EVA معمولا بر اساس ارزش های تاریخی محاسبه می شود، بنابراین می تواند تا حدودی گمراه کننده باشد، به عبارتی بدون ارزیابی تصمیمات سرمایه گذاری بلندمدت، تجزیه و تحلیل EVA می تواند نتایج نادرستی ارائه دهد.

گاهی اوقات انجام تجزیه و تحلیل EVA غیر عملی است، به عنوان یک قاعده ی کلی تجزیه و تحلیل EVA برای شرکت هایی که تازه تاسیس شده اند و شرکت های سرمایه گذاری مناسب نیست.
برای تجزیه و تحلیل EVA شناسایی همه ی منابعی که در یک شرکت مورد استفاده قرار گرفته اند، ضروری است. بسیاری از دارایی هایی که در فعالیت های یک شرکت به کار گرفته می شوند، دارایی های نامشهود هستند که شناسایی، تعیین ارزش و تعیین هزینه ی سرمایه برای آن ها بسیار مشکل می باشد.
پیچیدگی محاسبات مربوط به ارزش افزوده اقتصادی را می توان جزء معایب این معیار نیز به حساب برد. به عنوان نمونه محاسبه WACC کاری سخت و زمان بر است و مستلزم مراجعه به پیوست های صورت های مالی می باشد.(محمودزاده، ۱۳۸۹)
۲-۶-۴-۲-ارزش افزوده اقتصادی تعدیل شده
یکی از عمده ترین انتقادات وارد شده به EVA آن است که هزینه فرصت منابع به کار گرفته شده در شرکت را بر مبنای ارزش دفتری آن ها محاسبه می کند در حالی که سرمایه گذاران انتظار بازده مبتنی بر ارزش بازار را دارند. اگر سرمایه گذاران شرکت را به ارزش بازار آن فروخته و وجوه حاصل از آن را در دارایی های با ریسک مساوی ریسک شرکت سرمایه گذاری کنند، در این صورت آن ها می توانند انتظار تحصیل بازدهی معادل هزینه سرمایه بر مبنای ارزش بازار کل شرکت و لزوما ارزش دفتری سرمایه گذاری نمایش داده شده در ترازنامه شرکت را داشته باشند. در نتیجه، هزینه سرمایه ناگزیر باید هزینه فرصت واقعی سرمایه گذاران را منعکس کند. به منظور بر طرف ساختن این نقص، Jeffrey و همکاران وی (۱۹۹۷) پیشنهاد جایگزینی آن با یک معیار جایگزینی که آن ها REVA می نامند را مطرح کردند. آن ها REVA را به عنوان سود خالص باقی مانده پس از کسر هزینه فرصت سرمایه گذاران به ارزش بازار، از سود خالص باقی مانده پس از کسر هزینه فرصت سرمایه گذاران بازار، از سود خالص عملیاتی پس از کسر مالیات تعریف می کنند که به صورت زیر محاسبه می شود :
= NOPATt سود خالص عملیاتی پس از کسر مالیات در انتهای دوره t
WACC= میانگین موزون هزینه سرمایه
MCapital t-1 = ارزش بازار شرکت در ابتدای دوره t (انتهای دوره t-1 )
حامیان EVA برای تعدیل ترازنامه حسابداری قبل از انجام برآورد از ارزش دارایی های به کار گرفته شده در شرکت دقت می کنند. این تعدیلات عمدتا شامل افزودن سرقفلی مستهلک شده انباشته به کل دارایی ها، ارزش سرمایه ای شده اجاره های عملیاتی، R&D و هزینه بازاریابی و توسعه محصولات جدید و سایر معادل های سرمایه می باشد هدف نمایش یک ترازنامه تعدیل شده است که ارزش اقتصادی دارایی های به کار گرفته شده را بسیار دقیق تر از ترازنامه ذاتا محافظه کارانه مبتنی بر بهای تمام شده تاریخی طبق اصول پذیرفته شده حسابداری منعکس کند. بنابراین انتقاد دیگر بر EVA آن است که تعدیلات انجام شده در ارزش دفتری دارایی های موجود در ترازنامه حسابداری هنوز ارزش کل شرکت را که ارزش فرصت های آینده را نیز در بر می گیرد، تعیین نمی کند.
ارزش کل شرکت عبارت است از مجموع دارایی های به کار گرفته شده و ارزش فعلی خالص فرصت های سرمایه گذاری جاری و آینده است که همچنین مساوی ارزش بازار حقوق صاحبان سهام به علاوه ارزش بازار بدهی ها می باشد. بنابراین تفاوت بین ارزش بازار شرکت و ارزش دفتری اقتصادی دارایی های به کار گرفته شده آن نشان دهنده ارزیابی بازار از ارزش فرصت های سرمایه گذاری جاری و آینده شرکت است. این تفاوت را می توان یک ارزیابی از ارزش استراتژی رقابتی شرکت و تخصیص منابع آن تلقی نمود. ارزش بازار شرکت می تواند بالاتر یا پایین تر از ارزش دفتری اقتصادی دارایی های به کار گرفته شده باشد اگر شرکت به عقیده بازار استراتژی ضعیفی را اتخاذ کند و یا فاقد منابع انسانی مورد نیاز برای اجرای یک استراتژی خوب به طور موفقیت آمیز باشد، ارزش شرکت در بازار به میزان پایین برآورد خواهد شد که ممکن است حتی زیر ارزش دفتری اقتصادی دارایی های آن باشد. (داداشی خالص،۱۳۸۷)
۲-۶-۴-۳-ارزش افزوده بازار
در سیستم مدیریت مبتنی بر ارزش از آنجا که نخستین هدف بنگاه‌ها ثروت آفرینی برای سهام داران است لذا اندازه‌ی مهمی که به عنوان شاخص ارزش آفرینی واحدهای تجاری برای سهام داران در نظر گرفته می‌شود اندازه‌ی ارزش افزوده‌ی بازار است. این اندازه یک اندازه‌ی خارجی از ارزیابی عملکرد است و تبلور دیدگاه بازار سرمایه نسبت به ارزش‌های شرکت است. افراد حرفه‌ای ارزش افزوده‌ی بازار را بهترین اندازه‌ی عملکرد مبتنی بر ارزش می‌دانند.
ارزش افزوده‌ی بازار از تفاوت بین ارزش بازار شرکت (شامل سهام و بدهی) و جمع سرمایه‌ی سرمایه‌گذاری شده در شرکت به دست می‌آید: (دستگیر و ایزدی نیا، ۱۳۸۲)
۲-۶-۴-۴-ارزش افزوده سهامدار
در فرایند ارزش آفرینی مالی، تبیین ایجاد ارزش برای سهامدار بسیار با اهمیت است. یک شرکت زمانی برای سهام دارانش ارزش ایجاد می نماید که بازده سهامدار از بازده مورد انتظار سرمایه فراتر رود. به عبارت دیگر، یک شرکت در سالی ایجاد ارزش نموده است که فراتر از انتظارات عمل نماید. ارزش ایجاد شده سهامدار به صورت ذیل کمی می گردد : (رهنمای رودپشتی، ۱۳۹۰)
ارزش ایجاد شده سهامدار را همچنین می توان به صورت ذیل محاسبه نمود :
ارزش بازار حقوق صاحبان سهام
افزایش ارزش بازار حقوق صاحبان سهام
ارزش افزوده سهامدار
بازده سهامدار
بازده مورد انتظار سرمایه
ارزش ایجاد شده سهامدار
