاده می کند که در این پژوهش هدف‌گذاری بر اساس پیش‌بینی ازنقطه‌نظر پیش‌بینی کمی موردبررسی قرارگرفته است.
با پیشرفت علم استفاده از روش‌های نوین و هوشمند پیش‌بینی در اغلب سازمان‌های مالی با ساختار پیچیده رونق گرفته است و به همین جهت در این تحقیق سعی شده از شبکه‌های عصبی و منطق فازی استفاده شود و کاربرد ترکیب این دو روش در پیش‌بینی برای هدف‌گذاری جذب منابع و مقایسه آن با هدف‌گذاری بدون پیش‌بینی موردبررسی قرار گیرد.

در این فصل مسئله تحقیق و ضرورت انجام آن بیان می‌شود و در ادامه فرضیات و روش تحقیق. ابزار گردآوری اطلاعات و روش تجزیه‌وتحلیل آن ارائه‌شده است. در ادامه نیز قلمرو تحقیق و در پایان محدودیت‌ها و تعاریف واژگان آورده شده است.

بیان مسئله تحقیق
مؤسسات مالی و اعتباری برای رشد و تعالی نیاز به جذب منابع دارند و جذب منابع توسط شعبه‌ها آنان در این بازار پر از رقابت با ارائه خدمات متنوع از اهمیت بالایی در گسترش حجم فعالیت‌ها و سودآوری برخوردار است. هدف‌گذاری مدیران عالی مؤسسات مالی و اعتباری همواره در جهت گسترش حجم فعالیت‌ها و سودآوری بیشتر بوده است. مدیران مؤسسات مالی و اعتباری برای مقاطع سه‌ماهه یا شش‌ماهه و یا سالانه هدف‌گذاری را برای هر یک از شعب تحت پوشش انجام می‌دهند که اغلب این هدف‌گذاری‌ها بر اساس توانایی در تحقق اهداف دوره‌های گذشته، منصوب نمودن سهمی از کل هدف افزایش سهم بازار، درجه هر شعبه و… می‌باشد.
زمانی که هدف‌گذاری بر اساس پیش‌بینی با معیارها و واقعیت‌ها صورت بپذیرد، اندازه‌گیری عملکرد واقعی‌تر خواهد بود. به‌عبارت‌دیگر تلاش بیشتر و کم‌کاری قابل‌تشخیص است. به‌طور مثال اگر هدف جذب منابع برای برخی از شعبه‌های یک موسسه مالی و اعتباری پایین‌تر از حد معمول و توان آنان تعیین‌شده باشد این موضوع خارج از تصور نیست که نرخ تلاش شعبه‌های موصوف بعد از رسیدن به هدف تنزل یابد و تلاش بیشتر روی حفظ منابع تا پایان مقطع هدف‌گذاری معطوف شود و یا بالعکس سهم یک شعبه و یا چند شعبه از اهداف جذب منابع آن‌قدر بالا باشد که امکان تحقق هدف با شرایط و روند فعلی ممکن نباشد و تلاش شعب تشخیص داده نشود و از طرفی دیگر به آن شعبه‌ها سهم جذب منابع، شعبه‌های دیگری تخصیص داده‌شده که نرخ تلاش آن‌ها بعد از رسیدن به هدف تنزل یافته و با گذر زمان هدف سوخت می‌باشد.
ما در طی روز بعضاً تصمیماتی می‌گیریم که این تصمیمات بر مبنای فرضیاتی در ذهن ما از آینده است، در شکل بزرگ‌تر در سازمان‌های بزرگ ازجمله مؤسسات مالی و اعتباری اتخاذ تصمیم با پیش‌بینی بر اساس فرضیات ذهنی ممکن نخواهد بود و یا صحیح نمی‌باشد بنابراین مؤسسات مالی و اعتباری محتاج پیش‌بینی‌های نسبتاً دقیقی مبتنی بر روش‌های علمی نوین برای هدف‌گذاری مطلوب‌تر می‌باشند.
دانستن سهم از آینده در بخش منابع در بودجه‌ریزی و تعیین مصارف و… تأثیر مهم و بسزایی دارد و به‌طورکلی مدیران باید بکوشند مدلی را برای پیش‌بینی انتخاب نمایند که پاسخگوی نیازهای سازمان متناسب با فعالیت آنان باشد در بسیار از موارد انتخاب روش غلط ممکن است سازمان را با نتایج ناخوشایندی رهنمون سازد اگرچه پیش‌بینی به‌ندرت با واقعیت تطبیق دارد ولی باید کوشید تا خطاهای آن را به حداقل رساند.