شکل(۲-۳)- فرایند ارزش آفرینی
ارزش افزوده سهامدار اصطلاحی است که برای تفاوت مابین دارایی نگهداشته شده توسط سهام داران در پایان سال معین و دارایی نگهداشته شده آنان در سال گذشته به کار برده می شود. افزایش ارزش بازار حقوق صاحبان سهام – ارزش افزوده سهامدار نیست. زمانی از افزایش ارزش بازار حقوق صاحبان سهام صحبت می شود که :
سهام داران پول پرداختی برگه های سهام جدید شرکت را تقبل نمایند
تبدیل اوراق قرضه تضمین کننده قابل تبدیل، روی دهد
ارزش افزوده سهام به صورت ذیل محاسبه می گردد :
ارزش افزوده سهام =
افزایش ارزش بازار حقوق صاحبان سهام
+ سود سهام پرداخت شده در طول سال
-هزینه افزایش سرمایه
+ دیگر پرداخت ها به سهام داران (تخفیف بر ارزش اسمی، خرید مجدد سهام)
-تبدیل اوراق قرضه تضمین نشده قابل تبدیل
جدول۲-۴ محاسبه ارزش افزوده سهامدار برای دوره زمانی ۱۹۹۱-۱۹۹۹ را نشان می دهد. ارزش افزوده سهامدار از افزایش ارزش بازار حقوق صاحبان سهام در هر سال فراتر رفته است.
اگرچه، ارزش افزوده سهامدار، ارزش ایجاد شده سهامدار نیست. برای ارزش ایجاد شده در طول یک دوره، بازده سهامدار بایستی که از بازده مورد انتظار حقوق صاحبان سهام فراتر رود. (رهنمای رودپشتی، ۱۳۹۰)
جدول (۲-۴)- جنرال الکتریک – افزایش ارزش بازار حقوق صاحبان سهام و ارزش افزوده سهامدار در سال (بیلیون واحد پولی)
۲-۱۵-مزایا و معایب ارزش افزوده سهامدار
تمرکز اصلی معیارهای حسابداری سنتی بر معیارهایی است که معادل سود بعد از مالیات می باشد. رویکرد مبتنی بر ارزش (VBM) نظیر ارزش افزوده سهامدار (SVA) از طریق سود عملیاتی قبل از مالیات (NOPAT) و تخصیص مخارج سرمایه ای مربوط به عملیات اقتصادی کسب و کار، بر روی عملکرد عملیاتی متمرکز می باشد. ارزش افزوده سهامدار (SVA) از متغیرهای بسیار مهمی می باشد که این ویژگی آن را از معیارهای حسابداری سنتی مجزا می کند. مزیت عمده این معیار این است که این معیار مقدار سرمایه به کار رفته شده یک کسب و کار را مورد بررسی قرار می دهد. ارزش افزوده سهامدار (SVA) ترکیبی از داده های موجود در صورت سود و زیان و ترازنامه می باشد که این داده ها جهت تعیین و نمایش بازده های اضافی کل سرمایه گذاران مورد استفاده قرار می گیرد. در سطح گسترده ارزش افزوده سهامدار به عنوان یک ابزار تصمیم گیری در نظر گرفته می شود که در سطح تجاری با ارتباطی که بین آن و استراتژی های تجاری وجود دارد، بر سه بخش تمرکز دارد :
بهبود تصمیمات عملیاتی ( تهیه، تولید و بازاریابی و غیره ) و حمایت از آن و یا افزایش سود عملیاتی قبل از مالیات (NOPAT).
سرمایه گذاری در پروژه هایی که سهم مثبتی در ارزش افزوده سهامدار دارد.
کاهش در سرمایه هایی که منجر به سود اقتصادی نمی گردند، مانند فعالیت های ساخت ضایعات، یا صرفه جویی در سرمایه در گردش / دارایی ها.
همچنین از انتفادات این روش این است که در دوره کوتاه مدت بر ارزش سهامدار تمرکز دارد، در حالی که در بلند مدت ممکن است ارزش سهامدار کاهش یابد.(کاویانی، صمدی لرگانی، ایمنی و همکاران، ۱۳۹۱)
۲-۱۶-مروری بر پژوهش های داخلی
محمدرضا نیکخبت و علی اکبر مقیمی به بررسی رابطه بین ارزش افزوده اقتصادی و ساختار سرمایه در شرکت های محصولات کانی غیر فلزی و ساخت ماشین آلات و تجهیزات پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته اند. در این تحقیق اطلاعات ۵ساله (۸۷-۸۳) مربوط به ۲۵ شرکت در دو صنعت متفاوت مطالعه شد و نتیجه آزمون فرضیه ها نشان داد که رابطه معناداری بین ارزش افزوده اقتصادی و نسبت بدهی به دارایی در سه سطح تجمیع صنایع، صنعت محصولات کانی غیر فلزی و صنعت ساخت ماشین آلات و تجهیزات وجود ندارد. همچنین نتیجه ها نشان می داد که رابطه معنی داری بین ارزش افزوده اقتصادی و نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام در دو سطح تجمیع دو صنعت و صنعت ساخت ماشین الات و تجهیزات وجود ندارد ولی درصنعت محصولات کانی غیر فلزی رابطه ای خطی و معکوس بین دو متغیر در سطح اطمینان ۹۵ درصد مشاهده می شد. به علاوه تحقیقات نشان می داد که رابطه معنی داری بین ارزش افزوده اقتصادی و نسبت بدهی بهره دار به حقوق صاحبان سهام در شرکت های گروه محصولات کانی وجود ندارد، ولی در سطح تجمیع دو صنعت رابطه ای خطی و معکوس و در سطح صنعت ساخت ماشین آلات و تجهیزات رابطه ای خطی و مستقیم بین ارزش افزوده اقتصادی و نسبت بدهی بهره دار به حقوق صاحبان سهام مشاهده می شود. همین طور نتایج تحقیق نشان می داد که ساختار سرمایه در شرکت های گروه محصولات کانی غیر فلزی و ساخت ماشین آلات و تجهیزات با ارزش افزوده اقتصادی در سطح هر یک از دو صنعت و همچنین مجموع آن دو رابطه دارد.
حجازی و عارفه حسینی، به مقایسه رابطه ارزش افزوده بازار و ارزش افزوده اقتصادی با معیارهای حسابداری و بررسی این موضوع می پردازند که آیا بین دو شاخص ارزش افزوده اقتصادی و ارزش افزوده بازار با معیارهای ارزیابی عملکرد حسابداری ارتباطی وجود دارد تا به وسیله آن به مناسبترین معیار ارزیابی عملکرد داخلی که نماینده ارزش افزوده بازار نیز باشد دست یافت. در پایان این بررسی پیشنهاد شده است از معیار ارزش افزوده اقتصادی به عنوان شاخص ارزیابی داخلی و خارجی به علت رابطه قوی آن با ارزش افزوده بازار استفاده شود.