ضرورت انجام تحقیق
امروزه دیگر مسئولیت بسیار سنگین و مهم نظام بانکی در اقتصاد مبتنی بر بازار بر هیچ فردی پوشیده نیست. همواره ازجمله مهم‌ترین اجزای اقتصاد کشور که رشد یا رکود ساختار اقتصادی را با فعالیت خود دچار نوسان می کند، نظام بانکی است. دلیل این امر، معادل بودن سرمایه‌ی موجود در بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری با منبع اصلی خرید محصولات و خدمات و همچنین وام‌های اعطایی آن‌ها به‌عنوان منبع ایجاد اعتبار برای تمامی واحدها و بنگاه‌های اقتصادی می‌باشد. هر بانک و موسسه مالی و اعتباری شاخص‌های متعددی را برای عوامل مؤثر برجذب منابع مالی ازجمله سپرده‌های خود دخیل می‌داند و برای خود با توجه به معیارهایی که به اجماع رسیده‌اند، سیاست کلی را در پیش می‌گیرد. در حقیقت ازجمله عواملی که برای بقاء و ادامه‌ی حیات سازمان‌هایی همچون بانک‌ها و موسسه مالی و اعتباری، مهم به نظر می‌رسد، جذب سپرده‌های مختلف اعم از سپرده‌های قرض‌الحسنه جاری، سپرده قرض‌الحسنه پس‌انداز، سپرده کوتاه‌مدت، بلندمدت و به‌کارگیری این منابع مالی در امور خدماتی، بازرگانی، صنعتی و زیربنایی به جامعه است. (سپانلو، ۱۳۸۱)
افزایش منابع ازجمله مواردی است که در اهداف جذب منابع مؤسسات مالی و اعتباری گنجانده‌شده است، در بررسی وضعیت رقابت چند بانک و موسسه مالی و اعتباری، بانک و موسسه مالی و اعتباری که دارنده سهم بازار بزرگ‌تری از منابع باشد، به‌عنوان فرمانروای بازار شناخته می‌شود و به‌طورمعمول مؤسسات مالی و اعتباری ضعیف‌تر و کوچک‌تر همواره سعی دارند تا سهم بازار خود را به سهم بازار رقیب نزدیک‌تر کنند.
در بسیاری از شرایط، داده‌های دقیق برای الگوسازی مسائل زندگی واقعی کافی نیستند؛ زیرا قضاوت‌های انسان و ترجیحات او در بسیاری از شرایط مبهم است و نمی‌توان آن‌ها را با اعداد دقیق تخمین زد. برای حل این مشکل نظریه‌ی فازی برای اولین بار توسط لطفی زاده، مطرح شد که برای تصمیم‌گیری در مورد داده‌های غیرقطعی و غیردقیق مناسب بود. چراکه روش‌های علم مدیریت کلاسیک برگرفته از ریاضیات دو ارزشی و چند ارزشی بودند که خواهان داده‌های کمی و دقیق هستند. (آذر و فرجی، ۱۳۸۷)
دانستن موقعیت‌های آینده عاملی مهم در تعیین اهداف جذب منابع می‌باشد. با عنایت به اینکه در تحقیقات متعددی پیش‌بینی آینده به روش‌های از قبیل میانگین متحرک ساده و میانگین متحرک موزون و نمو هموار ساده، نمو هموار دوبل، روند خطی، روند تابع ترکیبی و روند نمایی انجام‌شده و خطاهای آن با روش‌های ترکیبی از منطق فازی و شبکه‌های عصبی مقایسه شده و نتایج حاکی از این بوده که پیش‌بینی به روش ترکیبی از منطق فازی و شبکه عصبی دارای خطای کمتری نسبت به سایر روش‌ها می‌باشد، ازاین‌رو در این پژوهش سعی می‌شود از پیش‌بینی به روش ترکیبی از منطق فازی و شبکه‌های عصبی برای تعیین اهداف جذب منابع استفاده شود. همچنین چگونگی پیش‌بینی آینده به‌منظور هدف‌گذاری در جذب منابع با خطای کمتر یکی از مباحث مهم برای مؤسسات مالی و اعتباری بوده و در حال حاضر استفاده از سیستم‌های هوشمند به جهت بهبود کیفیت تصمیم و کاهش خطا علاقه‌مندان زیادی در سراسر دنیا پیدا نموده است.
پیش‌بینی آینده با خطای کمتر و هدف‌گذاری جذب منابع بر اساس آن‌یکی از ابزارهای مدیریت شعبه‌های تحت پوشش هر بانک و موسسه مالی و اعتباری بوده و دانش آن در بین بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری در حال رقابت از اهمیت و حساسیت بالای برخوردار است.
در حال حاضر، به دلیل وجود رقابت در جذب منابع، تسلط بر مؤلفه‌های مؤثر بر تجهیز منابع مالی اهمیت ویژه‌ای یافته است. جذب منابع علاوه بر اینکه مهم‌ترین رسالت بانک‌ها و مؤسسات مالی و اعتباری می‌باشد، تأثیر مهمی در تنظیم صحیح گردش پول و استقرار یک نظام پولی و اعتباری صحیح و متناسب با برنامه‌های بلندمدت و کوتاه‌مدت کشور دارد. تاکنون تحقیقات چندی در خصوص جذب منابع مالی صورت گرفته است، اما در بررسی‌های به‌عمل‌آمده مشخص شد که تعیین اهداف جذب منابع با رویکرد شبکه‌های عصبی فازی در مؤسسات مالی و اعتباری پرداخته نشده است. لذا تحقیق حاضر از این لحاظ دارای نوآوری و خلاقیت می‌باشد.

فرضیه و اهداف
فرضیه
بین هدف‌گذاری بر اساس پیش‌بینی مبتنی بر منطق فازی و شبکه‌های عصبی با روش جاری در مؤسسات مالی و اعتباری تفاوت معناداری وجود دارد.
=
: M≠

اهداف
هدف اصلی
استفاده از رویکرد شبکه عصبی فازی برای پیش‌بینی مانده منابع آتی در تعیین هدف جذب منابع برای شعبه‌های مؤسسات مالی و اعتباری.

هدف فرعی
تدوین الگوی مناسب برای پیش‌بینی دقیق منابع آتی و تعیین اهداف جذب منابع بر اساس آن،

۸

شفافیت بورس

ابزری و همکاران (۱۳۸۷)؛ درویش متولی و همکاران (۱۳۹۱)؛ مریکاس و پراساد (۲۰۰۳) و چینگ چانگ (۲۰۰۴)

با توجه به مباحث بیان شده و مشخص بودن تاثیرپذیری تصمیمات سرمایه گذاری به عوامل و متغیرهای گوناگون به همان صورت که در فصل اول و بخش بیان مساله توضیح داده شد با در نظر گرفتن عوامل و متغیرهای غیرمالی زیر نقش و تاثیر آنها بر سرمایه گذاری افراد حقیقی در بورس اوراق بهادار مورد بررسی قرار می گیرد. برای روشن تر شدن بحث ابعاد مدل مفهومی پژوهش که به صورت نمودار شماره ۲-۱ ارائه می شود در این قسمت تشریح می گردد.