این تحقیق ۴ فرضیه اصلی دارد، جامعه آماری شامل شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است که دارای اندازه متوسط هستند. اندازه متوسط نیز به این صورت تعریف شده است :” شرکت هایی که طی سال ۱۳۸۲ میزان دارایی آنها بین ۷۶ میلیارد ریال و ۶۲۶٫۵ میلیارد ریال است “. که بدین ترتیب ۱۹۸ شرکت در این دامنه قرار گرفتند. آزمون فرضیه ۱، بیانگر همبستگی بسیار قوی ۰٫۷۸ در سطح اطمینان ۹۵% بین دو متغیر ارزش افزوده بازار استاندارد شده به عنوان متغیر وابسته و ارزش افزوده اقتصادی استاندارد شده به عنوان متغیر مستقل است. آزمون فرضیه ۲، بیانگر همبستگی ۰٫۶۷ طی پنج سال مورد رسیدگی در سطح اطمینان ۹۵% بین دو متغیر ارزش افزوده بازار استاندارد شده به عنوان متغیر وابسته، و بازده حقوق صاحبان سرمایه، به عنوان متغیر مستقل می باشد. آزمون فرضیه فرعی “ب” نیز بیانگر همبستگی با اهمیت و قوی به میزان ۰٫۶۶ و در سطح اطمینان ۹۵% بین دو متغیر ارزش افزوده بازار استاندارد شده به عنوان متغیر وابسته و بازده سرمایه گذاری به عنوان متغیر مستقل می باشد. آزمون فرضیه فرعی “ج” طی پنج سال مورد رسیدگی در سطح اطمینان ۹۵%، همبستگی معناداری میان ارزش افزوده بازار استاندارد شده با معیار رشد سود هر سهم مشاهده نشد. همین طور نتایج آزمون فرضیه های فرعی ۳، این گونه اند که، قسمت “الف” آن بیانگر همبستگی بسیار قوی به میزان ۰٫۸ طی پنج سال مورد رسیدگی در سطح اطمینان ۹۵% بین دو متغیر ارزش افزوده اقتصادی استاندارد شده به عنوان متغیر وابسته و بازده حقوق صاحبان سرمایه به عنوان متغیر مستقل می باشد. قسمت “ب” فرضیه بیانگر همبستگی بسیار قوی و بااهمیت به میزان ۰٫۶۸ در سطح اطمینان ۹۵% بین دو متغیر ارزش افزوده اقتصادی استاندارد شده به عنوان متغیر وابسته با بازده سرمایه گذاری به عنوان متغیر مستقل است. آزمون فرضیه فرعی “ج” بیانگر همبستگی معنادار به میزان ۰٫۴۴ طی پنج سال مورد رسیدگی در سطح اطمینان ۹۵% بین دو متغیر ارزش افزوده اقتصادی استاندارد شده به عنوان متغیر وابسته با رشد سود هر سهم به عنوان متغیر مستقل است.بررسی فرضیه ۴ که بیان می دارد ارزش افزوده اقتصادی در مقایسه با سایر معیارها ( بازده حقوق صاحبان سرمایه، بازده سرمایه گذاری و رشد سود هر سهم ) از قدرت تبیین بیشتری برخوردار است، نشان داد که در پنج سال مورد رسیدگی، ضریب تبیین ارزش افزوده اقتصادی استاندارد شده همواره به طرز قابل ملاحظه ای بالاتر از ضریب تبیین سایر متغیرهای مستقل بوده است.
محمود یحیی زاده فر در مقاله ای تحت عنوان رابطه ارزش افزوده اقتصادی و نسبت های سودآوری با ارزش افزوده بازار شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران به بررسی ارتباط دو دسته معیارهای ارزیابی عملکرد سنتی ( بازده حقوق صاحبان سهام، بازده دارایی و سود هر سهم ) و معیار ارزیابی عملکرد مبتنی بر ارزش با ارزش افزوده بازار شرکت ها در فاصله زمانی ۱۳۸۵-۱۳۷۹ می پردازد و نتیجه می گیرد که ارتباط معناداری بین ارزش افزوده اقتصادی و نرخ بازده حقوق صاحبان سهام و ارزش افزوده بازار شرکتها وجود دارد، اما بین نرخ بازده دارایی ها و سود هر سهم و ارزش افزوده بازار رابطه معناداری وجود ندارد.
فریدون رهنمای رودپشتی در مقاله ای با عنوان بررسی و ارزیابی کارکرد ارزش افزوده اقتصادی و ارزش افزوده بازار جهت ارزیابی عملکرد اقتصادی شرکت ها، شرکتهای فعال صنعت سیمان را مابین سال های ۷۸ تا ۸۲ بررسی کرد و به این نتیجه رسید که بین ارزش افزوده اقتصادی با متغیرهای مالی مورد مطالعه نظیر EPS , Pو ROI رابطه وجود دارد. همچنین وجود رابطه MVA با ROI , ROS و RI نیز تایید گردیده است و نتایج مطالعه نشان می دهد که میزان رابطه EVA با متغیرها در مقایسه با MVA با متغیرها بیشتر است.
اصغر عارفی در مقاله ای تحت عنوان ارزش افزوده اقتصادی در شرکت های تصاحب شده در بورس اوراق بهادار تهران، عملکرد شرکت های تصاحب شده در بورس اوراق بهادار تهران را برای سال های ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۳ با بهره گرفتن از ارزش افزوده اقتصادی مورد بررسی قرار داده است، و دو فرضیه را بدین ترتیب مطرح کرده است، میانگین ارزش افزوده اقتصادی پس از تصاحب در شرکت های تصاحب شده، بالاتر از میانگین قبل از تصاحب شرکت های مذکور است، و فرضیه دوم، میانگین ارزش افزوده اقتصادی پس از تصاحب در شرکت های تصاحب شده، بالاتر از میانگین ارزش افزوده اقتصادی پس از تصاحب شرکت های تصاحب نشده است. نتایج پژوهش درخصوص شرکت های تصاحب نشده نشان می دهد که ارزش افزوده اقتصادی پس از تصاحب در شرکت های مذکور نسبت به شرکت های تصاحب شده کمتر کاهش یافته است ولی از نظر آماری معنادار نیست. بنابراین مدیران شرکت های خریدار با بهره گرفتن از راهبرد تصاحب، توانایی بهبود عملکرد و خلق ارزش افزوده اقتصادی در شرکت های تصاحب شده را نداشته اند و تصاحب شرکت ها در ایران از نظر شاخص مذکور با کاهش عملکرد مواجه شده است.
غلامرضا کرمی، محسن نظری و سید مجتبی شفیع پور در مقاله ای تحت عنوان ارزش افزوده اقتصادی و نقد شوندگی بازار سهام تلاش کرده اند با ارائه یک الگو، اثرگذاری متغیرهای نقد شوندگی بازار سهام و ارزش افزوده اقتصادی بر ارزش شرکت و معناداری رابطه میان آنها را مورد آزمون قرار دهند، آنها بیان می دارند در این چارچوب، هزینه سرمایه کمتر و ارزش افزوده اقتصادی بالاترنشان دهنده ی ارتقای عملکرد و افزایش نقد شوندگی است و در نهایت مجموع این عوامل موجب افزایش ارزش شرکت می شود. آنان با بهره گرفتن از روش مطالعه ترکیبی، داده های مربوط به ۱۵۴ شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را ما بین سال های ۱۳۸۳ و ۱۳۸۸ بررسی کرده اند. نتایج پژوهش نشان می دهد، رابطه مثبت و معناداری میان ارزش افزوده اقتصادی و نقد شوندگی بازار سهام وجود دارد و همبستگی قوی و معنادار میان متغیرها و ارزش شرکت نیز تایید کننده اثرگذاری آن ها بر یکدیگر است.