امنیت سرمایه گذاری: امنیت حاصل مجموعه ای از عوامل سیاسی، قانونی، اجتماعی و فرهنگی است که خود باعث آرامش یا تنش، ایستائی یا پویائی و تغییر یا تردید می گردد. نگرانی سرمایه گذاران در زمینه امنیت حاصل عدم شفافیت قوانین، بی ثباتی و تغییرات زیاد، برخوردهای سلیقه ای، عدم اجرای درست قوانین، تبعیض، کارشکنی، عدم همخوانی وعده و عمل، برخوردهای خصمانه و نادرست با سرمایه گذاران و تهدیدها و تحریک های گوناگون، تصمیم دادن بعضی از خطاها و خطا کاران به کل سرمایه داران و سرمایه گذاران، درخواست ها و انتظارات غیر منطقی بعضی از افراد مسئول و غیر مسئول و هسته های قدرت کاذب و وجود رشوه و فساد آشکار و پنهان است(درویش متولی و همکاران، ۱۳۹۱، ص ۷۷).
نمودار شماره ۱-۱) مدل مفهومی پژوهش
فرهنگ سهامداری: داشتن فرهنگ سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار و سهام شرکت ها و اختصاص بخشی از سرمایه گذاری افراد علاوه بر اموری همچون زمین، مسکن، ماشین و غیره در سهام شرکت ها و بورس اوراق بهادار می تواند در ترغیب افراد به سرمایه گذاری در این بخش بسیار کمک کننده باشد. از این نظر، می توان داشتن فرهنگ سهامداری را به صورت مشخص، نهادینه بودن لزوم اختصاص بخشی از سرمایه گذاری خانوارها به سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار تعریف نمود و به عنوان یکی از عوامل موثر در ترغیب افراد در نظر گرفت(ابزری و همکاران، ۱۳۸۵ ، ص ۱۱۷).
گروه های مرجع: با توجه به این که گروه های مرجع در موارد مختلف تاثیرگذار بر تصمیم گیری افراد هستند، در مورد تصمیم افراد به اختصاص بخشی از سرمایه خود به سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار نیز تاثیرگذار می باشند(ابزری و همکاران، ۱۳۸۶، ص ۱۹).
موقعیت مکانی بورس: استقرار تالار بورس اوراق بهادار در مکانی مناسب با امکاناتی جهت دسترسی آسان افراد متمایل به سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار می تواند به عنوان عاملی پیش برنده و یا بازدارنده در ترغیب افراد به سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار محسوب گردد(ابزری و همکاران، ۱۳۸۵ ، ص ۱۱۸).
سرمایه گذاری های غیربورسی: دسته عوامل دیگری نیز وجود دارند که می توان آنها را از جمله سرمایه گذاری های خارج از چارچوب بورس اوراق بهادار محسوب کرد که این سرمایه گذاری ها به نوعی به صورت فعالیتی مکمل و یا حتی رقیب با بورس عمل می کنند و ممکن است متغیرهای یک بورس را تحت تأثیر قرار دهند؛ از جمله این موارد می توان به بانک و سپرده های بانکی؛ صندوق های دوجانبه و اموال غیرمنقول اشاره کرد(انواری رستمی و لاری سمنانی، ۱۳۸۶، ص ۶).
ریسک سیاسی و اقتصادی: بورس اوراق بهادار به عنوان آیینه تمام نمای اقتصاد ملی، به طور مستقیم تاثیرپذیر از عوامل اقتصادی می باشد و مطمئنا عوامل و جریانات اقتصادی بر افراد جهت سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار تاثیر می گذارند. همچنین عوامل سیاسی به دلیل تاثیرگذاری بر مسایل اقتصادی دارای تاثیر غیرمستقیم بر بورس اوراق بهادار و رونق و رکود آن می باشند(ابزری و همکاران، ۱۳۸۵ ، ص ۱۱۷). تا روزی که شاخص ریسک سیاسی-قانونی کاهش نیابد و فضای امنیت اقتصاد و صنعتی مطلوب نگردد، هیچگاه نمی توان انتظار داشت که تحت تأثیر گفته ها و وعده ها و جاذبه های کاذب کسی ترغیب به سرمایه گذاری شود(درویش متولی و همکاران، ۱۳۹۱، ص ۷۷).
شفافیت بورس: کارآ شدن هر بازاری مستلزم این است که اطلاعات مربوط به شرکت ها، موقعیت اقتصادی و اوراق بهادار، به سرعت و سهولت، در دسترس همگان قرار گیرند. سرمایه گذاران این اطلاعات را به صورتی مناسب، در قیمت ورقه ی بهادار تفسیر می کنند و بنا براین، قیمت همیشه، انعکاسی از اطلاعات رایج است. برای اینکه این اطلاعات در دسترس همگان قرار گیرند، باید رایگان باشد(ابزری و همکاران، ۱۳۸۷ ، ص ۱۴۲).