شایستگی

۱

ارتباطات با مشتریان

۲

فرایند تصمیم‌گیری

۳

تدارک و تهیه بودجه

۴

مهارت نوشتاری

۵

تهیه و تدارک برنامه و توسعه

۶

برنامه‌ریزی استراتژیک

۷

مدیریت زمان

۸

بازاریابی

۹

احساس مسئولیت

نتایج این پژوهش نیز نشان می‌دهد که ارتباطات با مشتری به عنوان اولویت اول و مهارت‌های نوشتاری به عنوان اولویت چهارم از بین ۹ موضوع مورد بررسی قرار دارد. این تحقیق اهمیت ارتباطات را جهت انجام وظایف شغلی مورد بررسی و نظرخواهی و مورد تأکید قرار می‌دهد.

• چارترز^[۸۲]، تحقیقی با عنوان «بررسی ارتباطات در سازمان‌های آموزشی آمریکا در سال ۱۹۸۴» انجام داد. یافته‌های پژوهش، نشان داد که: میزان ارتباطات، در مدارس ابتدایی، بسیار بیشتر از مدارس متوسطه است. میانگین تماس‌ها، در بین اعضاء هیئت آموزشی، با افزایش تعداد آنان، کاهش می‌یابد. معلمانی که زمینه‌ی تخصصی مشترک دارند، تمایل بیشتری دارند که با یکدیگر شبکه‌های ارتباطی بادوام ایجاد کنند. مقاطع تحصیلی، تخصص و قرابت فیزیکی، بر الگوهای ارتباط افقی در مدارس، تأثیر دارند. (هاشمی‌طاری، ۱۳۷۸).

• • طی مطالعاتی که گری بینسون^[۸۳]توسط سؤالاتی که برای ۱۷۵ نفر از مدیران شرکت‌های بزرگ ایالت‌های غربی آمریکا فرستاد، روشن ساخت که مهارت‌های ارتباطی، چه شفاهی و چه کتبی، نه تنها در احراز شغل، بلکه در انجام مؤثر امور محوله تأثیر بسزایی دارد. سؤالات مطروحه در زمینه فاکتورها و مهارت‌های مهم و حیاتی که در استخدام دانشجویان فارغ‌التحصیل مؤثر بوده، مورد بررسی و تحقیق به عمل آمده و مشخص گردید که ارتباطات شفاهی^[۸۴]به عنوان اولین و مهمترین مهارت و ارتباط کتبی^[۸۵] دومین مهارت محسوب می‌گردند (میرآبی،۱۳۸۰).

• یک بررسی نشان می‌دهد که حدود ۴۰ تا ۶۰ درصد از زمان کار در یک کارخانه‌ی معمولی، صرف ایجاد ارتباط شده و یا درگیر مسایل و مراحل حاد ارتباطی است. از سوی دیگر، این نسبت برای مدیریت‌های اجرایی در سطوح میانی و بالایی، رقمی حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد را نشان می‌دهد. (گوئل کهن، ۱۳۷۶).

ارائه خدمات جهت برقراری ارتباطات با مراکز دیگر
جهت برقراری ارتباط متناسب با فعالیت سازمان با سایر مجموعه ها و ارگانهای مشابه می توان ازتوان تیمهای گوهر موجود در راستای برقراری ارتباطات بین تیم پاسخگویی به رخدادهای سازمان با سایر تیمها بهره برد.
خدمات توسعه ابزارهای امنیتی و آموزشهای مربوطه
جهت توسعه و به روز رسانی ابزارهای امنیتی موجود در مجموعه تیم پاسخگویی به رخدادها و نیز جهت بهره مندی بیشتر از امکانات و ابزارهای موجود در زمینه شناسایی مقابله و پاسخگویی به رخدادهای امنیتی می توان از طریق سایر تیمهای گوهر موجود فعال برون از سازمان بهره برد . به صورتیکه با دریافت و استقرار ابزارهای امنیتی جدید در سازمان خدمات آموزش و نحوه بهره برداری از این ابزارها نیز به کارکنان توسط تیم گوهر ارائه می گردد.
ارائه خدمات فنی، آنالیز، تست، ذخیره آسیبها و گزارشات آسیب پذیری
در مواردی می توان از خدمات سایر تیمهای گوهر فعال برون از مجموعه جهت ارائه خدمات فنی در خصوص آنالیز رخدادهای بوجود آمده در سازمان و تست و شناسایی حفره های موجود و همچنین بازگرداندن اطلاعات مورد حمله به حالت امن اولیه و نیز ذخیره آسیبها و رخدادها و تهیه گزارشات آسیب پذیری در بازه های زمانی بهره برد.
ارائه مشاوره حقوقی به گروه واکنش رخداد
با عنایت به اینکه در صورت بروز رخدادها و اقدامات لازم در زمینه پاسخ به رخدادهایی که ماهیت حقوقی داشته و امکان بروز مشکلات قانونی را به همراه دارد می توان از ارائه خدمات مششاوره حقوقی تیمهای دیگر برون از سازمان در راستای حفظ منافع مجموعه بهره برد.
ارائه پشتیبانی و پاسخ به رخدادها از طریق دسترسی از راه دور
با بهره گیری از امکانات برقراری ارتباط از راه دور می توان در مواردی خاص با شناسایی و عقد قرارداد همکاری مناسب با تیمهای فعال در خصوص ارائه خدمات فنی و تخصصی در جهت پاسخگویی به رخدادهای امنیتی امکان ارائه خدمات از راه دور و ارائه راهکار مقابله و پاسخ به رخدادهای به وجود آمده توسط تیم گوهر خارج از سازمان را ایجاد نمود. که این تیم با پشتیبانی تمام وقت از سازمان می تواند در راستای رخدادهای امنیتی سازمان کمک شایانی به تیم امنیتی سازمان ارائه نماید.
۲-۷- آشنایی با انواع حمله ها در شبکه های کامپیوتری
حمله از نوع وقفه: بدین معنا که حمله کننده باعث شود که بخشی از شبکه یا سرویس دهنده ای مختل شود و مبادله اطلاعات و سرویس دهی امکان پذیر نباشد به این نوع حمله اختلال در سرویس دهی نیز گفته می شود . (حملات DOS)
حمله از نوع استراق سمع: به این معنی که حمله کننده توانسته است به نحوی اطلاعات در حال تبادل بر روی شبکه را گوش داده و از آن سوء استفاده نماید .
حمله از نوع دستکاری: به این معنی که حمله کننده توانسته است به نحوی اطلاعاتی را که روی شبکه مبادله می شود را تغییر دهد. به عبارتی داده هایی که در مقصد دریافت می شوند متفاوت با آن چیزی هستند که از مبدا ارسال شده است.
حمله از نوع افزودن: یعنی حمله کننده اطلاعاتی را که در حال تبادل است تغییر نمی دهد بلکه اطلاعات دیگری را که مخرب یا بنیانگذار حملات بعدی باشد به اطلاعات اضافه می نماید . (مانند ویروسها ) ]۸[
۲-۸- مراحل ایجاد یک تیم پاسخگویی به رخدادهای امنیتی:
از جمله مسائلی که در ایجاد و راه اندازی یک تیم پاسخگویی به رخدادهای امنیتی وجود دارد می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
نیازمندیهای اساسی جهت ایجاد تیم پاسخگویی به رخدادهای امنیتی چیست ؟
چه نوعی از تیم برای سازمان مناسب می باشد ؟