خلاصه
در این فصل توضیحاتی تفصیلی پیرامون سرمایه گذاری؛ پیشینه مطالعات صورت پذیرفته شده و مباحث مرتبط در زمینه موضوع مورد مطالعه ارائه گردید تا مبانی لازم جهت درک فرضیه های پژوهش فراهم آید. مطالعات این فصل در پنج بخش مطرح شده است. در بخش اول که در مورد سرمایه گذاری می باشد به مباحث و مطالبی در زمینه سرمایه گذاری، ماهیت تعاریف و اهمیت سرمایه گذاری، روش های سرمایه گذاری، مراحل تصمیم گیری در فرایند سرمایه گذاری، عوامل موثر بر تصمیم سرمایه گذاری، ویژگی های سرمایه گذاران، رفتار سرمایه گذاران، خطاهای ادراکی سرمایه گذاران، نقش شخصیت در تصمیمات سرمایه گذاری پرداخته شد که این مباحث برای درک موضوع سرمایه گذاری و فهم بیشتر و بهتر موضوع و مساله مورد مطالعه می باشد. در بخش دوم به بازارهای مالی پرداخته شده و مطالبی همچون اهمیت بازار مالی، توسعه بازارهای مالی، طبقه بندی بازارهای مالی مسائل مربوط به بازار سرمایه در ایران پرداخته شد. این قسمت نیز جهت آشنایی بیشتر با مکانیزم های بازار مالی به ویژه بازار سرمایه آورده شد.
در بخش سوم نیز به معرفی بورس اوراق بهادار پرداخته شده و مباحثی همچون تاریخچه بورس، تعاریف و وظایف بورس، نحوه پذیرش سهام و اوراق قرضه در بورس، مزایای اقتصادی بورس، بورس های اوراق بهادار منطقه ای مورد اشاره قرار گرفت. این مطالب نیز جهت آشنایی با سازمان مورد مطالعه یعنی بورس اوراق بهادار بوده تا در نهایت برای ارائه پیشنهادات کاربردی شناخت مناسبی از بورس و فعالیت ها، وظایف و اهداف آن وجود داشته باشد. در بخش چهارم نیز پیشینه پژوهش داخلی و خارجی بیان شد و مطالعاتی که در داخل کشور و خارج از کشور در رابطه با موضوع مورد مطالعه انجام پذیرفته ارائه گردید. در نهایت در بخش پنجم به مبانی نظری پژوهش با توجه به ادبیات بیان شده و ارائه مدل مفهومی پژوهش پرداخته شد. با توجه به مباحث تئوریک موضوع مورد مطالعه، کوشش شد تا چارچوب مفهومی جامعی پیرامون مساله مورد بررسی در این پژوهش بدست آید.
فصل سوم
روش پژوهش
۳-۱) مقدمه
در یک تحقیق جهت آزمون فرضیه‌ها و یافتن پاسخ برای سوال مطرح شده، پژوهشگر مجبور است داده‌هایی را در مورد متغیرهای مورد بررسی پیدا کند و باید به سرشماری و یا نمونه‌گیری بپردازد اما قبل از این عمل، در هر پژوهش باید مشخص شود که این داده‌ها توسط چه ابزارها یا روش هایی از جامعه یا نمونه آماری جمع‌‌آوری می‌شوند و برای توصیف و تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع‌‌آوری شده نیز بایستی از تکنیک‌ها و روش های آماری استفاده‌ شود و در نهایت به منظور استنتاج و با استنباط نتایج حاصله روش تحقیق در چارچوب موارد فوق مشخص شود. در این فصل، نوع پژوهش، جامعه، نمونه، روش نمونه گیری، روایی و پایایی ابزار جمع‌ آوری داده ها، متغیرها و روش های آماری مورد استفاده توضیح داده می‌شود.
۳-۲) نوع پژوهش
پژوهش حاضر از نظر هدف در حیطه تحقیقات کاربردی است؛ زیرا محقق به دنبال بررسی رابطه متغیرهای غیر مالی برون سازمانی با جذب سرمایه افراد حقیقی در بورس اوراق بهادار می باشد و نتایج حاصله می تواند مورد استفاده مسئولین بورس اوراق بهادار و همچنین علاقه مندان به موضوع مورد مطالعه قرار گیرد. پژوهش حاضر از نظر نحوه گردآوری داده ها توصیفی تحلیلی و از شاخه همبستگی می باشد. زیرا به بررسی روابط تعدادی از متغیرها می پردازد.
۳-۳) مراحل اجرای پژوهش
در اجرای پژوهش حاضر مراحل زیر صورت پذیرفت:

• تدوین چار چوب مفهومی با بهره گرفتن از اطلاعات کتابخانه ای و بررسی اسناد و مدارک موجود و مشاهده سایت های اینترنتی مرتبط.

• تدوین فرضیه هایی با بهره گرفتن از مبانی نظری و پیشینه تجربی پژوهش.

• مصاحبه با تعدادی از مدیران و کارشناسان ارشد در خصوص ترکیب و شمای کلی پرسشنامه و نحوه طراحی آن، سوالات مصاحبه در قالب کلی فرضیه ها و سوالات پژوهش بوده است.

• طراحی ابزار پرسشنامه با همکاری و راهنمایی اساتید محترم راهنما و مشاوران و سایر صاحبنظران و جمع آوری اطلاعات بر اساس چارچوب نظری و فرضیه های پژوهش.

• نتایج بدست آمده و یافته های پژوهش با بهره گرفتن از دانش موجود و با راهنمایی استاد محترم راهنما و اساتید مبتنی بر نتایج پژوهش ارائه گردید.

• پیشنهادهایی مبتنی بر نتایج پژوهش ارائه گردید.

۳-۴) جامعه آماری، نمونه و روش نمونه گیری
جامعه آماری شامل کلیه خریداران سهام در بورس اوراق بهادار منطقه ای استان قم در بهار سال ۱۳۹۲ می باشد و روش نمونه گیری به صورت نمونه گیری در دسترس^[۶۵] است که بر حسب تصادف در تالار بورس اوراق بهادار منطقه ای قم نمونه گیری می شود و حجم نمونه آماری نیز با بهره گرفتن از جدول مورگان و در نظرگرفتن تعداد جامعه آماری تعیین شده است و با توجه به اینکه تعداد جامعه آماری تقریبا نامحدود می باشد با توجه به جدول مورگان ۳۸۵ نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند.
۳-۵) روش جمع آوری داده ها
در جمع آوری داده های پژوهش از دو روش کتابخانه ای (اینترنت، کتب، مقالات، پایان نامه ها و گزارش های پژوهشی) و میدانی(ابزار پرسشنامه) استفاده شده است. جهت بررسی جنبه های مختلف تئوریک و نظری پژوهش، ادبیات موضوع و پیشینه تحقیق پیرامون موضوع پژوهش، از روش مطالعه کتابخانه ای استفاده گردید. همچنین از روش مطالعه میدانی که شامل توزیع پرسشنامه بین خریداران سهام می‌باشد نیز جهت جمع‌ آوری داده‌های پژوهش برای تجزیه و تحلیل آماری فرضیه ها بهره‌گیری شده است.
۳-۶) ابزار جمع آوری داده ها
در این پژوهش پس از تعیین فرضیه های تحقیق با توجه به متغیرهای پژوهش پرسشنامه ای کامل برای جمع آوری داده ها و آزمون فرضیه ها توسط پژوهشگر طراحی شد که توضیحات پرسشنامه آورده می شود.
۳-۶-۱) اجزای پرسشنامه
پرسشنامه به عنوان یکی از متداول ترین ابزار ها جمع آوری اطلاعات در تحقیقات پیمایشی، عبارت است از مجموعه سوالات هدف مدار که با بهره گیری از مقیاس های گوناگون، نظر دیدگاه و بینش یک فرد پاسخگو را مورد سنجش قرار می دهد. در ساختن یک پرسشنامه باید به چهار جنبه توجه شود که عبارتند از انتخاب موضوع سوال ها؛ محتوای سوال؛ جمله بندی پرسش ها و انتخاب نوع سوال(خاکی، ۱۳۸۲، ص ۲۴۲). پرسشنامه مورد استفاده در پژوهش را می توان به دو قسمت سوال های عمومی و تخصصی تقسیم کرد.
سوالات عمومی:
در این قسمت پنج سوال در مورد خصوصیات عمومی پاسخ دهندگان همچون جنسیت، سن، تحصیلات، رشته تحصیلی و سابقه خرید سهام آورده شده است.

فهرست نمودارها
نمودار۴- ۱فراوانی جنسی گروه نمونه ۸۰
نمودار۴-۲ فراوانی سنی گروه نمونه ۸۱
نمودار ۴-۳ ویژگی های تحصیلی گروه نمونه ۸۳

چکیده :

برند های خدماتی در به دست آوردن جایگاه خود نسبت به برندهای صنعتی روند کندی داشته اند.در شرایط رقابت کنونی ،ارائه دهندگان خدمات درمانی برای افزایش سهم بازار و ارتقا سطح سلامت جامعه به دنبال به دست آوردن مزیت رقابتی از طریق استفاده استراتژیک و توسعه ارزش برند هستند . این پژوهش به بررسی تاثیر ارزش ویژه برند بر بازاریابی بیمارستانی در بیمارستان خصوصی پارسیان شهر تهران پرداخته است. جامعه آماری این پژوهش مراجعه کنندگان به بیمارستان خصوصی پارسیان شهر تهران می باشد.روش تحقیق به لحاظ جمع آوری داده ها توصیفی از نوع پیمایشی و از نوع معادلات ساختاری است و با بهره گرفتن از ابزار پرسشنامه مورد آزمون قرار گرفته است.مفاهیم اصلی مورد استفاده در مدل شامل اعتماد ، رضایت مشتری ، تعهد به رابطه ، وفاداری به برند، آگاهی از برند،ارزش ویژه برند و تصویر بیمارستان می باشند.در این پژوهش برای اعتبار سنجی مدل های اندازه گیری از نرم افزار لیزرل و spss استفاده شده است.یافته های به دست آمده از این پژوهش با بهره گرفتن از آزمون تحلیل مسیر نشان می دهد که اعتماد به برند بر وفاداری بیماران به برند و تصویر بیمارستان اثر معنی دار دارد.تعهد به رابطه بر وفاداری و آگاهی از برند اثر معنی دار دارد.وفاداری و آگاهی از برند بر ارزش ویژه برند اثر معنی دار دارد و ارزش ویژه برند بر تصویر بیمارستان اثر معنی دار دارد.اثر معنی دار اعتماد به برند بر آگاهی از برند،رضایت مشتری بر وفاداری به برند،آگاهی از برند و تصویر بیمارستان و تعهد به رابطه بر تصویر بیمارستان تایید نشده است.با استناد به یافته های پژوهش اعتماد بیماران و تعهد به رابطه بر ارزش ویژه برند تاثیر گذار هستند.در عین حال متغیر رضایت مشتری بر ارزش ویژه برند را نمی توان قویا تایید کرد. بنابراین به مسئولین بیمارستان پیشنهاد میشود که با جذب و به کارگیری پزشکان متخصص و با تجربه ،داشتن صداقت و خیر خواهی نسبت به بیماران،رعایت عدالت در درمان آنان ، وتقویت روابط با پزشکان ارجاع دهنده بیماران به بیمارستان به ایجاد تصویر ذهنی مثبت از بیمارستان خصوصی خود و افزایش سهم بازار دست پیدا کنند.