چه نوعی از سرویس باید ارائه شود ؟
محل استقرار تیم پاسخگویی به رخدادهای امنیتی در سازمان کجاست ؟
اندازه و تعداد تیم پاسخگویی به رخدادهای امنیتی به چه میزان باید باشد؟
چه میزان هزینه برای پشتیبانی از تیم پاسخگویی به رخدادهای امنیتی در سازمان لازم است ؟
جهت پاسخگویی به این سئوالات اقداماتی مورد نیاز است که به آنها پرداخته خواهد شد .
اولین قدم برای تدوین سند تهیه لیستی از افراد کلیدی برای مشارکت است. در قدم بعدی افراد مشارکت کننده در مورد گروه های واکنش و خدمات آن مورد آموزش قرار می گیرند. نیازسنجی با بهره گرفتن از جلسات افراد کیلدی و مهندسی خواسته ها در سازمان مربوطه انجام می شود. باید توجه داشت برای ایجاد یک مرکز گوهر استاندارد مشخص با فرمتی قابل پیش بینی وجود ندارد و هر سازمان ، ارگان ،موسسه یا شرکتی بر حسب نوع فعالیت و مطالبات خود یک گروه گوهر کاملا منحصر به فرد داشته باشد به اینترتیب که هیچ الزامی در خصوص شباهت عملکرد گروه های گوهر در مراکز مختلف وجود ندارد . با این وجود در ذیل سعی شده است استانداری کلی که قابلیت تطبیق با کلیه سازمانها و شرکتها را داشته باشد ، تهیه گردد به اینترتیب که با کنترل آیتمهای پیش بینی شده در این سند می توان در راهبری ایجاد یک گروه گوهر مطابق با استانداردهای پیش بینی شده حرکت نمود به نحویکه نتایج مطلوب با بهره گرفتن از تجربیات سایر تیمهای پاسخگویی به رخدادهای امنیتی موجود حاصل گردد. ]۱۲[
جدول۱- استقرار تیم پاسخگویی به رخدادهای امنیتی

جدول ۲-۱ تعریف بازاریابی درونی در هر دیدگاه

(منبع: سید جوادین و همکاران، ۱۳۸۹ به نقل از وویما، ۱۹۹۹)
مدیریت رابطه ای درونی: از آنجا که این دیدگاه روابط درون سازمانی را مدیریت می کند، از کلمه ی مدیریت روابط درونی استفاده شده است نه بازاریابی روابط درونی. این دیدگاه مبتنی بر تعاملات رابطه ای، اهداف سازمانی بلند مدت و تمرکز بیرونی می باشد. از مهم ترین تفاوت های این دیدگاه با دیدگاه بازاریابی درونی جمعی این است که این دیدگاه همه ی روابط اجتماعی، اقتصادی و فنی را در نظر می گیرد، اما تمرکز دیدگاه بازاریابی درونی جمعی تنها بر روابط فنی می باشد. این دیدگاه متمرکز بر روابط با مشتریان بیرونی مناسب می باشد. از تفاوت های مهم این دیدگاه با آمیخته ی بازاریابی درونی این است که تاکید دیدگاه مدیریت روابط درونی بر نگرش از بیرون به درون سازمان است؛ یعنی مهم بودن مشتریان بیرونی، اما آمیخته ی بازاریابی درونی، مشتریان درونی را مقدم می شمارد.
بری (۱۹۸۷) دریافت که هر چیزی که ما درباره کابردهای خارجی بازاریابی می دانیم، نظیری در کاربرد داخلی بازاریابی دارد. در بازاریابی خارج از سازمان پنج گرایش وجود دارد که مدیران از آنها پیروی می کنند و این گرایش ها فعالیت های آنان را تحت تاثیر قرار می دهند. این گرایش ها عبارتند از: گرایش تولید، گرایش کالا، گرایش فروش، گرایش بازاریابی و گرایش بازاریابی اجتماعی (کاتلر، ۱۹۳۱). بر این اساس لینگز^[۳۱] در مطالعه خود (۲۰۰۴) مفهوم گرایش بازاریابی داخلی را با نگاهی بر گرایش بازاریابی عنوان می دارد.
گرایش بازاریابی داخلی، همانند گرایش همتای خارجی خود، بر سه رکن استوار است: به دست آوردن بینش بازار داخلی مناسب، نشر این بینش بین کارکنان و سرپرستان، و پاسخگویی از طریق استراتژی های مناسب بازاریابی داخلی (گوناریز،۲۰۰۵). لینگز (۲۰۰۴) این ابعاد را این چنین توضیح می دهد: مجموعه گرایش بازار داخلی، مجموعه فعالیت های مرتبط با آگاهی یافتن از بازار کارکنان می باشد نظیر شناسایی تغییرات ارزش در نظر کارکنان، درک شرایط بازار کار ، شناخت بخش بندی های داخلی خاص کارکنان با شخصیت ها و نیازهای مختلف، و طراحی استراتژی هایی برای مشتریان داخلی. توزیع و انتشار این بینش از یک سو به ارتباطات بین مدیران و کارکنان و از سوی دیگر به ارتباطات بین مدیران واحدها و مراتب سازمانی مختلف بستگی دارد. هدف، این ارتباط دوگانه است: هدف اول برقراری ارتباط بین استراتژی های بازاریابی جدید و اهداف استراتژیک شرکت به کارکنان می باشد. هدف دوم ایجاد فهمی از نیازهای کارکنان در میان مدیران شرکت است. در نهایت پاسخگویی بنا بر این بینش به طراحی مشاغلی مطابق با نیازهای کارکنان، تعدیل رویه پاداش بر طبق آن، وادار کردن مدیریت سازمان به ملاحظه بیشتر نیازهای کارکنان و ارائه آموزش های لازم به آنها در راستای بهبود مهارت ها و قابلیت های مورد نیاز در شرح شغل آنها مربوط می شود (لینگز، ۲۰۰۴).
همان طور که گوناریز (۲۰۰۵) عنوان نموده است، تعهد سازمان برای تولید ارزش برای کارکنان خود از طریق مدیریت اثربخش ارتباط بین کارکنان، سرپرستان و مدیریت اشاره به گرایش بازار داخلی سازمان دارد.
سازمان هایی که با در نظر گرفتن این مسئله به انتخاب، توسعه و اداره نیروی انسانی خود می پردازند، مزیت رقابتی غیر قابل تقلید و برجسته ای برای سازمان متبوع خود ایجاد می کنند (رفیق و احمد، ۱۹۹۳) (هالس^[۳۲]، ۱۹۹۴).
جدول ۲-۲ مروری اجمالی به مطالعات انجام شده در زمینه بازاریابی داخلی