کلید واژه:اعتماد به برند، وفاداری به برند، تعهد به رابطه، رضایت مشتری، آگاهی از برند، ارزش ویژه برند،تصویربیمارستان

مقدمه

فصل اول

کلیات تحقیق

ارزش برند یکی از مفاهیم مهم در تجارت و همچنین در تحقیقات علمی می باشد.دلیل این اهمیت این است که برند های موفق به بازاریابان اجازه می دهند تا از مزیت رقابتی برخوردار شوند(لاسر و همکاران^[۱] ،۱۹۹۵)،از جمله این مزایا می توان به فرصت برای توسعه موفقیت آمیز،انعطاف پذیری در مقابل فشار های تبلیغاتی رقبا و توانایی ایجاد موانع ورود به رقابت اشاره کرد(فارکر^[۲]،۱۹۸۹) .برند ها نگرانی مالی ،اجتماعی و امنیتی مشتریان به هنگام خرید محصول را کاهش می دهند چون این نگرانی ها موانعی در ارزیابی درست خرید یک محصول می باشند.همچنین ،ارزش زیاد یک برند مواردی مثل رضایت مشتری ،قصد خرید مجدد،میزان وفاداری را افزایش می دهد.در کشور عزیز ما ایران علیرغم اینکه زمینه ها و زیر ساخت ها و استعدادهای زیادی برای شکل گیری و شکل دادن به موضوع « برند » وجود دارد ولیکن بدلیل عدم نگرش سیستمی به این مقوله ارزشمند، شاهد بی ترتیبی های فراوان و از دست رفتن فرصت های بی شمار در این زمینه می باشیم.موسسات و بیمارستانهای پزشکی در ایران برای افزایش وفاداری به برند محدود می باشند چون به طور قانونی مجاز به تبلیغات نیستند ،پس مدیریت ارتباط با مشتری تنها گزینه برای افزایش ارزش برند است. هاسمن^[۳] (۲۰۰۴) اشاره می کند که موسسات پزشکی برای بالا بردن وفاداری و ارزش برند و جلب رضایت مشتری می توانند فعالیتهای بازاریابی خود را با افزایش سود بیماران و استقلال پزشکان گسترش دهند.

۱-۱ بیان مساله

بیمارستان ها به عنوان بزرگترین و پرهزینه ترین واحد عملیاتی سیستمهای بهداشتی و درمانی هستند که حجم زیادی از منابع بهداشت و درمان را به خود اختصاص میدهند .افزایش رقابت بین بیمارستان ها و ارائه دهندگان خدمات درمانی و افزایش تعداد بیمارستان های خصوصی لازمه بازاریابی خدمات بهداشتی و درمانی می باشد.از آنجایی که در خدمات پزشکی و دارویی حق استفاده از تبلیغات ممنوع میباشد پس بیمارستانها تکیه شدیدی بر روی مدیریت روابط با مشتریان دارند. برای بقای فعالیت بیمارستان خصوصی پارسیان شهر تهران و سود آور بودن آنها و اعتماد به محصولات و خدمات ناملموس از سوی مشتریان ،نیاز به بازاریابی بیمارستانی می باشد.با توجه به این نیاز این تحقیق به بررسی تاثیر ارزش ویژه برند بر بازاریابی بیمارستانی در بیمارستان خصوصی پارسیان شهر تهران با بهره گرفتن از مدل کیم و کانگ^[۴] ۲۰۰۸ می پردازد.بر اساس این مدل ۵ عامل برای موفقیت یک برند در بازاریابی بیمارستانی نقش دارند که عبارتند از اعتماد ، رضایت مشتری ، تعهد به رابطه ، وفاداری به برند و آگاهی از برند . براساس عوامل موجود و تأثیرگذار این مدل روابط میان ارزش ویژه برند ، تصویر بیمارستان^[۵] و عوامل مؤثر برای ساخت روابط موفق با مشتری )اعتماد ، رضایت مشتری ، تعهد به رابطه ، وفاداری به برند و آگاهی از برند( را نشان میدهد .با توجه به عدم وجود این تحقیق در بیمارستان خصوصی پارسیان شهر تهران، این پژوهش به اندازه گیری اثر ارزشهای برند بر بازاریابی بیمارستانی می پردازد. بدین معنی که کدامیک از عواملی که بر ارزش برند تأثیر گذار هستند می توانند در بازاریابی برای بیمارستانها مورد توجه قرار گیرند .در این مسئله تاثیر متغیرهای اعتماد به برند ، ،رضایت مشتری و تعهد به رابطه به عنوان متغیر مستقل بر متغیر تصویر ذهنی از بیمارستان(در این تحقیق بیمارستان خصوصی پارسیان شهر تهران مد نظر می باشد)وفاداری به برند،آگاهی از برند و ارزش ویژه برند به عنوان متغیر وابسته سنجیده می شود. این پژوهش بر اساس هدف کاربردی و بر حسب روش تحقیق توصیفی - پیمایشی می باشد.

۱-۲ اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

بازاریابی برای مشاغل پزشکی مغایر با اصول و موازین آنها تلقی می‌شود. به همین دلیل تا چندی پیش موسسات خدماتی از نظر استفاده از بازاریابی پشت سر موسسات تولیدی حرکت می‌کردند. اما از آنجایی که کیفیت خدمات در مقایسه با کالا قابل مشاهده نیست و از ثبات کمی برخوردار بوده و مدام در حال تغییر است و حاصل خدمت تنها تحت تأثیر ارائه کننده خدمت نیست بلکه تمامی فرایند ایجاد خدمت در آن تأثیرگذار می‌باشد، لذا بازاریابی خدمات از بازاریابی کالا تفکیک شده و علاوه بر بازاریابی سنتی بیرونی (با بهره گرفتن از ۴ پی) به بازاریابی داخلی و بازاریابی  متقابل نیاز دارد (کاتلر^[۶]،۱۳۸۳).دربیمارستان ها قضاوت مشتری درباره‌ی کیفیت خدمت فقط به کیفیت فنی، همچون موفقیت عمل جراحی، محدود نمی‌شود بلکه احساس وظیفه، مثل میزان نگرانی یک پزشک و قوت قلب دادن وی را نیز شامل می‌شود. بنابراین، افراد متخصص نباید چنین تصور کنند که به صرف ارائه خدمت فنی خوب رضایت مشتری ایشان تأمین شده است. بلکه آنان باید از توانایی‌ها و مهارتهای لازم درباره‌ی بازاریابی متقابل برخوردار باشند (کاتلر، ۱۳۸۳). برند ها نقش ویژه ای در شرکت های خدمات ایفا می کند چون علامت های تجاری قوی باعث افزایش اعتماد در محصولات نامحسوس می شوند( بری^[۷]،۲۰۰۰) و مشتریان قادر به درک و تجسم بهتر آنها هستند. مدیریت ارتباط با مشتری (CRM) تنها گزینه قابل دوام بالا بردن ارزش ویژه برند می باشد ( کیم و همکاران^[۸]، ۲۰۰۵).ایجاد سیستم مدیریت ارتباط با مشتری، برقراری ارتباط با مشتری بعداز ترخیص از بیمارستان و توجه به پیشنهادات و شکایات آنان از گامهای اولیه در ایجاد اعتماد و تعهد ارتباطی است .با توجه به اهمیت برندسازی در بخش خدمات بیمارستانی، ضرورت اندازه گیری ارزش ویژه برند و تصویر برند و همچنین با توجه به دلایلی که در بالا ذکر شد، نوآوری موضوع تحقیق و بیان مطالبی که برای مدیران و تصمیم گیران بخش خدمات بیمارستان مفید است، ضرورت تحقیق شکل گرفت.