- آموزش مهارتهای زندگی به کودکان و مربیان مهدهای کودک دولتی و غیردولتی (وزارت رفاه و تأمین اجتماعی- سازمان بهزیستی کشور با همکاری سازمانهای غیردولتی).
- آموزش مهارتهای زندگی به کودکان بد سرپرست و بیسرپرست تحت پوشش سازمانهای حمایتی، مربیان، مددکاران اجتماعی، مشاوران، روانشناسان و مسئولین مراکز (وزارت رفاه و تامین اجتماعی- سازمان بهزیستی کشور با همکاری کمیته امداد، جمعیت هلال احمر و سازمانهای غیردولتی).
- گسترش برنامه های همیاران سلامت روان با هدف مشارکت مردم در پیشگیری اولیه (سطح اول) از آسیبهای اجتماعی و (وزارت رفاه و تامین اجتماعی- سازمان بهزیستی با همکاری وزارتخانههای آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دانشگاه آزاد اسلامی و سازمانهای غیردولتی).
- آموزش شهروندی در مدارس (وزارت رفاه و تامین اجتماعی- سازمان بهزیستی کشور با همکاری وزارت آموزش و پرورش).
- فراهم کردن زمینه آموزش پیش از ازدواج (سازمان بهزیستی کشور با همکاری وزارتخانههای آموزش و پرورش، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، علوم و تحقیقات و فناوری، فرهنگ و ارشاد اسلامی، کمیته امداد، سازمان صدا و سیما و سازمانهای غیردولتی).
- تقویت و گسترش آموزش زندگی خانواده برای افراد متأهل (پس از ازدواج) (وزارت رفاه و تأمین اجتماعی- سازمان بهزیستی کشور با همکاری سازمانهای دولتی مرتبط و سازمانهای غیردولتی).