۱-۳ اهداف تحقیق

هدف کلی از انجام تحقیق :

• • بررسی و شناخت تاثیر ارزش ویژه برند بر بازاریابی بیمارستانی

اهداف فرعی تحقیق :

• • بررسی تاثیر ارزش برند بر ایجاد تصویر مثبت از بیمارستان خصوصی پارسیان شهر تهران

• • بررسی تاثیر اعتماد بر وفاداری نسبت به برند بیمارستان خصوصی پارسیان شهر تهران

• • بررسی تاثیر اعتماد برآگاهی از برند بیمارستان خصوصی پارسیان شهر تهران

• • بررسی تاثیر اعتماد بر تصویر ذهنی نسبت به بیمارستان خصوصی پارسیان شهر تهران

• • بررسی تاثیر رضایت مشتری بر وفاداری نسبت به برند بیمارستان خصوصی پارسیان شهر تهران

• • بررسی تاثیر رضایت مشتری بر آگاهی از برند بیمارستان خصوصی پارسیان شهر تهران

• • بررسی تاثیر رضایت مشتری بر تصویر ذهنی نسبت به بیمارستان خصوصی پارسیان شهر تهران

• • بررسی تاثیر تعهد به رابطه بر وفاداری نسبت به برند بیمارستان خصوصی پارسیان شهر تهران

• • بررسی تاثیر تعهد به رابطه بر آگاهی از برند بیمارستان خصوصی پارسیان شهر تهران

• • بررسی تاثیر تعهد به رابطه بر تصویر ذهنی نسبت به بیمارستان خصوصی پارسیان شهر تهران

• • بررسی تاثیر وفاداری نسبت به برند بر ارزش ویژه برند بیمارستان خصوصی پارسیان شهر تهران

• • بررسی تاثیر آگاهی از برند بر ارزش ویژه برند بیمارستان خصوصی پارسیان شهر تهران

۱-۴ فرضیات تحقیق

1. 1. اعتماد بر وفاداری نسبت به برند اثر معنی داری دارد.

1. 1. اعتماد برآگاهی نسبت به برند اثر معنی داری دارد .

1. 1. اعتماد بر تصویر ذهنی مشتریان از بیمارستان اثر معنی داری دارد.

1. 1. رضایت مشتری بر وفاداری نسبت به برند اثر معنی داری دارد .

1. 1. رضایت مشتری بر آگاهی نسبت به برند اثر معنی داری دارد .

1. 1. رضایت مشتری بر تصویر ذهنی مشتریان از بیمارستان اثر معنی داری دارد .

1. 1. تعهد به رابطه بر وفاداری نسبت به برند اثر معنی داری دارد .

1. 1. تعهد به رابطه بر آگاهی نسبت به برند اثر معنی داری دارد .

1. 1. تعهد به رابطه بر تصویر ذهنی مشتریان از بیمارستان اثر معنی داری دارد.

1. 1. وفاداری به برند بر ارزش ویژه برند اثر معنی داری دارد .

1. آگاهی از برند بر ارزش ویژه برند اثر معنی داری دارد .