- ارتقاء سطح آگاهی اساتید دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی، معلمان، قضات، اعضای شورای حل اختلاف، مسئولین سازمان های ذیربط، کارمندان، سربازان، مربیان، مددکاران اجتماعی، روانشناسان، مشاوران، پرسنل نیروی انتظامی و نظامی، تهیهکنندگان برنامههای سینما و رادیو و تلویزیون، روحانیون، کارگران، و… در زمینه آسیبهای اجتماعی (وزارت آموزش و پرورش علوم تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و وزارت رفاه و تأمین اجتماعی- سازمان بهزیستی کشور با همکاری دستگاه های دولتی و نهادی عمومی، از قبیل نیروی انتظامی، وزارت فرهنگ ارشاد اسلامی، وزارت دادگستری، شرکتهای و مؤسسات دولتی و وابسته دولت، سازمان صدا و سیما و سایر رسانه های مکتوب و غیرمکتوب و سایر دستگاه های ذیربط و سازمانهای غیردولتی).
- ایجاد پایگاه سلامت اجتماعی در محلات و مناطق اسکان غیررسمی(حاشیهنشین) و آلوده با هدف پیشگیری از آسیبهای اجتماعی (وزارت رفاه و تأمین اجتماعی- سازمان بهزیستی کشور با همکاری سازمانهای دولتی مسئول و سازمانهای غیردولتی).
- تقویت و گسترش فعالیت ورزش همگانی در مناطق و محلات ایجاد نشاط و شادابی در جامعه با اولویت مناطق آسیبزا و محروم (سازمان تربیت بدنی با همکاری فدراسیونها و هیئتهای ورزشی).
-تهیه فیلمهای مختلف سینمایی، سریالها، تیزرهای آموزشی و… با هدف افزایش اطلاعات در زمینه پیشگیری سطح اول از آسیبهای اجتماعی (وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان صدا و سیما با همکاری دستگاه های تخصصی ذیربط و سازمانهای غیردولتی).
-تقویت و گسترش مراکز مشاوره حضوری و غیرحضوری (تلفن ۱۴۸) (وزارت رفاه و تأمین اجتماعی- سازمان بهزیستی کشور، وزارتخانههای آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فناوری، نیروی انتظامی و سازمانهای غیردولتی دارای مجوز از مراجع ذیصلاح از قبیل سازمان ملی جوانان، سازمان بهزیستی کشور).
-تقویت و گسترش برنامههای آموزش هنجارها و ارزشهای دینی در میان آحاد با تأکید بر کودکان، نوجوانان و جوانان با بهره گرفتن از روش های جذاب و متنوع(وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی- سازمان تبلیغات اسلامی با همکاری سازمان صدا و سیما و سایر سازمانهای ذیربط و سازمانهای غیردولتی)
- تقویت و گسترش خدمات مشاوره، روانشناسی و مددکاری اجتماعی در مراکز نیروی انتظامی یا هدف پیشگیری از آسیبهای اجتماعی وزارت کشور- نیروی انتظامی).
- آموزش همگانی (حضوری و غیرحضوری) به مردم در زمینه آشنایی با آسیبهای اجتماع شایع و در حال شیوع با توجه به اطلاعات مراجعه کنندگان به نیرو (وزارت کشور- نیروی انتظامی)
-اجرای برنامههای مرتبط با پیشگیری از خشونت خانگی (کودکآزاری و همسرآزاری) (وزارت رفاه و تأمین اجتماعی- سازمان بهزیستی کشور با همکاری سازمان صدا و سیما و سایر سازمانهای دولتی ذیربط و سازمان غیردولتی).
- ارائه آموزشهای لازم به خانواده های زندانیان با هدف پیشگیری از آسیبهای اجتماعی. (سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی با همکاری وزارت رفاه و تامین اجتماعی- سازمان بهزیستی کشور، کمیته امداد و سازمانهای غیردولتی از قبیل انجمن حمایت از خانواده زندانیان).
همچنین اولویت ارتقاء رفاه و پیشگیری از مشکلات اجتماعی در این حوزه قرار می گیرد که در موارد ذیل قابل بحث و پیگیری می باشد:
- تلاش در جهت ساماندهی و رفع نیازهای ضروری زندگی: اشتغال، ازدواج، مسکن،… و برنامه ریزی جهت استفاده بهینه از اوقات فراغت گروه های مختلف جامعه.
- تقویت نقش وسایل ارتباط جمعی در زمینه پیشگیری از مشکلات، انحرافات و آسیبهای روانی- اجتماعی.
- تأکید بر مقتدرسازی فردی (روانشناختی)، خانوادگی و سازمانی (سازمان مقتدر و مقتدرکننده) از طریق:
- آموزش و تقویت فرهنگ کارآفرینی متناسب با شرایط فرهنگی، اقتصادی و اقلیمی استان.
- تقویت تواناییها و مهارتهای زندگی و شغلی آحاد مردم استان.
- تشویق افراد به اصلاح سبک زندگی به منظور دستیابی به زندگی سالم.
- آموزش تاب آوری با هدف به سلامت گذشتن از آسیبهای اجتماعی، ناملایمات و سختیهای زندگی و رسیدن به رشد مضاعف در این فرایند.
- تقویت مداوم توانایی های مدیریتی سازمانهای (دولتی و غیردولتی) رفاه اجتماعی.
- برقراری و تقویت نظام ارجاع در سازمانهای رفاه اجتماعی.
آموزش مهارتهای زندگی و مهارتهای مقابله با مشکلات و بحرانها، آموزش حقوق شهروندی و قانون مداری به همه اقشار جامعه علی الخصوص افراد در معرض آسیب
اقدامات اولویتدار در برنامهها و سیاستهای اجرایی:
- ارتقاء سطح فعالیتهای علمی، پژوهشی و تشکیل شبکه ها یا انجمنهای تخصصی مربوط به مسائل اجتماعی.
- پیشگیری و کنترل آثار سوء تصمیمات و سیاستهای اقتصادی، فرهنگی و سیاسی.
- تقویت روابط متقابل و روحیه تعاون و همکاری بین مردم استان.
- تقویت شبکه های حمایتی غیردولتی و اجتماعی از قبیل خانواده ها، اجتماعات محلی و گروه های همتا.
- تقویت و اصلاح روابط سازمانهای دولتی و مردم نهاد حول محور ارائه خدمات اجتماعی.
- تقویت همه جانبه نهادها و سازمانهای ارائه دهنده خدمات اجتماعی.
- توصیه بر تعامل قوه قضاییه با سازمانهای حمایتی و اجرای طرح دادگاه درمان مدار.
- تقویت نظام بیمهای به خصوص بیمه های مربوط به رفاه و تأمین اجتماعی.
بند دوم: حوزه پیشگیری سطح دوم یا ارائه خدمات ومداخلات
دستگاه های اجرای ذیربط مکلّفند در جهت ارائه خدمات و مداخلات به موقع و تخصصی به افراد در معرض آسیب و آسیبدیده اجتماعی اقدامات ذیل را طی سالهای برنامه چهارم توسعه انجام دهند:
- توسعه و تقویت مراکز مداخله در بحرانهای فردی، خانوادگی، اجتماعی(اورژانسهای اجتماعی) با هدف حمایت و ارائه خدمات تخصصی و به موقع به افراد با مشکلاتی از قبیل کودک آزاری، همسرآزاری، اقدام به خودکشی، فرار از منزل، انحرافات اخلاقی، زنان آسیبدیده اجتماعی، زوجین متقاضی طلاق، افراد دارای اختلال هویت جنسی و…. (وزارت رفاه و تأمین اجتماعی- سازمان بهزیستی کشور با همکاری وزارتخانههای کشور- نیروی انتظامی و سازمان ثبت احوال، دادگستری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، کار و امور اجتماعی- سازمان آموزش فنی وحرفهای، سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی، سازمان پزشکی قانونی و….سازمانهای غیردولتی).
- تقویت و گسترش خط تلفن اورژانس اجتماعی (تلفن ۱۲۳) برای ارائه خدمات (وزارت رفاه و تأمین اجتماعی- سازمان بهزیستی کشور).
- تقویت و گسترش مراکز مداخلات خانواده درمانی به منظور کاهش طلاق (وزارت رفاه و تأمین اجتماعی- سازمان بهزیستی کشور با همکاری وزارت دادگستری و سازمانهای غیردولتی).
توسعه و تقویت خانه های سلامت برای حمایت از دختران بالای ۱۸ سال بیسرپرست (که هیچگونه مشکل اخلاقی ندارند) (وزارت رفاه و تأمین اجتماعی- سازمان بهزیستی کشور با همکاری وزارت دادگستری).
- تقویت مراکز تشخیص و جایگزینی کودکان کار و خیابان با هدف شناسایی، جذب طبقهبندی، و توانمندسازی آنان.(سازمان بهزیستی کشور با همکاری دستگاه های ذیربط از قبیل وزارتخانههای کشور- نیروی انتظامی، دادگستری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، کار و امور اجتماعی- سازمان آموزش فنی و حرفهای و سایر دستگاه های مسئول در این زمینه و سازمانهای غیردولتی).
- تقویت مراکز بازپروری زنان آسیبدیده اجتماعی با هدف ارائه خدمات(به صورت متمرکز و غیرمتمرکز) تخصصی به آنان (وزارت رفاه و تأمین اجتماعی- سازمان بهزیستی کشور با همکاری وزارت کشور- نیروی انتظامی، وزارت دادگستری، سازمان پزشکی قانونی، سازمان زندانها و اقدامات تأمینی و تربیتی).
- ارائه خدمات روانشناسی و اجتماعی در کنار ارائه خدمات پزشکی به کسانی که اقدام به خودکشی کردهاند و به مراکز درمانی مراجعه میکنند. (وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همکاری وزارت رفاه و تأمین اجتماعی- سازمان بهزیستی کشور و سازمانهای غیردولتی).