بند آخر نیز حالت شریطه و دعا به خود گرفته است که از آغاز تا پایان به همین ترتیب ادامه دارد. امّا نکته‌ای که در این ترکیب‌بند مورد توجه است، ماجرای ناخرسندی و دل آزردگی خاقانی نسبت به شروان شاه اخستان است که در میان شش ترکیب‌بندی که در مدح او سروده، فقط در این شعر به آن اشاره کرده است.
در مدح جلال الدّین ابوالمظفر اخستان شروان شاه
بند نخست:
کلمات قافیه: دم، محرم، ملحم و …
حروف اصلی قافیه: م
حرف روی: م
حروف الحاقی: ندارد
ردیف: صبح
۱ - خنــده‌ی ســـر بــه مــهر زد دم صبــح
الـصــبوح، ای حــریــف محـــرم صـــبح
واژگان: سر به مهر: سر بسته، دست نخورده که سر آن نگشوده باشند. (فرهنگ لغات) الصبوح: باده نوشی بامدادی.(فرهنگ لغات)( حالت شبه جمله در معنی جمله‌ی امری است)
معنی و مفهوم: صبحدم خنده‌ی معطّر و مخصوصی کرد (روشنایی آن آشکار شد). ای همنشین آشنای صبح، برخیز و شراب صبحگاهی بنوش.
آرایه‌های ادبی: خنده زدن صبح استعاره از پراکنده شدن روشنایی و نور صبحدم است .
۲ - نــاف شـب ســوخـت تـــف مجــمر روز
گــوی زر یــافـت جیــب مُلــحم صــــبح
واژگان: ناف شب: نافه‌ی شب. (فرهنگ لغات) تف: حرارت، گرمی. (معین) مجمر: آتشدان و منقل، ظرفی که در آن زغال افروخته گذارند. (ناظم) مُلحم: نوعی از پارچه‌ی ابریشمی که به غایت ملایم باشد (غیاث).
معنی و مفهوم: از حرارت و گرمی روز، شب که همانند نافه‌ی مشکی بود سوخت و بوی خوش آن در صبحدم پراکنده شد. سپیدی لطیف صبح، مانند جامه‌ی ابریشمی بود و خورشید به عنوان تکمه‌ی زرّین گریبان این لباس قرار گرفت.
آرایه‌های ادبی: ناف شب اضافه‌ی استعاری و مجمر روز اضافه‌ی تشبیهی است. گوی زر استعاره از خورشید و ملحم صبح اضافه‌ی استعاری است. صبح دارای پیراهن ابریشمی پنداشته شده و ملحم صبح استعاره از سپیدی صبح است.
۳ - بــه ســر تــازیـــانـــه‌ی زریّــــن
شـــاه گــردون گــرفـت عـالــم صـــبح
معنی و مفهوم: خورشید که پادشاه آسمان‌هاست، با پرتوهای زرّین خود که به تازیانه می‌ماند، عالم را فتح کرد (روشنی صبح همه جا را فرا گرفت).
آرایه‌های ادبی: شاه گردون استعاره از خورشید و تازیانه‌ی زرّین استعاره از پرتوهای خورشید است .
۴ - صـبح شــد مــریـم، آفتـــاب مسیــح
قطــره‌ی ژالــه، اشــک مــریــم صـــبح
معنی و مفهوم: صبح همانند حضرت مریم (ع) وضع حمل کرد و آفتاب همچون مسیح، مولود این زایش است. قطرات شبنم صبحگاهی نیز به منزله‌ی اشک‌های صبح هستند که مانند مریم گریسته است.
آرایه‌های ادبی: صبح در تشبیه مجمل به مریم، آفتاب به مسیح و قطرات ژاله به اشک مریم مانند شده است. مریم صبح اضافه‌ی تشبیهی است .
۵ - طــاس زرّیـــن کـــش، آفتــاب آســـا
کــافتــاب اسـت طــاس پــرچـم صـــبح
واژگان: طاس: طشت کلان و گهری. (غیاث) طاس: قبه مانندی از فلز در گردن نیزه که پرچم را در آن آویزند. (دهخدا)
معنی و مفهوم: کاسه‌ی لبریز از شراب زرد خورشید گون را بنوش؛ زیرا که صبحدم همانند درفشی که خورشید به منزله‌ی منجوق و طاس آن درفش باشد، سر برآورده است (هنگام صبوحی است).
آرایه‌های ادبی: طاس زرّین مجاز به علاقه‌ی حال و محل، زرّین دانسته شده است زیرا مقصود شراب زرد رنگ است. کاسه‌ی شراب زرد به خورشید مانند شده است. پرچم صبح اضافه‌ی تشبیهی است. خورشید به منجوق و طاس پرچم مانند شده است. طاس و طاس جناس تام دارند.
۶ - پـی‌پـی عشــق گیــر و کــم‌کــم عقــل
لــب لــب جــام خــــواه و دم دم صـــبح معنی و مفهوم: اگر به دنبال آن هستی که پی چیزی را بگیری، در پی عشق باش و اگر می‌خواهی چیزی را دست کم بگیری و رها کنی، عقل را رها کن و اگر لبت چیزی را طلب می‌کند، لب جام را بخواه و اگر دنبال دم و نفس تازه‌ای هستی، دم صبح را دریاب.
آرایه‌های ادبی: تکرار به زیبایی در بیت به کار برده شده است، پی و پی، لب و لب و دم و دم شیوه‌ی تازه‌ای از تکرار در اشعار خاقانی است.
۷ - عــاشــقان را ز صــبح و شــام چــه رنگ
کــم زن عشــق بــاش و گــو کــم صــبح
واژگان: کم زن: حقیر و فرومایه شمردن. (آنندراج)
معنی و مفهوم: عاشقان که دل در بند عشق دارند، به صبح و شام که جهان را به رنگ‌های گوناگون درمی‌آورند، توجّهی ندارند (عاشقان به رنگ و شکوه و رونق کاری ندارند). تو هم ترک عشق کن و کمتر از صبح و جلوه‌ی نگار آن سخن بگوی.
آرایه‌های ادبی: کم زدن کنایه از ترک کردن است. رنگ استعاره از رونق و زیبایی است .
۸ - سیــم کُـش، بحــر کـــش، ز کشتــی زر
خـوان فـکن، خـوانـچه کـن، مُسـلِّم صـــبح
واژگان: مُسلِّم کردن: ایمن کردن، سالم نگاه داشتن. (فرهنگ لغات)
معنی و مفهوم: برای خوشی و باده نوشی خود هزینه کن و از جام زرّین همچون کشتی، به اندازه‌ی یک دریا شراب بنوش. سفره و بساط بزم را بگستران و این گونه، صبح و طراوت و خوشی آن را برای خویش حفظ کن.

آرایه‌های ادبی: سیم کُشتن کنایه از هزینه کردن. بحر کشیدن کنایه از شراب فراوان نوشیدن. کِشتی زر استعاره از جام شراب است. نوعی از عکس در بیت به چشم می‌خورد چون معمولاً کشتی را بر دریا می‌کشند نه دریا را از کشتی می کشند.
۹ - از تــن عقــل، پنــج یـــک بــرگیـــر